MEDEDELING AAN DE LEDEN

Transcriptie

1 EUROPEES PARLEMENT Commissie verzoekschriften MEDEDELING AAN DE LEDEN Betreft: Verzoekschrift 0117/2010, ingediend door Angeliki Charokopou (Griekse nationaliteit), namens 19 Griekse dierenbeschermingsverenigingen, over de circulaire van de Griekse overheden betreffende het vervoer van zwerfdieren en de hiermee verbonden inbreuk op de op dit gebied geldende EU-wetgeving. 1. Samenvatting van het verzoekschrift Indienster verwijst naar de circulaire betreffende het vervoer van zwerfdieren die is uitgevaardigd door het Griekse ministerie van Landbouw en Voedingsmiddelen, en zij stelt dat deze circulaire in strijd is met een aantal op dit gebied geldende wetgevingsbesluiten van de EU. Indienster verwijst met name naar Verordening (EG) nr. 998/2003 van het Europees Parlement en de Raad inzake veterinairrechtelijke voorschriften voor het niet-commerciële verkeer van gezelschapsdieren en Richtlijn 92/65/EEG van de Raad tot vaststelling van de veterinairrechtelijke voorschriften voor het handelsverkeer en de invoer in de Gemeenschap van dieren, sperma, eicellen en embryo's waarvoor ten aanzien van de veterinairrechtelijke voorschriften geen specifieke communautaire regelgeving als bedoeld in bijlage A, onder I, van Richtlijn 90/425/EEG geldt. Indienster wijst erop dat de circulaire in kwestie onder andere bepalingen invoert over het maximumaantal huisdieren (twee honden of twee katten) dat de Griekse burgers mogen bezitten, evenals bepalingen betreffende verplichte repatriëring van huisdieren die Griekenland uit reizen, wat een einde maakt aan de mogelijkheid voor burgers van andere EU-lidstaten om zwerfdieren te adopteren en mee te nemen naar hun land. Een van de opdrachtgevers van indienster, de Griekse nationale vereniging van dierenvrienden, heeft eerder een klacht ingediend bij de Griekse ombudsman, die tot nu toe tevergeefs het Ministerie van Landbouw en Voedingsmiddelen heeft verzocht om een verklaring. Indienster verzoekt derhalve het Europees Parlement om deze twijfelachtige zaak in behandeling te nemen. CM\ doc PE v01-00 In verscheidenheid verenigd

2 2. Ontvankelijkheid Ontvankelijk verklaard op 3 mei De Commissie is om inlichtingen verzocht (artikel 202, lid 6, van het Reglement). 3. Antwoord van de Commissie, ontvangen op 10 november Het verzoekschrift verwijst naar het niet-commerciële en handelsverkeer van dieren (met name honden) behorend tot soorten die door het communautaire recht onder bepaalde voorwaarden als gezelschapsdieren worden beschouwd. Volgens indienster komen in de Griekse wet 3170/2003 en met name in de Griekse circulaire nr / een aantal bepalingen voor die strijdig zouden zijn met het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie en de secundaire wetgeving van de Europese Unie. Deze bepalingen zouden strijdig zijn in de zin dat: maximaal vijf gezelschapsdieren voor niet-commerciële doeleinden mogen worden vervoerd tussen de lidstaten; maximaal twee gezelschapsdieren o mogen worden gehouden door elke Griekse burger 1, o mogen worden geadopteerd door een persoon (zowel Griekse als buitenlandse staatsburgers); Griekse reizigers voorafgaand aan hun reis naar het buitenland een verklaring moeten ondertekenen dat ze van plan zijn met hun dieren terug te keren; de eigenaar van een huisdier een natuurlijke persoon moet zijn 2 ; voor handelsverkeer, naast het paspoort voor de commerciële verzending van gezelschapsdieren, tevens een certificaat omtrent de gezondheid van het dier moet worden verkregen bij "de relevante prefectorale veterinaire autoriteiten". Voorts zou de handhaving van de Europese wetgeving inzake dierencontroles aan de grensinspectieposten gebrekkig zijn. Opmerkingen van de Commissie over het verzoekschrift De Commissie zal ingaan op de volgende drie vragen: a) Is bij het recht op vrij verkeer van personen