Mededeling. -> Voorstel regio niet gehonoreerd. Alleen met bijdrage van de regio kan er worden versneld.

Transcriptie

1 PROVINCIE FLEVOLAND Mededeling Onderwerp Rijksbezuinigingen infrafonds Doel van deze mededeling: U te informeren over de voorgenomen bezuinigingen op het rijks infrastructuurfonds en deltafonds. Toezegging/motie/amendement: Inleiding: Op 23 januari en 11 februari hebben de minister en staatssecretaris van lenm overleg gevoerd met de regionale overheden over de noodzakelijke bezuinigingen op het Infrastructuur en Deltafonds. Op 13 februari heeft de minister haar voornemen in een brief aan de Tweede Kamer kenbaar gemaakt. Mededeling: Het rijk bezuinigt in de periode ,4 miljard op het infrastructuurfonds. Ook een aantal projecten in Flevoland wordt getroffen door deze bezuinigingen. Het gaat om drie projecten, die hieronder worden toegelicht: Reshtratienummer Datum 14 februari 2013 Auteur W.L. Kaljouw Afdelins/Bureau RM Openbaarheid Passief openbaar Portefeuillehouder Lodders, J. Ter kennisname aan PS en burgerleden A6 Almere Haven - Almere Buiten-Oost Minister: Uitvoering is met 2 a 3 jaar vertraagd. Minister heeft garantie gegeven dat dit wegdeel gereed is voor de Floriade in Regio heeft benadrukt dat een tijdige realisatie van belang is met het oog op de Floriade. De A6 is een visitekaartje voor de Floriade. Met de aankleding van de omgeving moet eerder worden begonnen. -> Voorstel regio niet gehonoreerd. Alleen met bijdrage van de regio kan er worden versneld. OV-SAAL Staatssecretaris: Spoorboekloosrijden wordt uitgesteld tot 2028 (ipv 2020). Er wordt 200 min bezuinigd op het beschikbare budget en er wordt 100 min wordt ingezet om het nieuwe beveiligingssysteem ERTMS op de Flevolijn te implementeren. Voor OV-SAAL resteert daarmee nog een bedrag van ruim 400 min,-. De staatssecretaris kiest daarmee voor een goedkopere oplossing bij Weesp in plaats van viersporigheid Almere. Regio: Er is sprake van een forse bezuiniging op de Zuiderzeelijngelden, die er voor bedoeld waren de OV-bereikbaarheid in dit gebied te vergroten. Dit geld zou in de regio geïnvesteerd moeten worden omdat er nogal wat problemen zijn aan te pakken. Daarbij kan gedacht worden aan de openbaar vervoerontsluiting van de luchthaven in Lelystad. Uitstel spoorboekloosrijden betekent dat er op de korte termijn geïnvesteerd moet worden op het spoor om de huidige dienstregeling beter te laten verlopen en de vervoergroei op korte termijn op te vangen. Regio heeft twijfels over haalbaarheid van ERTMS op de korte termijn ( ). Met de staatssecretaris is afgesproken dat er een apart bestuurlijk overleg

2 Mededeling Bladnummer 2 Documentnummer komt. N23 Minister: De rijksbijdrage van 10 min, die gereserveerd stond voor maatregelen bij Roggebot is geschrapt. Deze weg draagt niet bij aan landelijke bereikbaarheidsdoelstellingen Regio: De N23 is een belangrijke landsdelige verbinding tussen Alkmaar en Zwolle. De regio heeft voorgesteld om eventuele aanbestedingswinsten elders in te zetten om deze verbinding te realiseren. De regio betaalt ook mee aan deze verbinding -> Het voorstel van de regio is niet gehonoreerd. De minister heeft geantwoord dat de N23 voor het rijk geen knelpunt is en onvoldoende bijdraagt aan de economie van Nederland. BDU In het lente akkoord is afgesproken dat er 100 min extra BDU beschikbaar komt voor de BDU, met name bedoeld voor het openbaar vervoer. Dit bedrag is nu verlaagd tot 50 min,- per jaar. De financiële consequenties voor Flevoland zijn nog niet bekend, maar lijken mee te vallen. Ongemoeide projecten De projecten SAA (A6 Muiderberg - Almere Haven) Stedelijke bereikbaarheid Almere, fase 1 en N50 (Ens - Emmeloord) zullen volgens planning worden uitgevoerd. Het vervolg Op 13 februari is de Tweede Kamer geïnformeerd. Op 8 april staat er een algemeen overleg tussen de Kamer en minister/staatssecretaris gepland over de bezuinigingen. Tot die tijd zal de provincie contacten leggen met Kamerleden om het belang van bovenstaande projecten onder de aandacht te brengen. Daarbij zal waar mogelijk samen worden opgetrokken met andere partijen (Metropoolregio Amsterdam, Overijssel, betrokken gemeenten en het bedrijfsleven). Ter inzage in de leeskamer Verdere informatie Bijgevoegd is 1. de brief van de minister aan de Tweede Kamer ( ) 2. het overzicht van de rijksbezuinigingen ( ) 3. het verslag van het bestuurlijk overleg ( ).

3 ivlinisterie van Infrastructuur en Miiieu > Retouradres Postbus EX Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG Ministerie van Infrastructuur en Hllleu Plesmanweg G Den Haag Postbus EX Den Haag T F Ons kenmerk lenm/bsk-2013/23008 BijlageCn) 2 Datum Betreft Invulling bezuinigingen Infrastructuurfonds Geachte voorzitter, Zoals toegezegd bij brief van 17 januari 2013 geven wij u hierbij een toelichting op de invulling van de bezuinigingen op het Infrastructuurfonds en de gevolgen daarvan voor het aanlegprogramma. V\/e staan voor grote uitdagingen die vragen om inhoudelijk goed gefundeerde keuzes. Daarom gaan wij in deze brief niet alleen in op de invulling van de gevraagde bezuinigingen, maar schetsen wij ook een perspectief. Wat is nodig om uit de crisis te komen en Nederland concurrerend, bereikbaar, leefbaar en veilig te houden. Uiteraard vanuit de verantwoordelijkheid op ons beleidsterrein. Met deze brief willen wij voor u inzichtelijk maken wat de afwegingen bij de bezuinigingen en resterende investeringen zijn. Daarbij trachten we de informatie zo toegankelijk mogelijk te presenteren. Dit betekent dat in de brief eerst ingegaan wordt op de diverse financiële kaders. Vervolgens lichten wij onze inhoudelijke afwegingen bij de bezuinigingen en de nieuwe investeringen toe. Bezuinigen en investeren De van ons ministerie gevraagde taakstelling is fors. Er moet in de jaren 2014 tot en met 2028 in totaal een bedrag van 6,4 mld op het Infrastructuurfonds bezuinigd worden. Als we dit afzetten tegen de beschikbare ruimte in het verlengde Infrastructuurfonds dan resteert voor deze gehele periode ( ) slechts beperkte investeringsruimte voor de plannen en ambities van dit kabinet. Deze middelen zijn bovendien voor het grootste deel pas beschikbaar vanaf 2Ó23, waardoor een forse temporiseringsopgave ontstaat. Vele projecten moeten daardoor worden vertraagd. De doelen en ambities uit de Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte (SVIR) zijn met de beschikbare financiële ruimte niet haalbaar. Concreet betekent dit onder andere dat de verwachte knelpunten in de rijksnetwerken (zie de laatste Nationale Markt- en capaciteitsanalyse van 14 juni 2011 (31 305, , nr. 196)) niet allemaal voor 2030 kunnen worden opgelost. Voor de gehele ruimtelijke opgave uit de SVIR zijn richting 2040 tientallen miljarden nodig (zie onder andere onze brief van 3 december 2010 (32500 A, , nr. 15)). In hoofdlijn komen onze beslissingen erop neer dat wij de bezuinigingen voornamelijk opvangen door gebruik te maken van de vrije middelen die nog tot en met 2028 beschikbaar zijn. Hierdoor kunnen projecten wel door gaan, alleen later in de tijd. Daardoor hoeft de rijksbijdrage aan slechts een relatief klein aantal Pagina 1 van 7

