Participatie 2013 bouwgrondstoffensector De Hoop NL

Transcriptie

1 B O U W G R O N D S T O F F E N Participatie 2013 bouwgrondstoffensector De Hoop NL verankerd in de bouw

2 B O U W G R O N D S T O F F E N participatie 2013 co 2 -prestatieladder Bouwgrondstoffensector De Hoop Nederland BV Auteur(s): Niels Boogaert Afdeling: Werkgroep CO2-prestatieladder Projectleider: Benno Groeneweg Eis: 1.D.1 / 2.D / 3.D.1 Datum: Versie: 1.0 De Hoop Bouwgrondstoffen Postbus 19, 4530 AA TERNEUZEN Duitslandweg 2, 4538 BK TERNEUZEN E: co2prestatieladder@dehoop.nl Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of anderzijds zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de opdrachtgever of De Hoop Terneuzen bv.

3 Inleiding Bouwgrondstoffen Sector De Hoop Nederland B.V. is onderdeel van De Hoop Terneuzen B.V. De Hoop Terneuzen B.V. is als concern leverancier en producent van bouwgrondstoffen, eindproducten en diensten ten behoeve van de bouw. De bedrijfsactiviteiten zijn verdeeld over vijf sectoren, gebaseerd op de aard van de producten en diensten. Bouwgrondstoffen Sector De Hoop Nederland B.V. is onderdeel van één van deze sectoren. Bouwgrondstoffen Sector De Hoop Nederland B.V. bestaat uit een groep van productie- en handelsbedrijven die zich voornamelijk richten op de toelevering en productie van ruwe basismaterialen voor de grond-, weg- en waterbouw en de betonindustrie. De Hoop heeft duurzaamheid hoog in het vaandel staan. Daarom staan vermindering van het gebruik van energie en energie-efficiency centraal in het milieubeleid van De Hoop. Tevens is er vanuit de markt een snel groeiende behoefte om meer inzicht te krijgen in de bijdrage van ondernemingen aan de mondiale uitstoot van broeikasgassen. Om in deze behoefte te voorzien is Bouwgrondstoffen Sector De Hoop Nederland B.V. gecertificeerd op trede 3 van de CO2-prestatieladder van SKAO. In onderliggend rapport wordt invalshoek D participatie (handboek CO2-prestatieladder 2.1) behandeld. Vanuit invalshoek D dient het deelnemende bedrijf aan te tonen dat het investeert in samenwerking, het delen van eigen kennis en het daar waar mogelijk gebruikmaken van kennis die elders is ontwikkeld in het eigen bedrijf. In hoofdstuk 1 wordt een opsomming gegeven van sector, keten- en/of groepsinitiatieven op het gebied van CO2-reductie om aan te tonen dat we als Sector B.V. op de hoogte zijn van deze initiatieven en hier een bijdrage aan leveren (1.D.1). In hoofdstuk 2 wordt onze deelname (2.D) aan initiatieven binnen de branche- en keten toegelicht. In hoofdstuk 3 gaan we in op onze actieve deelname (3.D.1) aan de werkgroep reflectie. participatie

4 Inhoudsopgave 1. Sector- en keteninitiatieven (eis 1.D.1) 8 2. Deelname aan sector- en keteninitiatief (eis 2.D) Passieve deelname aan sectorinitiatief NLVB (eis 2.D.1) Actieve deelname aan keteninitiatief AEC-granulaat (eis 2.D.2) AEC-granulaat Beoordelingsrichtlijn Toepassing in betonwaren Energie- en CO2-reductie Initiatiefnemer werkgroep reflectie (eis 3.D.1) Doel Sociale- en verkeersveiligheid Energie- en CO2-reductie Werkgroep reflectie Leden werkgroep Probleemstelling Het belang van wegdekreflectie Energiebesparing Verkeersveiligheid Sociale veiligheid Voortgang participatie

