Alles in het werk voor behoud van de kerk

Transcriptie

1 Ontwikkelen van een visie OP DE TOEKOMST VAN DE KERKGEBOUWEN DE BURGHT EN DE POORT Alles in het werk voor behoud van de kerk Samenvatting van drie symposia georganiseerd door VIND

2 Natuurprojecties tijdens de tweede bijeenkomst in de Burght 2

3 Inleiding In 2015 heeft de Protestantse Gemeente Den Burg een beleidsplan geschreven onder de titel: Een toekomstgerichte gemeente. Aanleiding voor dit plan is dat er een aantal belangrijke vraagstukken liggen. Eén daarvan is de besluitvorming met betrekking tot het gebouwenbeheer. De kosten voor het beheer zijn hoog en zullen alleen maar hoger worden de komende jaren. De inkomsten daarentegen laten een tegenovergesteld beeld zien. Er is weinig aanwas van nieuwe leden zodat steeds minder schouders de lasten moeten dragen. Om het tij te keren wordt komende jaren gekeken hoe de kerk een andere rol binnen de samenleving kan vervullen, hoe de kosten gereduceerd kunnen worden en hoe de inkomsten kunnen stijgen. Ter inspiratie is onder leiding van VIND een traject gestart hoe dit bereikt kan worden. Hoe kunnen we een kerk-naarbuiten zijn en vasthouden aan het geloof en waardevolle tradities is daarbij de vraag. Ter geruststelling kun je zeggen dat dit niet een geïsoleerd probleem is voor de Protestantse Gemeente Den Burg. Elke kerk in Nederland heeft hier immers mee te maken. Vanuit de ervaringen van anderen kan gestart worden met de zoektocht naar de juiste invulling voor de toekomst. In dit boekje een verslag van de inspiratieavonden. 3

4 4

5 kerkgebouwen de Burght en de Poort Samenwerking is een winnende strategie Janco Cnossen Lezing door Janco Cnossen. Voorzitter van Stichting Grote Kerk Zwolle. Thema: Maatschappelijke invulling datum: 21 september

6 Maatschappelijk Woensdag 16 september was de eerste inspiratieavond voor de andere toekomst voor de Protestantse kerken in Den Burg. De avond, die vooraf werd gegaan door prachtig piano- en vioolmuziek werd goed bezocht. Onder de bezoekers niet alleen leden van de Protestantse Gemeente Den Burg maar ook vertegenwoordigers van andere kerken op het eiland. De brede opkomst weerspiegelde dat wat spreker van de avond Janco Cnossen, voorzitter van Stichting Grote Kerk Zwolle, propageerde; Samenwerking. Cnossen begon zijn verhaal met te zeggen dat Zwolle geen Texel is en andersom. De manier waarop de Grote Kerk aldaar een nieuwe invulling heeft gekregen kan en hoeft niet gekopieerd te worden. Maar laat je inspireren door ideeën en voorbeelden die misschien wel op Texel zijn te implementeren. Zeg niet te gauw dat het niet kan want als kerk heb je wel degelijk iets te bieden aan de samenleving om je heen. De transitie van de Grote Kerk Zwolle heeft zo n een zes jaar geduurd en is zeker niet zonder slag of stoot gegaan. De exploitatie van de kerk werd in de eerste instantie uitbesteed. Dat liep snel spaak omdat er geen gemeenschappelijk verantwoordingsniveau was. Daaruit geleerd heeft men uitgangspunten geformuleerd als: De exploitatie mag niet conflicteren met de sacraliteit van de ruimte, de kerkelijke viering wordt uitgevoerd in de nieuwe vorm, de exploitatie moet aanvullend zijn op het aanwezige aanbod in de stad, er wordt uitgegaan van een samenwerkingsmodel met andere instellingen, en er 6

