De kwaliteit van de jeugdhulp in Jeugd- en Gezinsteam Lelystad

Transcriptie

1 De kwaliteit van de jeugdhulp in Jeugd- en Gezinsteam Lelystad Veiligheid, verantwoordelijkheden en organisatie Utrecht, oktober Inspectie Jeugdzorg

2 Motto Naar zichtbare kwaliteit in de jeugdhulp! Missie De Inspectie Jeugdzorg ziet samen met de Inspectie voor de Gezondheidszorg en de Inspectie Veiligheid en Justitie toe op de kwaliteit van de jeugdhulp, de jeugdbescherming en -reclassering en op de naleving van de wetgeving. De inspectie stimuleert met haar toezicht de voorzieningen tot goede en veilige verzorging, opvoeding en behandeling van kinderen in de jeugdhulp en in de jeugdbescherming en -reclassering en de ondersteuning van ouders en verzorgers van die kinderen. De inspectie draagt er met haar toezicht aan bij dat de samenleving er op kan vertrouwen dat kinderen en ouders op tijd en op maat de hulp en zorg krijgen van de instellingen en de professionals in de jeugdzorg. De inspectie zorgt voor een onafhankelijk oordeel over de kwaliteit van de jeugdhulp, de jeugdbescherming en -reclassering dat relevant is voor de professional, de instelling en de overheid en dat helpt bij het verbeteren van die kwaliteit. De foto op de voorkant betreft geen personen in de jeugdhulp en is uitsluitend ter illustratie. 2 Inspectie Jeugdzorg

3 De kwaliteit van de jeugdhulp in Jeugd- en Gezinsteam Lelystad Veiligheid, verantwoordelijkheden en organisatie

4 Samenvatting De meeste Nederlandse gemeenten werken met sociale wijkteams 1, sinds zij per 1 januari 2015 verantwoordelijkheden hebben gekregen op het gebied van jeugdhulp, zorg en (arbeids)participatie. Er zijn gemeenten die ervoor kiezen om een groot deel van de (gespecialiseerde) jeugdhulp in deze wijkteams aan te bieden. De Inspectie Jeugdzorg onderzoekt vanaf 2015 stapsgewijs de kwaliteit van deze jeugdhulp. Hiermee verwacht de inspectie een bijdrage te leveren aan het verhogen van de kwaliteit van de geboden jeugdhulp in de wijkteams, daarbij ruimte latend voor nieuwe en innovatieve concepten. In juli 2015 heeft de Inspectie Jeugdzorg onderzoek gedaan bij het Jeugd- en Gezinsteam (JGT) Lelystad. De jeugdhulp binnen dit JGT wordt geboden door acht moederorganisaties: Samen Veilig Midden Nederland (SVMN), de Gemeentelijke Gezondheidsdienst afdeling Jeugd Gezondheidszorg (GGD JGZ), Icare afdeling Jeugd Gezondheidszorg (Icare JGZ), Icare afdeling Verpleging en Verzorging (Icare V&V), Kwintes, Stichting Maatschappelijke Dienstverlening Flevoland (MDF), Stichting Boschhuis onderdeel van de Triade Groep (Triade) en Vitree. Doel van het onderzoek was inzicht te verkrijgen in de mate waarin het JGT Lelystad bij het bieden van jeugdhulp voldoet aan eisen op het gebied van veiligheid, verantwoordelijkheden en organisatie. De inspectie heeft in deze rapportage een aantal punten uitgelicht waarover zij in het bijzonder positief is wat betreft de manier waarop het JGT Lelystad omgaat met de onderzochte thema s veiligheid, verantwoordelijkheden en organisatie: professionals hebben een actueel beeld van de veiligheid van kinderen; het JGT zet professionals in die aantoonbaar zijn geschoold voor de functie die zij uitoefenen en biedt professionals de mogelijkheid kennis en vaardigheden actueel te houden. Daarnaast besteedt de inspectie in de rapportage aandacht aan de verbetermogelijkheden die zij constateert in de manier waarop het JGT Lelystad omgaat met de onderzochte thema s: het beleggen van de verantwoordelijkheden bij de moederorganisaties levert in de praktijk knelpunten op; het JGT vergewist zich er niet van dat alle professionals die jeugdhulp bieden binnen het JGT over een actuele Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) beschikken. De inspectie verwacht dat het JGT Lelystad de verbetermogelijkheden oppakt. De inspectie blijft de ontwikkelingen bij het JGT Lelystad volgen vanuit haar reguliere toezichtsrol. 1 Sociale wijkteams hebben per gemeente verschillende benamingen en verschijningsvormen, zoals buurtteam, jeugdteam en wijkteam.

