In 2019 moet de toren hersteld en uit de steigers zijn want dan wordt herdacht dat 75 jaar eerder met operatie Market Garden de geallieerden
|
|
- Juliaan Visser
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 In 2019 moet de toren hersteld en uit de steigers zijn want dan wordt herdacht dat 75 jaar eerder met operatie Market Garden de geallieerden probeerden een eind aan WOII te maken. 38 MEBEST december 2017
2 GRONDIGE INGREEP GEEFT EUSEBIUSTOREN EEN NIEUWE TOEKOMST Tekst en fotografie: Jan Willem Kommer Eeuwenlang heeft de Eusebiuskerk behoorlijk goed weerstand kunnen bieden aan het knagen van de tand des tijds. De laatste 125 jaar is het echter emmeren geblazen. De grootste natuursteenrestauratie van het moment moet toren en schip weer heel én vooral veilig maken. Bouw, brand en herbouw Haastige spoed lijkt niet goed te passen bij reusachtige bouwwerken als de Eusebiuskerk in Arnhem. Dat wil zegen, bij het tot stand brengen ervan. De kerk is gebouwd in een periode van circa 1450 tot 1570 maar de Duitsers en geallieerden hadden er in 1944 maar weinig tijd voor nodig om hem om te toveren in een ruïne. Binnen vijf dagen na het begin van de Slag om Arnhem was de kerk volledig uitgebrand en tot een stenen skelet gereduceerd. Nog geen jaar later stortte het monument grotendeels in, vooral van de toren was vrijwel niets over. En dat terwijl de kerk net een 36-jaar durende restauratie achter de rug had. Eind 19e eeuw verkeerde het monument in een dermate slechte staat dat zo n enorme ingreep noodzakelijk was. Het herstel was nog niet volledig afgerond toen de kerk werd verwoest, de toren was op dat moment nog niet aangepakt. Wel had architect Boerbooms voor die restauratie gedetailleerde tekeningen van de complete kerk gemaakt en die kwamen goed van pas bij de wederopbouw die in 1947 startte. Een jaar of veertien nam dat werk in beslag maar na de heropening in 1961 hebben de inwoners van Arnhem niet lang van de herstelde Eusebiuskerk kunnen genieten. Begin jaren zeventig begonnen de eerste stukken natuursteen van de toren te vallen. Er werden hekken rondom het bouwwerk gezet om voorbijgangers tegen vallende brokstukken te beschermen en er volgden verschillende restauraties. MEBEST december
3 Het kost zeven jaar om van een beginnend steenhouwer een all-round vakman te maken Onderzoek leverde op dat vooral de waterlijsten van de Eusebiustoren het flink te verduren krijgen. Die worden nu dus van de zeer harde en sterke Peperino tufsteen gemaakt. Onverwacht ondermaats Echt effectief waren die ingrepen niet. In 2007 bleek het probleem niet opgelost toen er opnieuw onderdelen van de toren afvielen. Na gedegen onderzoek is twee jaar later wederom een restauratie gestart en die zal wat de toren betreft volgens de planning tot medio 2019 doorlopen. Het werk aan de kerk zelfs tot in Een lange periode dus, bijna net zo lang als de herbouw na de oorlog heeft geduurd. Maar er is nu meer bekend over de oorzaak van de schade dan in het laatste kwart van de vorige eeuw, dus de verwachting is dat het leed straks echt geleden is. De toren bestaat uit skelet van beton en baksteen dat is bekleed met onder meer Ettringer tufsteen. Gebleken is dat die steen niet erg goed bestand is tegen vocht en temperatuurwisselingen. Omdat dat euvel niet te verhelpen is en de schade niet blijvend te repareren valt én omdat de verankering van veel van de ornamenten niet in orde is gebleken, is er voor gekozen om vrijwel alle onderdelen van Ettringer tufsteen te vervangen door natuursteen dat beter tegen de omstandigheden aan de toren kan. Voor dat werk is Slotboom Steenhouwers ingeschakeld. De ene tufsteen is de andere niet Het is niet de eerste keer dat de restaurateur uit Winterswijk met de tekortkomingen van de Ettringer wordt geconfronteerd. Die steen komt 40 MEBEST december 2017
4 Schitterende school Zoals wel meer vakgebieden kampt ook de natuursteenrestauratie met een ernstig tekort aan goede vakmensen. Volgens William Slotboom lopen er in Nederland nog maar zo n dertig tot veertig steenhouwers rond. Opleiden is dus van cruciaal belang, maar er is nogal wat voor nodig om iemand alle facetten van het steenhouwen bij te brengen. Het kost zeven jaar om van een beginner een allround vakman te maken. Voor een goede opleiding heb je continuïteit nodig en projecten waarin alle onderdelen aan bod komen. Het is dan ook prachtig dat we de restauratie van de Eusebiustoren kunnen doen en daar maar liefst drie leerlingen aan kunnen laten meewerken. Ze leren alles, van een simpel steentje hakken tot een moeilijke wimberg. Dat zijn echt heel lastige stukken om te hakken maar na zeven jaar Eusebiustoren kunnen die jongens dat gewoon! In de werkplaats in Winterswijk maken de steenhouwers van Slotboom de blokken voor de Arnhemse Eusebiustoren op maat. Om de nieuwe onderdelen van het juiste profiel te voorzien, zijn vooraf mallen gemaakt. Verwachting is dat het leed straks echt geleden is Op een restauratieproject als de Eusebiustoren kunnen de leerlingen van Slotboom Steenghouwers het vak van A tot Z leren; van de eenvoudigste bewerkingen tot de ingewikkeldste stukken. uit een groeve die hier relatief dichtbij ligt, zo n 250 kilometer verderop. Wellicht dat er daarom destijds voor gekozen is om hem hier te gebruiken maar we komen hem ook bij andere torens die na de oorlog zijn hersteld regelmatig tegen. Daar moeten we regelmatig restauratiewerk aan doen want het gaat allemaal stuk. Reden voor die kwetsbaarheid van Ettringer tufsteen die overigens geen kerntufsteen is geweest is volgens Slotboom de samenstelling van het materiaal. Het