1 Beschrijving. 2 Risico s. 3 Wetgeving. Preventiefiche O /2017. Kleedkamers, refters, wasplaatsen en toiletten op bouwplaatsen 1/6

Transcriptie

1 Preventiefiche O /2017 Kleedkamers, refters, wasplaatsen en toiletten op bouwplaatsen 1 Beschrijving Er moeten sociale voorzieningen ter beschikking van de werknemers op de bouwplaatsen gesteld worden. Hierbij gaat het meer bepaald om kleedkamers, refters, wasplaatsen, toiletten en verpozingslokalen. Drie regelgevende teksten liggen aan de basis van deze verplichting: de collectieve arbeidsovereenkomst (cao) van 10 maart 2016, het koninklijk besluit (KB) betreffende de tijdelijke of mobiele bouwplaatsen en titel 1 Thermische omgevingsfactoren van boek V van de codex over het welzijn op het werk. 2 Risico s Bouwplaatsen zijn per definitie arbeidsplaatsen die voortdurend evolueren en het gebeurt zelden dat de sociale voorzieningen al voor aanvang van de werken beschikbaar zijn. De voorzieningen moeten zo geplaatst worden dat de werknemers gedurende de volledige duur van de werkzaamheden in degelijke omstandigheden kunnen werken. Er moet ook rekening gehouden worden met bepaalde risico's, die onder andere verband houden met: een gebrek aan hygiëne, bijvoorbeeld risico's op infecties en risico's van gevaarlijke producten; de weersomstandigheden (regen, koude en hitte). 3 Wetgeving De referentieteksten zijn: de cao Humanisering van de Arbeid van 10 maart 2016 (+ CAO van 9 november 2017 Wijziging van de cao van 10 maart 2016 betreffende de humanisering van de arbeid) het KB van 25 januari 2001 betreffende de tijdelijke of mobiele bouwplaatsen, meer in het bijzonder bijlage III A.14 titel 1 Thermische omgevingsfactoren van boek V van de codex over het welzijn op het werk, meer in het bijzonder artikel V (ter beschikking stellen van verfrissende of warme dranken). NB: Ook titel 1 Basiseisen betreffende arbeidsplaatsen van boek III van de codex legt verplichtingen op in verband met de sociale voorzieningen, maar tijdelijke of mobiele bouwplaatsen vallen niet onder het toepassingsgebied van dit besluit, dat van toepassing is op de burelen en werkplaatsen van bouwbedrijven. Deze plaatsen komen aan bod in de Infofiche 3015 Kleedkamers, refters, wastafels en toiletten in de werkplaatsen en burelen. streeft steeds naar betrouwbaarheid van de gepubliceerde informatie, rekening houdend met de huidige stand van de regelgeving en de techniek. De organisatie kan echter niet 1/6

2 4 Preventiemaatregelen De sociale voorzieningen moeten: gescheiden zijn van de werkposten en het aantal sociale voorzieningen moet in verhouding zijn met het aantal gelijktijdig tewerkgestelde arbeiders op de bouwplaats; bestand zijn tegen klimatologische invloeden; verwarmd zijn tot 20 C en de douchelokalen tot 22 C; onderhouden worden; de inplanting van de sociale voorzieningen moet door de veiligheidscoördinator in samenwerking met de hoofdaannemer worden opgenomen in het veiligheids- en gezondheidsplan. De hoofdaannemer maakt een overeenkomst met de onderaannemers waarin praktische afspraken gemaakt worden en waarin ook vermeld wordt wat voorzien is bij niet-naleving; een uitrusting voor brandbestrijding hebben; op een hygiënische en respectvolle manier gebruikt worden. Voor de toepassing van de maatregelen in deze fiche moet de werkgever op voorhand het advies vragen van het comité voor preventie en bescherming op het werk (CPBW), of, bij ontstentenis hiervan, van de vakbondsafvaardiging of de werknemers. 4.1 Kleedkamers De kleedkamers moeten: gemakkelijk toegankelijk zijn; voldoende capaciteit hebben; voorzien zijn van zitplaatsen; uitgerust zijn om kleding te kunnen drogen; uitgerust zijn met individuele kastjes die op slot kunnen, die voorzien zijn van luchtverversing en waarin de werkkleding en de persoonlijke kleding apart opgeborgen kunnen worden; ingericht worden in afzonderlijke lokalen voor mannen en vrouwen; regelmatig onderhouden en gereinigd worden. 4.2 Refters De refters moeten een oppervlakte van minstens 1,50 m² per persoon (berekend volgens het maximale aantal personen die de refters gelijktijdig gebruiken) en een hoogte van minstens 2 m hebben. Ze moeten dagelijks onderhouden en schoongemaakt worden. streeft steeds naar betrouwbaarheid van de gepubliceerde informatie, rekening houdend met de huidige stand van de regelgeving en de techniek. De organisatie kan echter niet 2/6