5 Inhoudsopgave 1 Inleiding... 4 Aanleiding en doel onderzoek... 4 Toetsingskader en werkwijze Beschrijving van Jeugd- en Gezinsteam Lelystad... 6 Jeugd- en Gezinsteam Lelystad... 6 Jeugdhulp door JGT Lelystad Wat gaat goed Wat kan beter Vervolg Bijlage 1 - Toetsingskader Verantwoorde hulp voor jeugd Bijlage 2 - Overzicht bevindingen per criterium... 18

6 1 Inleiding In juli 2015 heeft de Inspectie Jeugdzorg onderzoek gedaan bij het Jeugd- en Gezinsteam (JGT) Lelystad. Het betreft een samenwerkingsverband tussen verschillende jeugdhulp- en zorgaanbieders. Aanleiding en doel onderzoek Vanaf 2015 onderzoekt de inspectie de kwaliteit van de jeugdhulp die wordt geboden in wijk- en jeugdteams. De reden hiervoor is dat de meeste Nederlandse gemeenten werken met sociale wijkteams 2, sinds zij per 1 januari 2015 verantwoordelijkheden hebben gekregen op het gebied van jeugdhulp, zorg en (arbeids)participatie. Sociale wijkteams blijken voor gemeenten hét middel om de decentralisaties op deze gebieden aan te pakken. Er zijn gemeenten die ervoor kiezen om een groot deel van de (gespecialiseerde) jeugdhulp in wijk- of jeugdteams (hierna: wijkteams) aan te bieden. Daarom richt de inspectie zich met haar onderzoek op de vraag of deze jeugdhulp aan bepaalde eisen voldoet. De inspectie heeft hiertoe drie thema s geselecteerd: veiligheid, verantwoordelijkheden en organisatie. Doel van het onderzoek is inzicht te verkrijgen in de mate waarin het betreffende wijkteam bij het bieden van jeugdhulp voldoet aan eisen op het gebied van de veiligheid van kinderen en organisatorische voorwaarden om verantwoorde jeugdhulp te leveren. Dit betreft stap 1 in het onderzoek naar de kwaliteit van de jeugdhulp in de wijkteams. Thema s die in stap 2 worden uitgewerkt betreffen uitvoering hulpverlening en cliëntenpositie. In eerste instantie richt de inspectie zich op jeugdteams, dit zijn wijkteams die zich specifiek toeleggen op het bieden van hulp aan gezinnen. Met de toezichtbezoeken aan de wijkteams verwacht de inspectie een bijdrage te leveren aan het verhogen van de kwaliteit van de geboden jeugdhulp, daarbij ruimte latend voor nieuwe en innovatieve concepten. De inspectie kiest hierbij voor een rapportage waarin zowel aandacht is voor positieve ontwikkelingen als voor verbeterpunten. Deze wijze van rapporteren past bij de fase waarin wijkteams zich in 2015 bevinden: het is het eerste jaar van de transformatie, de wijkteams zijn nog volop in ontwikkeling. 2 Sociale wijkteams hebben per gemeente verschillende benamingen en verschijningsvormen, zoals buurtteam, jeugdteam en wijkteam. 4 Inspectie Jeugdzorg

7 Toetsingskader en werkwijze Het onderzoek is uitgevoerd aan de hand van vijf criteria uit het toetsingskader Verantwoorde hulp voor jeugd, aangevuld met een criterium over de te beleggen verantwoordelijkheden. Het toetsingskader is opgenomen in bijlage 1. Voorafgaand aan het onderzoek bij het JGT Lelystad heeft de inspectie informatie opgevraagd bij het programmateam 3, om een beeld te krijgen van de organisatievorm van het JGT en de verdeling van de verantwoordelijkheden, het aantal gebiedsteams binnen de gemeente, de doelgroep van het JGT, de deelnemende partijen en beschikbare deskundigheden en eventuele wachtlijsten. Tijdens het onderzoek heeft de inspectie gesproken met het programmateam, professionals die jeugdhulp bieden, gedragsdeskundigen en werkbegeleiders. Een deel van de gesprekken heeft plaatsgevonden aan de hand van casuïstiek. Het betrof een aangekondigd toezicht, met als onverwacht element de selectie van casuïstiek. 3 Binnen het JGT is een programmateam gepositioneerd met een vertegenwoordiger vanuit de gemeente, het voorveld en de specialistische zorg. 5 Inspectie Jeugdzorg