tevens een recht inbegrepen op vrij verkeer van gezelschapsdieren die door hun eigenaren worden vergezeld? Artikel 21, lid 1, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU ex artikel 18, lid 1 EG) bepaalt dat iedere burger van de Unie het recht heeft vrij op het grondgebied van de lidstaten te reizen en te verblijven, onder voorbehoud van de beperkingen 1 Uit het verzoekschrift blijkt niet of de term 'Griekse burgers' betrekking heeft op personen met een Grieks paspoort dan wel inwoners van Griekenland. In de Griekse circulaire / worden de termen 'Griekse burger', 'Griekse reiziger' en 'Griek' als synoniem gebruikt. Daardoor kan niet precies worden vastgesteld op wie deze bepaling betrekking heeft. 2 waardoor rechtspersonen zoals welzijnsorganisaties worden uitgesloten, terwijl deze volgens de Griekse wet nr. 3170/2003 verantwoordelijk zijn voor de opvang van zwerfhonden in de gemeenten. PE v /7 CM\ doc

3 en voorwaarden die bij de verdragen en de bepalingen ter uitvoering daarvan zijn vastgesteld. Voorts zijn artikel 45, lid 1 VWEU (ex 39, lid 1, over het vrije verkeer van werknemers), artikel 49 VWEU (ex 43 EG) over de vrijheid van vestiging (voor zelfstandigen) en artikel 56 VWEU (ex 49 EG) over de vrijheid van dienstverlening van toepassing op het vrije verkeer van personen. In het verlengde daarvan gelden de rechten op toelating en verblijf voor gezinsleden van de desbetreffende personen (familie-/afgeleide/afhankelijke rechten worden behandeld in secundaire wetgeving, met name Richtlijn 2004/38 1 ) en jurisprudentie. Al deze rechten zijn beperkt tot het verkeer van personen. Dieren hebben dezelfde rechtspositie als voorwerpen of goederen (hoewel in artikel 13 VWEU alle dieren worden erkend als wezens met gevoel). Gezelschapsdieren hebben dus nergens de status van 'gezinslid,' zoals de indienster lijkt te veronderstellen. Het is derhalve niet duidelijk dat een beperking van het vrije verkeer van gezelschapsdieren tussen de EU-lidstaten in strijd zou zijn met de primaire wetgeving van Europese Unie, zoals indienster stelt (onder punt 3, voorlaatste alinea). Integendeel, het verkeer van gezelschapsdieren is juist onderhevig aan de beperkingen en voorwaarden opgenomen in de voor uitvoering van het verdrag vastgestelde bepalingen, in het bijzonder Verordening (EG) nr. 998/2003 (zie onder). Deze bepalingen zijn gebaseerd op artikel 168 VWEU (ex 152 volksgezondheid) en 43 VWEU (ex 37 - landbouw) (met betrekking tot de gezondheid en het welzijn van dieren (zie onder)). Het recht op vrij verkeer van personen impliceert daarom niet dat mensen het recht hebben om zich door hun huisdier te laten vergezellen. b) Welke bevoegdheid hebben de instellingen van de Unie met betrekking tot het verkeer van gezelschapsdieren? De bevoegdheden van EU-instellingen worden verleend door de lidstaten. Alle bevoegdheden die niet aan de Unie zijn toegedeeld, blijven in handen van de lidstaten (artikel 1-5 van het Verdrag betreffende de Europese Unie). De wetgeving en bevoegdheden van de Unie op het gebied van de gezondheid en het welzijn van dieren vallen dus onder artikel 43 VWEU (ex 37 landbouw). Als gevolg daarvan zijn uitsluitend nationale voorschriften van toepassing op het bezit/houden van dieren en het verkeer van dieren in een lidstaat en hebben de instellingen van Unie daarover geen zeggenschap. Het lijkt dat het nationale verkeer in dit verband onder de Griekse Wet 3170/2003 inzake de verplichte kenmerking valt. Daarbij lijkt geen sprake te zijn van inbreuk op de wetgeving van de Unie. c) Is er een conflict tussen de Griekse wetgeving en de regelgeving van de Unie? Als grondslag voor de wetgeving van de Unie inzake het vervoer van diersoorten die volgens de EU-regelgeving als gezelschapsdieren kunnen worden beschouwd, gelden de volgende twee bepalingen: Op basis van artikel 43 VWEU (ex 37) regelt Richtlijn 92/65/EEG de gezondheidsvoorschriften voor dieren inzake het intracommunautaire handelsverkeer en de invoer in de Gemeenschap van dieren en dierlijke producten waarvoor geen specifieke 1 betreffende het recht van vrij verkeer en verblijf op het grondgebied van de lidstaten voor de burgers van de Unie en hun familieleden, tot wijziging van Verordening (EEG) nr. 1612/68 en tot intrekking van de Richtlijnen 64/221/EEG, 68/360/EEG, 72/194/EEG, 73/148/EEG, 75/34/EEG, 75/35/EEG, 90/364/EEG, 90/365/EEG en 93/96/EEG (PB L 229 van , blz. 35). CM\ doc 3/7 PE v01-00

