POLITIECOMMISSARIAAT & APPARTEMENTEN

Transcriptie

1 POLITIECOMMISSARIAAT & APPARTEMENTEN Pilootwerf voor beheer van bouwafval te Brussel Beschrijving van het project Project Bouw van een politiecommissariaat en van appartementen Innoverende praktijken Schatting voor de werken Afvalbeheerplan Industriële symbiose - herwaardering bekistingshout Sorteren van afvalstromen o Hout o Inert o Metaal o Gevaarlijk o Piepschuim o Plastic verpakkingen o Bekistingshout o Huishoudelijk afval Monitoring van de afvalstromen Het project omvat de bouw van een gebouw van m² met 6 verdiepingen boven een gelijkvloerse verdieping en plaats voor een politiecommissariaat van m² en appartementen op m². Het beheer van het bouwafval is door de ligging van de bouwplaats niet voor de hand liggend. Het perceel ligt aan het kruispunt van de Plantenstraat en de Weidestraat in Sint-Joost-ten-Node en is 100 % bebouwd. Er is rond de bouwplaats bijgevolg geen plaats voor een permanente en comfortabele zone voor het afvalbeheer. Voor de inrichting van de bouwplaats moet de aannemer de Plantenstraat afsluiten en een stuk van de Weidestraat innemen zodat hij één container per keer kan plaatsen. De uitdaging bestaat er dus in op de bouwplaats zoveel mogelijk fracties te sorteren met weinig plaats om op te sorteren. Deze fiche zal bijgewerkt worden bij het beëindigen van de werkzaamheden, gepland voor september Aannemer Jacques Delens ( Virtueel zicht op het project Actie in het kader van het Gewestelijk Programma voor Circulaire Economie. Voorlopige versie van 14/07/2017

2 Innovatieve praktijken voor afvalbeheer Op de bouwplaats worden tal van acties voor afvalbeheer in de praktijk gebracht: Ruim voor de aanvang van de werkzaamheden is voor dit project bijzondere aandacht besteed aan afvalbeheer. In het bestek zijn specifieke bepalingen voor afvalbeheer opgenomen waarin de acties voor afvalbeheer zijn opgesomd die de aannemer dient uit te voeren. Fragment uit het bestek (bron: ADE architecten) Aan de hand van een schatting van de op de bouwplaats verwachte hoeveelheid afval zijn de belangrijkste afvalstromen bepaald en is het afvalbeheerplan scherp gesteld: verwachte hoeveelheid, sorteer- en inzamelmethode, kanalen voor de behandeling. Op basis van de meetstaat en van het bestek van het project zijn de totale hoeveelheden van het losgestapelde (dus inclusief lucht tussen het afval) afval geraamd op 405 m³, goed voor 249 t afval die op de bouwplaats geproduceerd wordt. Tout-venant Inertes Bois Métaux Dangereux Ménagers 1,5 m³ 1,3 m³ 29,1 m³ 186,3 m³ 94,1 m³ 93,1 m³ Bloc de plâtre 36,4 m³ Emballages plastique 25,6 m³ (autres) 11,4 m³ Isolant - (autres) 8,4 m³ Isolant - PIR 6,1 m³ Isolant - Laine de roche 6,1 m³ Schatting van de fracties en afvalstromen en details van het gemengd afval (in losgestapeld volume) (bron: WTCB) Na hout met 46 %, is het gemengd afval een van de belangrijkste afvalstromen op de bouwplaats. De schatting brengt aan het licht uit welke materialen dit gemengd afval bestaat. Doordat deze fracties geïdentificeerd zijn, kan een afvalbeheerplan opgesteld worden voor de gescheiden ophaling ervan. Zo is de beslissing genomen op de bouwplaats de volgende fracties apart te sorteren en in te zamelen: plastic