4 projecten (wegen, OV/ spoor) te worden geschrapt. Bij vaarwegen worden geen projecten geschrapt. Ondanks de forse opgave blijft in de toekomst de totale omvang van de begroting voor wegen, spoor en vaarwegen in het Infrastructuurfonds (aanleg, beheer en onderhoud) ten opzichte van de afgelopen tien jaar grosso modo gelijk aan circa 5,4 mld per jaar. Ministerie van Infrastructuur en Milieu Ons kenmerk IENM/8SK-2013/23008 We hebben ervoor gekozen het budget voor beheer en onderhoud ongemoeid te laten. In totaal blijft daarvoor tot en met mtd in het Infrastructuurfonds beschikbaar. Dit blijft hard nodig om overal onze sterke basis op orde te houden. Dat is het fundament onder het voor Nederland zo belangrijke netwerk van rijkswegen, spoor- en vaarwegen. Financieel kader De bezuiniging op het Infrastructuurfonds bestaat uit 2,6 mld uit het Lenteakkoord en 3,75 mld uit het aanvullend Regeerakkoord van Rutte 11^. De korting uit het Lenteakkoord is al in de begroting verwerkt door het vorige kabinet. Wij hebben ervoor gekozen om de bezuiniging van Rutte II volgens de gangbare verdeelsleutel voor de aanleg van infrastructuur over wegen, vaarwegen, OV/spoor en regionaal/lokaal te verdelen: respectievelijk 51%, 7%, 33% en 8%. Daarbij geldt dat wij het budget voor regionaal/lokale projecten verdelen conform de historische sleutel van VA voor wegen en % voor OV/spoor. Samengevat komen de bezuinigingen voor de modaliteiten op het volgende neer (bedragen in mld): Verdeling^bezuinigirigimodanteitenilnfrastruGtuurfonds Modaliteit Lenteakkoord Aanvullend RA Rutte IZ Totaal Totalen 2,62 5,75 6,37 (6.4) Wegen 1,50 1,93 3,43 Vaarwegen 0,17 0,28 0,45 Spoor 0,79 1,24 2,03 Reg/Lok 0,16 0,30 0,46 Met het Regeerakkoord van Rutte II ( 7,5 mld) en de tijdens de begrotingsbehandeling 2013 ingediende motie Elias/Kuiken ( 1,8 mld) is het nog resterende deel van het reeds eerder vertengde Infrastructuurfonds beschikbaar gemaakt voor programmering (in totaal 9,3 mld). Ook zijn er bestemde budgetten van de afgelopen periode die nog niet geheel zijn verplicht (niet gebonden budget). Ook deze middelen worden meegenomen in de keuzes die nu aan u worden voorgelegd. Hierbij gaat het om in totaal 0,3 mld. Voor de verdeling van de investeringsruimte is dezelfde verdeelsleutel gehanteerd als bij de bezuinigingen. Naast de bezuinigingen zijn er ook extra middelen ter beschikking gekomen. Zo bevat het Lenteakkoord 100 min/jaar structureel voor een OV-impuls. Het vorige kabinet heeft hiervan eenmalig 75 min voor 2013 via de BDU aan decentrale overheden ter beschikking gesteld en eenmalig 25 min in 2013 voor decentrale spooriijnen. Voor 2014 en verder staan de middelen (totaal 1,5 mld) op de Rijksbegroting. Wij hebben besloten om deze middelen niet geheel aan rijkspriörttelten ten goede te laten komen en 50 min/jaar via de BDU aan de decentrale overheden ter beschikking te stellen om het regionaal OV op peil te Van de totale bezuiniglngsopgave is reeds 1,3 rnld verwerkt in de begroting 2013 ten laste van de investeringsruimte Pagina 2 van 7

5 houden. Dit gebeurt via de gebruikelijke verdeelsleutel. Dit komt erop neer dat de G3 25 min/jaar ontvangen en dat er 25 min/jaar naar de overige ontvangers van de BDU gaat. De andere 50 min/jaar zetten we in voor rijksprioriteiten op het gebied van OV/Spoor In totaal komt de netto investeringsruimte, na verwerking van de taakstelling, hiermee op ongeveer 4,0 mld. Deze ruimte is conform onderstaand overzicht verdeeld over de modaliteiten (bedragen in mld): Ministerie van Infrastructuur en Milieu Ons kenmerk IENM/BSK-2O13/23Q0a Netto additionele investeringsruimte Infrastructuurfonds Ruimte uit Rutte 11/ Niet gebonden Motie Eilas-Kuiken budget Rutte ï BDU Middelen LA Totaal Totalen (afgeronde bedragen) 2.9 mld 0,3 mld 0,75 mld 4,00 mld Wegen 1,51 0,16 1,67 Vaarwegen 0,22 Ó,02 0,24 Spoor 0,97 0,10 0,75 1,83 Reg/Lok 0,24 0,03. 0,26 Door daarbovenop voor in totaal 670 min extra aan projecten te schrappen is het mogelijk andere accenten te leggen in de programmering (wegen: 140 min en OV/spoor: 530 min). Bij spoor is naar verhouding meer geschrapt om ruimte te maken voor twee prioriteiten uit het Regeerakkoord (ERTMS en overwegen) die een aanzienlijk beslag leggen op de beschikbare middelen (respectievelijk 2 mld en 200 min). Hierbij gaat het om de volgende projecten: Wégën; t::^;fi:l-ï- '-ii'^'-."- %'M^% OV/Spoor N23 (2''' kraal) OVSAAL duurdere variant (en keuze A6 (Aquaduct Scharsterrijnbrug) voor kosteneffectieve variant) A67 Leendertieide-Geldrop (fase 2) 1 extra goederenpad faciliteren in A67 no-regret pakket plaats van 2 extra goederenpaden N35 Wijthmen-Nijverdal voor PHS goederenroutering Oost- N50 Kampen-Kampen Zuid Nederland Resterende middelen programma voor zwaardere goederentreinen Over de gehele begroting van het Infrastructuurfonds geeft dit alles bijeen genomen het volgende totaalbeeld per modaliteit (bedragen in min): Volume Infrastructuurfonds Projecten^ Beheer en onderinoud Totalen Wegen Spoor Reg/lok % wegen % spoor 441 Vaarwegen Budget voor realisatie, planuitwerking en DBFM. Pagina 3 van 7