is een lavasteen waar nogal wat basaltkeien in zitten. Dat maakt hem wat grover en zachter waardoor hij gevoelig is voor weersinvloeden. Daardoor is hij vooral ongeschikt voor de liggende en de uitstekende delen waar veel water overheen gaat. Daarom wordt het overgrote deel van de Ettringer tufsteen nu vervangen door andere soorten steen. Voor een deel van het het vlakke werk gebruiken we Weiberner. Dat is ook een tufsteen en zelfs uit een groeve die dicht bij Ettringer ligt, maar van een aanzienlijk betere kwaliteit. Hij is veel fijner, egaler en vaster dan de Ettringer. Nog harder en vaster is de Peperino. Die tufsteen van Italiaanse komaf gebruiken de steenhouwers om cruciale onderdelen als waterlijsten te maken. Immense klus De restauratie van de Eusebiustoren is de grootste natuursteenrestauratie van het moment. MEBEST december
5 Zo n 1000 tot 1500 m 3 natuursteen is er nodig voor het vernieuwen van de slechte onderdelen van de Eusebiustoren. De gebruikte tufsteen bleek niet erg goed bestand tegen vocht en temperatuurwisselingen Voor Slotboom Steenhouwers speelt het werk zich voor een belangrijk deel af in de eigen werkplaats in Winterswijk. De aannemer demonteert alle onderdelen. Wat er goed genoeg is, omdat het bijvoorbeeld bij een vorige restauratie al is vervangen, wordt bewaard om later weer terug te plaatsen. De onderdelen die wel vervangen moeten worden, meten we op en maken we bij ons in de werkplaats nieuw, legt William Slotboom uit. Het is een uiterst nauwkeurig werk. Van elke stuk wordt een borderel gemaakt. Daarin is onder meer vastgelegd waar het voor dient, van welke laag (de steiger heeft zo n 30 slagen) en welke zijde (noord, zuid, oost of west) het komt. Ook de exacte maten staan in het borderel. De steenhouwers maken van elk stuk een mal van hard plastic om de profilering exact te kunnen namaken. Van onderdelen die zo beschadigd zijn dat er stukken van ontbreken wordt aan de hand van andere onderdelen en in overleg met de architect en de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed een vorm en profilering bepaald. Nauwgezette controles Aan de hand van de maatvoering bestelt Slotboom Steenhouwers blokken tufsteen. In de groeve wordt gecontroleerd of ze voldoen aan de kwaliteitseisen die Rijksdienst en architect hebben neergelegd. Ook in Winterswijk vindt nog eens zo n controle plaats. Het is immers niet de bedoeling dat de geschiedenis zich herhaalt en er weer ondeugdelijk materiaal wordt toegepast. 42 MEBEST december 2017
6 In 2019 moet de toren hersteld en uit de steigers zijn want dan wordt herdacht dat 75 jaar eerder met operatie Market Garden de geallieerden probeerden een eind aan WOII te maken. MEBEST december
7 Bij de herbouw na de oorlog is ook alle beeldhouwwerk teruggebracht. Er zijn toen zelfs nieuwe figuren toegevoegd. Waar nodig worden die nu ook allemaal weer nieuw gemaakt. 44 MEBEST december 2017
8 Aan de hand van de mallen zaagt en freest Slotboom de blokken waarna de steenhouwers voor de finishing touch zorgen met onder meer hak-, frijn- en scharreerwerk. Na een laatste controle, bijvoorbeeld of de tolerantie van + of - 2 mm niet wordt overschreden, worden de nieuw gemaakte elementen naar Arnhem getransporteerd. Alles is genummerd per verdieping en sector zodat de aannemer elk stuk op de juiste plek kan terugplaatsen. Volgens de planning zijn de restaurateurs nog wel een kleine twee jaar bezig. Medio 2019 moet het werk zijn afgerond. In september van dat jaar wordt immers herdacht dat operatie Market Garden die zo desastreus uitpakte voor zowel de geallieerden als de Eusebiuskerk 75 jaar eerder plaatsvond. En wat is mooier dan dat te doen met een fraai herstelde Eusebiustoren? Vrijwel alle onderdelen van Ettringer tufsteen worden vervangen door de hardere Weiberner en Peperino. Fraai en degelijk Op de Sint-Janskathedraal in Den Bosch na is de Eusebiuskerk de rijkst gedecoreerde kerk van ons land. Bij de wederopbouw in de jaren 50 is ook het verwoeste beeldhouwwerk teruggebracht. Er werden nieuwe ontwerpen gemaakt voor de bijna 90 luchtbogen en nieuwe sculpturen toegevoegd. Ook veel van dat beeldhouwwerk is uitgevoerd in Ettringer tufsteen en verkeerde in behoorlijk slechte staat. Twee beeldhouwers, Koen van Velsen en Stide Vos, vervangen deze stukken. Slotboom Steenhouwers levert er Krensheimer Muschelkalksteen voor. Gewoon rechte blokken, we hebben er niets aan voorgevormd; de beeldhouwers maken er de vormen in. Aannemer Nico de Bont zorgt ervoor dat de stukken goed op hun plaats komen en goed worden verankerd. Netjes dus. En het scheelt zeeën van tijd. Restauratie Eusebiustoren Opdrachtgever: Stichting Eusebius Architect: Rothuizen van Doorn t Hooft Architecten Aannemer: Nico de Bont, Vught Restauratie natuursteen: Slotboom Steenhouwers, Winterswijk MEBEST december
Werkboek. restauratie en herbestemming
Werkboek restauratie en herbestemming De lantaarn is opgeleverd Het plaatsen van de windhaan, met bladgoud bekleed, was vorig jaar de bekroning van de restauratie van de lantaarn. Na het afbreken van
Nadere informatie5 de Nationale studiedag HSSN. Gebruik natuursteen in de restauratie
1 5 de Nationale studiedag HSSN Gebruik natuursteen in de restauratie 2 Inhoud: - voorstellen Aannemingsbedrijf Nico de Bont BV - gebruik natuursteen bij projecten van Nico de Bont - schadebeelden aan
Nadere informatieDe Arnhemse kerk wordt een bouwval
NRC 16 maart 2016 door Anette Toonen De Arnhemse kerk wordt een bouwval Monumentenzorg Binnenkort is het geld op voor de restauratie van de historische Eusebiuskerk in Arnhem. Wordt het werk stilgelegd?
