CONTEXT DE GEZONDHEIDSCONFERENTIE ALS MIJLPAAL IN HET TRAJECT NAAR HET TOEKOMSTIGE PREVENTIEBELEID Kim Oostvogels, projectleider Möbius

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "CONTEXT DE GEZONDHEIDSCONFERENTIE ALS MIJLPAAL IN HET TRAJECT NAAR HET TOEKOMSTIGE PREVENTIEBELEID Kim Oostvogels, projectleider Möbius"

Transcriptie

1 CONTEXT DE GEZONDHEIDSCONFERENTIE ALS MIJLPAAL IN HET TRAJECT NAAR HET TOEKOMSTIGE PREVENTIEBELEID Kim Oostvogels, projectleider Möbius

2 MÖBIUS KENNISMAKING Bruggenbouwer Maatschappelijke impact Uitzonderlijke resultaten, uitzonderlijke mensen Grensverleggend Agentschap Zorg en Gezondheid 2

3 AGENDA Context Omgevingsanalyse Beleidsevaluatie Visie op het nieuwe beleid

4 AGENDA Context Omgevingsanalyse Beleidsevaluatie Visie op het nieuwe beleid

5 CONTEXT DE GEZONDHEIDSCONFERENTIE > De Gezondheidsconferentie Preventie, gericht op gezondheidsbevordering en ziektepreventie, vindt plaats op 16 en 17 december. Het traject naar aanloop van de conferentie neemt de volgende thema s in beschouwing: Gezonde voeding Beweging Sedentair gedrag Tabak Alcohol Drugs Ondervoeding bij ouderen Eetstoornissen Psychoactieve medicatie Gamen Gokken Agentschap Zorg en Gezondheid 5

6 CONTEXT HET DOEL > Deze Gezondheidsconferentie wil draagvlak en engagementen aftoetsen en stimuleren in het ganse werkveld van relevante actoren en de kennis van bewezen strategieën (evidence) verhogen om richting te kunnen geven aan het beleid voor de komende jaren aan de hand van de formulering van gezondheidsdoelstellingen en preventiestrategieën die als basis zullen dienen voor concrete actieplannen op het terrein Agentschap Zorg en Gezondheid 6

7 CONTEXT DE TIMING Gezondheidsconferentie Preventie 2016 Beleidsevaluatie Omgevingsanalyse Ontwerp raamwerk Ontwerp nieuw beleid Voorbereiding conferentie Rapportering & actieplannen jan feb maa apr mei jun jul aug sep okt nov dec jan feb mar Agentschap Zorg en Gezondheid 7

8 CONTEXT BEVRAGING IN NAJAAR VAN BURGER & INTERMEDIAIREN - KENMERKEN Geen representativiteit nagestreefd, geef enkel inzicht in mening respondenten Burger Looptijd: 20 oktober t.e.m. 19 november Aantal respondenten: 773 Intermediair Looptijd: 20 oktober t.e.m. 19 november Aantal respondenten: 698 In welke context bent u voornamelijk actief (intermediairen)? Vrouwen 73% Mannen 27% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 2% 5% 28% 9% 39% 9% 8% Agentschap Zorg en Gezondheid 8

9 CONTEXT BEVRAGING BURGER RANGSCHIKKING THEMA S ,0 Rangschikking van de thema's volgens hun belang, waarbij 1 staat voor meest belangrijk en 10 staat voor minst belangrijk 3,4 3,9 4,6 5,1 6,2 6,3 6,5 7,9 8,2 Toenemend belang volgens respondenten Agentschap Zorg en Gezondheid 9

10 CONTEXT BEVRAGING INTERMEDIAIRS RANGSCHIKKING THEMA S Rond welk(e) thema('s) wordt er veel gewerkt in uw organisatie? 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 65% 71% 41% 35% 30% 14% 11% 8% 15% 6% > Gemiddelde genomen over alle settings heen (elke setting even groot gewicht) > Volgorde thema s volgens belang dat burger er aan hecht (zie van bevraging burger) Agentschap Zorg en Gezondheid 10

11 CONTEXT BEVRAGING BURGER - ANALYSE RESULTATEN ROL OVERHEID Vindt u het de taak van de overheid om ervoor te zorgen dat u gezond leeft en niet ziek wordt? Helemaal wel Eerder wel Eerder niet Helemaal niet 3% 21% 28% 49% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% Vindt u het de taak van de overheid om maatregelen te nemen zodat u gezonde keuzes kan maken? Helemaal wel Eerder wel Eerder niet Helemaal niet 1% 6% 43% 50% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% Agentschap Zorg en Gezondheid 11

12 AGENDA Context Omgevingsanalyse Beleidsevaluatie Visie op het nieuwe beleid

13 OMGEVINGSANALYSE INHOUDSTAFEL 13

14 OMGEVINGSANALYSE DANKWOORD > De redactie van het rapport ligt in handen van Möbius en kwam mede tot stand dankzij de inbreng en feedback van vele verschillende actoren. > Speciale dank gaat hierbij uit naar de professoren die betrokken waren bij de wetenschappelijke reflectie, de partnerorganisaties Eetexpert, VAD en VIGeZ, en het Agentschap Zorg & Gezondheid, voor hun uitgebreide en waardevolle feedback. > Daarnaast ook dank voor de projectgroep rond de evaluatie van de gezondheidsdoelstellingen voeding en beweging voor het aangeleverde rapport, de analyse van de sterftecijfers rond tabak, alcohol & drugs door het Agentschap Zorg & Gezondheid, en het aangeleverde rapport door Intego rond psychofarmaca in de huisartsenpraktijk. 14

15 OMGEVINGSANALYSE TABAK, ALCOHOL & DRUGS: BEHAALD OF NIET Gezondheidsdoelstellingen Tabak, Alcohol en Drugs per leeftijdsgroep Leeftijdgroep Tabak Alcohol Illegale drugs Jongeren <16 jaar GD 1 GD 3 Adolescenten jarigen GD 7 GD 8 Vroege volwassenheid jarigen GD 4* Vroege volwassenheid jarigen GD 2 GD 5 GD 6 GD 9 Middelbare en late volwassenheid (> NVT 35 jaar) NVT *Niet evalueerbaar wegens gewijzigde vraagstelling sinds 2004 Legende: Groen: behaald - Oranje: zo goed als behaald - Rood: niet behaald Agentschap Zorg en Gezondheid 15

16 OMGEVINGSANALYSE TABAK, ALCOHOL & DRUGS: TRENDS Gezondheidsdoelstellingen Tabak, Alcohol en Drugs per leeftijdsgroep Leeftijdgroep Tabak Alcohol Illegale drugs Jongeren <16 jaar GD 1 GD 3 Adolescenten jarigen GD 7 GD 8 Vroege volwassenheid jarigen GD 4* Vroege volwassenheid jarigen GD 2 GD 5 GD 6 GD 9 Middelbare en late volwassenheid (> NVT 35 jaar) NVT *Niet evalueerbaar wegens gewijzigde vraagstelling sinds 2004 Legende: Groen: gunstige trend - Oranje: status quo - Rood: ongunstige trend Agentschap Zorg en Gezondheid 16

17 OMGEVINGSANALYSE ALCOHOL > 1 op 10 Vlamingen drinkt te veel alcohol > Er is zowel Europees als in België een stijgende trend rond bingedrinken 16% 14% Problematisch alcoholgebruik Vlaams Gewest (15 jaar en ouder) 15% 40% 35% Bingedrinking Internationaal (15 jaar en ouder) 36% 34% 12% 10% 8% 6% 4% 6% 10% 8% 4% 5% 30% 25% 20% 15% 10% 24% 28% 28% 29% 23% 20% 15% 20% 2% 5% 0% Vlaams Gewest Mannen Vrouwen 0% België EU Nederland Duitsland Frankrijk Bron: Gezondheidsenquête; WIV-ISP Bron: Special Eurobarometer 331; European Commission Agentschap Zorg en Gezondheid 17

18 OMGEVINGSANALYSE ALCOHOL > Wat is problematisch alcoholgebruik? In de vorige grafiek op basis van de CAGE-vragenlijst. Alcoholgebruik wordt als problematisch beschouwd als de persoon positief geantwoord heeft op minstens twee van de vier CAGE vragen. Vraag 1 Heeft u weleens het gevoel gehad het alcoholgebruik te moeten minderen? (cut down) Vraag 2 Heeft u zich ooit weleens vervelend of geïrriteerd gevoeld over opmerkingen van anderen over uw drankgebruik? (annoyed) Vraag 3 Heeft u zich ooit schuldig gevoeld over iets wat u gedaan heeft toen u had gedronken? (guilty) Vraag 4 Heeft u ooit 's ochtends alcohol gedronken om u rustiger te voelen of om minder last te hebben van trillende handen of misselijkheid? (eye-opener) De gezondheidsdoelstelling meet het % mannen en vrouwen van 16 jaar en ouder dat zich houdt aan de aanbevelingen van max. 21 eenheden per week voor mannen en 14 eenheden per week voor vrouwen) Agentschap Zorg en Gezondheid 18