6 Invulling bezuinigingen Om de bezuinigingen te kunnen combineren met nieuwe accenten in het investeringsprogramma hebben we de afgelopen periode alle projecten tegen het licht gehouden en lastige keuzes moeten maken. Dit is met grote zorgvuldigheid en na overieg met de betrokken regio's gebeurd. Eerst is per modaliteit de nationale prioriteitsvolgorde bepaald. Vervolgens is een doon/ertaling gemaakt naar zes gebiedsgerichte bezuinigingspakketten. Zo wordt voor rijksprojecten en per gebied inzichtelijk welke projecten op het gebied van wegen, vaarwegen, spoor, regionaal/lokaal en waterveiligheid onverkort doorgaan, getemporiseerd of geschrapt worden. Er is ook een overzicht gemaakt van nationale programma's waarvan (nog) geen regionale doorvertaling kan worden gemaakt, zoals ERTMS en de verbetering van de veiligheid van overwegen. Deze overzichten zijn opgenomen in de bijlagen bij deze brief. Ministerie van Infrastructuur en Milieu Ons kenmerk 1ENM/BSK-2013/23008 Bij het invullen van de bezuinigingen zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd: 1. Projecten uit het Regeerakkoord worden onverminderd doorgezet: NWO, Ring Utrecht (A27), ERTMS, Overwegen, grensoverschrijdend spoorvervoer en Beter Benutten; Projecten die de robuustheid en veiligheid van het wegen- en spoornet verbeteren worden onverminderd doorgezet: Wegen: nieuwe doorsnijdingen (A13-16, ViA15, Rijnlandroute, NWO); - Spoor: invoering van ERTMS, verbeterprogramma overwegen; Voor de overige projecten is het economisch rendement doorslaggevend. Dit rendement wordt zo mogelijk aan de hand van de uitkomsten van een MKBA onderbouwd, rekening houdend met de verschillen tussen modaliteiten. Ook bijdrage van projecten aan de doelen van de Structuurvisie SVIR (inclusief economische topsectoren) en de ambities en opgaven uit de gebiedsagenda's zijn bij het opstellen van de pakketten betrokken. Verder is rekening gehouden met de samenhang met andere projecten, financiële bijdragen van decentrale overheden en de politiek^bestuuhijke context. Dit heeft ertoe geleid dat slechts een beperkt aantal projecten geschrapt wordt. Het grootste deel van het investeringsprogramma wordt doorgezet. Omdat de financiële ruimte beperkt is, zullen we wel langer over lopende en nieuwe verkenningen en planuitwérkingen gaan doen. Daardoor wijken we -tijdelijk- af van de dooriooptijd van projecten conform de kaders van Sneller en Beter. Door projecten te temporiseren leggen we bovendien beslag op investeringsruimte in de toekomst. Wij realiseren ons hierbij terdege dat zonder aanvulling van het Infrastructuurfonds beperkte keuzeruimte resteert voor komende kabinetten. De investeringen die we doen zijn echter nodig om de bereikbaarheid te verbeteren en Nederiand economisch sterker te maken. Dat blijkt ook uit eerdere prioriteringsacties (zie onze brief van 14 juni 2011 (32500 A/32650, , nr. 83)). In het MIRT projectenboek 2014 zal voor zover mogelijk voor alle projecten een geactualiseerde planning worden opgenomen. De ervaring van de afgelopen jaren leert dat infrastructuurprojecten niet altijd op tijd worden opgeleverd. Om ervoor te zorgen dat de voor aanleg gealloceerde middelen ook daadwerkelijk worden besteed, hebben wij in de voorgestelde programmering een tijdelijke en beheerste overprogrammering opgenomen. Uiteraard wordt er pas een juridische verplichting aangegaan als er voldoende kasruimte is in de betreffende jaren. Pagina 4 van 7

7 Deltafonds Naar aanleiding van het Lenteakkoord vindt er ook een korting plaats op het Deltafonds. De korting uit het Lenteakkoord is al in de begroting verwerkt door het vorige kabinet^. Er resteert nog een opgave van 385 min voor de periode In het Regeerakkoord is vanwege het belang van waterveiligheid geen aanvullende bezuiniging op het Deltafonds opgenomen. Tijdens hef Wetgevingsoverieg Water van 11 december jongstleden is toegezegd dat u in april bij brief nader over waterveiligheid wordt geïnformeerd. Daarin wordt ook ingegaan op de eventuele gevolgen van de bezuinigingen. Ministerie van Infrastructuur en Milieu Ons kenmerk IENM/8SK-2013/23008 Invulling nieuwe investeringen Om Nederiand concurrerend, bereikbaar, leefbaar en veilig te houden, werken we aan een robuust en veilig hoofdnet van wegen, spoorwegen en vaarwegen. In lijn met de SVIR leggen we daarbij de nadruk op de stedelijke gebieden (main-, brainen greenports) en hun achteriandverbindingen die voor het economische verdienvermogen van het allergrootste belang zijn. Daar zit de groei, dynamiek en massa die van belang is voor het vergroten van onze concurrentiekracht. Zeker gezien de beperkt beschikbare middelen, afgezet tegen de doelen en ambities uit de SVIR, zijn scherpe keuzes nodig, ook voor de aanpak van bereikbaarheidsknelpunten. Bereikbaarheidsknelpunten willen we niet alleen met (grootschalige) infrastructuurprojecten aanpakken. We willen breed en creatief zoeken naar mogelijke oplossingen. Denk bijvoorbeeld aan de slimme aanpak gericht op gedragsveranderingen in het kader van het programma Beter Benutten. Daarom willen we, op basis van evaluatie van het programma Beter Benutten, nog deze kabinetsperiode 300 min extra inzetten voor Beter Benutten maatregelen"*. Ook afspraken tussen Rijk en regio over ruimtelijke ingrepen worden bij het zoeken naar oplossingen betrokken. Recent gestarte MIRT-onderzoeken zijn al op deze manier ingericht. De gebiedsagenda's van rijk en regio die dit jaar geactualiseerd worden, geven richting aan (nieuwe) investeringen. Door gebiedsgericht en integraal te werk te gaan kunnen we de synergie tussen het mobiliteitssysteem en ruimtelijke ontwikkelingen in een gebied vergroten en daar investeren waar de maatschappelijke meerwaarde het grootst is. Door investeringen en andere maatregelen van Rijk, regio en bedrijfsleven beter op eikaar te laten aansluiten, kan elke euro optimaal renderen. Voor de invulling van de nieuwe investeringen en voor risico's hebben wij voor wegen ruim 1,8 mld beschikbaar Daarvoor hebben we een aantal potentiële knelpunten en projecten op het oog. Daarbij ligt de prioriteit op het oplossen van knelpunten die zich in de periode tot 2028 reeds bij lage economische groei voordoen. Dit wordt getoetst aan de hand van een dit jaar nieuw uit te voeren Nationale Markt- en Capaciteitsanalyse. Daarbij zullen ook ontwikkelingen in gedrag en gebruik van onze infrastructuur worden betrokken, bijvoorbeeld als gevolg van toenemende verstedelijking, het Nieuwe Werken, andere keuzes die reizigers maken (bijvoorbeeld veranderingen in keuzegedrag van jongeren en de mobiliteit onder ouderen) en ITS. Over de resterende nieuwe investeringen die bij wegen nog wenselijk zijn kan eind dit jaar besloten worden. Bij vaarwegen worden op basis van de Nationale Markt- en Capaciteitsanalyse ook nieuwe knelpunten verwacht, met name op het gebied van sluizen. De beperkte ^ Van de totale bezuinigingsopgave is reeds 203 min verwerkt in de begroting 2013 ten laste van de investeringsruimte " De intensivering bij Beter Benutten zal worden gedekt volgens de gangbare verdeelsleutel op basis van het aandeel in de aanleg van infrastructuur. Pagina 5 van 7

