Raad van de Europese Unie Brussel, 7 juli 2016 (OR. en)

Transcriptie

1 Raad van de Europese Unie Brussel, 7 juli 2016 (OR. en) Interinstitutioneel dossier: 2016/0208 (COD) 10678/16 ADD 2 BEGELEIDENDE NOTA van: ingekomen: 6 juli 2016 aan: Nr. Comdoc.: Betreft: EF 208 ECOFIN 661 DROIPEN 121 CRIMORG 73 COTER 70 CODEC 966 IA 51 de heer Jordi AYET PUIGARNAU, directeur, namens de secretaris-generaal van de Europese Commissie de heer Jeppe TRANHOLM-MIKKELSEN, secretaris-generaal van de Raad van de Europese Unie SWD(2016) 224 final WERKDOCUMENT VAN DE DIENSTEN VAN DE COMMISSIE SAMENVATTING VAN DE EFFECTBEOORDELING bij Richtlijn van het Europees Parlement en de Raad tot wijziging van Richtlijn (EU) 2015/849 inzake de voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld of terrorismefinanciering (Voor de EER relevante tekst) Hierbij gaat voor de delegaties document SWD(2016) 224 final. Bijlage: SWD(2016) 224 final 10678/16 ADD 2 ev DGG 1B

2 EUROPESE COMMISSIE Straatsburg, SWD(2016) 224 final WERKDOCUMENT VAN DE DIENSTEN VAN DE COMMISSIE SAMENVATTING VAN DE EFFECTBEOORDELING bij Richtlijn van het Europees Parlement en de Raad tot wijziging van Richtlijn (EU) 2015/849 inzake de voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld of terrorismefinanciering (Voor de EER relevante tekst) {COM(2016) 450 final} {SWD(2016) 223 final}

3 Samenvatting Effectbeoordeling betreffende een voorstel voor een richtlijn van het Europees Parlement en de Raad tot wijziging van Richtlijn (EU) 2015/849 inzake de voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld of terrorismefinanciering Waarom? Wat is het probleem? A. Behoefte aan optreden Hoewel Richtlijn (EU) 2015/849 een grote stap voorwaarts is voor de voorkoming van het witwassen van geld en terrorismefinanciering in de EU, tonen recente terroristische aanslagen en onthullingen over bepaalde tekortkomingen in het wereldwijde financiële stelsel (de "Panamapapers") aan dat er verdere stappen nodig zijn om dit kader te verbeteren. In dit verband moeten vijf problemen worden aangepakt met betrekking tot de financiering van terrorisme: (1) Onduidelijke en ongecoördineerde eisen inzake cliëntenonderzoek, wat resulteert in minder efficiënte monitoring van verdachte transacties waarbij derde landen met een hoog risico zijn betrokken; (2) Onvoldoende monitoring door de autoriteiten van verdachte transacties met virtuele valuta; (3) Ontoereikende maatregelen ter beperking van de risico's waarmee anonieme prepaidinstrumenten gepaard gaan; (4) Beperkingen wat betreft het waarborgen van de toegang tot en de uitwisseling van informatie die in het bezit is van meldingsplichtige entiteiten door financiële inlichtingeneenheden (FIE's); (5) Onvoldoende of vertraagde toegang tot informatie over de identiteit van de houders van bank- en betaalrekeningen door FIE's. Met de voorgestelde wijzigingen worden ook problemen aangepakt die verband houden met het gebrek aan toegang tot geactualiseerde informatie over de uiteindelijk begunstigden van vennootschapsrechtelijke en juridische constructies. Wat is het doel van dit initiatief? De voorgestelde wijzigingen zullen naar verwachting voor meer transparantie zorgen en de bevoegde autoriteiten helpen op doeltreffende wijze criminele en terroristische financieringsstromen op te sporen. De wijzigingen moeten a) meldingsplichtige entiteiten meer rechtszekerheid bieden met betrekking tot de verscherpte cliëntenonderzoeksmaatregelen die moeten worden toegepast ten aanzien van derde landen met een hoog risico; b) de opsporing van verdachte transacties met virtuele valuta verbeteren; c) het misbruik van anonieme prepaidinstrumenten terugdringen; d) de toegang tot en uitwisseling van informatie die in het bezit is van meldingsplichtige entiteiten door FIE's verbeteren; e) zorgen voor snelle toegang tot relevante informatie over de identiteit van de houders van bank- en betaalrekeningen om transacties die verband houden met het witwassen van geld en terrorismefinanciering te voorkomen en op te sporen; en f) de transparantie inzake de uiteindelijk begunstigden van vennootschapsrechtelijke en juridische constructies verbeteren. Wat is de meerwaarde van maatregelen op EU-niveau? Dit initiatief is erop gericht een geharmoniseerde benadering te bieden om het bestaande kader van de EU voor de voorkoming van het witwassen van geld te versterken. Het ontbreken van een doeltreffend preventief juridisch kader in een lidstaat kan door criminelen en terroristen worden misbruikt en gevolgen hebben in een andere lidstaat. Daarom is het belangrijk dat er op EU-niveau een geharmoniseerd kader voorhanden is. B. Oplossingen Welke wetgevende en niet-wetgevende beleidsmaatregelen zijn overwogen? Heeft een bepaalde optie de voorkeur? Waarom? De Commissie heeft niet-wetgevende opties overwogen, zoals "beste praktijken" formuleren om de praktische belemmeringen uit de weg te ruimen die worden geïdentificeerd bij een lopende inventarisatie, en aanbevelingen doen aan de lidstaten (op grond van het "pas toe of leg uit" -beginsel). Dergelijke opties moeten echter een aanvulling op in plaats van een vervanging van wetgevende maatregelen zijn. Er is een breed scala aan wetgevende opties overwogen om de geconstateerde problemen aan te pakken. De 2