Nadere informatiejanuari 2019 Verkoopinformatie luchtboogbeelden & kraagstenen
januari 2019 Verkoopinformatie luchtboogbeelden & kraagstenen fotografie Janneke Roelofs Deze brochure is een inkijkexemplaar en eigendom van Stichting Eusebius Arnhem Vraag uw eigen digitale brochure
Nadere informatieRhenen binnenstad. Een wederopbouwgebied van nationaal belang 04 / 30
Rhenen binnenstad Een wederopbouwgebied van nationaal belang 04 / 30 In de verdeling van de [ ] architecten werd in theorie het uiterste gedaan om te zorgen dat het straatbeeld, in overeenstemming met
Nadere informatiePresentatie. Restauratiebeurs 16 en 17 april 2015 William Slotboom, voorzitter VRS
Presentatie Restauratiebeurs 16 en 17 april 2015 William Slotboom, voorzitter VRS 1 VRS Branchevereniging restauratiesteenhouwbedrijven Opgericht in 2007 Gespecialiseerde branche: 4 aangesloten bedrijven
Nadere informatieVoorlichting opleidingen Restauratie-timmeren niveau 4 Restauratie-metselen niveau 4 Restauratie-voegen niveau 3. Waarom restauratieopleidingen?
Voorlichting opleidingen Restauratie-timmeren niveau 4 Restauratie-metselen niveau 4 Restauratie-voegen niveau 3 Waarom restauratieopleidingen? Monumenten bepalen karakter Ontbreken bestemming sloop? Sloop!
Nadere informatieDe aanzetsteentjes van de toren van de Dorpskerk van IJsselmuiden door Gerard Bastiaan
De aanzetsteentjes van de toren van de Dorpskerk van IJsselmuiden door Gerard Bastiaan De gemeente Kampen heeft een grote diversiteit aan monumenten zowel in vorm, functie als leeftijd. Eén van de oudste
Nadere informatieMebest oktober 2012 5
Mebest oktober 2012 5 6 Mebest oktober 2012 Links Een fraaie terrazzovloer moest er komen, omdat anders de lange rokken vies werden. (foto: Henk van der Veen) Basiliek Oudenbosch Grootse terrazzovloer
Nadere informatieIn de jaren zestig bijna gesloopt en nu volledig gerenoveerd, gerestaureerd en verduuzaamd; het leven van een stadsschouwburg staat bol van de
In de jaren zestig bijna gesloopt en nu volledig gerenoveerd, gerestaureerd en verduuzaamd; het leven van een stadsschouwburg staat bol van de dramatiek. (foto: Jan Willem Kommer) 16 MEBEST oktober 2016
Nadere informatieDROOMVILLA. Paul en Marjolijn Smeets
DROOMVILLA Paul en Marjolijn Smeets genomineerd voor De Wassenaarse Monumenten Prijs 2014 Dit is een uitgave ter gelegenheid van de nominatie van de Wassenaarse Monumenten Prijs 2014. Deze prijs is een
Nadere informatie38 MEBEST februari (foto: Schuller Restauratiestukadoors)
38 MEBEST februari 2017 (foto: Schuller Restauratiestukadoors) ALS EEN FENIKS UIT DE AS HERREZEN Tekst: Jan Willem Kommer Fotografie: Jan Wllem Kommer, Schuller Restauratiestukadoors Het uitgangspunt bij
Nadere informatieAldo en Giuliano Corradi, vader en zoon. Italianen in Amsterdam. Terrazzowerkers omdat het nu eenmaal zo is gelopen. En omdat terrazzo zo
Aldo en Giuliano Corradi, vader en zoon. Italianen in Amsterdam. Terrazzowerkers omdat het nu eenmaal zo is gelopen. En omdat terrazzo zo verschrikkelijk mooi is. t e k st ja n willem k o m m e r f o t
Nadere informatieHet programma voor de dag ziet er als volgt uit:
EXCURSIE 1 december Deze excursiedag wordt georganiseerd door het Restauratie Opleidings Project (ROP). Een onderdeel van het ROP is het promoten van restauratieopleidingen. Het ROP organiseert cursusdagen
Nadere informatieNieuwsbrief 21 juli 2015
Nieuwsbrief 21 juli 2015 Verslag Technische Commissie (TC) Fongersstede 7 juli 2015. De 1 na laatste vergadering van de TC voor de ALV, waarin het besluit moet worden genomen over de vervanging van de
Nadere informatieRestauratie toekomstbestendig.
Restauratie toekomstbestendig. Uitvoeringsrichtlijnen en Restauratiebestek: wat willen en wat kunnen we daar mee? Bijeenkomst Stichting ERM i.s.m. de Nationale Monumenten Organisatie 25 april 2017 HET
Nadere informatiePERSBERICHT. De restauratie van het schip van de Kathedrale Basiliek Sint Bavo in Haarlem is afgerond! Een moment om bij stil te staan.
PERSBERICHT De restauratie van het schip van de Kathedrale Basiliek Sint Bavo in Haarlem is afgerond! Een moment om bij stil te staan. Meer informatie over dit bijzondere restauratiewerk op de persbijeenkomst:
Nadere informatieNijmegen, anders bekeken (4).