19 OMGEVINGSANALYSE TABAK > Gunstige evolutie en Vlaanderen, toch roken nog 1 op 5 Vlamingen > We scoren beter dan het Europees gemiddelde Huidige rokers Vlaams Gewest (15 jaar en ouder) Huidige rokers internationaal (15 jaar en ouder) 30% 25% 20% 26,8% 22,8% 21,8% 35% 30% 25% 26% 25% 32% 26% 33% 32% 29% 23% 30% 27% 15% 20% 15% 10% 10% 5% 5% 0% % België EU Gemiddelde Frankrijk Nederland Duitsland Bron: Gezondheidsenquête; WIV-ISP Bron: Special Eurobarometer 429; European Commission Agentschap Zorg en Gezondheid 19

20 OMGEVINGSANALYSE ILLEGALE DRUGS > Bij het gebruik van cannabis en andere illegale drugs zien we een gemengd beeld Laatstejaarsgebruik cannabis Vlaams Gewest (18-35 jarigen) Laatstejaarsgebruik cannabis internationaal (15-16 jarigen) 40% 35% 40% 35% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 10,70% 11,50% 6,70% 30% 25% 20% 15% 10% 19% 20% 14% 13% 25% 23% 24% 15% 15% 5% 5% 0% % Vlaanderen EU Nederland Frankrijk Duitsland Bron: Gezondheidsenquête; WIV-ISP Bron: ESPAD report; ESPAD Agentschap Zorg en Gezondheid 20

21 OMGEVINGSANALYSE VOEDING & BEWEGING: BEHAALD OF NIET > Detail voor beweging, sedentair gedrag, gezond gewicht en borstvoeding Gezondheidsdoelstellingen Voeding en Beweging per leeftijdsgroep Beweging Sedentair gedrag Gezond gewicht Borstvoeding Leeftijdgroep Aandeel gezond Excl. borstvoeding op Halen aanbeveling Sedentaire leefstijl Totale schermtijd gewicht dag 6 Man Vrouw Man Vrouw Man Vrouw Man Vrouw Moeders Kleuters 3-5 jarigen NVT NVT NVT NVT Kinderen 6-11 jarigen NVT NVT NVT NVT Adolescenten jarigen GD 1 GD 1 GD 3 GD 3 GD 4 GD 4 NVT Adolescenten jarigen GD 1 GD 1 GD 3 GD 3 GD 4 GD 4 NVT Volwassenen jarigen GD 2 GD 2 GD 5 GD 5 NVT GD 34 GD 34 GD 35 Ouderen 60+ jarigen GD 2 GD 2 GD 5 GD 5 NVT GD 34 GD 34 Legende: Groen: behaald - Oranje: zo goed als behaald - Rood: niet behaald Agentschap Zorg en Gezondheid 21

22 OMGEVINGSANALYSE VOEDING & BEWEGING: TRENDS > Detail voor beweging, sedentair gedrag, gezond gewicht en borstvoeding Gezondheidsdoelstellingen Voeding en Beweging per leeftijdsgroep Beweging Sedentair gedrag Gezond gewicht Borstvoeding Leeftijdgroep Aandeel gezond Excl. borstvoeding op Halen aanbeveling Sedentaire leefstijl Totale schermtijd gewicht dag 6 Man Vrouw Man Vrouw Man Vrouw Man Vrouw Moeders Kleuters 3-5 jarigen NVT NVT NVT NVT Kinderen 6-11 jarigen NVT NVT NVT NVT Adolescenten jarigen GD 1 GD 1 GD 3 GD 3 GD 4 GD 4 NVT Adolescenten jarigen GD 1 GD 1 GD 3 GD 3 GD 4 GD 4 NVT Volwassenen jarigen GD 2 GD 2 GD 5 GD 5 NVT GD 34 GD 34 GD 35 Ouderen 60+ jarigen GD 2 GD 2 GD 5 GD 5 NVT GD 34 GD 34 Legende: Groen: gunstige trend - Oranje: status quo - Rood: ongunstige trend Agentschap Zorg en Gezondheid 22

23 OMGEVINGSANALYSE BEWEGING & SEDENTAIR GEDRAG > Vlamingen zitten 50% tot 85% van hun dag stil (slapen niet inbegrepen). > 40% van de volwassen Vlamingen beweegt meer dan 30 minuten per dag. Bij Vlaamse kinderen en jongeren ligt het percentage dat de voor hen vooropgestelde beweegnormen haalt een stuk lager (dagelijks minstens 60 minuten). > Internationaal: voor jongeren die minstens 1 uur per dag matig intensief bewegen is er inhaalbeweging nodig, bij jongeren die minstens 2 uur per week zwaar intensief bewegen scoren we beter dan gemiddeld 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 30 min per dag matig intensief bewegen Vlaams Gewest (18 tot 64 jaar) 42,7% 48,2% 43,1% % 20% 15% 10% 5% 0% 1 uur per dag matig intensief bewegen Internationaal (15-jarigen) 17% 17% 20% 21% 11% 6% 12% 11% Vlaanderen HBSC gemiddelde Vlaanderen HBSC gemiddelde Jongens Meisjes Bron: Gezondheidsenquête; WIV-ISP Bron: HBSC; World Health Organization Agentschap Zorg en Gezondheid 23

24 OMGEVINGSANALYSE OVERGEWICHT EN OBESITAS > 54 % van de mannen, 42% van de vrouwen en 16,5% van de jeugd kampt met overgewicht of obesitas. Deze percentages voor de jeugd liggen internationaal bekeken in lijn met het Europees gemiddelde 60% 50% 40% 30% 20% 10% Overgewicht en obesitas Vlaams Gewest (18 jaar en ouder) 54,5% 31,3% 2,8% 2,6% 49,6% 35,1% 11,5% 12,6% 25% 20% 15% 10% 5% 11% Overgewicht en obesitas internationaal (15-jarigen) 18% 17% 22% 8% 13% 13% 10% 0% % Vlaanderen HBSC gemiddelde Vlaanderen HBSC gemiddelde Ondergewicht Normaal gewicht Overgewicht Obesitas Jongens Meisjes Bron: Gezondheidsenquête; WIV-ISP Bron: HBSC; World Health Organization Agentschap Zorg en Gezondheid 24

25 OMGEVINGSANALYSE VOEDING & BEWEGING: BEHAALD OF NIET > Detail voor voeding Gezondheidsdoelstellingen Voeding en Beweging per leeftijdsgroep Leeftijdgroep Melkproducten & Water Groenten Fruit Restgroep calciumverrijkte sojaproducten Aanbeveling Inname Aanbeveling Inname Aanbeveling Inname Aanbeveling Inname Aanbeveling Inname M V M V M V M V M V M V M V M V M V M V Kleuters 3-5 jarigen GD 6 GD 7 GD 8 GD 9 GD 10 GD 11 GD 12 GD 13 NVT Kinderen 6-11 jarigen NVT NVT NVT NVT NVT Adolescenten jarigen NVT GD 16 GD 16 NVT GD 18 GD 18 NVT NVT NVT Adolescenten jarigen GD 14 GD 14 GD 15 GD 15 GD 16 GD 16 GD 17 GD 17 GD 18 GD 18 GD 19 GD 19 GD 20 GD 20 GD 21 GD 21 GD 22 GD 22 GD 23 GD 23 Volwassenen jarigen GD 24 GD 24 GD 25 GD 25 GD 26 GD 26 GD 27 GD 27 GD 28 GD 28 GD 29 GD 29 GD 30 GD 30 GD 31 GD 31 GD 32 GD 32 GD 33 GD 33 Ouderen 60+ jarigen GD 24 GD 24 GD 25 GD 25 GD 26 GD 26 GD 27 GD 27 GD 28 GD 28 GD 29 GD 29 GD 30 GD 30 GD 31 GD 31 GD 32 GD 32 GD 33 GD 33 Legende: Groen: gunstige trend - Oranje: status quo - Rood: ongunstige trend Agentschap Zorg en Gezondheid 25

26 OMGEVINGSANALYSE VOEDING & BEWEGING: TRENDS > Detail voor voeding Gezondheidsdoelstellingen Voeding en Beweging per leeftijdsgroep Leeftijdgroep Melkproducten & Water Groenten Fruit Restgroep calciumverrijkte sojaproducten Aanbeveling Inname Aanbeveling Inname Aanbeveling Inname Aanbeveling Inname Aanbeveling Inname M V M V M V M V M V M V M V M V M V M V Kleuters 3-5 jarigen GD 6 GD 7 GD 8 GD 9 GD 10 GD 11 GD 12 GD 13 NVT Kinderen 6-11 jarigen NVT NVT NVT NVT NVT Adolescenten jarigen NVT GD 16 GD 16 NVT GD 18 GD 18 NVT NVT NVT Adolescenten jarigen GD 14 GD 14 GD 15 GD 15 GD 16 GD 16 GD 17 GD 17 GD 18 GD 18 GD 19 GD 19 GD 20 GD 20 GD 21 GD 21 GD 22 GD 22 GD 23 GD 23 Volwassenen jarigen GD 24 GD 24 GD 25 GD 25 GD 26 GD 26 GD 27 GD 27 GD 28 GD 28 GD 29 GD 29 GD 30 GD 30 GD 31 GD 31 GD 32 GD 32 GD 33 GD 33 Ouderen 60+ jarigen GD 24 GD 24 GD 25 GD 25 GD 26 GD 26 GD 27 GD 27 GD 28 GD 28 GD 29 GD 29 GD 30 GD 30 GD 31 GD 31 GD 32 GD 32 GD 33 GD 33 Legende: Groen: gunstige trend - Oranje: status quo - Rood: ongunstige trend Agentschap Zorg en Gezondheid 26