3 De refters moeten voorzien zijn van: een voldoende groot aantal stoelen of banken en tafels; drinkwater en voorzieningen om de vaat te doen; voorzieningen om de voedingswaren koel te houden; een opwarmtoestel voor eten en drinken; voorzieningen voor vuilnis en afval. In bepaalde bijzondere gevallen (extreme warmte of koude, werkzaamheden die veel energieverbruik vereisen, hevige psychische stress,...) moet er een verpozingslokaal voorzien worden (na advies van de preventieadviseurarbeidsgeneesheer). 4.3 Wasplaatsen De vloer moet gemakkelijk gereinigd of ontsmet kunnen worden en mag niet glad zijn. De wasplaatsen en douchecabines voor mannen en vrouwen moeten in afzonderlijke lokalen ondergebracht zijn. De wastafels kunnen individueel of collectief zijn. De wasplaatsen moeten de volgende elementen bevatten: een toevoer van water (stromend water of watervoorraadbak), een lozingssysteem voor het gebruikte water, een voldoende voorraad zeep, een voldoende hoeveelheid gepaste middelen om zich af te drogen (handdoekrollen of een ander droogsysteem); In bepaalde bijzondere gevallen (behandeling van prikkelende, besmette, vette stoffen,...) en op advies van de preventieadviseurarbeidsgeneesheer moeten de wastafels voorzien zijn van kranen met warm en koud water en moeten aangepaste reinigingsmiddelen voorhanden zijn. Als de arbeid(st)ers: worden blootgesteld aan extreme warmte of koude, sterk bevuilend werk verrichten, blootgesteld worden aan gevaarlijke chemische of biologische agentia, moet voorzien worden in één douche per groep van zes werknemers die gelijktijdig de arbeidstijd beëindigen. Er worden een aantal eisen gesteld aan de doucheruimtes (voldoende ruim, voorzien van kapstok of kleerhaak en legplank, van elkaar gescheiden, gemakkelijk te onderhouden, voorzien van een slipvrije vloer die gemakkelijk dagelijks onderhouden kan worden, temperatuur van het water tussen 36 C en 38 C en geen blootstelling aan tocht). 4.4 Toiletten Er moeten toiletten voorzien zijn voor de arbeid(st)ers op de bouwplaats. Deze moeten zich dicht bij de arbeidspost en de refter bevinden, ongeacht de aard van het werk en het aantal tewerkgestelde arbeid(st)ers. De toiletten zijn volledig van elkaar gescheiden en herkenbaar aan de hand van een pictogram. De arbeid(st)ers moeten zich vrij naar de toiletten kunnen begeven. streeft steeds naar betrouwbaarheid van de gepubliceerde informatie, rekening houdend met de huidige stand van de regelgeving en de techniek. De organisatie kan echter niet 3/6

4 De vloer en de scheidingsmuren van de toiletten moeten bedekt zijn met duurzame en waterdichte materialen. Er moet ten minste één toilet per 15 arbeid(st)ers zijn en één urinoir per 10 arbeid(st)ers. Per 4 toiletten of urinoirs moet er één wastafel zijn. Elk toilet moet voorzien zijn van een waterspoelingssysteem, een afsluitbare deur en een efficiënte ventilatie. De toiletten moeten minstens elke dag gereinigd worden. 4.5 Specifieke bouwplaatssituaties De cao bevat een hoofdstuk over specifieke bouwplaatssituaties. Dat hoofdstuk heeft globaal betrekking op sociale voorzieningen op kleine bouwplaatsen, op bouwplaatsen met een mobiel karakter of met een grote geografische spreiding en chemische toiletten of wc-cabines Sociale voorzieningen op kleine bouwplaatsen In de tekst is voorzien dat de concrete toepassingsmodaliteiten van de cao Sociale voorzieningen zéér uitzonderlijk aangepast kunnen worden bij bouwwerken van zeer korte duur en voor kleine bouwplaatsen (5 arbeiders), rekening houdende met de kortstondigheid van de activiteiten en de materiële onmogelijkheid om deze modaliteiten in acht te nemen. Deze aanpassing kan dus van toepassing zijn op alle sociale voorzieningen, ongeacht of het gaat om de toiletten, kleedkamers, wasplaatsen, refters,... Deze (uitzonderings-)modaliteiten moeten voorafgaandelijk ter advies voorgelegd worden aan de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer Sociale voorzieningen op bouwplaatsen met een mobiel karakter of met een grote geografische spreiding Uitzonderlijk kunnen voor bouwwerken op bouwplaatsen met een mobiel karakter of met een grote geografische spreiding (wegeniswerken, spoorwerken, nutswerken enz.), kleine mobiele geïntegreerde sociale voorzieningen met een kleedkamer en een refter worden ingezet. Voor de inrichting van deze geïntegreerde sociale voorzieningen kan worden afgeweken van de voorwaarde dat de refter en de kleedkamer gescheiden moeten zijn. Het gebruik van dergelijke geïntegreerde sociale voorzieningen dient voorafgaandelijk ter advies voorgelegd aan de preventieadviseurarbeidsgeneesheer. Niettemin dienen op deze bouwplaatsen volgende sociale voorzieningen steeds aanwezig te zijn: Stortbaden in de nabijheid van de arbeidspost of centraal ingepland; Standaardtoiletten of chemische toiletten dicht bij de werkpost. streeft steeds naar betrouwbaarheid van de gepubliceerde informatie, rekening houdend met de huidige stand van de regelgeving en de techniek. De organisatie kan echter niet 4/6