5 1. Sector- en keteninitiatieven (eis 1.D.1) Om de CO2-inhoud van onze producten en het energieverbruik binnen onze bedrijven en de sector te verminderen, werken wij aan verschillende verbetertrajecten en initiatieven. Dit betreffen niet alleen eigen product- en procesontwikkelingen, maar ook activiteiten in samenwerking met zusterbedrijven, branche-organisaties (zie hoofdstuk 2), branchegenoten (zie hoofdstuk 3) en leveranciers. In de sector en binnen de keten spelen momenteel verschillende ontwikkelingen een rol die duidelijke raakvlakken vertonen met CO2-reductie. Hieronder treft u een samenvatting aan van verschillende deelnames en initiatieven. Deelname aan voorbereidingscommissies BRL Bouwgrondstoffen Sector De Hoop Nederland B.V. is vertegenwoordigd in een aantal voorbereidingscommissies voor het opstellen van nationale beoordelingsrichtlijnen. BRL 1804 Vulstoffen voor toepassing in beton en mortel. Wijzigingsblad voor de introductie van vulstof afkomstig uit de thermische reiniging van al dan niet teerhoudend asfalt. BRL 2507 AEC-granulaat als toeslagmateriaal voor beton. AEC-granulaten zijn afkomstig van Afvalenergiecentrales (voorheen AVI) en kunnen primaire grondstoffen zoals grind en kalksteen in beton vervangen. BRL 1802 Komo-attest voor vulstof/cementbeton. Door slimme toepassing kan een deel van het cement vervangen worden door specifieke vulstoffen. Deelname aan werkgroep UEPG Bouwgrondstoffen Sector De Hoop Nederland B.V. is vertegenwoordigd in een van de UEPG-werkgroepen. UEPG is de Europese branchevereniging van primaire granulaten en houdt zich voornamelijk bezig met het opstellen van een Europese MRPI (Milieu Relevantie Productinformatie) van granulaten in relatie tot het onderwerp duurzaamheid, zijnde verplichte productinformatie die in het kader van de CE-markering vanaf 2013 moet worden opgegeven. Eén van de items die daaronder vallen zijn CO2-emissies. Inzet van secundaire bouwgrondstoffen Beton in beton: hergebruik van bouwmaterialen is belangrijk om overbodige afvalstromen te voorkomen en primaire grondstoffen zo veel mogelijk te ontzien. Gesloopt beton, restbeton of puinafval kan na bewerking (breken, zeven, reinigen) uitstekend worden hergebruikt als toeslagmateriaal in beton. Bouwgrondstoffen Sector De Hoop Nederland B.V. is in 2011 uitgebreid met BBZ Recycling B.V. Dit bedrijf beschikt over een moderne puinbreekinstallatie die gericht is op het breken van het puin en het zuiveren tot granulaten die hergebruikt kunnen worden in de betonindustrie. Binnen de Bouwgrondstoffen-, Betonmortel- en Betonwarensector van De Hoop zijn afspraken gemaakt omtrent het enerzijds aanleveren van betonpuin bij onze puinbreekinstallatie en anderzijds het gebruik van betongranulaat in onze betonmortel en betonwaren. Primaire bouwgrondstoffen komen veelal uit buitenlandse groeves met lange aanvoerafstanden en daardoor hogere CO2-emissies. Door betongranulaat toe te passen in onze producten worden primaire grondstoffen ontzien en verlagen we de carbon footprint door een veel gunstiger logistiekproces toe te passen. Tevens leveren we hiermee een bijdrage aan het streven naar een duurzame betonkringloop. Cursus het nieuwe rijden Binnen de verschillende dochterondernemingen van De Hoop Terneuzen B.V. is in 2012 een opleidingstraject gestart voor vrachtwagenchauffeurs. Een onderdeel van dit opleidingstraject is de cursus het nieuwe rijden. Tijdens deze cursus worden chauffeurs o.a. getraind in het reduceren van het brandstofverbruik door het toepassen van een aantal technische voorzieningen, zoals het rijden op de juiste bandenspanning, aanpakken van rijweerstanden en het efficiënt omgaan met hulpapparatuur in de vrachtauto. Elektrisch wagenpark De Hoop Bouwgrondstoffen B.V. en De Hoop Terneuzen B.V. zijn in 2012 gestart om bij vervanging van auto s binnen het eigen wagenpark over te schakelen op elektrisch aangedreven voertuigen. Hiertoe is in 2012 de eerste elektrische auto t.b.v. de facilitaire dienst aangeschaft en zijn er eveneens elektrische laadpunten aangelegd. 8 participatie 2013