3 verpakkingen, inert afval, hout, bekistingshout, huishoudelijk afval, gevaarlijk afval en gemengd afval. Het houtafval bestaat bovendien uit bekistingshout, pallethout en ander constructiehout. Men mikt door deze aanpak op een drievoudige optimalisatie: op het vlak van milieu (verhogen van de recycling- en hergebruik-graad), economie (minimalisering van de kostprijs voor de ophaling) en het praktische aspect (gemak om de verschillende fracties op te halen), rekening houdend met de beschikbare ruimte op de bouwplaats. Hoewel er niet veel plaats is om afval te scheiden worden op de bouwplaats toch verschillende stromen en fracties gesorteerd. Bovenop de container voor gemengd afval worden de gebruikelijke stromen van inert afval, huishoudelijk afval, metaal- en houtafval gesorteerd. Ook andere fracties worden gescheiden: Fractie Plastic verpakking en soepele plastics Piepschuimverpakkingen Bekistingshout Siliconenkit en PUschuimkit Omschrijving van de keten Het Clean Site Systeem stelt zakken van 400 liter ter beschikking die alleen met plastic verpakkingsfolie worden gevuld. De aannemer gebruikt de clean site-zakken niet maar wel een gelijkaardige zak van zijn afvalinzamelaar. De aannemer vult de zakken op de bouwplaats en laat ze door zijn afvalverwerker ophalen om ze vervolgens te recycleren. De aannemer gebruikt bigbags om piepschuimverpakkingen in te zamelen. Die worden rechtstreeks op de bouwplaats opgehaald door de afvalinzamelaar om ze vervolgens te recycleren. Bekistingshout wordt systematisch op de bouwplaats ingezameld en verpakt. Vervolgens wordt het naar het depot van de aannemer gebracht. Daar wordt het opgehaald door de Ferme Nos Pilifs waar een circuit om hout te herwaarderen wordt opgericht (zie hieronder het voorbeeld van industriële symbiose). Siliconenkits en kits van polyurethaanschuim worden gebruikt om ontkiste elementen op te voegen. De lege kitkokers zijn gevaarlijk afval dat apart in bigbags wordt ingezameld. Huishoudelijk afval Piepschuimafval Plastic verpakkingsafval Afval kitkokers Afval van bekistingshout Gemengd afval (bron: WTCB & CBB-H) Om de containers zo goed mogelijk te vullen heeft de aannemer bovendien een van zijn arbeiders een experiment laten uitvoeren met een volle houtcontainer. De arbeider is erin geslaagd 50 % volume van

4 een container van 8 m³ te winnen op 3 uur tijd. Deze operatie was voor de bouwplaats echter niet onmiddellijk rendabel (het verschil tussen de huurprijs van een container en het uurloon van een geschoolde arbeider is te klein) en is dus niet herhaald. Op de bouwplaats worden verschillende methoden en middelen toegepast om afval aan de bron in te zamelen en te sorteren (en te vervoeren) volgens de vastgelegde fracties. Behalve de gebruikelijke containers om inerte fracties, hout en gemengd afval in te zamelen en te sorteren gebruikt de aannemer vuilnisbakken, kuipen en bigbags om afval in te zamelen en te sorteren. Deze recipiënten worden vervolgens naar de verschillende containers gebracht. Dat gebeurt met de hand of met de torenkraan (voor op te hijsen kiepbakken). De vuilnisbakken worden opgehaald door Net Brussel, de bigbags worden naar het depot van de aannemer gebracht en de containers worden door de afvalinzamelaar opgehaald. Containers Vuilnisbakken Bigbags Op te hijsen metalen kiepbakken (bron: WTCB) Het afval geproduceerd ten gevolge van de uitvoering kan moeilijk ingeschat worden aangezien het niet in de werfdocumenten is opgenomen. Bekistingshout kan een belangrijk deel zijn van dit afval. Het gaat dus om een problematische afvalstroom voor de aannemer die er een oplossing voor heeft gevonden door de invoering van een industriële symbiose voor de herwaardering. Onder industriële symbiose wordt hoofdzakelijk begrepen het doorverkopen of schenken van materiaal dat door een firma als afval wordt bestemd aan een andere firma die het als een grondstof ziet, waarna die grondstoffen in een productieproces terechtkomen. Deze symbiose wordt alleen maar interessanter als beide samenwerkende firma's actief zijn in sectoren waarin ze elkaar geen concurrentie aandoen. De industriële symbiose die wordt toegepast op de bouwplaats van het commissariaat is een samenwerking tussen de aannemer en een onderneming voor aangepaste werk, de Ferme Nos Pilifs, rond de herwaardering van bekistingshout (en ander hout zoals rood-witte veiligheidslatten) bij de productie van allerlei producten waarbij het hout wordt hergebruikt. Dit project om een circuit voor de herwaardering van hout op te richten is een van de laureaten van de projectoproep Be.Circular Dit circuit stelt op dit moment 1,5 VTE te werk dankzij de aanvoer van hout uit de bouwplaats van het commissariaat.

