Ziekenhuizen. Bedpanspoelers

Transcriptie

1 Ziekenhuizen Bedpanspoelers Werkgroep Infectie Preventie Vastgesteld: oktober 2013 Geplande revisie: oktober 2018

2 Dit document mag vrijelijk worden vermenigvuldigd en verspreid mits steeds de Werkgroep Infectiepreventie (WIP) als auteur wordt vermeld. Vergewis u ervan dat u de meest recente versie van dit document hebt. Raadpleeg hiervoor De WIP acht zich na het verschijnen van een nieuwe versie van een richtlijn niet meer verantwoordelijk voor verouderde versies.

3 Inhoudsopgave Samenstelling Expertgroep... 1 Vaststellen van de richtlijn Inleiding Belangrijkste wijzigingen Verklarende woordenlijst Eisen Eisen bouw en ruimte Eisen bedpanspoeler Eisen programma Eisen proceschemicaliën Eisen procesindicatoren Eisen aan fabrikant Eisen voor onderhoud, reparatie en validatie Eisen bij aanschaf Gebruik van de bedpanspoeler Vervoer gebruikte bedpannen/urinalen Bediening bedpanspoeler Opslag belading bedpanspoeler Uitbraken Wegwerpopvangsystemen voor feces en urine Wegwerpbedpan Wegwerpopvangzak Bijlage A. Literatuur Bedpanspoelers

4

5 Samenstelling Expertgroep Kernredactie Expertgroep Mevrouw T.J. Daha (deskundige Infectiepreventie, voorzitter Expertgroep), Werkgroep Infectiepreventie, Leiden; Mevrouw C.C.M. Nolte (secretaris Expertgroep tot ), Bureau Tensen & Nolte Infectiepreventie, Nieuwe Niedorp; Mevrouw dr. B.M. Roede (secretaris Expertgroep (vanaf tot ), gezondheidswetenschapper, secretaris richtlijnontwikkeling) Werkgroep Infectiepreventie, Leiden; Mevrouw dr. A.K. van Vliet, (secretaris Expertgroep (vanaf ), bioloog - biochemicus, secretaris richtlijnontwikkeling), Werkgroep Infectiepreventie, Leiden. Overige leden Expertgroep De heer. A.C.P. de Bruijn (wetenschappelijk medewerker) Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; De heer ing. R. Heilijgers, (technicus) Sightenhorst Technische Service B.V. Warmenhuizen; De heer dr. L. Spanjaard, (arts-microbioloog), Academisch Medisch Centrum, Amsterdam; De heer T. Sassen (deskundige infectiepreventie), Leveste Scheper ziekenhuis, Emmen. Vaststellen van de richtlijn Leden van de Regieraad van de Werkgroep Infectiepreventie: Voor de Nederlandse Vereniging voor Medische Microbiologie: De heer dr. B.M.W. Diederen (arts-microbioloog), Streeklaboratorium Haarlem, Haarlem; De heer dr. R. Hendrix (arts-microbioloog) Laboratorium voor Infectieziekten, Groningen en Universitair Medisch Centrum Groningen, Groningen; Mevrouw dr. J.A. Severin (arts-microbioloog), Erasmus Medisch Centrum, Rotterdam. Voor de Vereniging voor Infectieziekten: De heer dr. G.J.H.M. Ruijs (arts-microbioloog), Isala klinieken, Zwolle; De heer dr. E.F. Schippers (internist-infectioloog), HagaZiekenhuis, Den Haag, tevens Leids Universitair Medisch Centrum, Leiden. Voor de Vereniging voor Hygiëne en Infectiepreventie in de Gezondheidszorg: Mevrouw Y. van Dijk (deskundige infectiepreventie), Diakonessenhuis, Utrecht; De heer R. Lagendijk (deskundige infectiepreventie), Universitair Medisch Centrum Utrecht, Utrecht; Mevrouw A.L. van de Pas-Commeren (deskundige Infectiepreventie) Jeroen Bosch Ziekenhuis, Afdeling Hygiëne & Infectiepreventie, s Hertogenbosch. Adviseur van de Regieraad: Mevrouw drs. D. Beaujean (afdelingshoofd richtlijnontwikkeling en implementatie), Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu / Landelijke Coördinatie Infectieziektebestrijding, Bilthoven. Bedpanspoelers 1