6 Gezamenlijke veegwagen De Hoop Bouwgrondstoffen B.V. en De Hoop Terneuzen B.V. hebben het initiatief genomen om een gezamenlijke veegwagen aan te schaffen voor de verschillende dochterbedrijven van De Hoop. De gezamenlijke inzet van een veegwagen moet leiden tot een vermindering van het aantal gereden kilometers. De veegwagen is uitgerust met een Euro 5 motor. participatie

7 2. Deelname aan sector- en keteninitiatief (eis 2.D) 2.1. Passieve deelname aan sectorinitiatief NLVB (eis 2.D.1) Beoordelingsrichtlijn De branchevereniging van Bouwgrondstoffen Sector De Granova is in 2013 gecertificeerd volgens de nieuwe Beoordelingsrichtlijn (BRL) Na een intensief voortraject en Hoop Nederland B.V., de Nederlandse Vereniging van Leveranciers van Bouwgrondstoffen (NVLB), is gestart met haar controles door in- en externe laboratoria kan Granova voor initiatief om Milieu Relevante Productinformatie (MRPI) op de toepassing in betonwaren worden geleverd onder een te stellen van granulaire bouwgrondstoffen. Hiertoe is binnen de branchevereniging een projectgroep opgericht. productcertificaat op basis van deze BRL. Het doel is om als branche inzicht te krijgen in de MRPI van De Hoop Bouwgrondstoffen is actief betrokken geweest bij bouwgrondstoffen en hier eenduidig over te communiceren het opstellen van deze BRL middels zitting in het College richting de markt. van Deskundigen Korrelvormige Materialen. Met behulp van MRPI kan men het verbeterpotentieel inschatten en verbeteringen monitoren. De inzichten die uit deze data worden gewonnen kunnen vervolgens leiden tot maatregelen om de CO2-uitstoot t.g.v. bepaalde bouwgrondstoffen, processen en/of energiedragers te reduceren. Bouwgrondstoffen Sector De Hoop Nederland B.V. neemt passief deel aan dit initiatief door zitting in de projectgroep en op aanvraag data aan te leveren t.b.v. het opstellen van de MRPI Actieve deelname aan keteninitiatief AEC-granulaat (eis 2.D.2) Bouwgrondstoffen Sector De Hoop Nederland B.V. is actief betrokken bij het toepassen van AEC-granulaten in prefab betonwaren. Hierbij werken wij samen met partners in onze keten, te weten toeleverancier Heros Sluiskil en eindproducent Bleijko Betonindustrie B.V AEC-granulaat Heros Sluiskil verwerkt AEC-bodemas dat vrijkomt uit Afval Energie Centrales in Nederland, België en Duitsland. Tijdens de bewerking wordt het AEC-bodemas ontdaan van de fracties ferro, non-ferro en onverbrand materiaal. Na de bewerking blijft er AEC-granulaat (Granova ) over in verschillende gradaties. Voor elke gradatie geldt een andere toepassing. Granova is een doorontwikkeling van de KOMO-gecertificeerde bouwstof AEC-bodemas. Deze secundaire bouwstof is een goede vervanger voor zand en steenslag waardoor er minder primaire bouwgrondstoffen nodig zijn. Granova wordt reeds toegepast in de wegenbouw, maar de toepassing in prefab betonwaren is nog in ontwikkeling. De BRL en het bijbehorende productcertificaat zijn noodzakelijk voor de doorontwikkeling en toepassing van Granova in betonwaren Toepassing in betonwaren Voor de toepassing van Granova in betonwaren is begin 2013 een project gestart bij Bleijko Betonindustrie B.V., producent van betonnen bestratingsmaterialen. Granova kan tot 50% aan primaire bouwgrondstoffen vervangen, waardoor het granulaat bij een succesvolle toepassing een duurzaam alternatief kan zijn voor natuurlijke toeslagmaterialen. Er zijn proeven uitgezet om het vervangingspercentage te bepalen en de vochtopname (8-10%) van Granova onder controle te krijgen. Zodra de productie onder controle is, zullen de betonwaren onder toezicht van de externe keuringsinstantie, structureel toegepast gaan worden Energie- en CO2-reductie Hergebruik van afval wordt van overheidswege gestimuleerd en hier dragen wij graag een steentje aan bij. Door het vervangen van primaire bouwgrondstoffen zoals zand en grind door Granova wordt een bijdrage geleverd aan de vergroening van betonproducten en wordt er in mindere mate een beroep gedaan op onze natuurlijke bronnen. Heros Sluiskil kent als toeleverancier een zeer gunstige ligging voor de betonwarenbedrijven van De Hoop in Zeeland, waardoor transportkilometers kunnen worden teruggebracht, evenals de bijbehorende CO2-uitstoot. 10 participatie 2013