4 communautaire regelgeving geldt. In deze richtlijn zijn de voorschriften voor de diergezondheid vastgelegd bij de handel in onder meer fretten, katten en honden. Hierin staat expliciet dat de richtlijn "de nationale voorschriften die van toepassing zijn op gezelschapsdieren onverlet [laat], met dien verstande dat handhaving daarvan geen invloed kan hebben op de afschaffing van de veterinaire controles aan de grenzen tussen de lidstaten." Omdat in Richtlijn 92/65/EEG geen harmonisatie van de voorwaarden voor het verkeer van gezelschapsdieren heeft plaatsgevonden, hebben het Europees parlement en de Raad op basis van artikel 168 VWEU (ex volksgezondheid), met het oog op rabiës, en 43 VWEU (ex 37) goedkeuring gegeven aan Verordening (EG) nr. 998/2003 inzake veterinairrechtelijke voorschriften voor het niet-commerciële verkeer van gezelschapsdieren en houdende wijziging van Richtlijn 92/65/EEG ('De verordening'). De verordening bevat specifieke voorschriften voor het niet-commerciële verkeer van gezelschapsdieren. De reikwijdte van de verordening is beperkt tot de diersoorten die worden vermeld in bijlage I (artikel 2). In de verordening worden gezelschapsdieren gedefinieerd als "dieren van de op de lijst in bijlage I genoemde soorten die hun eigenaar of een natuurlijke persoon die er namens de eigenaar tijdens het verkeer voor verantwoordelijk is, begeleiden en die niet voor verkoop of eigendomsoverdracht bestemd zijn". Naar onze mening kan het verkeer van de eigenaar eveneens tot verkeer van het gezelschapsdier leiden, hetzij in een situatie waarbij het dier direct wordt vergezeld door de eigenaar, dan wel in een situatie waarin de eigenaar elders is en het dier wordt meegevoerd onder de verantwoordelijkheid van een persoon die handelt in opdracht van de eigenaar. Betreffende het niet-commerciële verkeer van gezelschapsdieren Het verzoekschrift was reeds ingediend toen goedkeuring volgde van Verordening (EU) nr. 388/2010 van de Commissie van 6 mei 2010 voor de uitvoering van Verordening (EG) nr. 998/2003. Sindsdien gelden de vastgelegde voorwaarden en controles in Richtlijn 92/65/EEG voor het verkeer van meer dan vijf gezelschapsdieren naar een andere lidstaat of vanuit een derde land dat is opgenomen in de lijst in bijlage II, deel B, afdeling 2 van die verordening. Het feit dat de circulaire volgens indienster een drempel (vijf) opwerpt waarboven het verkeer van gezelschapsdieren tussen lidstaten als commercieel kan worden beschouwd en daardoor onder de voorwaarden van Richtlijn 92/65/EEG valt, is dus in overeenstemming met de geldende wetgeving. Op nationaal vlak mogen volgens de Griekse circulaire maximaal twee gezelschapsdieren worden gehouden of geadopteerd. Als gevolg van deze nationale limiet geldt een beperking voor het aantal gezelschapsdieren dat de eigenaar mag begeleiden tijdens diens verkeer. De regelgeving van een lidstaat omtrent het bezit/houden van gezelschapsdieren valt echter buiten de werkingssfeer van de verordening (en buiten de bevoegdheden van de instellingen van de Unie, zie punt b hierboven). Deze voorschriften zijn derhalve niet strijdig met de voorschriften van de verordening. Grieken die met hun gezelschapsdier naar het buitenland afreizen, zijn volgens de Griekse circulaire tevens verplicht om