27 OMGEVINGSANALYSE VOEDING > Positief is dat we meer fruit eten. > Jongeren eten onvoldoende groenten, maar in vergelijking met andere EU landen doen we het relatief goed Fruitinname (g/dag) Vlaanderen (19 tot 59 jaar) % 60% 50% 40% 30% 20% Dagelijks gebruik groenten internationaal (15- jarigen) 65% 57% 50% 50% 34% 30% 26% 38% 20 10% 0 Mannen Vrouwen 0% Vlaanderen HBSC gemiddelde Vlaanderen HBSC gemiddelde Jongens Meisjes Bron: Rapport evaluatie gezondheidsdoelstellingen V&B, KU Leuven Bron: HBSC; World Health Organization Agentschap Zorg en Gezondheid 27

28 OMGEVINGSANALYSE GEZONDHEIDSSCHADE & MAATSCHAPPELIJKE KOST > 13,5% van alle overlijdens is toe te schrijven aan tabak > 3,5% van alle overlijdens is toe te wijzen aan alcohol > 1% van alle overlijdens is toe te wijzen aan illegale drugs > Ongezonde voeding en gewicht, onvoldoende beweging dragen bij tot vroegtijdig overlijden Agentschap Zorg en Gezondheid 28

29 AGENDA Context Omgevingsanalyse Beleidsevaluatie Visie op het nieuwe beleid

30 BELEIDSEVALUATIE INHOUDSTAFEL 30

31 BELEIDSEVALUATIE DANKWOORD > De redactie van het rapport ligt in handen van Möbius en kwam mede tot stand dankzij de inbreng en feedback van vele verschillende actoren. > Speciale dank gaat hierbij uit naar de leden van de Vlaamse werkgroep voeding en beweging, de Vlaamse werkgroep tabak alcohol en drugs, de betrokken Vlaamse en federale beleidsinstanties, de partnerorganisaties Eetexpert, VAD en VIGeZ en het Agentschap Zorg & Gezondheid, voor hun uitgebreide en waardevolle feedback. 31

32 BELEIDSEVALUATIE BRONNEN 1. Dialoog met tal van betrokken actoren op het terrein, incl. andere beleidsdomeinen en -niveaus (zie dankwoord) 2. Recente bevragingen 3. Rapporten van het Rekenhof en het Steunpunt Welzijn, Volksgezondheid en Gezin 4. De evaluatie van de uitvoering van de actieplannen tabak, alcohol & drugs en voeding & beweging 5. Een synthese van de beschikbare evidentie rond de doeltreffendheid en kosteneffectiviteit van interventies 6. Het screenen van de beleidsplannen van de Vlaamse ministers en de visie van de Vlaamse Regering, 32

33 BELEIDSEVALUATIE AANDACHTSPUNTEN Settinggericht werken Implementatie Health-in-All- Policies Kwetsbare groepen Evidence Samenwerking In rekening gebracht bij ontwerp nieuw beleid 33

34 AGENDA Context Omgevingsanalyse Beleidsevaluatie Visie op het nieuwe beleid

35 VISIENOTA INHOUDSTAFEL 35

36 VISIENOTA TOTSTANDKOMING Opstart ontwerp (werksessie met agentschap en PO s) Uitwerking ontwerp (werksessie met agentschap en PO s) Afwerking ontwerp (werksessie met agentschap en PO s) Klankbord Vlaamse werkgroepen V&B (27/6) en TAD (5/7) Aftoetsing beleidsrichting met minister Voorstelling en feedback tijdens toetsingsdagen (250 mensen, 200 organisaties, 28/9, 6/10, 10/10) 36

37 VISIENOTA PRIORITERING Groei of krimp van problematiek Beschikbaarheid evidence-based strategieën Doeltreffendheid en kosteneffectiviteit van de strategieën Potentiële maatschappelijke winst Haalbaarheid & draagvlak van de strategieën Maatschappelijke kost en omvang van de problematiek Criteria Maatschappelijke waarden en trends 37

38 VISIENOTA PRINCIPE 1 - BELEID IS MEER DAN DE GEZONDHEIDSDOELSTELLINGEN ALLEEN Een Vlaamse Gezondheidsdoelstelling is een op het vlak van gezondheid na te streven, tijdsgebonden, meetbare, haalbare en maatschappelijk aanvaardbare doelstelling > Het is niet wenselijk het ganse beleid af te dekken met gezondheidsdoelstellingen. Belangrijk probleem Actoren samenbrengen Draagvlak aanwezig Maatschappelijke tendens of ambitie Opvolging a.h.v. indicatoren Beïnvloedbaar via implementeerbare strategieën Financierbaar Randvoorwaarden ingevuld Communicatie niet ziekmakend > Het is een beproefd beleidsinstrument, in Vlaanderen en internationaal 38

39 VISIENOTA PRINCIPE 2 - AMBITIEUZE MAAR REALISTISCHE DOELEN Te ambitieus Niet ambitieus genoeg > Afstemmen op externe doelstellingen (WHO, federale partners, Europees niveau, andere landen, etc.) > Streefcijfers zoveel als mogelijk op basis van trendanalyses 39

40 VISIENOTA PRINCIPE 3 - LESS IS MORE > Wervend karakter bewaren > Keuzes maken betekent ook kiezen waar de focus niet op zal liggen. > Kwaliteit boven kwantiteit SMART Specifiek Meetbaar Acceptabel Realistisch Tijdgebonden AMORE Ambitieus Motiverend Onderscheidend Relevant Echt (authentiek en geloofwaardig) 40

41 VISIENOTA PRINCIPE 4 - EEN BELEID OP LANGE TERMIJN > Realistische termijn om resultaten te kunnen boeken > Samenwerking bevorderen en uitbouwen > Investering van tijd van alle betrokken actoren valoriseren Voorbereiding & opstart Evaluatie & bijsturing Eindevaluatie

42 VISIENOTA PRINCIPE 5 - NAAR EEN UNIFORME OPBOUW VAN ACTIEPLANNEN > Voor de thema s van deze gezondheidsconferentie Beter opvolgbaarbaarheid Eenvoudigere trendsanalyses > Uitbreidbaar met andere thema s in de toekomst indien wenselijk 42

43 VISIENOTA PRINCIPE 6 - HEALTH IN ALL POLICIES ALS UITGANGSPUNT EN STREEFDOEL > Het idee dat gezondheid beïnvloed wordt door talrijke factoren buiten de gezondheidssector > Gepromoot door de WHO > Ingebouwd in het preventiedecreet van 21 november

44 VISIENOTA PRINCIPE 7 - MEER FOCUS OP IMPLEMENTATIE VIA SETTINGS > Focus op duurzame implementatie In tegenstelling tot focus op onderzoeken In tegenstelling tot focus op ontwikkeling van methodieken > Werken via settings Settings* Contexten waarin de burger zich bevindt en van waaruit we aan gezondheidspromotie en ziektepreventie willen doen Zorg & Welzijn Lokale gemeenschap Werk Onderwijs Gezin Vrije tijd 44

45 VISIENOTA PRINCIPE 8 - AANDACHT VOOR SPECIFIEKE DOELGROEPEN > Proportioneel universalisme = inzetten op universele preventiestrategieën met een schaal en intensiteit evenredig aan de nood van de doelgroep.

46 VISIENOTA PRINCIPE 9 - INTEGRATIE VAN DE THEMATISCHE INVALSHOEK > Thematisch werken blijft belangrijk Expertiseopbouw Specifiek netwerk van actoren Beschikbare evidentie Bestaande actieplannen Structurele maatregelen Brug naar zorg Gespecialiseerde preventiewerkers

47 VISIENOTA VAN PRINCIPES NAAR EEN RAAMWERK ALS KAPSTOK VOOR HET NIEUWE BELEID Health-in-All- Policies Implementatie via settings Doelstellingen Strategieën en acties Etc. Principes Raamwerk Nieuwe beleid Agentschap Zorg en Gezondheid 47

48 VISIENOTA DE KAPSTOK Vraag 1: Wat willen we bereiken tegen 2025? Overkoepelende gezondheidsdoelstelling Vraag 2: Wat betekent dit voor de ambities in de leefomgevingen van waaruit we willen werken? (Settinggerichte) doelstelling 1 (Settinggerichte) doelstelling 2 Etc. Vraag 3: Hoe kunnen we die ambities realiseren? Strategie 1 Strategie 2 Etc. Vraag 4: Wat betekent dit in de praktijk? Acties Indicatoren 48

49 VISIENOTA WAT: DE OVERKOEPELENDE GEZONDHEIDSDOELSTELLING De Vlaming leeft gezonder in 2025 Tegen 2025 leven we gezonder op vlak van gezond eten, sedentair gedrag, lichaamsbeweging, tabak, alcohol en drugs. Hiervoor voeren we een beleid in de levensdomeinen gezin, vrije tijd, onderwijs, werk, zorg en welzijn en de buurt, richten we ons rechtstreeks naar de burger en hebben we aandacht voor goed bestuur. Dit alles leidt tot verbetering van verschillende indicatoren bij diverse bevolkingsgroepen met aandacht voor kwetsbare groepen. 49

50 RAAMWERK SUBDOELSTELLINGEN PER SETTING, VANUIT DE BURGER, MET GOED BESTUUR Gezondheid in eigen handen Gezin bron van gezondheid Vrije tijd, gezonde tijd Onderwijs in gezondheid Werken, ook aan gezondheid Meer gezondheid in de zorg Gezonde buurten Goed bestuur, de weg naar gezondheid Worden toegelicht in de parallelle sessies 50