6 2 Bedpanspoelers

7 1 Inleiding Bedpannen en urinalen zijn medische hulpmiddelen die worden gebruikt om feces en urine van patiënten op te vangen. De omgang met deze hulpmiddelen vraagt om strikte infectiepreventiemaatregelen om te voorkomen dat deze een besmettingsbron vormen voor patiënten en medewerkers. Adequate reiniging en thermische desinfectie spelen hierbij een essentiële rol. Er zijn bedpannen/urinalen voor hergebruik en bedpannen voor eenmalig gebruik (wegwerp). De apparatuur die wordt gebruikt voor reiniging en thermische desinfectie van de herbruikbare bedpan en urinaal, is de bedpanspoeler. Deze is bedoeld voor het afvoeren van feces en urine, gecombineerd met adequate reiniging en thermische desinfectie van bedpannen en urinalen. Sommige fabrikanten geven aan dat ook waskommen, bekkentjes en maatbekers tot de belading van de bedpanspoeler kunnen behoren. Aanleiding voor herziening Deze richtlijn is een herziening van de ziekenhuisrichtlijn Bedpanspoelers uit De reden voor deze herziening was geplande revisie. Doelstelling De infectiepreventiemaatregelen verwoord in deze richtlijn zijn ingebed in de algemene voorzorgsmaatregelen. Zij beschermen niet alleen de patiënten die gebruik maken van de bedpannen en urinalen, maar ook diegenen die in contact komen met de gebruikte bedpannen, urinalen en bedpanspoeler. De Algemene Voorzorgsmaatregelen staan beschreven op de website van de werkgroep infectiepreventie ( en bevatten de volgende richtlijnen: Accidenteel bloedcontact; Handhygiëne medewerkers; Persoonlijke hygiëne medewerkers; Persoonlijke beschermingsmiddelen en Persoonlijke hygiëne patiënt en bezoeker. Toepassing van richtlijnen De richtlijn is van toepassing op het gebruik van bedpanspoelers. De instelling moet in zijn protocol opnemen wie binnen de instelling verantwoordelijk is voor de uitvoering van specifieke aanbevelingen in deze richtlijn. Afhankelijk van het lokale infectiepreventiebeleid kunnen aanpassingen aan de in de richtlijn beschreven aanbevelingen nodig zijn. Aanpassingen moeten gedocumenteerd en gemotiveerd worden. Richtlijngebruikers Doelgroep zijn diegenen die direct of indirect betrokken zijn bij het opstellen van het infectiepreventiebeleid van de zorginstelling. Richtlijnontwikkeling De technische specificaties in deze richtlijn zijn gebaseerd op de norm NEN-EN- ISO15883, deel 1, 3 en 5 (1-3). De andere aangegeven maatregelen in deze richtlijn zijn gebaseerd op gepubliceerde onderzoeksgegevens indien deze beschikbaar waren. Indien er geen (betrouwbare) onderzoeksgegevens beschikbaar waren over een bepaald onderwerp werd gebruik gemaakt van de kennis van experts in de Expertgroep. Op de website van de Werkgroep Infectiepreventie vindt u informatie over de procedure voor het ontwikkelen van een WIP-richtlijn ( Bedpanspoelers 3