4 voorkeursopties op de relevante gebieden zijn geselecteerd om een evenwicht te vinden tussen de verwezenlijking van de doelstellingen en de mogelijke nadelige gevolgen voor marktdeelnemers, in het bijzonder nalevingskosten. Deze opties omvatten: (i) een prescriptieve lijst van verscherpte cliëntenonderzoeksmaatregelen die moeten worden toegepast door meldingsplichtige entiteiten, in combinatie met een illustratieve lijst van tegenmaatregelen, (ii) platformen voor het wisselen van virtuele valuta en aanbieders van bewaarportemonnees onder het toepasssingsgebied van de richtlijn brengen, en een systeem van vrijwillige zelfidentificatie van gebruikers van virtuele valuta creëren, (iii) de anonimiteit van het online gebruik van herlaadbare en niet-herlaadbare prepaidkaarten opheffen en de bestaande drempel voor anonieme prepaidkaarten bij face-to-facegebruik verlagen (van 250 euro tot 150 euro), (iv) de wettelijke verplichtingen van FIE's verduidelijken wat betreft hun toegang tot en uitwisseling van informatie die in het bezit is van meldingsplichtige entiteiten, (v) een geautomatiseerd centraal mechanisme op nationaal niveau instellen dat de identificatie van bank- en betaalrekeningen mogelijk maakt, en (vi) maatregelen nemen ter verbetering van de transparantie en de toegang tot informatie over de uiteindelijk begunstigden van vennootschapsrechtelijke en juridische constructies. C. Effecten van de voorkeursoptie Wat zijn de voordelen van de voorkeursoptie (indien van toepassing, anders van de belangrijkste opties)? De voorgestelde opties zullen voor meer transparantie zorgen en de bevoegde autoriteiten helpen criminele en terroristische financieringsstromen op doeltreffende wijze op te sporen, en met name: meldingsplichtige entiteiten meer rechtszekerheid bieden ten aanzien van cliënten in landen met een hoog risico; problemen op het gebied van transparantie aanpakken en de anonimiteit beperken voor een aantal specifieke betaalinstrumenten (zonder de voordelen teniet te doen die deze instrumenten bij normaal gebruik bieden); FIE's toegang bieden tot meer informatie van meldingsplichtige entiteiten en snelle toegang bieden tot informatie over de identiteit van de houders van bank- en betaalrekeningen, waardoor omslachtige algemene verzoeken worden vermeden; de toegang door overheidsinstanties tot informatie over uiteindelijk begunstigden verbeteren, en zo de transparantie van juridische constructies en vennootschapsrechtelijke structuren verbeteren. Wat zijn de kosten van de voorkeursoptie (indien van toepassing, anders van de belangrijkste opties)? De kosten die waarmee de voorgestelde wijzigingen gepaard gaan, variëren aanzienlijk van voorstel tot voorstel. Het voorstel om de opsporing van verdachte transacties van virtuele valuta te verbeteren en de transparantie van dergelijke transacties te vergroten, zou ongeveer 10 euro per cliënt kosten. De kosten (bijvoorbeeld voor het opzetten van centrale registers of elektronische gegevensontsluitingssystemen) hangen af van het model (eenmalige kosten van EUR tot EUR) en moeten worden gezien in de algemene context van het bewerkstelligen van meer transparantie en een snellere en meer nauwkeurige opsporing van witwaspraktijken en terrorismefinanciering. Het opheffen of reduceren van de anonimiteit van prepaidkaarten om de verplichtingen van de richtlijn na te komen, gaat met bepaalde kosten gepaard. De meeste uitgevers van prepaidkaarten geven echter ook niet-anonieme prepaidkaarten uit, en hebben dus al het nodige personeel en de nodige IT-systemen om deze verplichtingen na te komen. Wat zijn de gevolgen voor bedrijven, kleine en middelgrote ondernemingen en microondernemingen? Bepaalde bedrijven zoals platforms voor het wisselen van virtuele valuta en aanbieders van bewaarportemonnees zullen onder het toepassingsgebied van de richtlijn worden gebracht, hetgeen bepaalde kosten met zich meebrengt, aangezien zij hierdoor aan een toezichtsstelsel zullen worden onderworpen. Ook de opheffing of vermindering van de anonimiteit van prepaidkaarten brengt bepaalde kosten mee. Zijn er significante gevolgen voor de nationale begrotingen en overheden? Voor de nationale autoriteiten zullen er kosten zijn voor het opzetten van geautomatiseerde centrale registers of elektronische systemen voor gegevensontsluiting. De kosten hangen af van het model, en op basis van de input die van vijf lidstaten is ontvangen, variëren de eenmalige kosten van zulke instrumenten van euro tot 3

5 euro, terwijl de jaarlijks terugkerende kosten euro tot euro belopen. Zijn er nog andere significante gevolgen? Nee. D. Follow-up Wanneer wordt dit beleid geëvalueerd? Twee tot vier jaar na de vaststelling van Richtlijn (EU) 2015/849 (i.e. 26 juni juni 2021). 4