8 3. Initiatiefnemer werkgroep reflectie (eis 3.D.1) 3.1. Doel Bouwgrondstoffen Sector De Hoop Nederland B.V. is in 2011 een initiatief gestart in de sector (en keten) op het gebied van CO2-reductie, namelijk de werkgroep reflectie. De hoofddoelstelling van de werkgroep reflectie is door het toepassen van reflecterende bouwgrondstoffen in het wegdek een verhoogde mate van veiligheid te creëren (vanwege betere contrastwerking) voor de weggebruikers en het besparen van energie door het reduceren van de lichtintensiteit en het vergroten van mastafstanden van de straat- en openbare verlichting Sociale- en verkeersveiligheid Verkeersveiligheid is, naast ander factoren zoals o.a. het gedrag van de weggebruikers, afhankelijk van de overzichtelijkheid van de weg, de zichtbaarheid van weggebruikers op de weg en de conditie van het wegdek. Vooral bij slecht zicht (weersomstandigheden) en bij duisternis is de mate van zichtbaarheid van de weggebruiker t.o.v. het wegdek van belang. Het uiterlijk en de verschijningsvorm van het wegdek is wel deels in de wet vastgelegd (maximale afmeting, verlichting), maar de werkelijke zichtbaarheid is daarmee niet gewaarborgd. De helderheid van het wegdek speelt in dezen een belangrijke rol. De soort verharding, de oppervlaktestructuur en de kleur zijn bepalend voor die helderheid. Die eigenschap kan worden beïnvloed door de ontwerper, door het voorschrijven van een wegdek waarop contrastvorming met de weggebruiker wordt bevorderd Energie- en CO2-reductie Dankzij het toepassen van reflecterende bouwgrondstoffen (bijvoorbeeld Luxovit ) in het wegdek, zoals asfalt en beton, wordt de mate van reflectie verhoogd waardoor er in verhouding minder licht nodig is voor het verkrijgen van een gelijkwaardige luminantie. Luminantie is de hoeveelheid licht welke weerkaatst vanuit een oppervlak. Dit gereflecteerde licht kan worden beschouwd als een soort van indirecte verlichting. Wanneer deze indirecte verlichting wordt verhoogd zal dit resulteren in een beter verlichte omgeving en zullen zowel obstakels als personen beter te onderscheiden zijn. Doordat de indirecte verlichting wordt verhoogd kan het gebruik van energie en daarmee de uitstoot van CO2 worden gereduceerd. Immers, de straatverlichting kan worden gedimpt en de mastafstanden kunnen worden vergroot. 3.2 Werkgroep reflectie Eind 2011 hebben een groep van producenten en leveranciers van bouwgrondstoffen de handen ineengeslagen en het initiatief genomen om, in samenwerking met deskundigen op het gebied van lichtreflectie en verlichting, een projectgroep op te richten met als doel het formuleren van een duidelijke richtlijn/normering waarlangs een reflecterend wegdek berekend en gemeten kan worden Leden werkgroep De werkgroep reflectie bestaat uit een aantal commerciële partijen als leveranciers van bouwgrondstoffen (met uiteindelijk ook commerciële belangen bij een objectieve richtlijn), betonwarenfabrikanten en experts op het gebied van lichtreflectie Probleemstelling Op dit moment wordt bij het ontwerp van wegen en verlichtingsplannen gerekend dan wel met luminantie in de verkeersfunctie als verlichtingsniveau in verblijfgebieden. Luminantie wordt berekend op basis van het lichtniveau in combinatie met de reflecterende eigenschappen van het wegdek. Probleem hierbij is dat er diverse eenheden en meetmethoden bestaan om deze luminantie te bepalen, welke bij een specifieke combinatie van verlichting en wegdek ontstaat. Hierbij ontstaan situaties waarbij het voor ontwerpers en beleidsmakers onduidelijk en zelfs soms onmogelijk is om verschillende combinaties (verlichting en wegdek) met elkaar te vergelijken. Dit omdat de effecten in verschillende eenheden worden aangeboden. Door een richtlijn te ontwikkelen waarin wordt aangegeven met welke eenheid gewerkt en gemeten moet worden ontstaat participatie