51 VISIENOTA HOE: DE STRATEGIEËN PER SETTING > Een mix van 4 pijlers Educatie Beleid, afspraken en regels Omgevingsinterventies Zorg en begeleiding het versterken van de individuele competenties (kennis, vaardigheden en attitudes) van de einddoelgroep en intermediairs het bepleiten, plannen en uitwerken van een beleid op de verschillende niveaus, het voorzien en handhaven van regels en afspraken, het voorzien in mankracht en financiële randvoorwaarden het aanpakken van de inrichting van de (fysieke of sociale) omgeving zodat die de gezondheid rechtstreeks beïnvloedt of gezond gedrag kan uitlokken of bevestigen. het wegnemen of beperken van bedreigende factoren voor de gezondheid, of versterken van beschermende factoren via bv. (vroeg)detectie, (vroeg)interventie, kwaliteitsvolle verwijzing naar de zorg. 51

52 AGENDA Context Omgevingsanalyse Beleidsevaluatie Visie op het nieuwe beleid

53

HOE GEZOND IS DE VLAMING? PERSCONFERENTIE, 12/12/2016 Brussel

HOE GEZOND IS DE VLAMING? PERSCONFERENTIE, 12/12/2016 Brussel HOE GEZOND IS DE VLAMING? PERSCONFERENTIE, 12/12/2016 Brussel AGENDA Context Bevraging burger Omgevingsanalyse Beleidsevaluatie Vraag & antwoord AGENDA Context Bevraging burger Omgevingsanalyse Beleidsevaluatie

Nadere informatie

Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin

Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin JO VANDEURZEN Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin CONTEXT > Het doel Draagvlak en engagementen aftoetsen en stimuleren in ganse werkveld van relevante actoren Kennis van bewezen strategieën

Nadere informatie

PLENAIRE SESSIE ZORG EN WELZIJN (MEER GEZONDHEID IN DE ZORG)

PLENAIRE SESSIE ZORG EN WELZIJN (MEER GEZONDHEID IN DE ZORG) PLENAIRE SESSIE ZORG EN WELZIJN (MEER GEZONDHEID IN DE ZORG) VLAAMSE GEZONDHEIDSDOELSTELLINGEN > Decreet van 21/11/2003 betreffende het preventieve gezondheidsbeleid > Gezondheidsconferentie bespreekt

Nadere informatie

EVALUATIE GEZONDHEIDS DOELSTELLINGEN

EVALUATIE GEZONDHEIDS DOELSTELLINGEN EVALUATIE GEZONDHEIDS DOELSTELLINGEN TABAK ILLEGALE DRUGS 1 15 jaar: percentage rokers niet hoger dan 11% 2005 14,4% 2015 11,3% 7 17 jaar: percentage dat ooit cannabis of een andere illegale drug heeft

Nadere informatie

SESSIE LOKALE GEMEENSCHAP (GEZONDE BUURTEN)

SESSIE LOKALE GEMEENSCHAP (GEZONDE BUURTEN) SESSIE LOKALE GEMEENSCHAP (GEZONDE BUURTEN) /// VLAAMSE GEZONDHEIDSDOELSTELLINGEN > Decreet van 21/11/2003 betreffende het preventieve gezondheidsbeleid > Gezondheidsconferentie bespreekt voorstellen van:

Nadere informatie

SESSIE GEZIN (BRON VAN GEZONDHEID)

SESSIE GEZIN (BRON VAN GEZONDHEID) SESSIE GEZIN (BRON VAN GEZONDHEID) VLAAMSE GEZONDHEIDSDOELSTELLINGEN > Decreet van 21/11/2003 betreffende het preventieve gezondheidsbeleid > Gezondheidsconferentie bespreekt voorstellen van: gezondheidsdoelstelling

Nadere informatie

SESSIE WERK (WERKEN, OOK AAN GEZONDHEID)

SESSIE WERK (WERKEN, OOK AAN GEZONDHEID) SESSIE WERK (WERKEN, OOK AAN GEZONDHEID) VLAAMSE GEZONDHEIDSDOELSTELLINGEN > Decreet van 21/11/2003 betreffende het preventieve gezondheidsbeleid > Gezondheidsconferentie bespreekt voorstellen van: gezondheidsdoelstelling

Nadere informatie

SESSIE VRIJE TIJD (VRIJE TIJD, GEZONDE TIJD)

SESSIE VRIJE TIJD (VRIJE TIJD, GEZONDE TIJD) SESSIE VRIJE TIJD (VRIJE TIJD, GEZONDE TIJD) VLAAMSE GEZONDHEIDSDOELSTELLINGEN > Decreet van 21/11/2003 betreffende het preventieve gezondheidsbeleid > Gezondheidsconferentie bespreekt voorstellen van:

Nadere informatie

SESSIE ONDERWIJS (ONDERWIJS IN GEZONDHEID)

SESSIE ONDERWIJS (ONDERWIJS IN GEZONDHEID) SESSIE ONDERWIJS (ONDERWIJS IN GEZONDHEID) VLAAMSE GEZONDHEIDSDOELSTELLINGEN > Decreet van 21/11/2003 betreffende het preventieve gezondheidsbeleid > Gezondheidsconferentie bespreekt voorstellen van: gezondheidsdoelstelling

Nadere informatie

/ rapport VISIENOTA GEZONDHEIDSDOELSTELLINGEN

/ rapport VISIENOTA GEZONDHEIDSDOELSTELLINGEN / rapport VISIENOTA GEZONDHEIDSDOELSTELLINGEN 17.11.2016 Inhoudstafel 1 Context 3 1.1 De gezondheidsconferentie 3 1.2 Doel van dit document 4 1.3 Hoe dit document tot stand is gekomen 4 2 Prioritering

Nadere informatie

Face it, Work it. Overzicht

Face it, Work it. Overzicht Face it, Work it Dr. H. Peuskens Psychiater Psychiatrische kliniek Broeders Alexianen Tienen Overzicht Middelengebruik in Vlaanderen CAO 100 Middelengerelateerde problematiek Expertise in residentiële

Nadere informatie

Het gezondheidsbeleid naar een hoger niveau tillen. Silvia Van Cauter Stafmedewerker Gezond Leven

Het gezondheidsbeleid naar een hoger niveau tillen. Silvia Van Cauter Stafmedewerker Gezond Leven Het gezondheidsbeleid naar een hoger niveau tillen Silvia Van Cauter Stafmedewerker Gezond Leven Vlaams Instituut Gezond Leven Van VIGeZ naar Vlaams Instituut Gezond Leven Expertisecentrum & partnerorganisatie

Nadere informatie

Het gezondheidsbeleid naar een hoger niveau tillen. Silvia Van Cauter Stafmedewerker Gezond Leven

Het gezondheidsbeleid naar een hoger niveau tillen. Silvia Van Cauter Stafmedewerker Gezond Leven Het gezondheidsbeleid naar een hoger niveau tillen Silvia Van Cauter Stafmedewerker Gezond Leven Vlaams Intituut Gezond Leven Expertisecentrum Doel: mensen helpen om gezond te leven Hoe: Onderbouwd advies

Nadere informatie

Het gezondheidsbeleid naar een hoger niveau tillen. Silvia Van Cauter Stafmedewerker Gezond Leven

Het gezondheidsbeleid naar een hoger niveau tillen. Silvia Van Cauter Stafmedewerker Gezond Leven Het gezondheidsbeleid naar een hoger niveau tillen Silvia Van Cauter Stafmedewerker Gezond Leven Vlaams Instituut Gezond Leven Van VIGeZ naar Vlaams Instituut Gezond Leven Expertisecentrum & partnerorganisatie

Nadere informatie

vergadering C66 zittingsjaar Woordelijk Verslag Commissievergadering Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid en Gezin

vergadering C66 zittingsjaar Woordelijk Verslag Commissievergadering Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid en Gezin vergadering C66 zittingsjaar 2016-2017 Woordelijk Verslag Commissievergadering Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid en Gezin van 23 november 2016 2 Commissievergadering nr. C66 (2016-2017) 23 november

Nadere informatie

VOEDING & BEWEGING DOELSTELLING & AANPAK. Dr. V. Stevens Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie. Gezondheidsconferentie 08

VOEDING & BEWEGING DOELSTELLING & AANPAK. Dr. V. Stevens Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie. Gezondheidsconferentie 08 VOEDING & BEWEGING DOELSTELLING & AANPAK Dr. V. Stevens Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie Gezondheidsconferentie 08 1. DE NIEUWE GEZONDHEIDSDOELSTELLING VOEDING & BEWEGING HOOFDDOELSTELLING Het

Nadere informatie

Een duurzaam gezondheidsbeleid

Een duurzaam gezondheidsbeleid Een duurzaam gezondheidsbeleid Bart Dijckmans Stafmedewerker Gezond Werken 14 juni 2017 @dijckmans_bart bart.dijckmans@vigez.be www.gezondwerken.be Uitdagingen op arbeidsmarkt Stijgende werkdruk Pensioenleeftijd

Nadere informatie

ACTIEPLANNEN CONCLUSIES TAD

ACTIEPLANNEN CONCLUSIES TAD ACTIEPLANNEN Het doel van dit hoofdstuk is om een evaluatie te brengen van het voorbije actieplan van tabak, alcohol en drugs en het voorbije actieplan van voeding en beweging. De reikwijdte van dit hoofdstuk