8 resterende middelen na 2020 ( 0,2 mld) zullen worden gereserveerd voor risico's in het lopende programma en waar mogelijk voor het aanpakken van de meest urgente nieuwe knelpunten. Daarbij zullen ook maatregelen zoals de verbetering van informatie-uitwisseling worden betrokken. Bij Spoor/OV is de Lange Termijn Spooragenda (LTSA) het traject waartangs in 2013 een consistent en samenhangend programma voor het spoor wordt uitgewerkt binnen het financiële kader. De LTSA bevat een stevige ambitie om te zorgen dat het spoor voor reizigers en veriaders een aantrekkelijk alternatief is. Daarbij gaat het onder andere om het optimaliseren van de reizigers- en goederenketen, het versterken van de informatievoorziening en het verbeteren van de veiligheid, betrouwbaarheid en capaciteit. Ministerie van Infrastructuur en Milieu Ons kenmerk IENM/BSK-2013/23008 In het kader van de LTSA wordt nagegaan of en in welke mate de bestaande en geplande programma's en projecten bijdragen aan het realiseren van de nieuwe spoordoelstellingen. Hiertoe vindt een herijking plaats van alle spoorprojecten en -programma's op het gebied van aanleg, beheer en instandhouding. Ook voor spoor zullen de vraagontwikkelingen voor het personenvervoer worden geactualiseerd. Dit gebeurt in aanvulling op de actualisatie die in 2012 voor goederenvervoer en OVSAAL 2012 is uitgevoerd. Voor een aantal potentiële knelpunten en risico's bij Spoor en OV is vooruitlopend hierop ongeveer 1 mld beschikbaar. Om de veiligheid, betrouwbaarheid en capaciteit van het spoor te verbeteren wordt ERTMS ingevoerd en starten we een aanvullend programma om de veiligheid en doorstroming bij overwegen te verbeteren. Voor ERTMS is er een bedrag van 2 mld gereserveerd en voor het programma overwegen 200 min. De ambities van PHS om op termijn te komen tot hoogfrequent spoorvervoer blijven daarbij overeind, maar worden we! getemporiseerd. In de LTSA wordt bezien waar synergie mogelijk is tussen de ambities van PHS, de invoering van ERTMS en de verbetering van de overwegen zodat deze maatregelen waar mogelijk in samenhang op een kosteneffectieve wijze kunnen worden gerealiseerd. Eind 2013 is het nieuwe spoorprogramma gereed. De totale vrije ruimte voor regionaal/lokale subsidies bedraagt 0,6 mld. De criteria om aanspraak te maken op deze subsidies zullen worden aangepast voor nieuwe aanvragen. Daarbij wordt de samenhang tussen deze subsidies en de nationale doelstellingen vergroot. Daarnaast wordt 50 min/jaar van de OV-impuls uit het Lenteakkoord via de BDU aan de decentrale overheden ter beschikking gesteld om het regionaal OV op peil te houden. Betrokkenheid overheden, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties De voorstellen zijn tot stand gekomen op basis van overieg met andere overheden, bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties en ProRail/NS. Op een aantal concrete punten heeft dit geleid tot nadere afspraken. Zo is bijvoorbeeld bevestigd dat we zo spoedig mogelijk starten met het tracébesluit van de A2 verbreding Vonderen-Kerensheide en de verkenning voor de A58 Tilburg-Eindhoven, Ten aanzien van Knooppunt Hoevelaken is bevestigd uiteriijk in het eerste kwartaal van 2014 te starten met de aanbesteding en dat daarvoor ondertekening van de tweede bestuursovereenkomst in het tweede kwartaal van 2013 nodig is. Tot slot hebben we bevestigd dat de regionale overheden worden betrokken bij de uitwerking van de LTSA. Pagina 6 van 7

9 Samenvattend In deze zware economische tijden denken wij met afgewogen, scherpe keuzes de economie van Nederiand het beste te dienen. We kunnen daarmee blijven investeren, maar we weten ook dat we nog niet alles kunnen doen om Nederiand concurrerend, bereikbaar, leefbaar en veilig te krijgen en te houden op een niveau zoals vastgelegd in de SVIR. De ambitie om dit niveau te bereiken is er wat ons betreft één om vast te houden. In afwachting van economische betere tijden zullen we het maximale moeten halen uit onze (financiële) mogelijkheden. Daarbij streven wij naar meer en betere samenwerking met verschillende partijen, zowel met de regio als met private partijen. De gebiedsagenda's bieden hiervoor de basis. Zo kiezen we een aanpak die past bij wat Nederiand op dit moment nodig heeft. Ministerie van Infrastructuur en Milieu Ons kenmerk IENM/BSK-2013/23008 Indien u dit wenst, organiseren wij graag een technische briefing om onze voorstellen nader toe te lichten. Hoogachtend, DE MINISTER VAN INFRASTRUCTUUR EN MILIEU, mwcdj3^-m---h: Schultz van Haegen ÖE STAAIiSSECRETARIS VAN INFRASTRUCTUUR EN MILIEU, Wilma I. ^lansv^ld Pagina 7 van 7

10 Nationaal Op basis van drie criteria (regeerakkoord, robuust&veiiig, economisch rendement) is per modaliteit (wegen, spoor, vaarwegen, regionaal/lokaal) een afweging gemaakt over de invulling van de bezuinigingsopgave. Daarbij is ook gekeken naar politiek-bestuuriijke aspecten, de samenhang tussen modaliteiten en verbinding gezocht met de SVIR-doelen. Visie/Hoofdopgaven Er zijn drie (SVIR)doelen om Nederland concurrerend, bereikbaar, leefbaar en veilig te houden voor de middellange termijn (2028): Het vergroten van de economische concurrentiekracht van Nederland door het versterken van de ruimtelijk-economische structuur van Nederland; Het verbeteren en ruimtelijk zekerstellen van bereikbaarheid waarbij de gebruiker voorop staat; Het waarborgen van een leefbare en veilige omgeving waarin unieke natuurlijke en cultuurhistorische waarden behouden zijn. Investeringen in verleden en toekomst Om deze doelstellingen mogelijk te maken wordt er op landelijke schaal geïnvesteerd in een verscheidenheid van projecten, zoals de Betuweroute, HSL, het Hoogwaterbeschermingsprogramma en het programma 130 kilometer per uur. In het recente verleden (2000 tot 2013) is reeds ruim 15 miljard hieraan geïnvesteerd. Dit betreft enerzijds volledig afgeronde projecten en anderzijds projecten die nog in de realisatiefase zitten: daarvan zijn de bedragen zoals besteed tot en met 2012 opgenomen. Qua investeringen gaat het voor de komende periode t/m 2028 om ruim 20 miljard uit het Infrafonds en het Deltafonds. Dit betreft zowel lopende planuitwerkingen en verkenningen, als voorziene realisatie van lopende projecten vanaf Redeneerlijn Met PHS (zie voor Goederenroutering Oost: gebiedsplaat Oost Nederland), de invoering van ERTMS, de inzet op overwegen en grensoverschrijdend spoorvervoer wordt geïnvesteerd in een robuust spoornet. Daarmee worden de ruimtelijk-economische structuur van Nederland verder versterkt en de bereikbaarheid verbeterd. De ambitie van PHS blijft overeind (zie ook brief van 20 nov 2012). De precieze uitwerking van PHS wordt nader ingevuld op basis van de LTSA en de herijking van spoorprogramma's en -projecten die in 2013 is voorzien. Met de uitvoering van het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP-2, NHWBP) worden de primaire waterkeringen hersteld, waardoor deze keringen weer voldoen aan de wettelijke veiligheidsnorm. De gereserveerde middelen voor ophoging zandsuppletievolume kust ten behoeve van de waterveiligheidsdoelen lange termijn worden verschoven van 2021 naar De restende rijksbijdrage voor het aslastenprogramma komt in aanmerking om te worden geschrapt omdat dit het minst bijdraagt aan de 3 criteria. Nationaal ODieverina ODieverina Ruimte voor de rivier Overwegen (extra bovenop deel overwegen uit o.a. PHS en Spodo) Corridor Rotterdam ERTMS start Genua uitvoering v.a materieel; v.a infra Grensoverschrijdend ERTMS planstudie spoorvervoer fase 14-2 Fietsparkeren *** 211 Decentraal spoorvervoer n.n.b. 91 rfase 21 Toegankelijkheid Spoor HWBP-2** ,151 NHWBP* n.n.b opleven np Verzorgingsplaatsen > Ophoging Zand > suppleties voor kust PHS > ^^^^^^^^^^^^^ Opleven nq Kleine projecten *** 10 Goederen en Personen NoMo Geluid Spoor *** 590

11 Reservering BC NSP's *** 12 Programma Kleine *** 565 Funrtiewiizininnpn Resterende middelen -27 aslastenornoramma *NHWBP is beschikbaar budget op basis van jaarlijkse bijdrage tussen rijk-waterschappen ** mbt het HWBP-2 zullen in 2013 zeven voorkeursalternatieven worden vastgesteld: Markermeerdijk, Hoorn-Edam-Amsterdam ( \JH), Koegraszeedijk (NH), Spui Oost (ZH), Hoeksche Waard Zuid (ZH), Ijsselmeerdijk (FR), Houtribdijk (FL), Ipensloter- en Diemerdammersluis (NH) *** Wordt nader ingevuld aan de hand van de Lange Termijnagenda Spoor