9 er een eenduidige situatie waarin alle combinaties (verlichting en wegdek) objectief met elkaar vergeleken kunnen worden. Hierdoor kan in het eerste stadium van ontwerp al de meest ideale combinatie tussen wegdek en verlichting worden gekozen en zal wegdekreflectie als functionele eis kunnen worden toegekend aan een type wegdek. Deze werkgroep heeft daarom tot doel om tot een voorstel voor categorisering van reflectie van wegdekken te komen welke tot een BRL en/of uiteindelijke CROW-publicatie moet leiden. 3.3 Het belang van wegdekreflectie Het belang van wegdekreflectie wordt steeds meer ingezien. Het vergroot enerzijds de verkeersveiligheid door beter zicht op straat in donkere tijden. Het uitgestraalde licht vanuit de openbare verlichting en voertuigen wordt door het wegdek gereflecteerd en levert hierdoor meer licht in de omgeving. De hoeveelheid licht welke weerkaatst wordt vanuit een oppervlak wordt luminantie genoemd (figuur 1). Deze luminantie wordt gemeten in candela per vierkante meter cd/m². Figuur 1: Luminantie, de bestuurder ziet het licht dat wordt weerkaatst uit het wegdekoppervlak De luminantie is afhankelijk van het soort oppervlak. Sneeuw is bijvoorbeeld zeer licht van kleur en heeft hoge reflecterende eigenschappen. Dit is dan ook de reden waarom een besneeuwd landschap prikkelender voor de ogen is dan een landschap zonder sneeuw. Dit is ook de reden dat bij nacht een besneeuwde straat beter verlicht aandoet dan eenzelfde straat zonder sneeuw (figuur 1.2). Dit is volledig het gevolg van de verhoogde luminantie. Figuur 2: Vergelijking verhoogde luminantie 12 participatie 2013