met hun dieren terug te keren of anders een bewijs van hun overlijden mee te nemen. Deze bepaling is waarschijnlijk bedoeld om te voorkomen dat onbetrouwbare welzijnsorganisaties het niet-commercieel verkeer in de zin van de verordening op frauduleuze wijze kunnen aangrijpen voor het in gang zetten van handelsverkeer van gezelschapsdieren, die in de verordening expliciet worden aangeduid als diersoorten die niet voor verkoop of eigendomsoverdracht bestemd zijn. Deze bepaling lijkt een extra criterium te vormen voor het verkeer van gezelschapsdieren naast de vastgelegde PE v /7 CM\ doc

5 criteria in Verordening (EG) nr. 998/2003. Opgemerkt dient te worden dat Verordening (EU) nr. 388/2010 het probleem van het misbruik van niet-commercieel verkeer van gezelschapsdieren voor een verhuld handelsverkeer, behandelt door een maximum in te stellen voor het aantal gezelschapsdieren dat mag worden vervoerd voor niet-commerciële doeleinden. De legaliteit van de activiteiten waarvoor Griekse welzijnsorganisaties toestemming hebben gekregen van de gemeenten, wordt in de circulaire niet in twijfel getrokken. Hun activiteiten mogen volgens de circulaire alleen niet als niet-commercieel worden aangemerkt. Het verkeer van gezelschapsdieren onder de verantwoordelijkheid van een natuurlijke persoon die handelt in opdracht van de eigenaar en waarbij dieren worden geadopteerd door natuurlijke personen in een andere lidstaat, resulteert echter in een wijziging van of overdracht van het eigenaarschap van het dier en derhalve in een aanpassing van de eigendomsverklaring in het paspoort. Een dier dat voor dit doel wordt vervoerd, kan om die reden niet meer worden beschouwd als een 'gezelschapsdier' in de zin van Verordening (EG) nr. 998/2003. Daardoor valt dit verkeer niet meer onder deze verordening maar onder de voorschriften van Richtlijn 92/65/EEG. Uit de beschikbare informatie over de Griekse circulaire blijkt echter dat het voor welzijnsorganisaties als rechtspersonen niet is toegestaan om eigenaar te worden van de geadopteerde dieren. Daarom moet de eigenaar die het dier naar een andere lidstaat begeleidt, hetzij in persoon, hetzij onder verantwoordelijkheid van een vertegenwoordiger, het dier in Griekenland adopteren en de eigendomsstatus voorafgaand aan het verkeer vastleggen in het paspoort. In dat geval zijn eigendom en doel voorafgaand aan het verkeer geregistreerd, zodat het verkeer als geheel onder de werkingssfeer van de verordening valt. Omdat in de Griekse wet 3170/2003 geen nadere toelichting staat over de nationaliteit of verblijfplaats van de eigenaar, moet de nieuwe eigenaar zich houden aan de nationale registratieprocedure die in de wet is voorzien, en zou het aantal honden dat in iemand in bezit mag hebben, beperkt blijven tot maximaal 2. Betreffende het handelsverkeer van dieren In artikel 10, lid 2 van Richtlijn 92/65/EEG staat: "om te worden toegelaten tot het handelsverkeer moeten katten, honden en fretten beantwoorden aan de voorwaarden van de artikelen 5 en 16 van Verordening (EG) nr. 998/2003 [ ]". Volgens artikel 5 van Verordening (EG) nr. 998/2003 moeten gezelschapsdieren van de in bijlage I, delen A en B genoemde soorten overeenkomstig artikel 4 van deze verordening geïdentificeerd zijn en vergezeld gaan van een paspoort dat is afgegeven door een door de bevoegde autoriteit aangewezen dierenarts en waarin wordt verklaard dat een geldig vaccin dan wel een nieuw vaccin tegen rabiës is toegediend. Verder staat in de tweede alinea van artikel 10, lid 2 van Richtlijn 92/65/EEG: "uit het certificaat dat het dier vergezelt, moet bovendien blijken dat een door de bevoegde autoriteit aangewezen dierenarts 24 uur vóór de verzending een klinisch onderzoek heeft uitgevoerd en daarbij heeft geconcludeerd dat het dier in goede gezondheid verkeert en geschikt is om naar de bestemming te worden vervoerd". Vanuit deze optiek is duidelijk dat wanneer een dier van de in bijlage I van Verordening (EG) nr. 998/2003 genoemde soorten voor een commercieel doel naar een andere lidstaat wordt CM\ doc 5/7 PE v01-00