8 Vaststelling richtlijn Op het voorblad van elke richtlijn staat de datum wanneer de richtlijn is vastgesteld door de Regieraad, de datum van vastgestelde wijziging(en) en het jaartal voor de geplande revisie. Leeswijzer Dit teken in de kantlijn betekent een aanbeveling. Motivatie, toelichting of opmerking Onder een aanbeveling kunt u een motivatie, een toelichting, of een opmerking vinden. Een motivatie kan opgebouwd zijn uit wetenschappelijke overwegingen, overige overwegingen of een eindconclusie. Een toelichting kan bestaan uit een verduidelijking van de aanbeveling of een verwijzing naar een tabel of een andere WIP-richtlijn. Verwijzingen naar andere WIP-richtlijnen staan cursief vermeld. Met behulp van een opmerking wordt op een neutrale manier de aandacht gevestigd op bepaalde zaken. Verwijzingen naar andere WIP-richtlijnen staan cursief vermeld. 2 Belangrijkste wijzigingen De belangrijkste wijzigingen in deze richtlijn ten opzichte van de richtlijn uit 2005 zijn: o o In deze richtlijn zijn de technische eisen van de bedpanspoeler voor aanschaf en de eisen aan de fabrikant gebaseerd op de norm NEN-EN- ISO15883, deel 1, 3 en 5 (1-3). Hoofdstuk 6 Wegwerpopvangsystemen voor feces en urine is toegevoegd. 3 Verklarende woordenlijst A 0 waarde: maatstaf voor de thermische desinfectiewerking. De waarde geeft de desinfectietijd in seconden, teruggerekend naar de standaardtemperatuur van 80 graden Celsius. Detergentia: alle stoffen en preparaten die zepen en/ of andere oppervlakte actieve stoffen bevatten en die bedoeld zijn voor was- en reinigingsprocedures ( EG648/2004). Proceschemicaliën: detergens, waterontharder of naspoelmiddel. 4 Eisen 4.1 Eisen bouw en ruimte Plaats de bedpanspoeler in de spoelruimte. Richt de spoelruimte zo in dat schone bedpannen en urinalen goed gescheiden van de vuile worden opgeslagen. 4 Bedpanspoelers

9 De afvoer van de spoelkamer van de bedpanspoeler is uitgevoerd met een waterslot van tenminste 50 mm. Motivatie: Dit waterslot is aan het eind van het programma schoon. 4.2 Eisen bedpanspoeler Gebruik een bedpanspoeler die voldoet aan de norm NEN-EN-ISO De constructie is zodanig dat de gebruiker de bedpan of urinaal niet met de hand in de spoelkamer hoeft te legen. Opmerking: Er zijn op dit moment twee automatische systemen voor het legen van bedpannen/urinalen: Een bovenlader; na het sluiten van de deksel van de bovenlader wordt de bedpan/urinaal geleegd; Een voorlader; de bedpan/urinaal wordt in de houder in de deur geplaatst, en met het sluiten van de deur wordt de bedpan/urinaal geleegd. Dit voorladersysteem wordt soms uitgelegd als handmatig legen, omdat het keren van de bedpan/urinaal niet met een motortje gebeurd. Handmatig legen is het met de hand uitgieten van de bedpan en urinaal en deze daarna pas in de houder van de bedpanspoeler plaatsen. Motivatie: Het automatisch legen van de bedpan of urinaal voorkomt besmetting door aerosolen en door spatten. De instelling wijst één eindverantwoordelijk persoon aan voor beheer, onderhoud en gebruik van de bedpanspoeler. In de bedpanspoeler is een voorziening opgenomen die voorkomt dat water uit de spoelkamer van de bedpanspoeler terugstroomt naar het watertoevoersysteem. De bedpanspoeler is zodanig uitgevoerd dat aerosolen niet kunnen vrijkomen, maar op een effectieve manier worden afgevoerd. Opmerking: Afhankelijk van de plaats van de bedpanspoeler kan ventilatie/luchtafvoer ter voorkoming van stankoverlast noodzakelijk zijn. De afwerking van de bedpanspoeler en de inzetrekken is zodanig dat deze voldoende zelfreinigend en zelfafwaterend is. Motivatie: Hierdoor wordt voorkomen dat de bedpanspoeler zelf een bron van besmetting wordt. Het afsluitsysteem van de bedpanspoeler, bestaande uit slotmechanisme en randstrippen, is gemaakt van glad materiaal dat goed reinigbaar is. De binnenkant van de bedpanspoeler en de inzetrekken zijn bestand tegen de chemische, thermische en mechanische belasting die optreedt bij normaal gebruik, zoals voorgeschreven door de fabrikant. De bedpanspoeler heeft bij voorkeur een voetpedaal om de spoelkamer te openen en te sluiten. 4.3 Eisen programma Het programma van een bedpanspoeler bestaat uit de volgende procesfasen: voorspoelen; reinigen; naspoelen; desinfecteren (thermisch) en drogen (optioneel). Bedpanspoelers 5