Nijmegen, anders bekeken (4). We lopen vaak onbewust door de Burchtstraat in Nijmegen, maar daardoor zien we niet die vreemde panelen boven de pui van de winkel op Burchtstraat nummer 3 (tegenwoordig een
Nadere informatieB1 Hoofddorp pagina 1
B1 Hoofddorp pagina 1 Inhoud 1. Inleiding 2. Geschiedenis 3. Ontwikkeling 4. Bezienswaardigheden 1. Inleiding Hoofddorp is een stad in de provincie Noord-Holland en de hoofdplaats van de gemeente Haarlemmermeer.
Nadere informatieBouwstijlen van kerken in Nederland. De volgende bouwstijlen worden kort toegelicht met tekst en beeldmateriaal:
Bouwstijlen Bouwstijlen van kerken in Nederland De volgende bouwstijlen worden kort toegelicht met tekst en beeldmateriaal: Oudste stenen gebouw Romaans Gotiek Neogotiek Renaissance Neorenaissance Classicisme
Nadere informatieDe gebouwen en stijlen in chronologische volgorde
De gebouwen en stijlen in chronologische volgorde STIJL GEBOUW LOCATIE Romaans Oude Kerk (toren) Naaldwijk Gotisch Oude Kerk (kerkgebouw) Naaldwijk Renaissance Oude Raadhuis Naaldwijk Classicisme Nederhof
Nadere informatieRESTAURATIE KIEFHOEK, ROTTERDAM MATH * 1990-1995 ARCHITECTEN
MA* TH KIEFHOEK, ROTTERDAM BLOEMHOF situatie HENDRIK IDOPLEIN De Kiefhoek in de Rotterdamse wijk Bloemhof is het laatste en tevens bekendste woningbouwproject van architect J.J.P. Oud, dat hij in dienst
Nadere informatieSPECIALISTEN IN RESTAURATIE, RENOVATIE EN REPRODUCTIE
SPECIALISTEN IN RESTAURATIE, RENOVATIE EN REPRODUCTIE Authentiek Vakmanschap RESTAURATIE BESCHERMEN VAN ONS ERFGOED Cees Terlouw Mijn hart en ziel ligt in het in leven houden van wat verloren dreigt te
Nadere informatie1 ste OPDRACHT - Maquette
Naam... Klas... 1 ste OPDRACHT - Maquette 1a Zet de maquette van de Domkerk voorzichtig in elkaar, zoals hij te zien is op de plattegrond hieronder. 1b Zet de nummers op de juiste plaats in de tekening
Nadere informatieRaadsstuk. Onderwerp: Bijdrage aan restauratie Kathedrale basiliek Sint Bavo BBV nr: 2016/439713
Raadsstuk Onderwerp: Bijdrage aan restauratie Kathedrale basiliek Sint Bavo BBV nr: 2016/439713 1. Inleiding Tijdens de voorjaarsbehandeling hebben CDA, Hart voor Haarlem en de VVD aandacht gevraagd voor
Nadere informatieis het beton, bekleed met een laagje kunststof. Perfect
Liefde op het eerste gezicht Een robuust uiterlijk als een klassieke terrazzotrap. Maar in werkelijkheid is het beton, bekleed met een laagje kunststof. Perfect voor een woon-zorgcomplex, vonden ze bij
Nadere informatieDe oude aula op de Essenhof (Tekst: Jeanine Katsman)
De oude aula op de Essenhof (Tekst: Jeanine Katsman) Tussen juli 2009 en januari 2010 is de oude aula op begraafplaats De Essenhof gerestaureerd. De aula heeft meer dan 20 jaar leeg gestaan, met name omdat
Nadere informatieMONUMENTAAL ONDERHOUD
MONUMENTAAL ONDERHOUD Monumenten: zorg er goed voor Monumenten hebben vaak in meerdere opzichten een belangrijke betekenis. Als specialist in monumentaal onderhoud helpt Burgers van der Wal deze waarde
Nadere informatieRestauratie exterieur en interieur rijksmonument
Projectnaam: Omschrijving: Villa Walenburg Restauratie exterieur en interieur rijksmonument Villa Walenburg thema: restauratie exterieur en interieur Villa Walenburg Factsheet Opdrachtgever: Architect:
Nadere informatieS C.F.
Ref. 0635 Lionard Luxury Real Estate Via dei Banchi, 6 - ang. Piazza S. Maria Novella 50123 Firenze Italia Tel. +39 055 0548100 Fax. +39 055 0548150 Milaan INDRUKWEKKEND KASTEEL BIJ MILAAN TE KOOP BESCHRIJVING
Nadere informatie70 grafmonumenten op Campo Santo gerestaureerd
70 grafmonumenten op Campo Santo gerestaureerd Een half jaar geleden gaf de Stad Gent de opdracht voor de restauratie van heel wat historische graven op de grafheuvel van Campo Santo. De werken zijn intussen
Nadere informatieBESCHUITSTOREN WORMER< 1
De Beschuitstoren Historie In de 17e eeuw was de Zaanstreek en omliggende dorpen een omgeving waar het een komen en gaan van schepen was, dit gebied mag daarom met recht één van de oudste industriegebieden
Nadere informatieGEVEL RESTAURATIE EN RENOVATIE WONINGEN + WINKELS, HOEK VAN HOLLAND MATH * 1995-1999 ARCHITECTEN
MA* TH Woningen + winkels, Hoek van Holland J.J.P. Oud (1890-1963) was één van de leidende figuren van het functionalisme dat zich in de twintiger jaren van de vorige eeuw in West-Europa ontwikkelde. Als
Nadere informatieRAAdskapel 31 augustus 2019 UITVERKOOP kraagstenen
RAAdskapel 31 augustus 2019 UITVERKOOP kraagstenen Deze brochure is een inkijkexemplaar en eigendom van Stichting Eusebius Arnhem De verkoop is op zaterdag 31 augustus 2019 van 10.00-15.00 uur. Verkoop
Nadere informatieVastgoed, Sport en Accommodaties Ingekomen stuk D10 (PA 4 december 2013) Vastgoed. Ons kenmerk VA23/ 13.0013836. Datum uw brief
Vastgoed, Sport en Accommodaties Ingekomen stuk D10 (PA 4 december 2013) Vastgoed Aan de Gemeenteraad van Nijmegen Nieuwe Dukenburgseweg 21 6534 AD Nijmegen Telefoon 14024 Telefax (024) 329 30 41 E-mail
Nadere informatieRinaldostraat 12 Postbus 90-6950 AB Dieren Telefoon: 0313-414395 Telefax: 0313-450144 www.vdveenschilders.nl E-mail: info@vdveenschilders.