6 gebracht, het dier onderweg niet alleen vergezeld dient te gaan van een paspoort met een identificatie en geldige vaccinatie tegen rabiës, maar ook van een papieren gezondheidscertificaat. Dit certificaat, dat wordt verstrekt door een officiële dierenarts afkomstig uit de lidstaat van oorsprong, vormt de ondersteuning van het in sectie IX van het paspoort geregistreerde klinisch onderzoek dat een door de bevoegde autoriteit aangewezen dierenarts 24 uur vóór de verzending heeft uitgevoerd om aan te tonen dat het dier in goede gezondheid verkeert en geschikt is om naar de bestemming te worden vervoerd. Om het geheel traceerbaar te houden, moet het verkeer in overeenstemming met artikel 4, lid 2 van Richtlijn 92/67/EEG van de Raad via een geautomatiseerd systeem (TRACES) op dag van afgifte van het certificaat door de officiële dierenarts worden gemeld bij de bevoegde autoriteiten op de plaats van bestemming. Ook het certificaat dat in het verzoekschrift als aanvullende eis wordt genoemd, is in dit verband dus in overeenstemming met de wetgeving van de Unie. De aantijging dat een dergelijke vereiste een gelijke werking heeft als een kwantitatieve beperking van het vrije verkeer van goederen houdt derhalve geen stand. De bepalingen van Richtlijn 92/65/EEG hebben betrekking op de commerciële invoer van respectievelijke dieren uit derde landen, waarbij de zending door de bevoegde autoriteiten op een erkende veterinaire inspectiepost aan de grens moet worden onderworpen aan de controles uit Richtlijn 91/496/EEG. In het verzoekschrift wordt geen bewijs geleverd waaruit zou blijken dat de Griekse autoriteiten zich hebben onttrokken aan de handhaving van de bovengenoemde EUregelgeving. Indien voldaan wordt aan de voorwaarden van artikel 5, lid 2 of Verordening (EG) nr. 998/2003, mogen dieren jonger dan 3 maanden met toestemming van de lidstaat in een andere lidstaat worden binnengebracht. Conclusie De door indienster geuite aantijging dat de bepalingen van de Griekse circulaire nr / vanwege de restricties en/of beperkingen inzake het bezit en vervoer van huisdieren, een belemmering zouden vormen van het vrije verkeer van personen, kan niet worden gesteund omdat, zoals gezegd, het recht op vrij verkeer van personen niet impliceert dat mensen het recht hebben om zich door hun huisdier te laten vergezellen. Vanuit het licht van het handelsverkeer van dieren zijn de bepalingen uit de Griekse circulaire nr / die in het verzoekschrift worden betwist, niet in strijd met de Europese wetgeving inzake diergezondheid. Het probleem inzake het niet-commerciële verkeer van dieren valt voor een deel (met name op het vlak van eigendom en adoptie) buiten de bevoegdheid van de Unie. Daarbij dient te worden opgemerkt dat er enige twijfel bestaat over de reikwijdte van dit deel van de circulaire door het hanteren van onduidelijke terminologie, zoals 'Griekse burger', 'Griekse reiziger', 'Griek' en 'met zijn/haar huisdier terugkeren'. Voor de volledigheid moet worden opgemerkt dat indienster tevens een klacht over deze zaak PE v /7 CM\ doc

7 heeft ingediend bij de Commissie. Op basis van bovengenoemde overwegingen heeft de Commissie een brief verstuurd met het voornemen de zaak te beëindigen, waarbij bovengenoemde argumentatie nog eens schriftelijk werd toegelicht en de klager vier weken de tijd werd gegeven om verdere opmerkingen en/of reacties in te dienen. Omdat deze periode in de zomervakantie viel, heeft klager op haar verzoek verlenging van de uiterste datum gekregen. De opmerkingen van klager zijn inmiddels ontvangen en momenteel wordt bekeken welke verdere stappen er nodig zijn. CM\ doc 7/7 PE v01-00