Geachte voorzitter, DSO/ RIS Aan de voorzitter van de Commissie Ruimte. Dienst Stedelijke Ontwikkeling

Transcriptie

1 Typ teksttyp teksttyp tekst B.A. Revis Wethouder van Binnenstad, Stadsontwikkeling, Kerngebieden en Buitenruimte 040 Retouradres: Postbus 12600, 2500 DJ Den Haag Aan de voorzitter van de Commissie Ruimte RIS Contactpersoon Datum 28 oktober 2016 Dienst Dienst Stedelijke Ontwikkeling Afdeling Juridische Zaken Telefoonnummer Bijlage 1 Onderwerp handhavingsprocedure Park Rijn-Schie Geachte voorzitter, Op 25 augustus 2016 is in uw commissie over Park Rijn-Schie gesproken naar aanleiding van de beantwoording van de schriftelijke vragen van mevrouw Akhiat (RIS ). In de eerste termijn heb ik toegezegd in een brief nader in te gaan op de vragen en opmerkingen van verschillende van uw commissieleden. Zoals u weet kent Park Rijn Schie een lange geschiedenis. Op 29 juli 1980 is door de gemeente Leidschendam een bouwvergunning voor een volkstuinencomplex met tuinhuisjes afgegeven. Na de realisatie van het park heeft de toenmalig verantwoordelijke gemeente Leidschendam in september 1992 planologisch vastgelegd dat iedere vorm van nachtverblijf op Park Rijn-Schie verboden is. In april 2000 heeft het college van Leidschendam vervolgens kenbaar gemaakt handhavend te zullen optreden tegen elke met het bestemmingsplan strijdige situatie, waaronder nachtverblijf. In dit besluit is een uitzondering gemaakt voor mensen die kunnen aantonen dat zij al vóór maart 1997 permanent in hun toenmalige huisje op het park woonden 1. Sinds de gemeentelijke herindeling van 2002 is de Vlietzone onderdeel van de gemeente Den Haag. Zoals in alle nieuwe gebieden is de vigerende planologische regelgeving daarbij overgenomen. In het geval van het volkstuincomplex is door de gemeente Den Haag bovendien het handhavingsbesluit van april 2000 van de gemeente Leidschendam overgenomen en de controle op naleving van het bestemmingsplan voortgezet. In de daarop volgende jaren hebben toezichthouders meer dan 200 keer een bezoek gebracht aan het park en is zowel met individuele eigenaren als de Vereniging van Eigenaren uitgebreid gecommuniceerd over de illegale bewoning van het park. Vanaf medio 2009 is vervolgens een traject richting handhaving gestart. 1 De datum van maart 1997 hangt samen met de vaststelling van het Handhavingsbesluit van de Ruimtelijke Kwaliteit waarin de gemeenteraad van Leidschendam het handhavingsbeleid van de gemeente heeft aangescherpt. Gemeente Den Haag Postbus T Spui DJ Den Haag Den Haag

2 In 2011, het jaar waarin de gemeenteraad van Den Haag de beheersverordening Vlietzone heeft vastgesteld, waarin voor het park is vastgehouden aan het gebruik voor de bestemming Recreatie-3: volkstuinen (waarbij nachtverblijf niet is toegestaan), zijn de handhavingsbesluiten verzonden. Veel van de aangeschreven bewoners hebben hiertegen een bezwaarschrift ingediend. Bezwaar en beroep In de hierop volgende bezwaar- en beroepsprocedure(s) zijn alle argumenten ten aanzien van onder andere de (interpretatie van) overgangsrecht, toezeggingen, huisnummering, WOZ, nutsvoorzieningen, kenbaarheid, financiële benadeling, leeftijd, ziekte, handhavingsbeleid, gelijkheidsbeginsel, rechten van de mens, eigendomsrecht, toekomstige ontwikkelingen in het gebied, bewijslastverdeling door de Adviescommissie bezwaarschriften, de rechtbank en uiteindelijk ook door de Raad van State uitgebreid besproken. Conclusie is dat de gemeente bevoegd is en in beginsel de plicht heeft om handhavend tegen dit gebruik op te treden. Ook is aangegeven dat de bewoners geen beroep op overgangsrecht kunnen doen als het afwijkend gebruik is vergroot. Vragen met betrekking tot de uitspraak Raad van State Naar aanleiding van de vragen van uw commissie wordt hieronder kort stilgestaan bij de belangrijkste punten uit de uitspraak van de Raad van State, die in juni uitspraak heeft gedaan inzake de beroepen tegen de handhavingsbesluiten. De volledige uitspraak treft u als bijlage bij deze brief. Het niet handhaven in het verleden, leidt niet tot bescherming: De rechtbank had dit gevolg volgens hen moeten verbinden aan de lange tijd dat het college niet handhavend heeft opgetreden tegen overtreding van het bestemmingsplan. De rechtbank heeft dit betoog terecht niet gevolgd. Bewijslast om aan te tonen dat er voor 1992 sprake was van bewoning ligt bij betrokkenen: Het voorgaande leidt tot de conclusie dat de rechtbank het college terecht heeft gevolgd in het standpunt dat de toepasselijkheid van het gebruiksovergangsrecht door de betrokkene aannemelijk dient te worden gemaakt. Vanaf maart 1997 waren alle eigenaren van tuinhuisjes voldoende geïnformeerd dat permanent wonen of nachtverblijf niet was toegestaan en dat handhavend werd (of kon worden) opgetreden: Terecht geen grond gevonden voor het oordeel dat het college zich niet in redelijkheid op het standpunt heeft kunnen stellen dat vanaf maart 1997 betrokkenen er redelijkerwijs van op de hoogte konden zijn dat permanent wonen dan wel nachtverblijf op het park niet was toegestaan en dat, na aanscherping van het handhavingsbeleid, in de toekomst daartegen handhavend zou worden opgetreden. Het is algemeen bekend dat tuinhuizen dan wel recreatiewoningen niet bewoond mogen worden: Dat, zoals verschillende bewoners naar voren hebben gebracht, dit laatste niet voor hen persoonlijk geldt, omdat zij destijds nog niet bij het park betrokken waren en zij derhalve niet op de hoogte waren van het verbod op permanente bewoning op het moment dat zij hun tuinhuis kochten, maakt dit niet anders. 2 ABRvS, 1 juni 2016, nr /1/A1 (Den Haag) 2/6