Rinaldostraat 12 Postbus 90-6950 AB Dieren Telefoon: 0313-414395 Telefax: 0313-450144 www.vdveenschilders.nl E-mail: info@vdveenschilders.nl Vakmanschap in schilderwerken vdveenschilders is een modern
Nadere informatieProfessioneel behoud van monumenten
Professioneel behoud van monumenten Heijmans Restauratiewerken 1 De waarde van monumenten Monumentale bruggen, sluizen en stuwen, kade-, stads- en vestingmuren, fortificaties en andere verdedigingswerken
Nadere informatieIII III IIII III III III III II 1 5.071942
ONTVANGEN 20 MEI 205 De beeldengroep bij de Sint Petruskerk Uden Het initiatief en aanleiding Henricus Swinkels was in het jaar, dat de St Petruskerk werd ingewijd, tot priester gewijd en hij zou dus in
Nadere informatieGOLVENDE GLASWANDEN HERSTELD EN HERBESTEMD SUPERSTRAK STUCWERK RESPECTVOLLE RESTAURATIE EEN UITGAVE VAN HET TECHNISCH BUREAU AFBOUW
EEN UITGAVE VAN HET TECHNISCH BUREAU AFBOUW 77 e jaargang nr. 3 2015, juni, verschijnt 1x in de twee maanden. Informatie over: afbouw en afwerking in de nieuwbouw, renovatie en restauratie. GOLVENDE GLASWANDEN
Nadere informatieINTERIEUR. Grandeur van toen, comfort van nu TEKST: ANNEMIE WILLEMSE - FOTOGRAFIE: CLAUDE SMEKENS 69
INTERIEUR Grandeur van toen, comfort van nu TEKST: ANNEMIE WILLEMSE - FOTOGRAFIE: CLAUDE SMEKENS 69 Je kunt het huis van je dromen vinden en meer dan genoeg ideeën hebben om dat huis te herstellen in de
Nadere informatieHet kasteel begin 19e eeuw. Naar een gouache van J.A. Knip. RHCe, fotocollectie nr. 108658.
2. Huidige kasteel Anders dan in het verleden vaak gedacht is, heeft het kasteel van Helmond een eeuwenlange bouwgeschiedenis gekend. Begonnen in het tweede kwart van de veertiende eeuw (ca. 1325) werd
Nadere informatieMinder geld, meer initiatief!
AB 12 Minder geld, meer initiatief! Voorzitter, Bezuinigingen, crisis, forse tekorten minder geld maar verplichtingen te over. Het komt, zeker nu, op eigen initiatief en inventiviteit aan. Niet meer de
Nadere informatieGijselaarsbank, Leiden beschrijving en gebrekenopname
Gijselaarsbank, Leiden beschrijving en gebrekenopname architektenburo Veldman Rietbroek Smit Leiden Vollersgracht 23 2312 VK Leiden 071 513 00 28 www.veldmanrietbroeksmit.nl b202-004a b202-004a blad 2
Nadere informatieWanneer Waar Tijd Doel De Eusebiuskerk Kees Bakker (lid RvC Vitesse) Andrea de Boeij (bestuurslid OKA)
Wanneer : Dinsdag 21 maart 2017 Waar : De Eusebiuskerk Tijd : Inloop vanaf 18:00 uur; einde ca. 22:00 uur Doel : Sponsorwerving nieuwe luchtboogbeelden De Eusebiuskerk In de afgelopen maanden is er veel
Nadere informatieDrempt. Rapport Ned. 52. Gld. 4.
Drempt. Rapport Ned. 52. Gld. 4. Vraagstelling. Wat zijn de maten, versieringen en vorm van de van de kerk van Drempt (kaart afb. 1) gerapporteerde grafplaat uit de (ruim te nemen) 12 e eeuw? Wat is zijn
Nadere informatieMet liefde en een snufje rococo
Met liefde en een snufje rococo Als je als grachtenpand ruim drie eeuwen hebt gezien, dan heb je wel wat meegemaakt. Allerlei functies heb je dan gehad, van woonhuis tot machinewerkplaats. Zo n bestaan
Nadere informatieKlanttevredenheidsonderzoek Nationaal Restauratiefonds eerste halfjaar 2013
2013 Klanttevredenheidsonderzoek Nationaal Restauratiefonds eerste halfjaar 2013 1 Klanttevredenheidsonderzoek Nationaal Restauratiefonds 2013 1 Inleiding Voor u ligt het rapport met de uitkomsten van
Nadere informatieGaragebedrijf Pompen & Verlouw s-hertogenbosch
restauratie rijksmonument Garagebedrijf Pompen & Verlouw s-hertogenbosch Je kunt er als het ware de motorolie nog ruiken, de echo s van de ronkende motoren nog horen en het bordje verboden te roken nog
Nadere informatieSTATION HOFPLEIN IS WEER FRAAI GEFRIJND
16 MEBEST april 2015 STATION HOFPLEIN IS WEER FRAAI GEFRIJND Tekst: Jan Willem Kommer Fotografie: Jan Willem Kommer, Elvee Stucwerk Het Hofpleinviaduct wordt gerestaureerd. In fases uiteraard, want het
Nadere informatieExamen VMBO-BB. bouwtechniek-metselen CSPE BB. gedurende 890 minuten. Bij dit examen horen bijlagen en digitale bestanden.