12 Noordvleugel Op basis van drie criteria (regeerakkoord, robuust&veiiig, economisch rendement) is per modaliteit (wegen, spoor, vaarwegen, regionaal/lokaal) een afweging gemaakt over de invulling van de bezuinigingsopgave. Daarbij is ook gekeken naar politiek-bestuuriijke aspecten, de samenhang tussen modaliteiten en verbinding gezocht met de SVIRdoelen. Aan de hand van de visie en hoofdopgaven uit de geactualiseerde gebiedsagenda's is hierna een redeneerlijn opgenomen. Visie/hoofdopgaven Noordvleugel Centrale opgave: versterking van de internationale concurrentiepositie. Daarvoor bestaan in het fysiek-ruimtelijke donnein de volgende hoofdopgaven: 1. Een goed functionerend internationaal, nationaal en regionaal/lokaal vervoersnetwerk; 2. Ruimte (en daarmee zekerheid) bieden aan de economische motoren (Schiphol, Haven, Zuidas, Greenport(s) en Utrecht Science Park) en aandacht voor terugdringen van leegstand kantoren; Creëren van voldoende woningaanbod in aantrekkelijke en gedifferentieerde woonmilieus, met als speerpunt het op korte termijn weer aan de praat krijgen van de woningmarkt. Specifiek voor de regio Noordwest-Nederland vertaalt dit zich in de volgende gebiedsopgaven: ZuidAs, RRAAM, Noordzeekanaalgebied en SMASH. In de regio Utrecht gaat het om: Utrecht Science Park/Utrecht Oost, As Stationsgebied - Leidsche Rijn en op termijn de ontwikkeling van de Al2-zone. Investeringen in verleden en toekomst Om de bovenstaande doelstelling(en) mogelijk te maken is in het recente verleden (2000 tot 2013) reeds ruim 8,8 miljard uit het Infrafonds geïnvesteerd in de Noordvleugel. Dit betreft enerzijds volledig afgeronde projecten en anderzijds projecten die nog in de realisatiefase zitten: daarvan zijn de bedragen zoals besteed tot en met 2012 opgenomen. Daarnaast is ongeveer 590 miljoen vanuit andere budgetten geïnvesteerd zoals ISV, BIRK, Nota Ruimte en Pieken in de Delta. Projecten waar deze middelen aan besteed zijn: ^28, A2 Amsterdam-Utrecht, versterking van de Afsluitdijk, de Westrandweg, de NSP stations, Utrechtboog, spoorverdubbeling Amsterdam-Utrecht, de Zuidtangent, het Amsterdam Rijnkanaal e.d. Qua investeringen gaat het voor de komende periode t/m 2028 om ruim 14,8 miljard uit het Infrafonds en het Deltafonds. Dit betreft zowel lopende planuitwerkingen en verkenningen, als voorziene realisatie van lopende projecten vanaf Redeneerlijn gebiedspakket De rijksbijdrage aan de volgende projecten komt in aanmerking om te worden geschrapt omdat deze niet direct bijdragen aan de realisatie van de hoofdopgaven van dit gebied en de 3 criteria: N23 Alkmaar-Zwolle (tweede kraal), en OV SAAL MLT duurdere variant; De rijksbijdrage aan een aantal projecten gaat door maar wordt wel getemporiseerd. Dit geldt voor; Ombouw Amstelveenlijn, A1/A6/A9 Schiphol-Amsterdam-Almere (deeltraject 5: A6), A1/A6/A9 Schiphol-Amsterdam-Almere (deeltraject 4: A9), Capaciteitsuitbreiding ligplaatsen Amsterdam-Lemmer, Noordkant Amsterdam, OV SAAL MLT, Tram Uithof, A27 Houten- Hooipolder, A28/A1 knooppunt Hoevelaken, Ring Utrecht fase 2 (A12) en de Noordelijke Randweg Utrecht (Ring Utrecht); Zuidas, Zeetoegang IJmond en Lichteren IJmuiden worden doorgezet om economische motoren te versterken. Dit geldt ook voor de Ring Utrecht (A27). Die is als draaischijf cruciaal voor de doorstroming in het mobüiteitsysteem, zowel regionaal als nationaal. Ook Lekkanaal 3de kolk/beatrixsluis en de A27/A1 Utrecht Noord-knooppunt Eemnes-Bunschoten gaan door. Deze projecten zijn van belang voor een goed functionerend vervoersnetwerk en de Topsector Life Sciences. Verder is de versterking van de Afsluitdijk noodzakelijk om aan de wettelijke veiligheidsnormen te voldoen. Om de waterafvoeropgave uit het IJsselmeer te kunnen waarborgen is gekozen voor het inbouwen van pompen in het bestaande sluizencomplex Den Oever (dit was project Extra Spuicapacitelt Afsluitdijk). Vanwege de samenhang worden beide projecten geïntegreerd. Noordvleugel Lichteren buitenhaven Dmuiden Stedelijke Bereikbaarheid Budget js Almere (VSBA) 1) beschikbaar in 2016 Zeetoegang IJmond 2028 Versnelde 574 Toekomst bestendig oplevering 2019 door ecologisch systeem regionale bijdrage (Markermeer) Versterking Afsluitdijk Afsluitdijk extra spui capaciteit Vaarweg IJsselmeer-Meppel AIO Amsterdam Zuidas (wegen) AIO Amsterdam Zuidas (knopen) Amsterdam Zuidas (station - NSP) Amsterdam Zuidas WTC (4-sporig) A27/A1 Utrecht IM.-knpt Eemnes-asI Bunschoten Lekkanaal/3e kolk Beatrixsluis Ombouw Amstelveenlijn 2) Ring Utrecht: fase 1 (A27) ;. ; ^ Noordkant Amsterdam (A7, > A8, A9, AIO) 2028 A1/A6/A9 Schiphol-Amsterdam-Almere > (deeltraject 5: A5 Almere) A1/A6/A9 Schiphol-Amsterdam-Almere > (deeltraject 4: A9 Amstelveen) Capaciteitsuitbreiding ligplaatsen 2023-> Amsterdam-Lemmer OV SAAL MLT 2020-> A28/A1 knpt Hoevelaken 2020-> tram De Uithof 2017-> Ring Utrecht: fase 2 (A12) 2023-> Ring Utrecht: Rijksbijdrage aan NRU 2023-> N23 Alkmaar-Zwolle (tweede kraai) 22 OV SAAL MLT duurdere variant ) Verkenning is afgerond; betreft rijksbijdrage bij project van decentrale overheid