7 Sela Concert in de Grote Kerk Zwolle wordt niet zelf geprogrammeerd maar anderen worden uitgenodigd. Vanuit deze uitgangspunten worden nu alle activiteiten ondernomen. De uitgangspunten scheppen helderheid in wat je bent en wat een ander van je kan verwachten zo zei Cnossen. De Kerk Zwolle heeft als samenwerkingspartners nu scholen, musea, cultureel ondernemers en retailondernemers. Allemaal kennen ze de uitgangspunten van de kerk en opereren daarbinnen zodat de kerk de kerk blijft en nog net zo gemakkelijk wordt gebruikt voor erediensten en vespers. Opvallend was dat Cnossen in zijn betoog een naar binnen gerichte kerk eigenlijk een obstakel vond. Je moet er altijd omheen. Zorg in de ruimtelijke omgeving van de kerk voor een goede samenwerking met gemeente, ondernemers en bewoners was de ervaring in Zwolle. Maak het kerkgebouw weer het centrum van stad of dorp. 7

8 pop up bazaar in de Grote Kerk Zwolle 8

9 Inspelen op de behoefte van de mensen die je bedient Hinne Wagenaar Lezing door Hinne Wagenaar. Pionier-predikant van Stichting Nijkleaster te Jorwert Thema: Spiritueel datum: 13 oktober

10 Kleaster ochtend begin met ochtendgebed 10

11 Spiritueel Nijkleaster is letterlijk vertaald nieuw klooster. Een ruimte voor rust en bezinning. Een plaats waar mensen de drukte van alledag kunnen ontvluchten. Pionier-predikant en initiatiefnemer van Nijkleaster uit Jorwert, Hinne Wagenaar vertelde op de tweede inspiratieavond waarom Nijkleaster wel mensen weet te bereiken en de kerken in Nederland daar veel minder goed in slagen. De stichting Nijkleaster is niet gestart om leegloop tegen te gaan en kosten te drukken. De Friezen hadden een idee voor een plek ter bezinning maar geen gebouw. Op Texel is de situatie andersom. Wel een gebouw maar nog geen idee. Toch hoeft dit volgens Wagenaar niets in de weg te staan. Ontwikkel een missie waar je als kerkgemeenschap of club van gelijkgezinden mee de toekomst in kan. Richt je niet naar binnen maar stel je open want er is behoefte aan ruimte voor bezinning. Dat ondervinden ze in Jorwert al vanaf de eerste bijeenkomst. Op de gewone Nijkleaster Pinksterpaad woensdagochtenden biedt Nijkleaster een programma met ochtendgebed, koffie, een wandeling in de omgeving en 11

12 een vraag ter bezinning. Altijd is het volgeboekt. Ook naar de maandelijkse-, jaarlijkse- en opmaat-programma s is veel vraag. Waarom Nijkleaster wel veel mensen aanspreekt, en de Nijkleaster pelgrims onderweg gewone kerkdienst veel minder, is volgens Wagenaar omdat mensen hun eigen keuzes willen maken. Ze zoeken wel spiritualiteit, maar als ze het nodig hebben en tijd hebben. Mensen willen zich zeker niet gebonden voelen aan een groep. Een kerkgemeenschap is gesloten en eigenlijk alleen op zondag gastvrij. Er is behoefte aan een plek voor alle dagen en alle mensen. 12

13 Zoek naar kwaliteit Peter Breukink Lezing door Peter Breukink. Directeur van Stichting Oude Groninger Kerken Thema: Monumentaal datum: 16 november

14 Monumentaal Kerken zijn bakens van betekenis betoogde Peter Breukink, voorzitter van Stichting Oude Groninger Kerken tijdens de derde inspiratieavond in de Burght. Kerkgebouwen hebben niet alleen betekenis voor kerkleden, maar voor iedereen. Bij het zoeken naar de betekenis moet je als kerk actief naar buiten treden en maak in de keuze voor de andere bestemming van het kerkgebouw in ieder geval de keuze voor kwaliteit. Stichting Oude Groninger Kerken (SOGK) beheert in haar 47 jarig bestaan ondertussen 85 kerkgebouwen in de provincie Groningen. De stichting is opgericht om het Kerk Gamerwolde in bezit van Stichting Oude Groninger Kerken draagvlak voor het erfgoed te vergroten en verval tegen te gaan. Het streven van de oprichters was om 10 kerkgebouwen te redden van de ondergang. Maar de aanpak was zo succesvol dat veel kerkgemeenschappen hun kerkgebouw hebben overgedragen. 14