Examen VMBO-BB 2015 gedurende 890 minuten bouwtechniek-metselen CSPE BB Bij dit examen horen bijlagen en digitale bestanden. Dit examen bestaat uit 10 opdrachten. Voor dit examen zijn maximaal 118 punten
Nadere informatieLager gelegen dak zijn planken vervangen. Dak afdekken en latten structuur. Ter controle dat de afmetingen correct zijn
Er is veel gebeurd sinds de eerste rapportage. De werkzaamheden aan het dak, die toen net waren begonnen, liepen voorspoedig. Het dakbeschot is in de nabijheid van de toren volledig vervangen. Ook op de
Nadere informatieUITNODIGING. Ondernemers in en voor de Augustijnenkerk! woensdag 19 september uur
UITNODIGING UITNODIGING Ondernemers in en voor de Augustijnenkerk! woensdag 19 september 2007 16.30-18.00 uur 2 3 UITNODIGING Ondernemers in en voor de Augustijnenkerk! woensdag 19 september 2007 16.30-18.00
Nadere informatieDePetrus in een notendop
DePetrus in een notendop April 2018 Bronnen A. Looyenga: De St. Petruskerk te Vught: sleutelwerk van Karel Weber, 2005. H. Smeets: Een uiterst belangrijk experiment. De geschiedenis van de Petrus, 6-4-2018.
Nadere informatieDEUTSCHE DIENSTPOST NIEDERLANDE Elk land heeft zijn eigen postadministratie: in v r i j
DEUTSCHE DIENSTPOST NIEDERLANDE Elk land heeft zijn eigen postadministratie: in v r i j wel alle landen is dit een monopolie van de staat, hetgeen wil zeggen dat alleen de staat binnen zijn grenzen brieven,
Nadere informatieDe Eerste Ingenieur. Image not found or type unknown. Image not found or type unknown
De Eerste Ingenieur. Vanaf de 9e eeuw verschenen er in Europa plotseling grote kathedralen. Deze grote godshuizen of basilieken werden in eerste instantie in de romaanse bouwstijl opgetrokken en pas naderhand
Nadere informatieLiefde voor natuursteen is duidelijk. Op de vloer ligt eveneens marmer. Niet zo n levendige steen als voor het meubel maar wel in een visgraat en een
Liefde voor natuursteen is duidelijk. Op de vloer ligt eveneens marmer. Niet zo n levendige steen als voor het meubel maar wel in een visgraat en een ongebruikelijk formaat. 38 MEBEST februari 2019 EEN
Nadere informatieTempeliersstraat 58-70
Tempeliersstraat 58-70 wijk: Kleverpark Soort : Gevelsteen Naam : De Blauwe Tram Datering : 18 juni 2009 Architect : Chantal Koster van Jorissen Simonetti architecten Bouwstijl : - Perceel : Indifferent
Nadere informatieBouwkunde. Bouwplaatsassistent BOL/ BBL Niveau 1 1 jaar
Bouwkunde Bouwkunde Als je kiest voor de bouw- of infratechniek ligt de arbeidsmarkt voor je open. In Nederland ontstaan veel nieuwe industrieën. Deze brengen veel bouwactiviteiten met zich mee. Bovendien
Nadere informatieTERUG NAAR DE JAREN 30
16 MEBEST september 2015 Van Maanenbad TERUG NAAR DE JAREN 30 Tekst en fotografie: Jan Willem Kommer Het had weinig gescheeld of Rotterdam had het verder moeten doen zonder zijn markante Van Maanenbad.
Nadere informatieRestauratie noordzijde Oude Ursulakerk Warmenhuizen:
Restauratie noordzijde Oude Ursulakerk Warmenhuizen: In het najaar van 2015 hebben wij de noordzijde van de Oude Ursula gerestaureerd; Onder toeziend oog van Bouwadvies Grootholland, met projectleider
Nadere informatieInstellen en gebruiken van een lintzaagmachine
1 Instellen en gebruiken van een lintzaagmachine Een lintzaagmachine is een bijzonder nuttig apparaat voor zowel het zagen van ronde als rechte vormen. Het zaaglint van een lintzaagmachine loopt in een
Nadere informatieRAAdskapel 2019 Verkoopexpositie luchtboogbeelden & kraagstenen
RAAdskapel 2019 Verkoopexpositie luchtboogbeelden & kraagstenen Deze brochure is een inkijkexemplaar en eigendom van Stichting Eusebius Arnhem De verkoopexpositie van 2 april tot en met 15 mei 2019. Verkoopprijzen
Nadere informatieRijksmonumentale kerken en het Restauratiefonds
Rijksmonumentale kerken en het Restauratiefonds 1. Onderzoeksopzet Datum: 23 november 2009 Opdrachtgever: Nationaal Restauratiefonds Doelgroep: Eigenaren van rijksmonumentale kerkgebouwen (3.880 panden)
Nadere informatieBrugge, Sint-Salvatorskathedraal
Komvest 45 8000 Brugge T +32 [0]50 44 50 44 F +32 [0]50 61 63 67 E info@raakvlak.be www raakvlak.be Brugge, Sint-Salvatorskathedraal Dossiernr. 2010/067 onderzoek t.h.v. het koorgestoelte Elisabeth Van
Nadere informatieRESPECTVOLLE RESTAURATIE VAN CREMATORIUM KAMP VUGHT
Het crematorium is het enige gebouw op het terrein van het Nationaal monument Kamp Vught dat nog is overgebleven van het concentratiekamp. RESPECTVOLLE RESTAURATIE VAN CREMATORIUM KAMP VUGHT 34 MEBEST
Nadere informatieWatertoren. Ω Hoogte: 46,2 meter Ω Bouwjaar: 1927 Ω Architect: Hendrik Sangster Ω Vorm: 8-kantig Ω Reservoir: 600 m 3. Werkgroep Bouwhistorie Zutphen