10 De bedpanspoeler beschikt over één standaardprogramma voor reiniging en desinfectie. Motivatie: Als er uit meerdere programma s kan worden gekozen, is de kans op vergissing aanwezig. Uit de beschrijving van het standaardprogramma van de bedpanspoeler is duidelijk welke van de volgende processtappen worden uitgevoerd: - legen van bedpan/urinaal, - voorspoelen, reinigen met of zonder detergens, - tussenspoelen, desinfecteren, naspoelen. Na het starten van het standaardprogramma is het niet meer mogelijk om de bedpanspoeler te openen, totdat het gehele reinigings- en desinfectieproces is doorlopen. Indien een storing optreedt en het proces stopt, is het uitsluitend mogelijk de deur van de bedpanspoeler te openen met behulp van een specifieke autorisatiecode of sleutel. Het is niet mogelijk dat de gebruiker zelf instellingen aan de bedpanspoeler wijzigt. Alleen een technisch deskundige heeft toegang tot de programmatuur en de technische instellingen van de bedpanspoeler en is hiervoor geautoriseerd, bijvoorbeeld middels een specifieke toegangscode of sleutel. Toelichting: Deze technisch deskundige is hiertoe bevoegd door de eindverantwoordelijke functionaris voor onderhoud en validatie Reinigings- en desinfectieproces Voorspoelfase De bedpanspoeler spoelt de belading voor met water met een temperatuur van maximaal 45 C. Motivatie: Deze begrenzing van de temperatuur is noodzakelijk omdat een hogere temperatuur coagulatie van eiwitten tot gevolg heeft, hetgeen reiniging bemoeilijkt Reinigingsfase De bedpanspoeler reinigt de belading zowel aan de binnen- als aan de buitenkant. Opmerking: De reinigingsfase verloopt zodanig dat al het vuil effectief wordt verwijderd. Motivatie: Zonder goede reiniging is adequate desinfectie niet mogelijk. Wanneer de fabrikant adviseert om bij het reinigen detergens toe te voegen, is het toegestaan om te reinigen met water van maximaal 60 C. Adviseert de fabrikant geen detergens te gebruiken bij het reinigen, dan wordt water van maximaal 45 C gebruikt. De bedpanspoeler beschikt over een automatisch doseersysteem bij gebruik van een detergens of naspoelmiddel. Motivatie: Op deze manier wordt over- en onderdosering voorkomen. 6 Bedpanspoelers

11 Het is voor de geautoriseerde technisch deskundige mogelijk om het doseringsvolume van het detergens of naspoelmiddel aan te passen met een nauwkeurigheid van tenminste tien procent. De bedpanspoeler signaleert wanneer er te veel of te weinig detergens is gedoseerd. Motivatie: De dosering van het detergens kan worden gecontroleerd Naspoelfase De fabrikant van de bedpanspoeler waarbij in de reinigingsfase detergens wordt gebruikt, vermeldt duidelijk in de gebruiksaanwijzing op welk naspoelmiddel de programmatuur is ingesteld. Hierbij geeft de fabrikant aan: de te gebruiken dosering, de contacttijd, specificaties van het middel. Motivatie: Als er in de reinigingsfase detergens wordt gebruikt, is de bedpanspoeler voorzien van een naspoelfase die de concentratie detergens tot een door de fabrikant vastgesteld niveau terugbrengt. De bedpanspoeler beschikt over een indicator die signaleert wanneer er te veel of te weinig naspoelmiddel is toegevoegd. Motivatie: Op deze wijze is controle op toevoegen van voldoende naspoelmiddel mogelijk Desinfectiefase Om een snelle bacteriedoding te bewerkstelligen is een temperatuur van minstens 80 C nodig, die snel moet worden bereikt. Tabel 1 geeft een overzicht van acceptabele tijd temperatuur combinaties. Tabel 1: Tijd-temperatuurcombinaties voor thermisch desinfecteren. Temperatuur in graden Celsius Tijdsduur in seconden De bedpanspoeler desinfecteert de belading door alle oppervlakken een temperatuur te laten bereiken van tenminste 80 C gedurende 1 minuut. Uitzondering: Het reinigings- en desinfectieproces in de bedpanspoeler elimineert micro-organismen maar doodt geen bacteriesporen, zoals van Clostridium difficile (4). Bedpanspoelers 7