Nadere informatie

STRATEGISCH PLAN DE VLAMING LEEFT GEZONDER IN 2025

STRATEGISCH PLAN DE VLAMING LEEFT GEZONDER IN 2025 / rapport STRATEGISCH PLAN DE VLAMING LEEFT GEZONDER IN 2025 Heroriëntering van de afgelopen Vlaamse gezondheidsdoelstellingen Voeding en Beweging en Tabak, Alcohol en Drugs. 7 september 2017 versie na

Nadere informatie

Advies opgemaakt door Vlaams Instituut Gezond Leven, VAD, Sensoa en VWVJ

Advies opgemaakt door Vlaams Instituut Gezond Leven, VAD, Sensoa en VWVJ Advies op het voorontwerp van decreet betreffende de leerlingenbegeleiding in het basisonderwijs, het secundair onderwijs en de centra voor leerlingenbegeleiding. Advies opgemaakt door Vlaams Instituut

Nadere informatie

STRATEGISCH PLAN DE VLAMING LEEFT GEZONDER IN 2025

STRATEGISCH PLAN DE VLAMING LEEFT GEZONDER IN 2025 / rapport STRATEGISCH PLAN DE VLAMING LEEFT GEZONDER IN 2025 16.12.2016 versie voor de gezondheidsconferentie Inhoudstafel 1 Context 4 1.1 Gezondheidsdoelstellingen 4 1.2 Traject 4 1.3 Prioritering 5 2

Nadere informatie

Preventie. DICHT BIJ DE BURGER.

Preventie. DICHT BIJ DE BURGER. Memorandum LOkaal GezondheidsOverleg (Vlaamse Logo s) Preventie. DICHT BIJ DE BURGER. OP KOERS GEZET DOOR VLAANDEREN EN VERSTERKT DOOR REGIONALE EN LOKALE SAMENWERKINGSVERBANDEN Het Vlaams preventief gezondheidsbeleid

Nadere informatie

Advies. Vlaamse gezondheidsdoelstelling Gezonder leven Strategisch plan De Vlaming leeft gezonder in Brussel, 6 juli 2017

Advies. Vlaamse gezondheidsdoelstelling Gezonder leven Strategisch plan De Vlaming leeft gezonder in Brussel, 6 juli 2017 Advies Vlaamse gezondheidsdoelstelling Gezonder leven Strategisch plan De Vlaming leeft gezonder in 2025 Brussel, 6 juli 2017 SARWGG_20170706_Gezondheidsdoelstelling Gezonder leven_adv_def.docx Strategische

Nadere informatie

Het gezondheidsbeleid naar een hoger niveau tillen. Silvia Van Cauter Stafmedewerker Gezond Leven

Het gezondheidsbeleid naar een hoger niveau tillen. Silvia Van Cauter Stafmedewerker Gezond Leven Het gezondheidsbeleid naar een hoger niveau tillen Silvia Van Cauter Stafmedewerker Gezond Leven Vlaams Instituut Gezond Leven Van VIGeZ naar Vlaams Instituut Gezond Leven Expertisecentrum & partnerorganisatie

Nadere informatie

Eerstelijnszone Dender Nieuwjaarsreceptie 14/01/2018

Eerstelijnszone Dender Nieuwjaarsreceptie 14/01/2018 Eerstelijnszone Dender Nieuwjaarsreceptie 14/01/2018 Logo-werking Opdracht Lokaal gezondheidsoverleg Logo is een locoregionaal netwerk voor gezondheidsbevordering en ziektepreventie Motiveren, adviseren

Nadere informatie

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Gezondere leefstijl blijkt voor velen moeilijk haalbaar

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Gezondere leefstijl blijkt voor velen moeilijk haalbaar Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB10-017 16 maart 2010 9.30 uur Gezondere leefstijl blijkt voor velen moeilijk haalbaar Bijna een op de twee beweegt onvoldoende Ruim een op de tien heeft

Nadere informatie

Gezonde medewerker = fitte, tevreden medewerker

Gezonde medewerker = fitte, tevreden medewerker Gezonde medewerker = fitte, tevreden medewerker www.gezondopdewerkvloer.be Karlien Devloo Projectcoördinator Gezond op de werkvloer 1 Vlaams Instituut Gezond Leven Van VIGeZ naar Vlaams Instituut Gezond

Nadere informatie

Voeding in de beleids- en beheerscyclus van gemeenten en OCMW s (BBC)

Voeding in de beleids- en beheerscyclus van gemeenten en OCMW s (BBC) Voeding in de beleids- en beheerscyclus van gemeenten en OCMW s (BBC) Voeding in de BBC 1. Wat is evenwichtige voeding Evenwichtig eten is essentieel voor onze gezondheid. Een ongezonde leefstijl waaronder

Nadere informatie

Advies over het strategisch plan De Vlaming leeft gezonder in 2025

Advies over het strategisch plan De Vlaming leeft gezonder in 2025 Algemene Raad 29 juni 2017 AR-AR-ADV-1617-022 Advies over het strategisch plan De Vlaming leeft gezonder in 2025 Vlaamse Onderwijsraad Koning Albert II-laan 37 B-1030 Brussel T +32 2 219 42 99 info@vlor.be

Nadere informatie

licht van de Vlaamse gezondheidsdoelstelling voeding & beweging katelijne van hoeck Leuven 7 december 2007

licht van de Vlaamse gezondheidsdoelstelling voeding & beweging katelijne van hoeck Leuven 7 december 2007 De standaard Gewicht in het licht van de Vlaamse gezondheidsdoelstelling voeding & beweging katelijne van hoeck Leuven 7 december 2007 Inleiding: de gezondheidsdoelstellingen Standaard gewicht en de gezondheidsdoelstelling

Nadere informatie

Gezondheidsdoelstellingen in Vlaanderen: een stand van zaken

Gezondheidsdoelstellingen in Vlaanderen: een stand van zaken Gezondheidsdoelstellingen in Vlaanderen: een stand van zaken Jo Vandeurzen Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin Inhoud Gezondheidsdoelstellingen: algemene principes Stand van zaken per

Nadere informatie

/////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / rapport OMGEVINGSANALYSE Uitgebreide samenvatting / 15.11.216 15.11.216 Omgevingsanalyse 1/55 Inhoudstafel Inhoudstafel 2 1 Gezondheidsdoelstellingen 3 1.1 Gezondheidsdoelstelling voor Tabak, Alcohol

Nadere informatie

Voorstelling voedingsdriehoek bewegingsdriehoek materialen onderwijs 13/10/2017

Voorstelling voedingsdriehoek bewegingsdriehoek materialen onderwijs 13/10/2017 Voorstelling voedingsdriehoek bewegingsdriehoek materialen onderwijs 13/10/2017 Nieuwe actieve voedingsdriehoek: hoe en waarom Waarom een nieuwe model? Bevraging doelgroepen en intermediairs: Burgers,

Nadere informatie

Risico op sterfte door hart- en vaatziekten in 10 jaar tijd met 25 procent gedaald

Risico op sterfte door hart- en vaatziekten in 10 jaar tijd met 25 procent gedaald PERSMEDEDELING VAN JO VANDEURZEN, VLAAMS MINISTER VAN WELZIJN, VOLKSGEZONDHEID EN GEZIN 4 oktober 2012 Risico op sterfte door hart- en vaatziekten in 10 jaar tijd met 25 procent gedaald De kans dat Vlamingen

Nadere informatie

Preventie en hulpverlening in een evoluerend drugsbeleid. Frieda Matthys, MD, PhD

Preventie en hulpverlening in een evoluerend drugsbeleid. Frieda Matthys, MD, PhD Preventie en hulpverlening in een evoluerend drugsbeleid Frieda Matthys, MD, PhD Overzicht Cannabis en gezondheid Prevalentie van gebruik Problemen door gebruik Drugbeleid vanuit gezondheidsperspectief

Nadere informatie

Richtlijn alcohol screening door en voor arbeidsgeneesheren Lode Godderis 1,3 Marie-Claire Lambrechts 1,2

Richtlijn alcohol screening door en voor arbeidsgeneesheren Lode Godderis 1,3 Marie-Claire Lambrechts 1,2 Richtlijn alcohol screening door en voor arbeidsgeneesheren Lode Godderis 1,3 Marie-Claire Lambrechts 1,2 1 KU Leuven, Centrum Omgeving en Gezondheid; 2 Vlaams expertisecentrum Alcohol en andere Drugs

Nadere informatie

Preffi 2.0: Preventie Effectmanagement Instrument. Ontwikkeling,validiteit, betrouwbaarheid en bruikbaarheid

Preffi 2.0: Preventie Effectmanagement Instrument. Ontwikkeling,validiteit, betrouwbaarheid en bruikbaarheid Preffi 2.0: Preventie Effectmanagement Instrument Ontwikkeling,validiteit, betrouwbaarheid en bruikbaarheid De gebruikers 1200 gezondheidsbevorderaars, voorlichters en preventiewerkers, werkzaam bij: GGD

Nadere informatie

/////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / rapport BELEIDSEVALUATIE Uitgebreide samenvatting / 15.11.2016 15.11.2016 Beleidsevaluatie 1/16 Inhoudstafel Uitgebreide samenvatting 3 1.1 Settings en doelgroepen 3 1.1.1 Gezondheidsbeleid in de settings