13 Zuidvleugel Op basis van drie criteria (regeerakkoord, robuust&velllg, economisch rendement) is per modaliteit (wegen, spoor, vaarwegen, regionaal/lokaal) een afweging gemaakt over de invulling van de bezuinigingsopgave. Daarbij is ook gekeken naar politiekbestuuriijke aspecten, de samenhang tussen modaliteiten en verbinding gezocht met de SVIR-doelen. Aan de hand van de visie en hoofdopgaven uit de geactualiseerde gebiedsagenda's Is hierna een redeneerlijn opgenomen. Visie/Hoofdopgaven Er zijn vijf ambities voor de ruimtelijke ontwikkeling van deze regio: Economie bevorderen, Bereikbaarheid verbeteren, Stedelijk intensiveren, Water- en energieopgaven aanpakken en Landschap dichter bij huis brengen. Deze vijf ambities komen terug rond een aantal integrale gebiedsopgaven: Metropoolvorming in de Zuidvleugel: de economische concurrentiepositie van de regio Rotterdam-Den Haag en van de Zuidvleugel als geheel kan worden versterkt als de verschillende steden meer profiteren van eikaars nabijheid. Daarvoor moet de metropolitane ontwikkeling worden voortgezet. Hierbij spelen de volgende deelopgaven : Den Haag Centrale Zone, Rotterdam- Zuid en Stadshavens, TIC Delft, As Leiden-Katwijk (Integrale Benadering Holland Rijnland), Deltapoort, kerngebieden Greenports en Zuidplaspolder. Zuidwestelijke Delta: ontwikkeling van een klimaatbestendig, veilig, ecologisch veerkrachtig en economisch vitaal deltagebied. Groene Hart: versterken tot een economisch en landschappelijk waardevol woon- en werkgebied en als groene complementaire regio voor het verstedelijkt gebied. New Deal: de regio vraagt het Rijk mee te denken over een New Deal waarmee op een innovatieve manier duurzaamheid, woningkwaliteit en werkgelegenheid samen een ontwikkelingssprong maken en de grote steden in de Zuidvleugel meer toekomstbestendig worden. Investeringen in verleden en toekomst Om de bovenstaande ambities waar te maken is tussen 2000 en 2013 ruim 7,8 miljard euro uit het Infrafonds geïnvesteerd in de Zuidvleugel: Dit betreft enerzijds volledig afgeronde projecten en anderzijds projecten die nog in de realisatiefase zitten: daarvan zijn de bedragen zoals besteed tot en met 2012 opgenomen. Daarnaast is vanuit ISV, BIRK, Nota Ruimte en Pieken in de Delta samen ook nog ruim 460 miljoen geïnvesteerd. Projecten zijn onder meer de verbreding A15, NSP Rotterdam, spoor Rotterdam - Dordrecht, Station Den Haag Centraal, Randstadrail, de Beneluxmetro, Ruimte voor de Rivier, hoogwaterbeschermingsprogramma Zuidvleugel, westelijke veenweide e.d. Qua investeringen gaat het voor de komende periode t/m 2028 om 6,4 miljard uit het Infrafonds. Dit betreft zowel lopende planuitwerkingen en verkenningen, als voorziene realisatie van lopende projecten vanaf Het is inclusief de NWO. Redeneerlijn gebiedspakket In deze regio worden geen Investeringen geschrapt omdat alle projecten bijdragen aan de hoofdopgave en voldoen aan de 3 criteria. Wel wordt de rijksbijdrage aan de volgende projecten getemporiseerd: RijnGouwelijn west, Parallelbaan A12/A20, de Rotterdamse Baan, de verkenning A4 Haaglanden, A20 Nieuwerkerk-Gouwe, A27 Houten-Hooipolder en de Splitsing Hollands Diep - Dordtse Kil. De NWO, Rijnlandroute, Spooraansluiting 2'^* Maasvlakte en diverse ligplaatsen blijven overeind aangezien ze deels ontbrekende schakels zijn in het mobiliteltsysteem en deels bijdragen aan de ontwikkeling van de haven Rotterdam. Holland Rijnlandroute is verder een voorwaarde voor woningbouw en versterkt Biosciencepark en de Greenport. A13/16/20 Rotterdam is een nieuwe doorsnijding die overeind blijft. Wel doet zich een autonome vertraging van de oplevering voor. Zuidvleuqel 'oplevering Spooraansluiting 2e fase Maasvlakte Capaciteitsuitbreiding ligplaatsen Beneden- Lek Capaciteitsuitbreiding overnachtingspiaatsen Mprwprlp<; A13/A16/A20 Rotterdam Holland Rijnlandroute Ie en 2e fase 3 Nieuwe Westelijke Oeververbinding** project onder aansturing van de regio Ri]nGouwelijn west*** Parallelbaan A12/A20 Rotterdamse Baan Verkeerssituatie Splitsing Hollands Diep- Dordtse Kil (vaarwegen) oplevering 2017-> > >2C20-20Z > A4 Haaglanden 109 A20 Nieuwerkerk-Gouwe* > > _ ^ is voorwaardelijl< opgenomen in de programmering na NWO en Haaglanden *incl. 300 miljoen aan tolopgave ** Maakt onderdeel uit van het totale budget voor de RijnGouwelijn van 196 min

14 Zuidwestelijke Delta (Zeeland) Op basis van drie criteria (regeerakkoord, robuust&veiiig, economisch rendement) is per modaliteit (wegen, spoor, vaarwegen, regionaal/lokaal) een afweging gemaakt over de invulling van de bezuinigingsopgave. Daarbij 5 ook gekeken naar politiek-bestuuriijke aspecten, de samenhang tussen modaliteiten en verbinding gezocht met de SVIR-doelen. Aan de hand van de visie en hoofdopgaven uit de geactualiseerde gebiedsagenda's is hierna een redeneerlijn opgenomen. Visie/hoofdopgaven Voor de Zuidwestelijke Delta zijn de twee prioritaire gebiedsopgaven: 1. Deltawateren & Kust: het creëren van een ktimaatbestendige en veilige delta met een duurzaam zoetwatersysteem en een duurzame veiligheidsstrategie voor de kust. Het gaat daarbij zowel om zeewater als rivierwater en de combinatie van beiden op het zelfde moment. Voor de korte termijn gebeurt dit in het Hoogwaterbeschermingsprogramma en het Uitvoeringsprogramma Zuidwestelijke Delta Voor de lange termijn via de Deltaprogramma's Kust en Zuidwestelijke Delta. Sloegebied & Kanaalzone; de havens van de Zuidwestelijke Delta vormen samen de derde haven van Nederland. Het Sloegebied en de Kanaalzone vormen een potentieel ontwikkelgebied voor verschillende topsectoren: logistiek, chemie (biobased-economy), water en energie. De investeringen die nu in gang zijn gezet zijn erop gericht om de randvoorwaarden te creëren voor deze topsectoren. Er wordt ingezet op de verdere ontwikkeling van de havengerelateerde economie en het concept van een Logistieke Delta. Investeringen in verleden en toel<omst Om invulling te geven aan de visie van de Zuidwestelijke Delta is in het recente verleden (2000 tot 2013) bijna 0,5 miljard uit het Infrafonds geïnvesteerd. Dit betreft enerzijds volledig afgeronde projecten en anderzijds projecten die nog in de realisatiefase zitten: daarvan zijn de bedragen zoals besteed tot en met 2012 opgenomen. Investeringen uit overige bronnen (BIRK, Nota Ruimte) zijn samen goed voor 73 miljoen. Hiermee is onder meer geïnvesteerd in waterveiligheid, de N57, de Sloelijn, project Waterdunen en verdieping van de Westerscheide. Qua investeringen in de Zuidwestelijke Delta gaat het voor de komende periode t/m 2028 om ruim 1,9 miljard uit het Deltafonds en het Infrafonds. Dit betreft zowel lopende planuitwerkingen en verkenningen, als voorziene realisatie van lopende projecten vanaf Redeneerlijn gebiedspakket In deze regio worden geen investeringen geschrapt omdat alle projecten bijdragen aan de hoofdopgaven en voldoen aan de 3 criteria. De Volkeraksluizen, Kreekraksluizen gaan door maar worden getemporiseerd. Deze projecten zijn van belang om doorstroming op vaarwegen te verbeteren en wachttijden voor sluizen te verminderen. De overige projecten gaan door waaronder de Grote sluis Gent-Terneuzen en Capaciteitsuitbreiding ligplaatsen Rijn- Schelde. Deze projecten worden uitgevoerd om respectievelijk de ontwikkeling van de kanaalzone mogelijk te maken en de doorstroming op vaarwegen te waarborgen. Ook de N57/59 Verkeersveiligheid gaat door. Zeeland ODievenna ODieverina Dijkversterking Herstel Steenbekleding Ligplaatsen Rijn-Schelde verbinding N57/59 Verkeersveilloheid feurorap) Grote zeesluis in het kanaal Gent-Terneuzen n.n.b 158 Grote zeesluis in het kanaal Gent-Terneuzen n.n.b. 150 (bijdrage kanaalaanpassingen) ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ Capaciteit Volkeraksluizen > Kreekraksluizen > JD