12 De bedpanspoeler spoelt de gedesinfecteerde belading na met water waarvan de fabrikant de chemische en microbiologische kwaliteit van het water heeft gespecificeerd. Opmerking: Gebruik voor het naspoelen van de belading geen water uit een breektank, tenzij het water in de tank constant een temperatuur van tenminste 65 C heeft, welke wordt gemonitord door een gekalibreerde temperatuuropnemer. Motivatie: De fabrikant specificeert op welke wijze is gegarandeerd dat de chemische en microbiologische kwaliteit van het laatste spoelwater zodanig is, dat herbesmetting tijdens het naspoelen uitgesloten is Droogfase Bij een aantal bedpanspoelers ontbreekt deze fase en vindt drogen plaats door het hitte-effect; hierbij droogt het aanhangend vocht van de bedpan en urinaal op terwijl deze afkoelen. De temperatuur van de gedesinfecteerde materialen is hierbij niet hoger dan 50 C om schade aan de huid te voorkomen bij het hanteren van de materialen. 4.4 Eisen proceschemicaliën Voeg proceschemicaliën altijd toe door middel van een geautomatiseerd doseringssysteem. De bedpanspoeler voorziet in een leegmelding van de chemicaliëncontainer. Opmerking: De melding resulteert in buitendienststelling van de bedpanspoeler totdat het betreffende middel is aangevuld. De fabrikant biedt voorzieningen om verwisselen van de verschillende containers met zekerheid te voorkomen. De containers van de chemicaliën zijn voor eenmalig gebruik en worden niet bijgevuld. 4.5 Eisen procesindicatoren De bedpanspoeler is in ieder geval uitgerust met een: - indicator: programma bezig ; - indicator: procesfout ; - indicator: programma beëindigd ; - indicator: vastgestelde desinfectietemperatuur gehaald; - procesteller (niet te beïnvloeden door gebruiker). De bedpanspoeler beschikt over een gekalibreerde temperatuuropnemer en een indicator die de tijdsduur aangeeft. Opmerking: Naast een indicator die aangeeft dat de vastgestelde desinfectietemperatuur is gehaald, kan de bedpanspoeler zijn voorzien van een display waarop de temperatuur aan de binnenkant is af te lezen. Motivatie: Zo is achteraf na te gaan of het desinfectieproces adequaat is doorlopen Afwijkingen aan procesindicatoren Als de waarde van één of meer van de procesindicatoren buiten de gestelde specificaties vallen of wanneer er een storing in het proces optreedt, voert het systeem de volgende actie uit: 8 Bedpanspoelers

13 - alarmeren (zichtbaar of hoorbaar); - aangeven in welke fase van het proces deze storing optreedt of signaleren wat de oorzaak is van het alarm. De instelling beschikt over een actuele storingsprocedure, die in werking treedt bij afwijkende procesindicatoren. 4.6 Eisen aan fabrikant De fabrikant van de bedpanspoeler levert gegevens aan waaruit blijkt dat de bedpanspoeler voldoet aan de norm NEN-EN-ISO in combinatie met deel 1 (1,3). De fabrikant van de bedpanspoeler stelt een beladingsvoorschrift op, waarin de diverse beladingsmogelijkheden en benodigde inzetrekken duidelijk zijn beschreven. De fabrikant levert ook een instructiekaart voor het beladingsvoorschrift. De fabrikant van de bedpanspoeler vermeldt duidelijk of - en zo ja, op welk detergens de programmatuur is ingesteld. Opmerking: Hierbij geeft de fabrikant aan: de te gebruiken dosering, de contacttijd, specificaties van het middel (inclusief veiligheidsmaatregelen). De fabrikant van de bedpanspoeler vermeldt in het bedieningsvoorschrift of het aanzuigsysteem (zuigbuis en doseerpomp) bij vervanging van de containers gereinigd moet worden. De fabrikant van de bedpanspoeler geeft de gebruiker een voorschrift over de gewenste waterkwaliteit en het al dan niet toevoegen van een waterontharder. Toelichting: Door kalkafzetting is het mogelijk dat de deur van de bedpanspoeler niet goed sluit. Bij onvoldoende afdichting tijdens de cyclus kunnen aerosolen vrijkomen, die hoge bacterieconcentraties kunnen bevatten. Motivatie: Om kalkafzetting te voorkomen kan het gewenst zijn dat een waterontharder wordt toegevoegd. 4.7 Eisen voor onderhoud, reparatie en validatie De eigenaar/zorginstelling is verantwoordelijk voor het uitvoeren van periodieke validatie en het onderhoud van de bedpanspoeler. Motivatie: Door periodieke validatie en onderhoud is een veilig en functioneel gebruik van de bedpanspoeler gewaarborgd. Benoem voor onderhoud en validatie van de bedpanspoeler een verantwoordelijk persoon. Leg procedures van onderhoud en storingen aan de bedpanspoeler schriftelijk vast. Neem de bedpanspoeler op in het geautomatiseerde apparatenbeheer van het ziekenhuis. Documenteer routinematig onderhoud en validatie van de bedpanspoeler. Bedpanspoelers 9