Nadere informatie

Jong en gezond? Uitdagingen voor meer gezonde voeding en beweging bij kinderen in Vlaanderen

Jong en gezond? Uitdagingen voor meer gezonde voeding en beweging bij kinderen in Vlaanderen Jong en gezond? Uitdagingen voor meer gezonde voeding en beweging bij kinderen in Vlaanderen Prof. dr. Lea Maes Prof. dr. Ilse De Bourdeaudhuij Drs. Valerie De Coen Introductie Probleemstelling: Rapport

Nadere informatie

JGZ en jongeren: een vrijblijvende relatie?! Groei naar nieuwe methodieken. Leuvense dagen kindergeneeskunde Anouk Vanlander

JGZ en jongeren: een vrijblijvende relatie?! Groei naar nieuwe methodieken. Leuvense dagen kindergeneeskunde Anouk Vanlander JGZ en jongeren: een vrijblijvende relatie?! Groei naar nieuwe methodieken Leuvense dagen kindergeneeskunde 17-5-2018 Anouk Vanlander Partnerorganisatie van de Vlaamse overheid voor preventieve jeugdgezondheidszorg

Nadere informatie

/////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / rapport OMGEVINGSANALYSE Eindrapport / 16.12.2016 16.12.2016 Omgevingsanalyse 1/410 Inhoudstafel Inhoudstafel 2 Afkortingenlijst 4 Beknopte samenvatting 6 Dankwoord 11 Leeswijzer 12 1 Algemeen kader

Nadere informatie

Epidemiologische gegevens

Epidemiologische gegevens Epidemiologische gegevens ESPAD (Vlaanderen) European School Survey Project on Alcohol and other Drugs Deelname van 35 landen 15- en 16-jarigen Sinds 2003 ook deelname van België (n= 2.320) Hieronder de

Nadere informatie

VR DOC.0855/1BIS

VR DOC.0855/1BIS VR 2017 0809 DOC.0855/1BIS DE VLAAMSE MINISTER VAN WELZIJN, VOLKSGEZONDHEID EN GEZIN BISNOTA AAN DE LEDEN VAN DE VLAAMSE REGERING Betreft: Strategisch Plan De Vlaming leeft gezonder in 2025 Bijlagen: -

Nadere informatie

Samenvatting. Opvoeding en thuis omgeving als aangrijpingspunten in de preventie van overgewicht bij kinderen: resultaten van de ChecKid studie

Samenvatting. Opvoeding en thuis omgeving als aangrijpingspunten in de preventie van overgewicht bij kinderen: resultaten van de ChecKid studie Opvoeding en thuis omgeving als aangrijpingspunten in de preventie van overgewicht bij kinderen: resultaten van de ChecKid studie Overgewicht is een snel groeiend wereldwijd probleem en is geassocieerd

Nadere informatie

Bewegen in de klas! Een avontuurlijke REIS NAAR een GEZONDE SCHOOL!

Bewegen in de klas! Een avontuurlijke REIS NAAR een GEZONDE SCHOOL! Bewegen in de klas! Een avontuurlijke REIS NAAR een GEZONDE SCHOOL! 13 oktober 2017 Annick Craessaerts en Inge Op de Beeck Stichting Vlaamse Schoolsport (SVS) Bewegen in de klas Sport beweegt je school

Nadere informatie

Bouwstenen nota volksgezondheid Renate Martens en Ivanka van der Veeken. Gemeente Drimmelen GGD West-Brabant:

Bouwstenen nota volksgezondheid Renate Martens en Ivanka van der Veeken. Gemeente Drimmelen GGD West-Brabant: Bouwstenen nota volksgezondheid 2013-2016 Gemeente Drimmelen GGD West-Brabant: Renate Martens en Ivanka van der Veeken Bouwstenen Evaluatieverslag nota volksgezondheid 2008-2011 Landelijke nota gezondheidsbeleid

Nadere informatie

MIDDELENGERELATEERDE en VERSLAVINGSSTOORNISSEN. Dr. Marie-Catherine Monté en Dr. Marieke Waignein

MIDDELENGERELATEERDE en VERSLAVINGSSTOORNISSEN. Dr. Marie-Catherine Monté en Dr. Marieke Waignein MIDDELENGERELATEERDE en VERSLAVINGSSTOORNISSEN Dr. Marie-Catherine Monté en Dr. Marieke Waignein 28 november 2014 Middelengerelateerde problematiek 1. Algemeen A. Middelengebruik in België B. Gevolgen:

Nadere informatie

De mogelijkheden en grenzen van empowerment in de Nederlandse preventie en gezondheidsbevordering

De mogelijkheden en grenzen van empowerment in de Nederlandse preventie en gezondheidsbevordering De mogelijkheden en grenzen van empowerment in de Nederlandse preventie en gezondheidsbevordering Dr. Gerard Molleman NIGZ-Centrum Kennis & Kwaliteit 9 november 2007 Wilma Rouwenhorst (1915-2000) Pionier

Nadere informatie

Doelstelling 1

Doelstelling 1 6.2. De Vlaamse Gezondheidsdoelstellingen 1998-2002 Om het preventief gezondheidsbeleid en acties hieromtrent in de Vlaamse Gemeenschap te oriënteren, werden door de Vlaamse overheid vijf gezondheidsdoelstellingen

Nadere informatie

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Verbetering gezonde leefstijl stagneert

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Verbetering gezonde leefstijl stagneert Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB09-020 17 maart 2009 9.30 uur Verbetering gezonde leefstijl stagneert Percentage rokers blijft gelijk Licht dalende trend zware drinkers Ruim een op de

Nadere informatie

De aanpak van eet- en gewichtsproblemen in de CLB

De aanpak van eet- en gewichtsproblemen in de CLB De aanpak van eet- en gewichtsproblemen in de CLB Vlaamse Wetenschappelijke Vereniging i voor Jeugdgezondheidszorg In opdracht van de Vlaamse Gemeenschap Wat is een standaard jeugdgezondheidszorg? een

Nadere informatie

DE AANSCHUIFTAFEL VLAAMSE GEZONDHEIDSDOELSTELLINGEN VOEDING EN BEWEGING 2009-2015

DE AANSCHUIFTAFEL VLAAMSE GEZONDHEIDSDOELSTELLINGEN VOEDING EN BEWEGING 2009-2015 VLAAMSE GEZONDHEIDSDOELSTELLINGEN VOEDING EN BEWEGING 2009-2015 Onderzoeksproject ontwikkeling van methodiek 2 e strategie: gezond bewegen en evenwichtiger eten in de leefomgeving van kinderen en jongeren.

Nadere informatie

Alcohol en de eerste lijn: blijkbaar een problematische relatie...

Alcohol en de eerste lijn: blijkbaar een problematische relatie... Alcohol en de eerste lijn: blijkbaar een problematische relatie... Dr. Rita Verrando huisarts medisch directeur CAD-Limburg Tom Defillet Stafmedewerker VAD Brussels do we have a problem? De gemiddelde

Nadere informatie

Op weg naar een generatie Nix? Vandaag: HBSC-landen in de studie. Trends in middelengebruik onder scholieren. Tom ter Bogt Wilma Vollebergh

Op weg naar een generatie Nix? Vandaag: HBSC-landen in de studie. Trends in middelengebruik onder scholieren. Tom ter Bogt Wilma Vollebergh Op weg naar een generatie Nix? Trends in middelengebruik onder scholieren Tom ter Bogt Wilma Vollebergh Vandaag: HBSC: de studie Middelengebruik: trends 2001-2013 Ouders en middelengebruik Indicatoren

Nadere informatie

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Leefstijl Nederlander niet verbeterd. Weer meer mensen met overgewicht

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Leefstijl Nederlander niet verbeterd. Weer meer mensen met overgewicht Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB07-021 20 maart 2007 9.30 uur Leefstijl Nederlander niet verbeterd In 2006 zijn Nederlanders niet gezonder gaan leven. Het aandeel volwassen Nederlanders

Nadere informatie

Laatstejaarsgebruik (N=5367)

Laatstejaarsgebruik (N=5367) 9,3 7,9 7,4 2,8 5,5 19,9 83,1 90,7 92,1 92,6 97,2 94,5 ALCOHOL- EN DRUGGEBRUIK BIJ WERKNEMERS: EEN KWESTIE VAN ALCOHOL, MANNEN EN GEVOLGEN OP HET WERK. 21 december 2017 Voor het eerst werd bij Belgische

Nadere informatie

Gezond en vitaal richting pensioen

Gezond en vitaal richting pensioen Gezond en vitaal richting pensioen Hoe blijven medewerkers gezond, vitaal en inzetbaar tot aan hun pensioen (en daarna)? Wouter Schouten adviseur bedrijfszorg Pensioen < 2008 Pensioen > 2018 Medewerkers

Nadere informatie

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Gezonde leefstijl wint langzaam terrein. Licht dalende trend van zware drinkers

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Gezonde leefstijl wint langzaam terrein. Licht dalende trend van zware drinkers Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB08-018 18 maart 2008 9.30 uur Gezonde leefstijl wint langzaam terrein De laatste jaren zijn Nederlanders iets gezonder gaan leven. Het percentage rokers

Nadere informatie

De beleidscontext van opdrachtformulering: MAATSCHAPPELIJKE EFFECTEN, BELEIDSDOELEN EN RESULTATEN

De beleidscontext van opdrachtformulering: MAATSCHAPPELIJKE EFFECTEN, BELEIDSDOELEN EN RESULTATEN De beleidscontext van opdrachtformulering: MAATSCHAPPELIJKE EFFECTEN, BELEIDSDOELEN EN RESULTATEN MAATSCHAPPELIJK EFFECT Een maatschappelijk effect is een geformuleerde globale ambitie welke de overheid

Nadere informatie

Gezondheidsbeleid in scholen in kaart gebracht.