Informatiekaart Watertoren Watertoren De naam van dit gebouw zegt al dat dit gebouw alles met water te maken heeft. Deze nog jonge toren, aan het begin van de Warnsveldseweg, heeft een drinkwaterreservoir
Nadere informatieBeschrijving bij foto 1: Overzichtfoto toren OLV ten Hemelopening
Beschrijving bij foto 1: Overzichtfoto toren OLV ten Hemelopening De foto s welke gebruikt zijn in deze fotobijlage zijn foto s welke genomen zijn tijdens een inspectie m.b.v. abseiltechniek aan de buitenzijde
Nadere informatieZó pakt u dat aan! Uw resultaat telt. Sigma. 10 jaar schildervrij*
Zó pakt u dat aan! Uw resultaat telt. Sigma. * Mits toegepast en onderhouden volgens voorgeschreven verfsysteem. U leest er meer over in deze folder. 10 jaar schildervrij* Met Sigma S2U Allure is uw buitenschilderwerk
Nadere informatieStichting Johannes van den Bosch
Stichting Johannes van den Bosch Familiebrief, 4 e jaargang nr. 1 (maart 2016). Beste familieleden, Zoals in de vorige familiebrief al was aangekondigd, is deze familiebrief geheel gewijd aan het familiegraf
Nadere informatieWaar het landschap een verhaal vertelt
Waar het landschap een verhaal vertelt Introductie Graafs KazemattenMuseum Het Graafs KazemattenMuseum is officieel geopend op 17 september 2011, exact 67 jaar nadat Amerikaanse parachutisten de nabij
Nadere informatieExcursie ijzerzandsteen Diest 19 september 2014
Excursie ijzerzandsteen Diest 19 september 2014 Marleen De Ceukelaire & Michiel Dusar KBIN - BGD Wandeling Diest met aanduiding van de belangrijkste gebouwen met ijzerzandsteen Inhoud 1. Begijnhofkerk
Nadere informatieRijksmonumentale kerken en het Restauratiefonds
Rijksmonumentale kerken en het Restauratiefonds Onderzoeksresultaten Rijksmonumentale kerken en het Restauratiefonds 2 1. Onderzoeksopzet Datum: 4 december 2009 Opdrachtgever: Nationaal Restauratiefonds
Nadere informatieRuimtelijke motivering ten behoeve van een dakopbouw op het pand van de voormalige V&D aan de Schapenmarkt 4-6
Ruimtelijke motivering ten behoeve van een dakopbouw op het pand van de voormalige V&D aan de Schapenmarkt 4-6 Gemeente s-hertogenbosch december 2016 Inhoudsopgave 1.1 Inleiding 1.2 Aanleiding 1.3 Vigerend
Nadere informatieROUTEBESCHRIJVING STADSWANDELING OIRSCHOT
ROUTEBESCHRIJVING STADSWANDELING OIRSCHOT Een van de mooiste marktpleinen van Brabant ligt in Oirschot. Dit marktplein is beschermd dorpsgezicht en de kastanje- en lindebomen, de gaaf bewaarde oude huizen,
Nadere informatieGilde Nieuws, speciale editie juli 2015
Gilde Nieuws, speciale editie juli 2015 Toren in de steigers 1897 2014/2016 Meer dan een eeuw van restauratie, renovatie en reparatie aan de Cuneratoren Een overzichtstentoonstelling, samengesteld en opgebouwd
Nadere informatieMiddenbeemster, Korenmolen De Nachtegaal
Inleiding In opdracht van Cultureel Erfgoed Noord-Holland heeft op 1 december 2010 een kort onderzoek plaatsgevonden naar de opbouw en datering van de lage voetmuur van de korenmolen De Nachtegaal, gelegen
Nadere informatieTekst en fotografie: Jan Willem Kommer
De Plataanbuurt heeft maar weinig last van het leggen van de renovatievloeren. Slechts één ochtend per week staan er twee vrachtwagens opgesteld, eentje met kleikorrels en eentje met de ingrediënten voor
Nadere informatieNieuws van de CVA commissie Baukunst im Kleinen (BiK)
Nieuws van de CVA commissie Baukunst im Kleinen (BiK) Door Fred Hartjes BiK leden: Martin van Beuzekom, George Bielen, Fred Hartjes en Guus van Kessel De commissie BiK is in 2001 opgericht om nieuwe bouwvoorbeelden
Nadere informatieRESTAURATIEPLAN REMONSTRANTSE KERK
RESTAURATIEPLAN VAN HET ORGEL IN DE REMONSTRANTSE KERK IN WADDINXVEEN. Korte beschrijving van het orgel Het karakteristieke orgel in de Remonstrantse kerk aan de Zuidkade in Waddinxveen is een Rijksmonument.
Nadere informatieLesbrief i.v.m. de expositie: Bouwen in Vaassen
2011 Lesbrief i.v.m. de expositie: Bouwen in Vaassen Museum Vaassen Historie 24-2-2011 Bouwen in Vaassen door de jaren heen. De Geschiedenis Om zichzelf tegen weersinvloeden te beschermen bouwden de mensen
Nadere informatieDOOR HET OOG VAN DE FOTOGRAAF 4 - KAREN NADINE SMITS
DOOR HET OOG VAN DE FOTOGRAAF 4 - KAREN NADINE SMITS Karen Nadine Smits werd in 1972 geboren in Culemborg en is inmiddels al twaalf jaar woonachtig in Dommelen. Als kind kon zij uren gebiologeerd toekijken
Nadere informatieBEGIJNHOFKERK SINT- CATHARINAKERK TE AALST
BEGIJNHOFKERK SINT- CATHARINAKERK TE AALST te Aalst Beschermingsbesluit: 4 mei 1973 BIJLAGE 1: LIJST VAN CULTUURGOEDEREN DIE IN AANMERKING KOMEN VOOR EEN PREMIE 2 MEI 2017 Opdrachtgever: Kerkfabriek H.