14 4.7.1 Onderhoud en reparatie Onderhoud is gericht op storingspreventie (zogenaamd periodiek preventief onderhoud). Het technisch onderhoud is te onderscheiden in preventief onderhoud en correctief onderhoud (oplossen van storingen). Voer onderhoud uit aan de bedpanspoeler aan de hand van een door de fabrikant vastgesteld protocol. Controleer de eventuele beweegbaarheid van sproeiarmen en tuimelmechanismen en het mogelijk verstopt zijn van de sproeiers tijdens routinematig onderhoud volgens voorschrift van de fabrikant. Leg bij aanschaf van de bedpanspoeler vast wie (fabrikant of technische dienst van de eigen instelling) het onderhoud verricht, zowel tijdens als na de garantieperiode. Pas voor het aanbieden van de bedpanspoeler voor montage of reparatie de infectiepreventiemaatregelen toe die beschreven staan in de WIP-richtlijn: Microbiologische veiligheid bij onderhoud aan medische- en laboratoriumapparatuur Validatie Validatie is het periodiek doen van metingen en controles om zekerheid te verkrijgen dat de bedpanspoeler voldoet aan de specificaties op basis waarvan de fabrikant zijn CE-markering heeft aangebracht en die van toepassing waren op het moment van levering. De frequentie van deze validatie is van te voren vastgesteld en opgenomen in het apparaten-beheerssysteem van het ziekenhuis. Onderwerp van validatie zijn veiligheids-, kwaliteits- en functionaliteitseisen. De resultaten van de metingen en de gevolgde procedures worden getoetst aan de hand van de eerder genoemde specificaties van de fabrikant. Hierna worden de validatieresultaten vastgelegd in een rapport. Laat de validatie van de bedpanspoeler tenminste eenmaal per jaar uitvoeren en eveneens als een onderhoud/reparatie procesbeïnvloedend is geweest. Laat validatie van de bedpanspoeler uitvoeren door hiervoor gekwalificeerd personeel. Leg resultaten van de validatie en de gevolgde procedures vast in een rapport. Validatierapporten van de bedpanspoeler moeten bij de zorginstelling aanwezig zijn. Validatie bestaat uit de volgende onderdelen: a. Vastleggen van de specificaties van de bedpanspoeler, inclusief het merk en dosering van de proceschemicaliën. b. Vastleggen van de typen bedpannen en urinalen waarvoor de fabrikant de bedpanspoeler heeft ontworpen en waarvoor hij de effectiviteit van reiniging en desinfectie heeft vastgesteld. c. Identificatie van de bedpanspoeler; d. Verificatie of aan de specificaties (zie a en b) wordt voldaan. Onderdeel hiervan zijn: - Vaststelling van de temperatuurverdeling in de kamer en op de wanden van de bedpanspoeler; - Vaststelling van de temperatuurverdeling in de representatieve ladingen; - Controle van de meetapparatuur van de bedpanspoeler; - Controle van de doorgankelijkheid en de richting van de watersproeiers; - Bepaling van desinfectie effectiviteit (temperatuur/tijd); 10 Bedpanspoelers