3 Algemeen bekend kan worden verondersteld dat tuinhuizen, dan wel recreatiewoningen, doorgaans niet bestemd zijn om permanent te mogen worden bewoond. Het behoorde tot de eigen verantwoordelijkheid van degenen die een tuinhuis op het park hebben gekocht, om tijdig bij de gemeente te informeren of dit in het geval van Park Rijn Schie anders was. De gemeente is bevoegd om te handhaven: Het college is bevoegd, en in beginsel zelfs verplicht de toepasselijke voorschriften te handhaven. Handhaving is niet strijdig met artikel 8 EVRM: Anders dan [appellante A] betoogt, bestaat evenmin grond voor het oordeel dat de handhavende maatregelen tegen de permanente bewoning van de tuinhuizen in strijd zijn met artikel 8 van het EVRM. Bij verhuizing binnen het park na maart 1997 vervalt het overgangsrecht of gedoogbesluit: Evenals de rechtbank, is de Afdeling van oordeel dat de gedoogregeling, ofwel de "uitsterfconstructie", zoals neergelegd in het besluit van 4 april 2000, is bedoeld om de op dat moment bestaande gevallen te vrijwaren van handhavende maatregelen zolang de betreffende personen in het betreffende tuinhuis wonen, waarbij tegelijkertijd is bedoeld deze gevallen te laten "uitsterven" en er geen nieuwe, dan wel andere gevallen bij te laten komen. Door tuinhuis nr. [ ] in 2003 te verkopen, is na maart 1997 een nieuwe situatie ontstaan, waarvoor de gedoogregeling niet is bedoeld. De rechtbank is terecht tot hetzelfde oordeel gekomen. De gemeente is niet verantwoordelijk voor waardedaling van de tuinhuizen of het voorzien in alternatieve woonruimte: De rechtbank heeft terecht geen grond gevonden voor het oordeel dat het college bij het nemen van de besluiten de daarbij betrokken belangen niet op deugdelijke wijze heeft afgewogen. Zij heeft terecht overwogen dat, naar gesteld, de tuinhuizen in waarde zullen dalen, geen belang is dat zo zwaar weegt dat het algemeen belang dat is gediend met de handhaving van wettelijke regels daarvoor zou moeten wijken. Zij heeft met juistheid overwogen dat voor zover de waarde van de tuinhuizen daalt doordat deze in overeenstemming zal komen met het toegestane gebruik, dit voor rekening en risico van appellanten komt. Dit laatste geldt ook voor de omstandigheid dat appellanten in alternatieve woonruimte zullen moeten voorzien. Toekomstplannen voor het gebied zijn niet relevant in het kader van deze handhavingsprocedure. Het betoog dat de handhaving oneigenlijke doelen dient, nu de ontwikkelingsplannen voor het gebied zijn uitgesteld, volgt de Afdeling, onder verwijzing naar hetgeen daarover onder is overwogen, niet. Overige vragen en opmerkingen Hieronder wordt per thema ingegaan op de vragen die gesteld zijn in de eerste termijn van uw commissievergadering: Belasting en heffingen Eigenaren van de huisjes betalen onroerende zaken belasting (ozb) aan de gemeente. In Den Haag zijn alle eigenaren (en eventueel de gebruikers en huurders) bij een woning of niet-woning verplicht de belastingen en heffingen te voldoen. De waarde (WOZ) wordt bepaald door het object en het feitelijk gebruik ervan. 3/6