Nadere informatiede luidklokken van de kerk in Harich
de luidklokken van de kerk in Harich krukassen of rechte assen? inleiding en samenvatting De klokken in de toren van Harich zijn aan krukassen opgehangen. Deze oude klokken zijn waarschijnlijk in hun oorspronkelijke
Nadere informatieTE KOOP. Kerk, pastorie en wijkgebouw
TE KOOP Sint Clemenskerk Loeffstraat 50-52 te Waalwijk Hierbij wordt aangeboden de prachtige neogotische Clemenskerk met pastorie en wijkgebouw in Waalwijk.. Kerk, pastorie en wijkgebouw Vraagprijs: 725.000
Nadere informatieInhoudsopgave Inhoudsopgave...2 1. Geschiedenis...3 2. Interieur...4 3. Copy...5
De Kerk Inhoudsopgave Inhoudsopgave...2 1. Geschiedenis...3 2. Interieur...4 3. Copy...5 2 1. Geschiedenis De grote bevolkingsgroei in de tweede helft van de 14de eeuw maakte het noodzakelijk nieuwe kerken
Nadere informatieTE KOOP. Kerkgebouw Vraagprijs: k.k. Sint Jozefplein 2 te Geldrop
TE KOOP Sint Jozefplein 2 te Geldrop Hierbij wordt aangeboden de mooie volkskerk uit het innterbellum in traditionalistische trant in Geldrop. Geldrop is een plaats bij Eindhoven in de provincie Noord-Brabant.
Nadere informatieEEN RESTAURATIE ALS EEN SPEURTOCHT
EEN RESTAURATIE ALS EEN SPEURTOCHT Tekst: Wijnand Freling Fotografie: Henk van der Veen, Björn Fleuren In Arnhem staat langs de doorgaande weg naar Utrecht een fraai voorbeeld van Um 1800, de beweging
Nadere informatieBlik op beton EEN WONING IN BOUSVAL, BETON OP MAAT
Blik op beton EEN WONING IN BOUSVAL, BETON OP MAAT Deze creatie van Mario Garzaniti is een ode aan beton en getuigt van geduld en liefde voor vakmanschap. De architect was ook goed omringd: de aannemer
Nadere informatieAppartementencomplex Grou Eindelijk bebouwing op de Volmawei
Appartementencomplex Grou Eindelijk bebouwing op de Volmawei 42 Het heeft behoorlijk lang geduurd voordat de eerste schop voor het appartementengebouw met zes riante appartementen de grond in kon. Al in
Nadere informatieALGEMENE INFORMATIE. Max. goothoogte 4,5 m. Vraagprijs k.k. Oppervlakte circa 1.000m² (mogelijkheid met uitbreiding tot 1500 m²)
'T LAAR OIRSCHOT ALGEMENE INFORMATIE Oppervlakte circa 1.000m² (mogelijkheid met uitbreiding tot 1500 m²) Bebouwing max 1.000m³ Bijgebouwen max 240 m² Max. goothoogte 4,5 m Max bouwhoogte 10 m Vraagprijs
Nadere informatieNaam: EEN BRUG TE VER De Slag om Arnhem
Naam: EEN BRUG TE VER De Slag om Arnhem A Bridge too Far is een film over de meest tragische blunder van de Tweede Wereldoorlog en vertelt heel precies over een groot plan. Dat plan kostte meer Geallieerden
Nadere informatieDe bouw Conceptueel bouwen. Klinkt ingewikkeld,
De bouw Conceptueel bouwen. Klinkt ingewikkeld, heeft wel de toekomst. Over vijf jaar zal één op de vijf bouwwerken in Nederland volgens een concept gebouwd worden. Wat is dat en wat betekent het voor
Nadere informatieVuurtoren Locatie: Zuidstraat
Vuurtoren Locatie: Zuidstraat De vuurtoren van Westkapelle, bijgenaamd Westkapelle Hoog, Hoge licht of Zuiderhoofd is de grootste vuurtoren van Westkapelle. Deze toren vormt samen met het lage licht een
Nadere informatieSamen werken aan restauratiekwaliteit
Samen werken aan restauratiekwaliteit In de Stichting Erkende Restauratiekwaliteit Monumentenzorg (ERM) stellen opdrachtgevers, opdrachtnemers en overheden kwaliteitsrichtlijnen op voor het restaureren
Nadere informatieNieuwsbrief augustus 2015
Nieuwsbrief augustus 2015 Verslag Technische Commissie (TC) Fongersstede 18 augustus 2015 Verslag Technische Commissie (TC) Fongersstede 17 augustus 2015 Zoals in ons laatste verslag al aangekondigd hebben
Nadere informatieHof van Delden een groen kloppend hart voor een levende stad
Hof van Delden een groen kloppend hart voor een levende stad 2 Een beeldbepalende plek in de historische Stad Delden, tussen Langestraat en Zuidwal, tussen Kortestraat en voormalige Gruttersteeg. 4 Het
Nadere informatieBIJLAGE 2 LESBRIEF BEZOEK DE KERK!
EDE VROEGER EN NU Erfgoedleerlijn Ede BIJLAGE 2 LESBRIEF BEZOEK DE KERK! voor groep 5 t/m 8 EDE VROEGER EN NU Erfgoedleerlijn Ede MONUMENTEN bezoek de kerk Lesbrief Tijdens je bezoek aan de kerk onderzoek
Nadere informatieArras. De Champs-Élysées
Utrecht, de Domstad Neeltje Jans Arras Kasseien in Noord-Frankrijk De Champs-Élysées Alpe d Huez Gâteau à la broche Utrecht, de Domstad De Tour de France start in 2015 in Utrecht. Utrecht wordt ook wel
Nadere informatieMarine Artillerie Waffenkommando op Huisduinen te Den Helder.
Marine Artillerie Waffenkommando op Huisduinen te Den Helder. Doel van het project. Binnen Den Helder zijn een aantal Stichtingen en Verenigingen die zich bezig houden met het Cultureel Erfgoed van Den
Nadere informatie5 t/m 10 oktober - Oradour & Saumur
5 t/m 10 oktober - Oradour & Saumur 6 daagse battlefield tour Oradour sur Glane, tankmuseum Saumur en de Loirestreek Een unieke reis naar midden-frankrijk. Ons eerste reisdoel is een uitgebreid bezoek
Nadere informatie