15 - Reproduceerbaarheid van het proces, vast te stellen door de metingen tenminste drie keer achter elkaar uit te voeren en de gelijkwaardigheid van de uitgevoerde processen te beoordelen; - Dosering van de chemicaliën; - Vaststellen van eventuele technische gebreken (zichtbaar zonder demontage); - Visuele controle van de reinheid van de bedpannen en urinalen; Dit ter verificatie van de effectiviteit van de reiniging. Laat bacteriologische validatie uitvoeren naar aanleiding van een incident, zoals het vermoeden van een rol van de bedpanspoeler in de besmettingsroute bij een uitbraak. Toelichting: Bacteriologische validatie gebeurt niet routinematig. 4.8 Eisen bij aanschaf Voorafgaand aan de aanschaf van een bedpanspoeler is het belangrijk dat diegene die de bedpanspoeler aanschaft aan de fabrikant aangeeft: het aantal, het type en capaciteit van de her te gebruiken belading; dat de belading automatisch geleegd moeten worden; voor welke proceschemicaliën een doseersysteem nodig is; of er aansluitkanalen aanwezig moeten zijn; de A 0 waarde of de combinatie van tijd en temperatuur die gebruikt moet worden voor thermische desinfectie. Motivatie: Aan de hand hiervan kan de fabrikant beter adviseren over het aan te schaffen apparaat. 5 Gebruik van de bedpanspoeler 5.1 Vervoer gebruikte bedpannen/urinalen Dek de gebruikte bedpan af met een hiervoor bestemde deksel. Vervoer de afgesloten bedpan naar de bedpanspoeler voor reiniging en thermische desinfectie. Opmerking: Indien de bedpanspoeler in gebruik is, sla de afgesloten (gebruikte) bedpan op een hiervoor bestemde plek op, totdat deze in de bedpanspoeler kan worden geplaatst. Laat de afgesloten bedpannen niet langer dan 15 minuten opgeslagen staan. Motivatie: Dit om aankoeken van de bedpan met de feces te voorkomen. Stapel gebruikte afgesloten bedpannen niet op. 5.2 Bediening bedpanspoeler Volg voor de bediening van de bedpanspoeler de gebruiksinstructies van de fabrikant op. Instrueer medewerkers in het correcte gebruik van de bedpanspoeler. Bedpanspoelers 11

16 Belangrijke aspecten van de instructie zijn: - bediening van de bedpanspoeler; - correcte belading conform instructie fabrikant; - procedure storing melden. Sluit de deur van de bedpanspoeler na plaatsing van de gebruikte bedpan of urinaal en start het standaardprogramma Motivatie: Door na plaatsing van de gebruikte bedpan of urinaal de bedpanspoeler te starten wordt deze machinaal geleegd, gevolgd door reiniging en desinfectie, waardoor indrogen, stankoverlast en vorming van aerosolen wordt voorkomen. Diegene die de bedpan of urinaal uit de bedpanspoeler haalt, beoordeelt visueel of het reinigingsproces goed is doorlopen. Opmerking: De beoordeling van de reinigingseffectiviteit bestaat uit visuele beoordeling van de gereinigde bedpannen en/of urinalen. Er mogen geen resten van feces in of aan de buitenkant van de bedpan (of urine in de urinaal) worden aangetroffen. Bruine verkleuringen en aanslag van urinezouten zijn eveneens niet acceptabel. Indien de belading van de bedpanspoeler na doorlopen van het reiniging- en desinfectieproces bij visuele inspectie nog verontreinigd is, worden deze handmatig gereinigd, gebruikmakend van een detergens. Laat vervolgens de belading opnieuw het gehele proces in de bedpanspoeler doorlopen. Ga bij het aantreffen van onvoldoende gereinigde bedpannen of urinalen altijd na of de correcte wijze van belading is gevolgd, conform instructies van de fabrikant. Opmerking: Bij herhaling van een incorrect reinigings- en desinfectieproces treedt de storingsprocedure in werking. Reinig en desinfecteer het bedieningspaneel van de bedpanspoeler dagelijks en direct bij zichtbare verontreiniging. Leg op afdelingsniveau vast wie verantwoordelijk is voor de dagelijkse handmatige reiniging van de bedpanspoeler inclusief desinfectie van het bedieningspaneel. Houd het vervangen van lege chemicaliëncontainers bij op een aftekenlijst, onder vermelding van datum en verantwoordelijk medewerker. Opmerking: Let bij het vervangen van de desbetreffende chemicaliëncontainer dat de nieuwe container op de juiste manier wordt aangesloten. 5.3 Opslag belading bedpanspoeler Droog gereinigde en gedesinfecteerde materialen die nog nat uit de bedpanspoeler komen, direct af met een droge, schone doek. Sla gereinigde en gedesinfecteerde materialen uit de bedpanspoeler op op een speciaal daarvoor bestemde plaats. Houd opslag van vuil materiaal en schoon materiaal uit de bedpanspoeler strikt gescheiden. 5.4 Uitbraken Overweeg bij een uitbraak van een micro-organisme dat diarree veroorzaakt, waarbij andere infectiepreventiemaatregelen geen effect hebben om de bedpan na gebruik het standaardprogramma te laten doorlopen in de bedpanspoeler en daarna 12 Bedpanspoelers