15 De SOGK beheert en onderhoud de gebouwen. De invulling kan heel divers zijn. Sommige kerken worden verhuurt aan een bedrijf of organisatie andere worden terug gehuurd door de kerkgemeenschap en er is zelfs een kerkgebouw waar helemaal niets gebeurd. Dat kerkje wordt jaarlijks door mensen bezocht. De leegte en stilte is daar de kwaliteit. Kwaliteit is ook te vinden in mensen. Voor het beheer heeft de SOGK een team van 6000 vrijwilligers. De vrijwilligers dragen individueel een verantwoordelijkheid voor een taak die hen goed ligt. Hun inzet is essentieel voor het beheer van zoveel kerken De Ultra korte minitentoonstelling tijdens derde bijeenkomst in de Burght 15 Thema bijeenkomst Stichting Oude Kerken Groningen

16 vraag of er een Stichting Oude Kerken Texel opgericht zou kunnen worden werd niet beantwoord. Wel werd duidelijk dat het probleem van behoud van de kerkgebouwen niet alleen een probleem is van de kerkgemeenschap. De Protestantse Gemeente Den Burg heeft een stap gezet naar meer openheid en samenwerking. Een stap die niet tegen dovenmansoren was gericht. Zowel de vertegenwoordigers van de Gemeente Texel als van de ondernemers van Winkelhart Den Burg pakten de handschoen op om mee te denken in verdere stappen. 16

17 Quotes uit de verschillende interviews getoond tijdens de symposia de interviews zijn ook terug te zien via vimeo van VIND: Ik hoop dat de mensen die na ons komen de waarde leren kennen van datgene wat de kerk te bieden heeft en een vorm vinden om het in de toekomst te blijven volhouden. Gelein Jansen Ik denk dat je een gebouw niet moet gaan exploiteren om het exploiteren. Eef Eelman Een mooie kerk (De Burght. red). Helemaal zoals een kerk hoort te zijn. Met gouden haantje en klok. Maria Roelofsen Ik kan me niet voorstellen dat de kerk er niet meer zal staan. Hij staat er al zo lang. In dat opzicht zie ik zeker toekomst. Gerard Timmerman 17

18 Als cultuurbezit is het gewoon te belangrijk en hoort altijd open te wezen zoals een kerk hoort te zijn. Dat je erin kan kijken en dat er gewijde stilte is. Dat mag doorbroken worden door andere dingen zolang je de oorsprong van de kerk maar terug kan vinden. Theo Timmer Prachtig gebouw (De Burght. red) en mooi middelpunt van Den Burg. Audrey Geus De kerk is niet meer vanzelfsprekend. Daarom moet de kerkgemeenschap kijken naar: Waar ligt de kracht van ons verhaal. Wikke Huizing Wil je een kerk redden moet je jezelf naar buiten toe manifesteren. Je moet mensen persoonlijk benaderen. Mensen lopen met veel vragen rond. Gerard van der Kooij Voor mij is de kerk niet het gebouw maar de kerkgemeenschap. Als de kerkgemeenschap zijn bestaan op een andere plek voortzet is dat ook prima. Erik van der Spek Aanbevelingen om mee te nemen 18

19 Tijdens de drie symposia zijn veel aanbevelingen naar voren gebracht. Een aantal daarvan zijn belangrijk om mee te nemen bij het maken van een keuze voor de toekomst. - Ga na wie je bent als kerk. Wat is de kwaliteit van de kerk. Wat moet absoluut bewaard blijven en wat kan je loslaten. - Bedenk wat je vanuit die kwaliteit als kerk hebt te bieden aan de samenleving - Ga na wie je zou kunnen (willen) bedienen als kerk Daarnaast zijn er een aantal tips gegeven die helpen bij het proces tot een kerk-naar-buiten model. - Laat de binnenkerkelijke houding varen - Laat het denken in de eigen gemeenschap los - Deel met anderen - Wacht niet tot het te laat is januari 2017 VIND 19

20