15 Noord-Brabant en Limburg op basis van drie criteria (regeerakkoord, robuust&veiiig, economisch rendement) is per modaliteit (wegen, spoor, vaarwegen, regionaal/lokaal) een afweging gemaakt over de invulling van de bezuinigingsopgave. Daarbij is ook gekeken naar politiek-bestuuriijke aspecten, de samenhang tussen modaliteiten en verbinding gezocht met de SVIRdoelen. Aan de hand van de visie en hoofdopgaven uit de geactualiseerde gebiedsagenda's is hierna een redeneerlijn opgenomen. Visie/hoofdopgaven In Brabant zijn er twee basis opgaven; 1. een duurzaam en robuust verkeers- en vervoerssysteem; 2. veilige inrichting van het watersysteem als basis om te wonen, werken en leven. Daarnaast zijn er vier gebiedsopgaven: 1. Brainport Brainport Oost: realisatie van een wegenruit om het stedelijk gebied Eindhoven-Helmond (Noordoostcorridor/N279), een groen tussengebied ( 'Rijk van Dommel en Aa') en diverse nieuwe woon- en werklocaties rond Helmond waaronder de High Tech Automotive - en FoodCampus. Brainport Avenue: doorontwikkelen van de hoogstedelijke corridor langs de HOVIijn tussen Eindhoven CS en Eindhoven Airport en ontwikkeling van de snelwegzone tussen knooppunten Ekkersrijt en Leenderheide tot internationale toplocatie voor hightech bedrijven. 2. Maintenance Valley: met het verkennen van de (ruimtelijke) opgaven als eerste stap. 3. Logistiek: ambitie invullen achterlandfunctie mainports Rotterdam en Schiphol. 4. Agrofood: de regio heeft de ambitie om zich door te ontwikkelen tot een van de internationale transitieleiders voor de agrofoodsector. Hier Mgt tevens een relatie met de provincie Limburg. Ambitie Limburg: het behouden en versterken van het vestigingsklimaat voor bewoners en bedrijven. Dit lange termijnperspectief is uitgewerkt in vier kernambities: 1. Versterken economisch profiel: daarvoor zet de regio in op de vijf door het Rijk benoemde topsectoren; 2. Bereikbaarheid: robuuste netwerken binnen én over de grenzen; 3. Kwaliteit van leven: de provincie als aantrekkelijke vestigingsplaats waar wonen betaalbaar is en de kwaliteit van woonomgeving en landschap hoog is. 4. Menselijk kapitaal: beschikbaarheid van personeel (arbeidspotentieel) en werkgelegenheid (banen). De Gebiedsagenda Limburg identificeert vier integrale gebiedsopgaven: Greenport Venio, Midden Limburg (sterke steden - vitaal platte land), Zuid-Limburg en Programma Maas. Investeringen in verleden en toekomst (Brabant 8L Limburg) Om de bovenstaande doelstelling(en) mogelijk te maken is in het recente verleden (2000 tot 2013) reeds 4,9 miljard uit het Infrafonds geïnvesteerd in Brabant & Limburg. Dit betreft enerzijds volledig afgeronde projecten en anderzijds projecten die nog in de realisatiefase zitten: daarvan zijn de bedragen zoals besteed tot en met 2012 opgenomen. Investeringen uit overige bronnen (ISV, BIRK, Nota Ruimte en Pieken in de Delta) zijn samen goed voor 150 miljoen. Hiermee zijn ondermeer de volgende projecten gerealiseerd: verbreding A2, A73, A74, A50, viersporigheid Eindhoven - Liempde, NSP Breda, modernisering maasroute fase 1, Ruimte voor de Rivier (benedenrivieren), Brainport Avenue e.d. Qua investeringen in Brabant en Limburg gaat het voor de komende periode t/m 2028 om ruim 3,7 miljard uit het Infrafonds en Deltafonds. Dit betreft zowel lopende planuitwérkingen en verkenningen, als voorziene realisatie van lopende projecten vanaf Redeneerlijn gebiedspakket De rijksbijdrage aan de volgende projecten komt in aanmerking om te worden geschrapt omdat deze projecten het minst bijdragen aan de gehanteerde criteria: A67 Leenderheide ~ Geldrop fase 2 en A67 No regret pakket Limburg en Brabant. De volgende projecten gaan door, maar (de rijksbijdragen) worden getemporiseerd: A27 Houten-Hooipolder, Ruit Eindhoven, A58 en A2 't Vonderen-Kerensheide. Deze projecten dragen bij aan de verbetering van de bereikbaarheid in de regio en versterken het economisch profiel. De overige projecten gaan door. De modernisering van de Maasroute draagt bij aan de bereikbaarheid van Greenport Venlo. Maaswerken en Ooijen-Wanssum gaan door omdat dit nodig is om het wettelijke beschermingsniveau van 1/250 per jaar te realiseren. Noord-Brabant en Limbur Maasroute, modernisering fase 2 (Julianal<anaan Maaswerken Ooijen-Wanssum oplevermq n.n.b. 26 N oplevermq ^55 opleverinq A27 Houten-Hooipolder > Project Eindhoven-Helmond voltooiing > vrrkfipt-^niit 695 A58 Eindhoven - Tilburg 259 A2 't Vonderen - Kerensheide A58 Sint Annabosch - Galder 954 oplevering > > > A67 No regret pakket Limburg en Brabant -20 A67 Leenderheide - Geldrop fase