Gezondheidsbeleid in scholen in kaart gebracht. Gezondheidsbeleid in scholen in kaart gebracht. Eline De Decker Saidja Steenhuyzen Tineke Vansteenkiste Gezondheidsconferentie 16 december 2016 1 VIGeZ vzw, 2016, Inhoud presentatie Kadermethodiek Gezonde

Nadere informatie

ACTIEPLAN VOEDING EN BEWEGING 2009-2015

ACTIEPLAN VOEDING EN BEWEGING 2009-2015 ACTIEPLAN VOEDING EN BEWEGING 2009-2015 1. INHOUDSOPGAVE Actieplan voeding en beweging 2009-2015... 1 1. Inhoudsopgave... 2 2. Wat vooraf ging... 4 2.1. Het Decreet betreffende het Preventieve Gezondheidsbeleid...

Nadere informatie

VERKOOP VAN DRANK EN SNACKS OP SCHOOL. ADVIES

VERKOOP VAN DRANK EN SNACKS OP SCHOOL. ADVIES VERKOOP VAN DRANK EN SNACKS OP SCHOOL. ADVIES DE VOEDINGSWAARDE VAN DE DRANKJES EN SNACKS DIE IN DE MEESTE SECUNDAIRE SCHOLEN WORDEN VERKOCHT, ZIJN IN STRIJD MET DE AANBEVELINGEN VOOR EEN GEZOND EETPATROON.

Nadere informatie

PREVENTIEDAG Back To Basics 19 november 2014 DE AANSCHUIFTAFEL

PREVENTIEDAG Back To Basics 19 november 2014 DE AANSCHUIFTAFEL PREVENTIEDAG Back To Basics 19 november 2014 ONTWIKKELING METHODIEK interventie gericht op jonge kinderen en hun ouders met als doel het verbeteren van voedings- en bewegingsgewoonten binnen het gezin

Nadere informatie

nr. 423 van KATRIEN SCHRYVERS datum: 18 maart 2016 aan JO VANDEURZEN Vlaamse tieners - Zelfbeeld

nr. 423 van KATRIEN SCHRYVERS datum: 18 maart 2016 aan JO VANDEURZEN Vlaamse tieners - Zelfbeeld SCHRIFTELIJKE VRAAG nr. 423 van KATRIEN SCHRYVERS datum: 18 maart 2016 aan JO VANDEURZEN VLAAMS MINISTER VAN WELZIJN, VOLKSGEZONDHEID EN GEZIN Vlaamse tieners - Zelfbeeld Uit cijfers van de Wereldgezondheidsorganisatie

Nadere informatie

Alcohol- en druggebruik bij Vlaamse jongeren

Alcohol- en druggebruik bij Vlaamse jongeren Alcohol- en druggebruik bij Vlaamse jongeren VAD-leerlingenbevraging Doel: aanvullend bij educatieve pakketten een zicht geven op middelengebruik bij leerlingen Survey, o.b.v. vragenlijst Gebaseerd op

Nadere informatie

De SEM-J in cijfers. Wat is de SEM-J?

De SEM-J in cijfers. Wat is de SEM-J? De SEM-J in cijfers 12-18 jaar Wat is de SEM-J? individuele begeleidingscontext op eenvoudige en gebruiksvriendelijke manier: een ernstinschatting maken van het middelengebruik van de jongere & nood aan

Nadere informatie

Traject Elk Gezin Gezond

Traject Elk Gezin Gezond Traject Elk Gezin Gezond Hoe geven we preventieve gezondheidszorg een sterke plaats binnen ons Huis van het Kind? Hoe spelen we daarbij in op de noden van iederéén? Agenda Inleiding Voorstelling Elk Gezin

Nadere informatie

Gezondheidsbevordering en het voorkomen van tekenbeten en ziekten: een kennismaking

Gezondheidsbevordering en het voorkomen van tekenbeten en ziekten: een kennismaking Gezondheidsbevordering en het voorkomen van tekenbeten en ziekten: een kennismaking 1 An Verdeyen Stafmedewerker gezondheid en milieu Coördinator medisch milieukundigen Korte schets organisatie VIGeZ Kaders

Nadere informatie

Introductie. Introductie. Inleiding Methode Interventie Resultaten Conclusies. Preventie van overgewicht bij jonge kinderen.

Introductie. Introductie. Inleiding Methode Interventie Resultaten Conclusies. Preventie van overgewicht bij jonge kinderen. Preventie van overgewicht bij jonge kinderen. Evaluatie en ontwikkeling van een interventie rond voeding en beweging binnen de kinderdagverblijven Drs. Valerie De Coen, Prof. Dr. Ilse De Bourdeaudhuij,

Nadere informatie

Raadsvoorstel (gewijzigd)

Raadsvoorstel (gewijzigd) Raadsvoorstel (gewijzigd) BARCODE STICKER Nr. 2009-064 Houten, 17 november 2009 Onderwerp: Tweede kadernota Lokaal Gezondheidsbeleid 2010-2013 Beslispunten: 1. In te stemmen met de volgende in de tweede

Nadere informatie

Naar een verdere uitbouwing en duurzame verankering van de drughulpverlening in het drugsbeleid

Naar een verdere uitbouwing en duurzame verankering van de drughulpverlening in het drugsbeleid Naar een verdere uitbouwing en duurzame verankering van de drughulpverlening in het drugsbeleid Prof. dr. Brice De Ruyver Studiedag De Kiem 29 maart 2012, Gent 1 Structuur 1. De bevraging van de noden

Nadere informatie

Gezondheidsdoelstellingen Voeding en Beweging

Gezondheidsdoelstellingen Voeding en Beweging fdf Gezondheidsdoelstellingen Voeding en Beweging 2009-2015 / EINDRAPPORT Eindrapport Gezondheidsdoelstellingen Voeding en Beweging 2009-2015 Eindrapport Gezondheidsdoelstellingen Voeding en Beweging 2009-2015

Nadere informatie

VLAAMSE OUDERENRAAD Advies 2014/3 naar aanleiding van het Vlaams Ouderenbeleidsplan

VLAAMSE OUDERENRAAD Advies 2014/3 naar aanleiding van het Vlaams Ouderenbeleidsplan VLAAMSE OUDERENRAAD Advies 2014/3 naar aanleiding van het Vlaams Ouderenbeleidsplan 2015-2020 Vlaamse Ouderenraad vzw 5 november 2014 Koloniënstraat 18-24 bus 7 1000 Brussel Advies 2014/3 naar aanleiding

Nadere informatie

Aan de slag met de leerlingenbevraging

Aan de slag met de leerlingenbevraging Aan de slag met de leerlingenbevraging Programma Introductie Resultaten VAD- leerlingenbevraging Actieplan DOS Introductie Vlaams Expertisecentrum Alcohol en andere Drugs Preventie en hulpverlening Methodiek

Nadere informatie

VOEDING, BEWEGEN EN GEWICHT

VOEDING, BEWEGEN EN GEWICHT IJsselland VOEDING, BEWEGEN EN GEWICHT Jongerenmonitor 2015 77% ontbijt dagelijks 10.3 jongeren School 13-14 jaar 15- jaar 76% een gezond gewicht 15% beweegt voldoende Genotmiddelen Psychosociale gezondheid

Nadere informatie

Een preventief A&D-beleid in maatwerkbedrijven

Een preventief A&D-beleid in maatwerkbedrijven Een preventief A&D-beleid in maatwerkbedrijven Marie-Claire Lambrechts Vlaams expertisecentrum Alcohol en andere Drugs KU Leuven, Omgeving en Gezondheid Seminarie Gezondheid op de werkvloer, 22/2/18 Brussel

Nadere informatie

MIDDELENGEBRUIK IN VLAANDEREN: EEN STAND VAN ZAKEN

MIDDELENGEBRUIK IN VLAANDEREN: EEN STAND VAN ZAKEN MIDDELENGEBRUIK IN VLAANDEREN: EEN STAND VAN ZAKEN Inhoud Dankwoord...7 Leeswijzer...8 HOOFDSTUK 1. HET (MEERVOUDIG) GEBRUIK VAN TABAK, ALCOHOL EN ILLEGALE DRUGS...10 1. Inleiding... 11 2. Gebruik Tabak...

Nadere informatie

Gezondheidsbeleving bij Jongeren in Limburg

Gezondheidsbeleving bij Jongeren in Limburg Gezondheidsbeleving bij Jongeren in Limburg Enkele resultaten uit het Euregionaal jongerenonderzoek 08 rond welbevinden en zelfdoding bij Limburgse jongeren 3de en 5de jaar GSO/2de tot 5de jaar BuSO Ellen

Nadere informatie

Jongerenmonitor : Gemeente Steenwijkerland

Jongerenmonitor : Gemeente Steenwijkerland Jongerenmonitor 2014-2015: Gemeente Voor de Jongerenmonitor 2015 zijn de data uit schooljaar 2014-2015 gebruikt die de JGZ van GGD IJsselland in klas 2 en 4 van het voortgezet onderwijs verzameld heeft.

