UB AMSTERDAI

Transcriptie

1 I Cs) 1 388

2 UB AMSTERDAI

3

4

5 A A N M E R K I N G E N. OVER DE IN GEBRUIK ZIJNDE MANIER DER BAARD- PLANKEN AAN DE SLUIZEN, IN WELKEN DE DEFECTEN AANCEWEEZEN EN DE NOODIGE VERBüETERINCEN DE* AANGAANDE VOORGESTELD WORDEN. DOOR CORNELIS REDELIJKHEI Dj te S'GRAVEN-HAGE, Gewoon fchrijvend Lid. t. - Dat de Baard-planken aan een Sluis van de aller grootfte nuttigheid en volftrekte noodzaaklijkheid zijn behoeve ik niet breedvoerig te betoogen, alzo zulks aan die geenen, welken weeten wat een Sluis is, overgenoeg bekend is. (*) $ f- (*) Offchoon het neer te wenfchen dan te bereiken is <kt men in alle konftea, wecenfchappen en handwerkelijke bezig-

6 X. CORNELIS REDELIJKHEID, 2. Nademaal ik reeds de laacfte hand gelegd heb aan een werk over den Sluifen Bouw, waar aan ik den meeszigheden door een en dezelfde uitdrukking ook een en dezelfde zaak verftond, zo is nochtans noodig dat men het derwaards zoeke te rigten om alle misvattingen voor te koomen. Bij voorbeeld in de Water of Sluis Bouwkunde fpreekc men van Baard planken, Dam - planken, Hei - planken, Paalplanken. Dus vier foorten, welken merklijk onderfcheiden en verfchillende zijn; en nogthands zo ziet men dezelven doorgaans bij gebrek van oplettendheid met een' en denzelfden naam uitdrukken. Baard planken zijn eigenlijk zulke planken, welken voor en agter en in het midden eener Sluis gebeezigd worden, en gelijk wij in onze Verhandeling dezelven ook alzo hebben genaamd. De naam komt ook zeer wel overeen met derzelver gefteldheid, als gaande benedenwaard onder de fnndeering eener Sluis; wordende in en aan elkander gehegt en verbonden. Dam -plakken zijn eigenlijk zulke planken> welken men aan en rondom eigenlijke dammen gebruikt, en in den grond inheien, laatendc dezelven flegts digt aan een fluiten zonder dezelven met zwaluw ftaarten in elkandere te werken. Hei-planken zijn zulke planken, welken in het verband over elkander in de grond ingeheid worden, koomende telkens de midden van de plank op iedere voeg of naad der eerit geheide rij planken. Paal-planken zijn zulke planken, welken men nevens en tus-

7 OVER DE BAARD PLANKEN. 3 meesten tijd van mijn leeven heb doorgebragt, en in het zelve omftandig is behandeld de nuttigheid, 't gebruik, de toeftelling en inrigting der Baardplanken, en vermids dit werk door de meenigte Plaaten nog al eenen geruimen tijd zal moeten agter weegen blijven: zo heb ik intusfchen het niec ondienftig geoordeeld, zommige ftukken, welken geheel nieuw zijn van inrigting,mede te deelen,en dus publiek te maaken, alleen om deeze reeden: voor en al eer dit mijn werk gedrukt wordt, zoo heb ik daar door gelegenheid, als mijne aanmerkingen door geleerden en des kundige Perfoonen zullen zijn getoetst, dezelven ofte verbeeteren of onder mij te houden, of met des te meerder geruftheid aan het publiek voor te ftellen. Dit wel gelukkende hoope ik meerder zaaken van die Natuur tot het zelfde oogmerk van tijd tot tijd aan het Genoodfchap meede te deelen, in hoope dat mijn poogingen, welken waarlijk uit een' vaderland minnenden ijver voortkoomen goedgekeurd en met uisfchen vierkante gezaagde paaien inheid, doende derzelver zwaaluw ftaarteu in de paaien zelfs in fchieten. En hie_ ten Paal - planken om derzelver zonderlinge vereeuiging met de vierkanten paaien. Wanneer wij aüen elkandere geliefde te helpen, men zoude dikvvils in de Bellekken, of zo veel duisterheid niet vinden, of anders, dezelve gemakiijker veillaan, en men zou waarlijk eel verwarring voor kootnen.

8 4 CORNELIS REDELIJKHEID, met gewenfchte vruchten zullen werden gekroond. $ 3- Men fielt Baard - planken voor aan den mond eener Sluis, in 't midden, onder de Slagdorpels, aan het einde of agter Storte bedden. (Ik bedoele alhier hoofdzaakelijk de Baard - planken voor aan de Sluis derzelver geheele breete doorgaande) deeze Baard - planken dienen om het doordringen of doorpersfen van het water onder door de Sluis te beletten, om dus de Sluis tegen alle onderhooling te verzeekeren; want anders zo zou 'er geen Huis gebouwd kunnen worden, ja veel minder beftendig of geduurzaam zijn. Ten welken einde men doorgaans neemt greene planken lang, 12, 14, 16 meerder of minder voeten, naar dat de omflandigheid, en vastheid of losheid der gronden zulks ver» eisfehen. Men neemt dezelven zo breed als die bekwaamlijk kunnen vallen, en dik 4. 4^ Duimen. men maakt aan de eene kant - zijde een Zwaluw-ftaart, aan de andere kant-zijde een Groef, Huis of Sponding, waarin de Zwaluw-(taart van de tweede of andere nevens koomende Baardplank moet iluiten. Dit worde gedaan 1) om des te meerder digtheid tegen het doordringen, en opperszen van het water te bekoomen. 2) om dezelven vas-