5 Op de bouwplaats wordt het beton op het gepaste moment ontkist. Daarna worden de spijkers uit het bekistingshout verwijderd. Het hout wordt op alle verdiepingen in metalen bakken ingezameld en vervolgens naar beneden gebracht. Het wordt vervolgens samengebonden om er relatief homogene bundels van te maken. Het wordt dan met de vrachtwagen naar het depot van de aannemer gebracht (16 km). De Ferme Nos Pilifs komt het hout vervolgens in het depot van de aannemer halen om het naar de boerderij te brengen (28 km). Daar wordt het hout schoongemaakt door het te schuren of schaven en wordt het behoorlijk opgeslagen (verder spijkers verwijderen, schoonmaken (hamer, beitel en staalborstel), wordt het op afmetingen gesorteerd voor een efficiënte opslag en voor het voorraadbeheer. Vervolgens wordt het hout bewerkt om er tal van producten van te maken zoals schommelstoelen voor kinderen, meubelen voor winkels, omheiningen en hekken voor moestuinen, enz. Er ontstaat geen afval bij het hergebruik van het hout (behalve hout met te veel cementmelk van het beton dat toch op de bouwplaats ingezameld is). Zaagsel wordt gebruikt als vulling. Bekistingshout en rood-wit veiligheidshout dat hergebruikt kan worden: verwerking en inzameling Verpakt hout op de bouwplaats Hout wordt naar het depot van EJD gebracht Ingezamelde en opgeslagen types hout Werkplaats Bewerkte stukken hout Beperking en inzameling van afval Voorbeelden van producten uit hergebruikt hout (schommelstoel voor kinderen, meubelen, poort) (foto's: WTCB & boerderij Nos Pilifs)

6 Op 30/06/2017 bedraagt de totale hoeveelheid hout die op de bouwplaats opgehaald is en door de Ferme Nos Pilifs is hergebruikt 17 m³. Deze actie levert dus een dubbele winst op, enerzijds economisch (minder afval voor de aannemer), en anderzijds voor het milieu (betere keten om het "afval" te behandelen). Er is ook een socio-economisch voordeel aangezien hierdoor mensen met weinig kwalificaties en met een handicap een baan krijgen. Voor alle bij het project betrokken delen is voordeel gehaald uit deze ervaring: o De aannemer heeft een manier gevonden om een deel van het hout uit zijn containers te halen en de kostprijs voor het inzamelen/behandelen van dit materiaal te verminderen: als het hout dat voor de boerderij is ingezameld in de containers was gegooid, had dat de aannemer ongeveer 900 gekost. o Deze actie past ook bij de overtuiging van de aannemer om innoverende bedrijven te steunen die actief zijn rond duurzame projecten en circulaire economie. o De Ferme Nos Pilifs heeft een betrouwbare bron gevonden voor een grondstof. o De actoren zijn overeengekomen hun samenwerking op een andere bouwplaats voort te zetten met enkele aanpassingen aan de manier waarop het hout op de bouwplaats wordt ingezameld. De spijkers zouden volledig door de boerderij worden verwijderd en het hout zou door hen verpakt worden en niet meer door de aannemer op de bouwplaats. Tijdens de volledige bouwwerken is een monitoring van de afvalstromen uitgevoerd. Met deze monitoring kan de impact van de afvalproductie op het projectbudget en dus op de vordering gemeten worden maar ze helpt ook bij de bewustwording over de gevolgen van de bouwmethodes op de afvalproductie. De monitoring van het afval is stopgezet op 30/06/2017. De aannemer zal de monitoring van het afval voortzetten tot het einde van de werkzaamheden. Evolutie van de totale afvalproductie (links) en per fractie (rechts) van het afval (losgestapeld volume). Opsplitsing per fractie en stroom van het bouwafval.

7 Rekening houdend met de beperkte ruimte op de bouwplaats waardoor er maar één container per keer geplaatst kan worden, is het grootste deel van het afval gemengd. Inert afval is relatief weinig aanwezig aangezien het ook in de container voor gemengd afval wordt ingezameld. Huishoudelijk afval en verpakkingsafval (plastic en karton) (afval dat dus niet afkomstig is van verwerkt materiaal) zijn goed voor 7 % van de totale afvalproductie. De productie van huishoudelijk afval en van plastic verpakkingen ligt in de lijn van de ramingen maar de productie van gemengd afval valt veel hoger uit dan aanvankelijk geraamd. Het geproduceerde inert afval zit dan weer sterk onder de aanvankelijke raming. Ook de productie van houtafval zou niet hoger mogen uitvallen dan de oorspronkelijke raming van deze stroom. Er kunnen tal van redenen zijn waarom de productie van gemengd afval zo hoog uitvalt: Het gebrek aan plaats op de bouwplaats waardoor er niet gesorteerd kan worden; De stapelfactor die in werkelijkheid veel hoger is dan de waarde die voor de schatting is gehanteerd; De productie van heel wat afval bij bouwprocedés en in het bijzonder bij de bekistingen van ronde zuilen (Tubotec-bekisting) die niet in de werfdocumenten staan die bij de raming zijn gebruikt maar die op de bouwplaats een aanzienlijk volume veroorzaken. Uit deze opmerking blijkt hoe belangrijk het is om enderzijds de containers beter te vullen en minder holtes te laten (de stapelfactor te verlagen) en om anderzijds van tevoren de uitvoeringsmethodes te kennen die op de bouwplaats zullen worden toegepast. 80% 70% Production Estimation 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Tout-venant Inertes Bois Emballage plastique Ménager Vergelijking per stroom en fractie van de werkelijke afvalproductie en de afvalraming.