5 4.5.3 Chemische toiletten wc-cabines Een van deze uitzonderingsmodaliteiten wordt toegelicht in de cao, namelijk chemische toiletten en wc-cabines. Als het onmogelijk is om standaardtoiletten dicht bij de arbeidspost te installeren, kan aanvullend voor wegenwerken en omvangrijke bouwplaatsen geopteerd worden voor chemische toiletten of wc-cabines die aan de bepaalde vereisten voldoen (een solide constructie; een lichtdoorlatend dak en/of kunstverlichting; een tochtvrije ventilatie; een slipvrije bodem; een toiletbak met waterspoeling; een afscheiding tussen de toiletbak en het opvangreservoir, voorzien van een klep met pedaalbediening; een urinoir met stromend water; een toiletpapierhouder; een klerenhaak; een afvalbakje; een deur met vergrendeling). Er moet minstens 1 cabine zijn per 10 arbeid(st)ers. De cabines moeten dagelijks gereinigd worden, rekening houdend met de schoonmaakvoorschriften van de leverancier. Bij de chemische producten worden duidelijk opgestelde veiligheidsinformatiebladen geleverd met vermelding van de samenstellende producten en de R- en S-zinnen (vervangen door de H- en P-zinnen: gevarenaanduidingen en voorzorgsmaatregelen). 4.6 Dranken De werkgever moet drinkbaar water en koele of warme dranken ter beschikking stellen van de arbeid(st)ers, rekening houdend met de werk- en weersomstandigheden en het advies van de preventieadviseurarbeidsgeneesheer. Wanneer de temperatuur lager ligt dan de volgende waarden, moet de werkgever kosteloos warme dranken ter beschikking stellen van de werknemers 1 : a) 18 C voor zeer licht werk; b) 16 C voor licht werk; c) 14 C voor halfzwaar werk; d) 12 C voor zwaar werk; Wanneer de temperatuur hoger ligt dan de volgende waarden (volgens de WBGT-index), moet de werkgever kosteloos frisdranken ter beschikking stellen van de werknemers: a) 29 C voor licht of zeer licht werk; c) 26 C voor halfzwaar werk; d) 22 C voor zwaar werk; e) 18 C voor zeer zwaar werk. Er moeten individuele drinkbekertjes, eventueel van het wegwerpsoort, ter beschikking worden gesteld. De distributiepunten moeten gemakkelijk bereikbaar zijn. 1 De cao schrijft voor dat er warme dranken verdeeld moeten worden wanneer de buitentemperatuur minder dan 5 C bedraagt. streeft steeds naar betrouwbaarheid van de gepubliceerde informatie, rekening houdend met de huidige stand van de regelgeving en de techniek. De organisatie kan echter niet 5/6

6 Als er een drinkwatervoorziening is of als er aangesloten kan worden bij een drinkwaterlevering en als het werk grote vergiftigings- of besmettingsrisico's inhoudt of bijzonder bevuilend is, kan de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer het aanbrengen van drinkfonteintjes of distributiepunten met wegwerpbekers voor de arbeid(st)ers aanbevelen. Het is verboden alcoholische dranken ter beschikking van de arbeid(st)ers te stellen. streeft steeds naar betrouwbaarheid van de gepubliceerde informatie, rekening houdend met de huidige stand van de regelgeving en de techniek. De organisatie kan echter niet 6/6