9 OVER DE BAARD - PLANKEN. g vaster, en regelmatiger in één en aan elkander te doen fluiten en vereenigen. Door Fig: i. heb ik voorgefteld een of twee Baardplanken, van boven op derzelver kop of boveneinde te zien. 4- Ik zal alhier eerst mijne aanmerkingen voordragen op de inrigting of toeftelling der Baardplanken zelve. De Baardplanken neemt men gemeenlijk, als boven is gezegd,434! duimen dik, 'c welk mij voorkomt veel te dun te zijn, aangezien de hoeken van de fleuven, groeven, huizen of fpondingen der Zwaluwitaarten, zie Fig. 1. A. B. zeer ligt affplinteren bij de minlte zwelling of klemming van het hout, of Zwaluwltaart, zie Fig. 2. A. - boven dien, wanneer de groeven, huizen of fpondingen en de Zwaluwftaarten zelfs al te fluitende, of, zo als men gewoonlijk zegt, te krap zijn gemaakt, of 'er flijk, zand, vuiligheid of andere hinderende ftoffe tusfchen beiden is gekomen. Maar ook voornaamelijk dan, wanneer de Baardplanken niet regr. of loodlijnig worden ingeflaagen, of zig ook verfchranken. Deze inconvenienten zijn wel waardig, dat men zij- X ne

10 CORNELIS REDELIJKHEID, re gedagten toe verbeetering daar op vestige. Ik wilde dan, om dezelve te prevenieeren, de Baard-planken veel dikker hebben, die bcpaalende op 6 duimen ; waar door men in de eerfte plaats de Zwaluwftaart grooter zoude kunnen maaken, zie Fig. 3. A, en ten tweeden, de hoeken der groeven of huizen der Zwaluwftaarten, ftraks aangevveezen, niet zullen aiïplinteren of affchcuren, zie Fig. 4. A. Maar boven enbehalven dat, zoo wil ik in de breedte of (taart der Zwaluwltaart Fig* 5 een hol A. I 3 T fchaaven van~v" of -%auim groot, welk hol tot op een huiven voet na aan de punt van de Baardplank moet doorgaan; de reden is 1) om wanneer dez waluwftaart of deszelfs groef of huis mogte gezwollen zijn enz. «at als dan de hoeken B, C. binnenwaards gedrukt zouden kunnen worden, om de hoeken der huizen of groeven A, B. Fig. n of wel Fig. 6. A, B. niet te doen affcheuren of aflplintercn, a) ook om dat wanneer er vuiligheid of zand enz. onder het bewerken of inflaan der Baard-planken in de huizen of groeven der Zwaluwftaarten mogte gekoomen zijn, het zoo grootlijks niet zoude hinderen. 3) en bijzonderlijk ook, om de digtlieid des te meerder ie vei krijgen: wanneer dan de Baardplanken in den grond geflaagen en in orde zullen zijn gefteld, zo zalmen neemen een enkefdégreinen ofeikenlat,en dezelve in diervoegen fchaaven, dat ze in het hol A

11 OVER DE BAARD-PLANKEN, y gcmaklijk fluiten kan, en deeze zal men braaf vee beftrijken mee gefmoltenpek enteer, en als dan in het ftraks gemelde hol inflaan. Hier door zal men eene volmaakte digtheid bekoomen, en aan hat oogmerk alleszins voldoen. Men zal dan ook zo krap niet behoeven te werken, en is 'er al wat klei aan de Baardplanken, zijn dezelve al eens wat gezwollen, het zal zoo veel niet hinderen. Fig. 6. verbeeldt twee of drie in orde gefrelde Baardplanken ; boven op derzelver Kopeinden te zien. 6. De defecten der Baardplanken op zig zeiven aangemerkt en de verbeetering voorgefteld hebbende, zoo zal ik vervolgens voortgaan met mijne aanmerkingen en verbeetcringen voor te draagen over de manier, van dezelve in den grond te rigcen ofte ftellen. Veele braave Sluizenmaakers, ziende het gebrekkige der Baardplanken, als boven aangewezen is, hebben, om de kwaade gevolgen, twee rijen Baardplanken, agter elkandercn, digc tegens één en in het verband gefield, als afgebeeld is Fig. 7. rneenende hier door volkomen zeker te zijn. Maar wie flegts een weinig'in de Practijk ervaaren is, weec zeer wel, dac hee inheien of inflaan X 1 der