17 direct af te voeren naar de Centrale Sterilisatie Afdeling voor sterilisatie of gebruik te maken van een wegwerpopvangsysteem. Opmerking: De wegwerpopvangsystemen zijn bedoeld voor eenmalig gebruik. Zie hoofdstuk 6 voor een beschrijving van de wegwerpsystemen. Motivatie: Het reinigings- en desinfectieproces in de bedpanspoeler elimineert micro-organismen maar doodt geen bacteriesporen, zoals van Clostridium difficile (4). 6 Wegwerpopvangsystemen voor feces en urine 6.1 Wegwerpbedpan Plaats de wegwerpbedpan (indien nodig) in patiëntgebonden steunen. Reinig de steunen dagelijks of eerder bij zichtbare verontreiniging. Reinig de steunen na ontslag van de patiënt en desinfecteer de steunen vervolgens thermisch of chemisch. Dek het wegwerpbedpan met een wegwerpdeksel af tijdens vervoer. Voer de wegwerpbedpan en deksel af conform het vastgestelde afvalstoffenbeleid van de instelling. 6.2 Wegwerpopvangzak De wegwerpopvangzak is bedoeld voor eenmalig gebruik in een bedpan, in combinatie met een absorberend inlegmateriaal. Gebruik de wegwerpopvangzak volgens de gebruikshandleiding van de fabrikant. Reinig en desinfecteer de gebruikte bedpan in de bedpanspoeler direct na gebruik en bij zichtbare verontreiniging. Toelichting: als de bedpan persoonsgebonden gebruikt wordt is tussentijdse reiniging en desinfectie alleen nodig bij zichtbare verontreiniging en na ontslag van de patiënt. Voer de wegwerpopvangzakken af conform het vastgestelde afvalstoffenbeleid van de instelling. Bedpanspoelers 13

18 Bijlage A. Literatuur 1. NEN-EN-ISO : Desinfecterende wasmachines - Deel 1: Algemene eisen, termen en definities en beproevingen. Richtlijn Steriliseren en steriliteit, oktober NEN-EN-ISO : Desinfecterende wasmachines - Deel 3: Eisen en beproevingen voor desinfecterende wasmachines voor containers bestemd voor menselijke uitwerpselen. Richtlijn Steriliseren en steriliteit, oktober NPR-CEN-ISO/TS : Desinfecterende wasmachines - Deel 5: Testbevuilingen en testmethoden voor het aantonen van de effectiviteit van de reiniging. Richtlijn Steriliseren en steriliteit, december Alfa MJ, Olson N, Buelow-Smith L. Simulated-use testing of bedpan and urinal washer disinfectors: evaluation of Clostridium difficile spore survival and cleaning efficacy; Am J Infect Control, 2008 Feb; 36 (1): Bedpanspoelers