16 Oost Nederland op basis van drie criteria (regeerakkoord, robuust&veiiig, economisch rendement) is per modaliteit (wegen, spoor, vaarwegen, regionaal/lokaal) een afweging gemaakt over de invulling van de bezuinigingsopgave. Daarbij is ook gekeken naar politiek-bestuuriijke aspecten, de samenhang tussen modaliteiten en verbinding gezocht met de SVIRdoelen. Aan de hand van de visie en hoofdopgaven uit de geactualiseerde gebiedsagenda's is hierna een redeneerlijn opgenomen. Visie/IHoofdopga ven Centrale opgave; behoud en versterking van de Cinter)nationale concurrentiepositie in balans met de kwaliteit van de leefomgeving. Thematische hoofdopgaven zijn: 1. Economisciie structuurversterking ten behoeve van de topsectoren: op peil houden bereikbaarheid, programmering van woon en werklocaties en duurzame energievoorziening; 2. Versterken en benutten achteriandverbindingen: oa beter benutten van bestaande capaciteit, waar nodig vergroten en het ontwikkelen van multimodale overslagpunten; 3. Wateropgave: hoogwaterbescherming (rivieren en peil IJsselmeer) en zoetwatervoorziening; 4. Samen realiseren: het daadwerkelijk gezamenlijk (Rijk-Regio-andere partijen) oppakken van de genoemde opgaven. Gebiedsgerichte hoofdopgaven zijn: 1. Stadsregio Arnhem-Nijmegen en Food Valley: bereikbaarheid stedelijk kerngebied en topsectoren versterken, duurzame energievoorziening en de waterveiligheid; Regio Twente: ontwikkelen brede economie met de focus op High Tech Systemen en Materialen (HTSM), garanderen van doorstroming achteriandverbindingen en versterken leefklimaat; Rivierengebied: de vervoerscapaciteit van de Waal verbeteren, de doorstroming op de A15, versterken logistieke sector gekoppeld aan de tuinbouw en beschermen tegen overstromingen; Zwolle Kampen Netwerkstad: versterken van centrumfunctie van deze regio (oa spoorzone Zwolle), inzet op verbetering van de bereikbaarheid en waterveiligheid (gebied ligt op kruispunt van nationale watersystemen en het regionale watersysteem); Stedendriehoek: inzetten op bereikbaarheid (Al zone), kwaliteit van wonen en landschap en versterken van de economie. Investeringen in verleden en toekomst Om invulling te geven aan de visie van Oost Nederiand is in het recente verieden (2000 tot 2013) reeds ruim 3,1 miljard uit het Infrafonds geïnvesteerd. Dit betreft enerzijds volledig afgeronde projecten en anderzijds projecten die nog in de realisatiefase zitten: daarvan zijn de bedragen zoals besteed tot en met 2012 opgenomen. Investeringen uit overige bronnen (ISV, BIRK, Nota Ruimte en Pieken in de Delta) zijn samen goed ruim 1 miljard. Er is onder meer geïnvesteerd in: de Hanzelijn, de N30, A50, station Arnhem, 2^ stadsbrug Nijmegen, NURG, Ruimte voor de Rivier IJssel, en Boven Rijn - Waal, kennispark Enschede, woningbouw Zwolle Kampen en Hart van Zuid (Hengelo). Qua investeringen in Oost Nederiand gaat het voor de komende periode t/m 2028 om ruim 1,9 miljard uit het Infrafonds en het Deltafonds. Dit betreft zowel lopende planuitwerkingen en verkenningen, als voorziene realisatie van lopende projecten vanaf Redeneerlijn gebiedspakket De rijksbijdragen aan de volgende projecten komen in aanmerking om te worden geschrapt omdat deze het minst bijdragen aan de 3 criteria: N35 Wythem - Nijverdal, N50 Kampen-Kampen Zuid. Ook PHS Goederen Oost-NL (uitgaan van 1 pad per uur in plaats van 2 paden per uur cf de brieven aan de Tweede Kamer van 12 juli 2012 en 7 dec 2012 omtrent de uitkomsten van de goederenstudies PHS) gaat niet door. Een aantal projecten gaat door maar (de rijksbijdrage) wordt getemporiseerd. Dit geldt voor: Toekomstvisie Waal, Capaciteitsuitbreiding ligplaatsen IJssel, Verruiming Twentekanaal fase 2 en capaciteit sluis Eefde, A12 Ede-Grijsoord, Al Apeldoorn Z - Beekbergen, isi35 Zwolle-Wythmen, Bovenloop IJssel, Al Zone (Apeldoorn-Deventer-Azelo). De overige projecten gaan door, waaronder N18 Varsseveld-Enschede en ViA15 aangezien deze projecten de verkeersveiligheid vergroten, bijdragen aan de robuustheid van het netwerk of gekoppeld zijn aan een knelpunt uit de NMCA. Bij de ViA15 treedt wet een autonome vertraging op. Oost-Nederland opleverinq N18 Varsseveld-Enschede IJssel fase Quick scan decentraal spoor; Gelderland n.n.b. 27 N35 Nijverdal - Wierden A12/A15 Bereikbaarheid regio Arnhem- NiimpGpn fviais^* Hoogwatergeul 2de fase Knmnp.n Toekomstvisie Waal Capaciteitsuitbreiding ligplaatsen IJssel Verruiming Twentekanaal fase 2 en caoaciteit sluis Eefde A12 Ede - Grijsoord Al Beekberaen - Aoeldoorn Zuid N35 Zwolle - Wijthmen > > > > > > Bovenloop IJssel (IJsselkop-Zutphen) 2015 > Al Zone (Apeldoom- Deventer-Azelo) > PHS Goederen Oost NL (1 pad ipv 2 paden) _._ N35 Wijthmen - Nijverdal -5 N50 Kampen - Kampen -8 Zuid *Latere start realisatie voorzien door vertraging in besluitvorming

17 Noord Nederland Op basis van drie criteria (regeeralclcoord, robuust&veiiig, economisch rendement] is per modaliteit (wegen, spoor, vaarwegen, regionaal/lokaal) een afweging gemaakt over de invulling van de bezuinigingsopgave. Daarbij is ook gekeken naar politiek-bestuuriijke aspecten, de samenhang tussen modaliteiten en verbinding gezocht met de SVIRdoelen. Aan de hand van de visie en hoofdopgaven uit de geactualiseerde gebiedsagenda's is hierna een redeneerlijn opgenomen. Visie/ Hoofdopgaven In Noord-Nederland staan de volgende opgaven centraal: 1. Demografische ontwikkeling in relatie tot bereikbaarheid stad en platteland: in Noord-Nederland is sprake van groei in de steden en krimp op het platteland. De inzet is de ruimtelijk-economische structuur te versterken door het bundelen van wonen, werken en voorzieningen in enkele sterke stedelijke netwerken en economische kernzones. Deze moeten goed bereikbaar zijn. 2. Energietransitie en klimaatverandering: het klimaatneutraal maken van de energievoorziening. Schoonfossiele energie door opslag of hergebruik van C02 en de ontwikkeling en toepassing van duurzame energiedragers. En het tijdig inspelen op de effecten van klimaatverandering: investeren in waterveiligheid, waterberging en maatregelen tegen verzilting van het grondwater of het aanpassen van teelten. De Gebiedsagenda identificeert 6 prioritaire gebiedsopgaven: 1. Groningen Centrale Zone: herontwikkeling bedrijventerrein naar modern woon-werk gebied. Assen Florijn As: herontwikkeling station, stadsbedrijvenpark, doortrekken kanaal door de stad. Leeuwarden Nieuw Stroomland: herstructurering bedrijventerrein, ontwikkeling wonen, voorzieningen en landschap. Centrum Emmen: verplaatsten dierentuin, nieuw theater, overkappen Hondsrugweg. Eemsdelta: grensoverschrijdende havenregio met energierotonde van Europa. Noorderruimte: cultuurlandschap met kansen voor duurzame landbouw, toerisme en landelijk wonen. Investeringen in verleden en toekomst Om invulling te geven aan de ontwikkeling van Noord-Nederland is in het recente verleden (2000 tot 2013) reeds 1,1 miljard uit het Infrafonds en RSP geïnvesteerd in Noord. Dit betreft enerzijds volledig afgeronde projecten en anderzijds projecten die nog in de realisatiefase zitten: daarvan zijn de bedragen zoals besteed tot en met 2012 opgenomen. Investeringen uit overige bronnen (ISV, BIRK, Nota Ruimte en Pieken in de Delta) zijn samen goed 180 miljoen. Er is onder meer geïnvesteerd in de N31, de A7 rondweg Groningen fase 1, de N32, Groningen Centrale Zone en waterveiligheid. Qua investeringen in Noord-Nederland gaat het voorde komende periode t/m 2028 om 2 miljard uit het Infrafonds, het Deltafonds en het RSP. Dit betreft zowel lopende planuitwerkingen en verkenningen, als voorziene realisatie van lopende projecten vanaf Redeneerlijn gebiedspakket De rijksbijdrage aan het volgende project komt in aanmerking om te worden geschrapt omdat dit project het minst bijdraagt aan de gehanteerde criteria: A5 Aquaduct Scharsterrijnbrug. A7 zuidelijke Ringweg Groningen en de ligplaatsen Lemmer-Delfzijl gaan door omdat zij op de lange termijn bijdragen aan de bereikbaarheid maar worden wel getemporiseerd. De overige projecten in Noord-Nederland worden gerealiseerd. De vaarwegprojecten Eemshaven-Noordzee en Lemmer- Delfzijl dragen bij aan de internationale (achterland)verbindingen tussen Amsterdam en Bremen/Hamburg en de economische structuurversterking (bijvoorbeeld Eemshaven). A6/A7 knooppunt Joure verbetert de robuustheid van het netwerk. Noord-Nederland Vaarweg Eemshaven - Noordzee Legger Vlieland-Terschelling A6/A7 Knooppunt Joure* Vaarweg Lemmer - Delfzijl (fase 2) Sporendriehoek Noord Nederland PM oplevermq A7 Zuidelijke Ringweg Groningen 2019-> (fase 2)* 575 Ligplaatsen Lemmer - Delfzijl oplevering 2023-> A6 Aquaduct Scharsterrijnbrug Inclusief RSP-gelden