12 Q CORNELIS REDELIJKHEID der Baard-planken zoo volmaakt regtdraadig en loodlijnig niet gefchiedt, als men zulks op het papier wel kan teekenen en voorllellen: maar dat een fteentje, een vaste korst van hardeftoffe &c. groo* te moeielijkheid kan te weeg brengen, en eene zeer groote ongefchiktheid veroorzaaken; in welke gevallen men dezelve veelmaals moet zien zeer in desorde, uit en in gebogen, en gefcheurd, tegen zijn zin en oogmerk, en tegen alle aangewende moeken en zorgen aan. Zelden of nooit Muit de tweede rije digt aan of tegen de eerfte of voorfte rije, maar flaat als afgebeeld is Fig. 8. Door deeze ongefchiktheid worden verfcheiden holligheden gebooren, als is het vlak A, D. Deeze holligheid, welke dikmaals benedenwaards meer en meer vermeerdert, is bezwaarlijk wel te vullen, en dus blijft er altijd water in flaan, en perst tegen de tweede rije Baard-planken C, D. en derhalven moet deeze rije Baard-planken voornaamclijk het perfend geweld van het water tegenftaan, en deeze Waterperfing kan merklijk vermeerderd worden, eensdeels door het water, dat voor de eerde rije Baard - planken ftaat E, F. inzonderheid, zoo deze niet in allen deele behoorlijk ingerigt, gefield of in den grond geflaagen zijn. En boven dien, wanneer een Colom water boven op het water tusfchen dee-

13 OVER DE BAARD - PLANKEN. ^ deeze twee rijen Baard - planken C, D. en E, F. op de tusfchenwijdte of vlak A, B. perst. Niemand zal,zoo ik vertrouw, dit inconvenient ligt (lellen, maar het aanzien, gelijk het is, wel ingezien zijnde, van de uiterfteconfequentie, en derhalven wel waardig, dat men 'er bij (lil llaa, enzoeke deeze inconve.nienr.en te prevenieeren. Mijn voordel ter verbeetering en voorkoming der nadeelen is eenvoudig en beftaat hier in. Men zal eene rije Baard-planken inrigten en (lellen, gelijk als ik zoo even heb voorgedcld, dat behoorde te gefchieden Deeze rije gedeld en in orde zijnde, zoo zal men de tweede rije dellen in deezer voegen, dat 'er 7, 8 of 9 duimen vaste aarde of grond tusfchen beiden blijve, als afgebeeld is door Fig, 9. A, B. Deeze twee rijën dus gedeld zijnde, zal men den bovengrond C, C. tusfchen beide deeze rijën, één voet uitgraavén, en als dan weder vol metzelen, tot en gelijk met de kruinen van deeze twee rijën Baard - planken, met harde klinkers in derken Tras: dit alzo gedaan zijnde; zal men er een huid van derken Tras, welke bevoorens wel fijn gezift moet zijn geweest, of door een mande gegooten, over heen fmeercn offpreiden. X 3 Op

14 to CORNELIS REDELIJKHEID, Op deezen huid van Tras, en op de Baard - planken zal men als dan leggen eene greinen of eiken plaat van bekwaame breedte, dik 6,7 a 8 duimen, maar men zal in dezelve een fleuf maaken, diep 334 duimen, en zoo breed, dat dezelve de twee rijen Baard - planken bekwaamlijk kan bevatten, en wederzijds hout genoeg laatende, bevoorens men deeze Dek-plaat legt,zal men dezelve metgefmoltenpikenteerbetecren of henrijken. Fig. 10 verklaart mijn oogmerk duidlijk genoeg, zonder dat 'er nader befchrijving of verklaring tct opheldering benoodigd is. Over deeze Plaat komen vervolgens de Vloerplaaten te liggen van den beneden-en zomtijdsvanden bovenvloer der Sluis, ais gebruikelijk. Over de zaamenhegting met goede treknagcls enz. is on* noodig iets te fchrijven. 5. Wanneer men zoodaanige rijen Baard planken in het midden tusfehen de voorfte rijën en den eerften Slagdorpel zoude willen ftellen,zoo zal men in dedckplaat een fleuf hakken of maaken van 2 a 2 l duim diep, en 839 duimen breed, en daar in beginnen tfl metzclen met een Rollaag op zijn kant, en vervolgens ter gehcele breedte der Dek-plaat, en met dit metzelwerk zal men voortgaan tot onder tegen

15 OVER DE BAARD-PLANKEN. \\ gen, en tusfchen de Onderrooster- of Slijkkluisterbalkcn en den Vloer, en met het metzelwerk tusfchen het Roosterwerk wel deugdlijk in het verband doen vereenigen ; ook zal men de Onderrooster-balken of Slik-houten voor deeze Dek-plaat inkeepen en vervolgens behoorlijk vast maaken, als gebruikelijk. Ik hoope het Genootfchap dit geringe voor aangenaam zal gelieven te houden, en het zelve met verbeeterde aanmerkingen zal vermeerderen en vereeren, op dat het oogmerk om het Vaderland en Landgenooten van nut te mogen zijn, zoo veel mogelijk, bevorderd werde. CORNELIS REDELIJKHEID. "S II A G E, den 10 November X 4

16

17

18