4 Er wordt geen rekening gehouden met het planologische regime en er wordt niet getoetst of het feitelijke gebruik is toegestaan. Dit geldt voor alle gebouwen in de stad. Hier kunnen geen rechten aan worden ontleend. Registratie in BRP Veel mensen die permanent op Park Rijn Schie wonen zijn daar ook geregistreerd in de BRP (Basisregistratie Persoonsgevens, de voormalige Gemeentelijke Basis Administratie). Een verzoek tot inschrijving in de BRP op het volkstuinencomplex kan de gemeente niet weigeren. Dit geldt ook als het wonen op deze locatie niet is toegestaan. Een ieder is op grond van de wet verplicht zich in te schrijven in de BRP op het adres waar men feitelijk woonachtig is. Huisnummers Inmiddels hebben alle tuinhuisjes een (huis)nummer. De Wet Basisregistraties adressen en gegevens (Wet BAG) draagt gemeenten op om panden, verblijfsobjecten en permanente stand- en ligplaatsen te registreren. Alle woonplaatsen, straatnamen en nummeraanduidingen worden hierin geregistreerd. Ook bijvoorbeeld transformatorhuisjes en garageboxen van een bepaalde omvang moeten worden voorzien van een nummer. De Raad van State heeft eerder uitgesproken 3 dat het feit dat aan een pand een huisnummer is toegekend niet betekent dat daardoor een zelfstandige woning is ontstaan. Hieraan kunnen dan ook geen rechten worden ontleend. Installaties De aanleg van het gasnet en de aansluiting van op het water- en elektriciteitsnetwerk was in algemene zin een verbetering van de veiligheid en van comfort van gebruikers en aanwezigen op het park. De aanleg is niet gedaan vanuit het oogpunt van een verbetering van de woonveiligheid. Veel volkstuinencomplexen beschikken over een aansluiting op het water-, elektriciteits- en gasnetwerk. Geen concrete plannen De handhaving staat los van de concrete plannen voor het gebied. De handhaving vloeit voort uit de geldende planologische regelgeving. In de uitspraak van de Raad van State is met betrekking tot dit onderdeel aangegeven dat de gemeente in beginsel de plicht heeft om te handhaven tegen overtreding van wettelijke regels. Het al dan niet bestaan van concrete plannen is daarbij niet relevant. De Raad van State heeft ook aangegeven dat het uitstellen van de plannen geen grond is om handhaving uit te stellen. Gedoogsituatie Hoewel de illegale bewoning van het park een lange geschiedenis kent, is er juridisch geen sprake van een gedoogsituatie. Het college van B&W van Leidschendam heeft in 1997 handhavingsbeleid opgesteld en in 2000 een besluit genomen, waarin is aangekondigd dat zij handhavend zou optreden tegen overtredingen van het bestemmingsplan op het complex. Vanaf de gemeentelijke herindeling in 2002 heeft de gemeente Den Haag gehandeld. Dit is onder andere gebeurd door het collegebesluit van Leidschendam uit 2000 eigen te maken, de inzet van toezichthouders, het verzenden van brieven, door verschillende onderzoeken, het organiseren van een inloopavond en het verzenden van een last onder dwangsom. De gemeente heeft bij deze laatste, hoewel daartoe niet verplicht, uit coulance de effectuering van de dwangsom uitgesteld totdat de juridische procedure was doorlopen. 3 ABRvS 25 mei 2011, nr /1/H1 (Alkmaar) 4/6