Nadere informatie

Improving Mental Health by Sharing Knowledge. Effectieve interventies en aanpakken voor opvoeders van adolescenten

Improving Mental Health by Sharing Knowledge. Effectieve interventies en aanpakken voor opvoeders van adolescenten Improving Mental Health by Sharing Knowledge Effectieve interventies en aanpakken voor opvoeders van adolescenten Alcohol en opvoeding 15 Ouders rond 2008 onderschatten alcoholgebruik van hun kinderen

Nadere informatie

Resultaten screening VO2. 11 % % heeft soms

Resultaten screening VO2. 11 % % heeft soms onderzoek onderzoeksperiode aantal ingevulde vragenlijsten klas 2 VO sept 15 - juni 16 434 opleidingsniveau 81 29 69 Vmbo-b (basis) Vmbo-k (kader) Vmbo-g (gemengd) 19 Vmbo-t (theoretisch, mavo) 134 12

Nadere informatie

Alcoholbeleid in België anno Marijs Geirnaert directeur VAD

Alcoholbeleid in België anno Marijs Geirnaert directeur VAD Alcoholbeleid in België anno 2016 Marijs Geirnaert directeur VAD Nationaal Alcoholplan Alcoholbeleid Waarom? Ingrediënten van een effectief alcoholplan: 3 best buys WHO prijs reclame aanbod preventie hulpverlening

Nadere informatie

Ouderenmonitor 2011. Gezondheidsonderzoek 65-plussers regio Nijmegen. Gezondheidsonderzoek kinderen 0-12 jaar regio Nijmegen

Ouderenmonitor 2011. Gezondheidsonderzoek 65-plussers regio Nijmegen. Gezondheidsonderzoek kinderen 0-12 jaar regio Nijmegen Ouderenmonitor 2011 Gezondheidsonderzoek 65-plussers regio Nijmegen Gezondheidsonderzoek kinderen 0-12 jaar regio Nijmegen De Ouderenmonitor is een onderzoek naar de lichamelijke, sociale en geestelijke

Nadere informatie

Donderdag 28-jan 6:30 8:27 11:54 12:54 15:34 17:23 19:20

Donderdag 28-jan 6:30 8:27 11:54 12:54 15:34 17:23 19:20 Januari 2016 Vrijdag 1-jan 6:44 8:50 11:41 12:44 14:55 16:41 18:45 Zaterdag 2-jan 6:44 8:50 11:41 12:45 14:56 16:42 18:46 Zondag 3-jan 6:44 8:50 11:42 12:45 14:57 16:43 18:47 Maandag 4-jan 6:44 8:49 11:42

Nadere informatie

8% MEER ÉN DIVERSERE VRAGEN VOOR DE DRUGLIJN IN 2016

8% MEER ÉN DIVERSERE VRAGEN VOOR DE DRUGLIJN IN 2016 8% MEER ÉN DIVERSERE VRAGEN VOOR DE DRUGLIJN IN 2016 Brussel, 14 juni 2017 2016 werd voor De DrugLijn het op twee na drukste jaar ooit. In totaal werden 6.544 bellers, skypers, mailers en chatters anoniem

Nadere informatie

Samenvatting Losser. 2 van 5 Twentse Gezondheids Verkenning Losser. Versie 1, oktober 2013

Samenvatting Losser. 2 van 5 Twentse Gezondheids Verkenning Losser. Versie 1, oktober 2013 Samenvatting Losser Versie 1, oktober 2013 Lage SES, bevolkingskrimp en vergrijzing punt van aandacht in Losser In de gemeente Losser wonen 22.552 mensen; 11.324 mannen en 11.228 vrouwen. Als we de verschillende

Nadere informatie

Kindermonitor 2013. Gemeentelijke Factsheet. Zwolle

Kindermonitor 2013. Gemeentelijke Factsheet. Zwolle [Geef tekst op] Kindermonitor 2013 Gemeentelijke Factsheet [Geef tekst op] Kindermonitor 2013: Gemeente 420 ouders van kinderen van ½- tot twaalf jaar gaven inzicht in de gezondheid, leefstijl en opvoeding

Nadere informatie

Kindermonitor Gemeentelijke Factsheet. Olst-Wijhe

Kindermonitor Gemeentelijke Factsheet. Olst-Wijhe [Geef tekst op] Kindermonitor 2013 Gemeentelijke Factsheet Olst-Wijhe [Geef tekst op] Kindermonitor 2013: Gemeente Olst-Wijhe 444 ouders van kinderen van ½- tot twaalf jaar gaven inzicht in de gezondheid,

Nadere informatie

TAD-BELEID OP SCHOOL E-SIGARET. Leen De Rooms

TAD-BELEID OP SCHOOL E-SIGARET. Leen De Rooms 1 TAD-BELEID OP SCHOOL E-SIGARET 13 okt 2017 Leen De Rooms 2 Drugbeleid op school (DOS) Waar denken jullie aan als je deze term hoort? 3 De zin van een DOS 4 Opbouw DOS 5 Succesfactoren 6 Werkgroep Mandaat

Nadere informatie

Engagementsverklaring ter ondersteuning van het dranken- en tussendoortjesbeleid van scholen

Engagementsverklaring ter ondersteuning van het dranken- en tussendoortjesbeleid van scholen Engagementsverklaring ter ondersteuning van het dranken- en tussendoortjesbeleid van scholen - Gelet op art. 74 van het Decreet van 21 november 2003 betreffende het preventieve gezondheidsbeleid, waarin

Nadere informatie

Structuur geven aan onze seniorenadviesraad

Structuur geven aan onze seniorenadviesraad Seniorenadviesraad Kampenhout 1 Structuur geven aan onze seniorenadviesraad Structureren in 4 stappen : -Oprichting adviesraad - Behoefteonderzoek - Opmaak beleidsplan - Opvolging van het beleid Structureren

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2006 2007 22 894 Preventiebeleid voor de volksgezondheid Nr. 114 BRIEF VAN DE MINISTER VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT Aan de Voorzitter van de Tweede

Nadere informatie

PROGRAMMABEGROTING

PROGRAMMABEGROTING PROGRAMMABEGROTING 2016-2019 Programma 1 : Zorg, Welzijn, Jeugd en Onderwijs 1A Lokale gezondheidszorg Inleiding Op grond van de Wet publieke gezondheid (Wpg) heeft de gemeente de taak door middel van

Nadere informatie

Hulp- en dienstverlening aan gedetineerden

Hulp- en dienstverlening aan gedetineerden Hulp- en dienstverlening aan gedetineerden Drugsbeleid in de gevangenissen Who cares? We all care Opbouw Aanbod vandaag Analyse m.b.t. drugsbeleid in gevangenissen Lichtpunten Met focus op strategisch

Nadere informatie

Kindermonitor Gemeentelijke Factsheet. Deventer

Kindermonitor Gemeentelijke Factsheet. Deventer [Geef tekst op] Kindermonitor 2013 Gemeentelijke Factsheet [Geef tekst op] Kindermonitor 2013: Gemeente 448 ouders van kinderen van ½- tot twaalf jaar gaven inzicht in de gezondheid, leefstijl en opvoeding

Nadere informatie

Bijlage 3 Jaarprogramma gemeente Meerssen 2008 (inclusief Jeugdgezondheidszorg)

Bijlage 3 Jaarprogramma gemeente Meerssen 2008 (inclusief Jeugdgezondheidszorg) Bijlage 3 Jaarprogramma gemeente Meerssen 2008 (inclusief Jeugdgezondheidszorg) Deze bijlage is een eerste aanzet. Aan de hand van het nieuwe productenboek van de GGD Zuid - Limburg zal het jaarprogramma

Nadere informatie

Gezonde School Stand van zaken, anno 2015

Gezonde School Stand van zaken, anno 2015 Gezonde School Stand van zaken, anno 2015 Gezonde School Aan de slag, een praktijkdag - 17 maart 2017 Tineke Vansteenkiste 1 VIGeZ vzw, 2017, indicatorenbevraging Indicatorenmeting Hoe de voorbije 3 schooljaren

Nadere informatie

Alcohol- en ander druggebruik bij Belgische werknemers

Alcohol- en ander druggebruik bij Belgische werknemers Alcohol- en ander druggebruik bij Belgische werknemers Marie-Claire Lambrechts VAD - KU Leuven, Omgeving en Gezondheid VAD-Studiedag 30/11/18 Jonas Beerts (3/10/15) 1. Hoeveel, hoe vaak, en wat? 2. Effecten

Nadere informatie

Decreet betreffende de organisatie en ondersteuning van het geestelijk gezondheidsaanbod

Decreet betreffende de organisatie en ondersteuning van het geestelijk gezondheidsaanbod Decreet betreffende de organisatie en ondersteuning van het geestelijk gezondheidsaanbod Voorbereidende documenten > Conceptnota Verslavingszorg > Conclusies Gezondheidsconferentie Preventie 2016 > Conclusies

Nadere informatie

Kindermonitor 2013. Gemeentelijke Factsheet. Raalte

Kindermonitor 2013. Gemeentelijke Factsheet. Raalte [Geef tekst op] Kindermonitor 2013 Gemeentelijke Factsheet [Geef tekst op] Kindermonitor 2013: Gemeente 460 ouders van kinderen van ½- tot twaalf jaar gaven inzicht in de gezondheid, leefstijl en opvoeding

Nadere informatie