10 Dezelfde werking geldt in principe ook voor een reflecterend wegdek. Zo zal een licht wegdek beter zicht bieden dan een donker wegdek in verband met verhoogde luminantie. Anderzijds zullen door de verhoogde contrastwerking van het lichte wegdek obstakels en het verloop van de weg ook eerder zichtbaar zijn. De structuur van het wegdek (dicht, half open of open) is van invloed op de mate van weerkaatsing en verspreiding van het opvallend licht. Om een optimaal rendement te behalen dient te worden gezocht naar de beste combinatie van zowel structuur- als reflectie eigenschappen. Om een verhoogde reflectie te kunnen realiseren is het bijvoorbeeld mogelijk een witte steenslag in een bepaald percentage toe te voegen in de productie van een betonverharding of asfaltdeklaag (figuur 3). Figuur 3: Wegdek met reflecterende steenslag toepassing / parkeervakken met standaard asfalt deklaag Energiebesparing Zoals bovenstaand al is toegelicht is het mogelijk door verhoogde reflectie een gelijke luminantiewaarde te verkrijgen. Dit houdt in dat met minder licht een gelijke lichtbeleving kan worden gerealiseerd. Minder licht resulteert rechtevenredig in minder energieverbruik en daarmee het reduceren van CO2-uitstoot Verkeersveiligheid Een tweede voordelig punt is het verhogen van de verkeersveiligheid. Verhoogde verkeersveiligheid wordt gerealiseerd in een drietal verschillende categorieën: -- Verhoogde contrastwerking obstakels -- Verhoogde contrastwerking kant weg -- Verhoogde attentiewaarde Doordat een lichter wegdek resulteert in een verhoogde contrastwerking met obstakels op de weg zullen deze eerder zichtbaar zijn en kunnen weggebruikers hier eerder op anticiperen. Anderzijds verzorgd de verhoogde contrastwerking met kant weg dat het wegverloop eerder zichtbaar zal zijn. Dit is vooral van toepassing in het buitengebied waar geen verlichting is toegepast en men moet oriënteren op haar koplampen. De laatste categorie is het verhogen van de attentiewaarde. Wanneer een reflecterend wegdek bijvoorbeeld wordt toegepast op een rotonde zal men eerder erop geattendeerd worden dat men een rotonde nadert. participatie

11 3.3.3 Sociale veiligheid Bij sociale veiligheid wordt met name gekeken naar het veiligheidsgevoel van mensen in een bepaalde omgeving. Dit valt bijvoorbeeld te kwantificeren door gezichtsherkenning waar de semicilindrische verlichtingssterkte aan is gekoppeld. Tauw is momenteel fundamenteel onderzoek aan het verrichten naar de invloed van reflectie op gezichtsherkenning. Dit met de verwachting dat gezichtsherkenning worden verhoogd door een verhoging van indirect licht afkomstig van het reflecterende wegdek. Uit de eerste berekeningen is al gebleken dat bij een verhoogde reflectie de gezichtherkenning aanzienlijk kan toenemen. Wanneer dit kan worden aangetoond is dit van aanzienlijk belang omdat lichtberekeningen bij verblijfsgebieden momenteel nog niet worden gebaseerd op luminantie (cd/m²) maar op illuminantie (lx). Dit houdt in dat in de berekeningen enkel wordt gekeken naar de hoeveelheidbenodigd licht om het gewenste lichtniveau in lux te realiseren. Echter licht is beleven en een verblijfsgebied met een gelijk lichtniveau in lux kan geheel verschillend worden ervaren wanneer het is voorzien van een licht wegdekoppervlak of een zeer donker oppervlak. Waar volgens de NPR in verblijfsgebieden momenteel al wel mee wordt gerekend is de semicilindrische verlichtingssterkte (verticale verlichtingssterkte in de ROVL- 2011) wat in veel gevallen ook het kritieke punt is waarop mastafstanden worden bepaald. Door de invloed van reflectie op semicilindrische aan te kunnen tonen en te berekenen wordt het ook mogelijk om in verblijfsgebieden een besparing te realiseren. Dit doormiddel van een reductie in lichtmast aantallen en/of het terugbrengen van het vermogen van de lichtbron (energiebesparing en CO2-reductie). Bron: Processtudie wegdekreflectie Tauw (i.o.v. De Hoop Bouwgrondstoffen B.V.) 3.4 Voortgang 2013 In 2013 heeft de werkgroep reflectie onderzoek gedaan naar de mogelijkheden voor normering van reflectie. Aan de hand van een literatuurstudie is een concept rapportage opgesteld waar nu de laatste hand aan wordt gelegd. Deze rapportage heeft als doel de markt en regelgevende instanties te kunnen benaderen om zo meer draagvlak te krijgen voor het onderwerp. Vervolgens kan met deze partijen gewerkt worden aan het verder uitwerken van het voorstel tot een bestekswaardige richtlijn/voorschrift. 14 participatie 2013