5 Rechtsongelijkheid met de mensen die wel mogen blijven De gemeente Den Haag heeft zich gehouden aan de vastgestelde documenten door de gemeente Leidschendam. Dit houdt in dat iedereen die kan aantonen al vóór september 1992 dan wel vóór maart 1997 permanent op het park te wonen en die bewoning sindsdien ongewijzigd te hebben voortgezet, zich kan beroepen op het overgangsrecht van het toenmalige bestemmingsplan en de huidige beheersverordening respectievelijk het collegebesluit van 4 april Iedereen die nà maart 1997 op het park is komen wonen, wist of behoorde te weten dat het permanent wonen en recreatief nachtverblijf op het park niet was toegestaan en dat hiertegen zou (kunnen) worden opgetreden. De Raad van State heeft in haar uitspraak diverse malen de peildata bevestigd. De Raad van State heeft in haar uitspraak nog wel aangegeven dat de gemeente te coulant is geweest bij het honoreren van een aantal beroepen op het overgangsrecht, waarbij het recreatief nachtverblijf ook door erfgenamen kan worden uitgeoefend. De gemeente beraadt zich nog wat dit onderdeel van de uitspraak voor gevolgen heeft voor de eerder genomen besluiten. Tegemoetkoming De uitspraak van de Raad van State laat geen twijfel bestaan over financiële risico s. De bestemming van de tuinhuizen is al die jaren niet gewijzigd (recreatie 3). Dat de waarde van deze panden hoger is ingeschat dan op basis van de bestemming kan worden aangenomen is de gemeente niet toe te rekenen. De financiële gevolgen komen voor rekening en risico van diegene die, wetend dat overnachten niet is toegestaan, een huisje hebben gekocht. Verlenen bouwvergunning De aanvragen voor een vergunning om te bouwen worden conform het Haagse beleid beoordeeld. De beoordeling of een verbouwing tot gevolg heeft dat iemand permanent gaat wonen in een tuinhuis met bestemming recreatief dagverblijf wordt hierbij niet gemaakt. Overigens is op de verzonden bouwvergunning altijd opgenomen dat overnachten op de locatie niet was toegestaan. Moment handhaving Sinds 2011 is de termijn waarbinnen het nachtverblijf moest zijn beëindigd, diverse malen verlengd. Voor het laatst in juni van dit jaar, na de uitspraak van de Raad van State. Men heeft nu tot 1 november aanstaande de tijd gekregen. Voor de volledigheid: veel bewoners hebben tegen het besluit tot uitstel van de definitieve datum recent een bezwaarschrift ingediend. Concluderend Het college is van mening dat niet moet worden teruggekomen op planologische regelgeving voor het gebied en eerdere specifieke besluitvorming over de bewoning van Park Rijn Schie. Op basis van deze besluitvorming is een lang juridisch proces gevoerd, waarin is vastgesteld dat de gemeente Den Haag correct heeft gehandeld. Het college vindt het belangrijk, met het oog op het voeren van betrouwbaar (planologisch) beleid, dat het niet mag lonen om te handelen in strijd met de regelgeving. Dit is van belang in algemene zin, zodat alle mensen gelijk worden behandeld door de overheid en er geen sprake is van willekeur. Ook specifiek voor de gebruikers van Park Rijn Schie geldt dit belang, voor huidige en verleden eigenaren en huurders van de tuinhuizen op Park Rijn Schie die zich al die jaren wel hebben gehouden aan de geldende regels over gebruik van de huisjes: Het niet handhavend optreden is onrechtvaardig tegenover hen. Hierbij heeft de gemeente altijd oog gehad voor de menselijke maat. De bewoners die kunnen aantonen dat zij ter goede trouw op park woonden, hebben door gedoogbesluit of overgangsrecht toestemming op het park te overnachten. 5/6

6 Vervolg De uitspraak van de Raad van State heeft op alle aspecten de oorzaak en de gevolgen bij de betrokkenen neergelegd. Dit betekent dat de gemeente de handhaving nu zonder verdere individuele begeleiding kan starten. Dit neemt echter niet weg dat de gemeente wel ondersteuning kan bieden. Tijdens de eerste termijn van de bespreking in uw commissie bleek een breed gedragen wens te bestaan voor een goede begeleiding van de mensen die permanent in hun tuinhuisje wonen. Daarom heeft het college besloten een regisseur aan te wijzen die specifiek gericht is op het laten doorstromen van betrokkenen naar een vervangende woning. Daarbij is de gemeente ook bereid om de dwangsom tijdelijk niet te effectueren voor de mensen die actief meewerken aan het zoeken naar nieuwe huisvesting, totdat een vervangende woning is gevonden. Om dit te realiseren is de datum waarop de dwangsom verbeurt opgerekt van 1 november 2016 naar 1 mei Medewerking van de betrokkenen is noodzakelijk om tot een goed eindresultaat te komen. De regisseur zal samen met de betrokkenen bezien welke stappen doorlopen dienen te worden. Gelet op de uiteenlopende omstandigheden van de betrokken mensen zal hierbij maatwerk geleverd worden. Hierbij wordt uiteraard ook rekening gehouden met gerelateerde zaken, zoals de financiële situatie en sociale gevolgen. Om dit maatwerk te leveren zal de regisseur deel uitmaken van een werkgroep waarin de verschillende disciplines zijn vertegenwoordigd. De werkgroep is inmiddels al bijeengekomen. Wanneer betrokkenen actief meewerken aan dit traject, verwachten wij door de inzet van de gemeentelijke expertise een snelle en soepele overgang naar legaal gebruik van de tuinhuisjes. Wanneer daar aanleiding toe is, maar uiterlijk in het eerste kwartaal van 2017, zal ik u informeren over de situatie op Park Rijn Schie. Met vriendelijke groet, B.A. Revis 6/6