8 2 Beschrijving van Jeugd- en Gezinsteam Lelystad Jeugd- en Gezinsteam Lelystad Het Jeugd- en Gezinsteam (JGT) Lelystad biedt begeleiding en ondersteuning aan gezinnen en kinderen bij opvoed- en opgroeiproblemen. Een gezin komt via het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG), het consultatiebureau, de school, MEE of de huisarts bij het JGT. Indien nodig verwijst het JGT door naar gespecialiseerde hulp. Het JGT is een samenwerkingsverband tussen acht moederorganisaties: Samen Veilig Midden Nederland (SVMN), de Gemeentelijke Gezondheidsdienst afdeling Jeugd Gezondheidszorg (GGD JGZ), Icare afdeling Jeugd Gezondheidszorg (Icare JGZ), Icare afdeling Verpleging en Verzorging (Icare V&V), Kwintes, Stichting Maatschappelijke Dienstverlening Flevoland (MDF), Stichting Boschhuis onderdeel van de Triade Groep (Triade) en Vitree. Binnen het JGT zijn vier gebiedsteams ingericht, elk verbonden aan een stadsdeel. Twee teams zijn gehuisvest bij de moederorganisatie Triade en twee teams bij de moederorganisatie Vitree. Jeugdhulp door JGT Lelystad De gemeente Lelystad maakt voor wat betreft jeugdhulp een onderscheid tussen drie sporen: 1) lichte opvoedvragen; 2) complexe opvoedvragen; 3) zeer complexe opvoedvragen. Lichte opvoedvragen (spoor 1) worden opgepakt door het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG). Als er signalen zijn van meer complexe problemen op meerdere leefgebieden of van problemen bij meerdere gezinsleden (spoor 2), dan komen kinderen en gezinnen via het CJG, de huisarts, de rechter of gezinsvoogd bij het JGT Lelystad. Het JGT biedt ambulante jeugdhulp aan deze kinderen en gezinnen en heeft de regie. Als tijdens de betrokkenheid van het JGT blijkt dat er meer nodig is dan ambulante jeugdhulp, zoals zeer intensieve jeugdhulp gedurende meerdere uren per dag, dagbehandeling of 24-uurs jeugdhulp (spoor 3), dan verwijst het JGT middels een verleningsbeschikking door naar bijvoorbeeld de residentiële jeugdhulp of de geestelijke gezondheidszorg (GGZ). Het JGT behoudt ook dan de regie. Het JGT heeft een aantal leidende principes geformuleerd die, gebaseerd op de visie van de gemeente Lelystad en de Jeugdwet, richting geven aan het handelen van de professionals: wij praten altijd met in plaats van over gezinnen; 6 Inspectie Jeugdzorg

9 het gezin is de baas over het eigen plan; het gezin beslist mee; het sociaal netwerk doet mee; we bouwen op kracht en succes. Per gebiedsteam zijn ongeveer twaalf professionals werkzaam. Bij de samenstelling van de teams is rekening gehouden met de doelgroep van de wijk, voor zover hierover informatie bekend is bij de moederorganisaties. In de teams is een diversiteit aan expertise vertegenwoordigd: toegangswerkers (SVMN), specialistische ambulant werkers met kennis van jeugdzorg en (L)VG (Triade en Vitree), specialistische ambulant werkers met kennis van psychosociale problemen, psychiatrische kwetsbaarheid en verslaving (Kwintes), gezinscoaches (MDF), praktische thuisbegeleiders (Icare V&V), jeugdverpleegkundigen, jeugdartsen, zorgcoördinatoren (Icare JGZ en GGD) en gedragsdeskundigen (Vitree, Triade, SVMN en Kwintes). Afhankelijk van de taken en verantwoordelijkheden worden professionals met een MBO- of HBOopleiding ingezet. In overleg met de gedragsdeskundige en de werkbegeleider wordt de casuïstiek toegewezen aan de professionals in het team. De moederorganisaties dragen de eindverantwoordelijkheid voor het dagelijks handelen van de professionals binnen het JGT. 7 Inspectie Jeugdzorg

10 3 Wat gaat goed De inspectie heeft in dit hoofdstuk een aantal punten uitgelicht waarover zij in het bijzonder positief is wat betreft de manier waarop het JGT Lelystad omgaat met de onderzochte thema s veiligheid, verantwoordelijkheden en organisatie. Doel hiervan is dat ook andere samenwerkingsverbanden en gemeenten zich kunnen laten inspireren door de werkwijze van het JGT. In dit hoofdstuk zijn dus met name de good practices beschreven, het geeft geen volledig overzicht van alle bevindingen. Een overzicht van de bevindingen per criterium staat in bijlage Professionals hebben een actueel beeld van de veiligheid van kinderen Kinderen en ouders hebben er belang bij dat een onveilige situatie zo snel mogelijk wordt onderkend en dat er stappen genomen worden om (weer) een veilige opvoedingssituatie te realiseren. De professional moet daarom als vanzelfsprekend aandacht hebben voor de veiligheid en de sociale omgeving van het kind. Als de professional zicht heeft op de sociale en leefomgeving van het kind, kan de professional vroegtijdig signalen opvangen met betrekking tot mogelijke risicovolle situaties. Door structureel de benodigde informatie te verzamelen en de veiligheid in te schatten en te beoordelen is de kans op blinde vlekken kleiner. Het gebruik van een risicotaxatie-instrument ondersteunt de professional bij het beoordelen van de veiligheidsrisico s. Om te voorkomen dat veiligheidsrisico s voor kinderen eenzijdig worden belicht en daardoor niet adequaat worden aangepakt, dient de professional bij het beoordelen van de veiligheid specifieke deskundigheid in te roepen. Verantwoorde hulp voor jeugd, criterium 2.1 De professionals van het JGT Lelystad hebben een doorlopend beeld van de veiligheid van kinderen. Het thema veiligheid komt altijd aan de orde bij aanvang van de jeugdhulp en wanneer hier tijdens het hulpverleningstraject aanleiding toe is. Op basis van de hulpvraag van het gezin en de gehanteerde methodiek houden de professionals een afgesproken contactfrequentie met het gezin aan. Bij zorgen wordt deze aangepast. Bij aanvang van de jeugdhulp hanteren de professionals de Zelfredzaamheid-Matrix (ZRM) 4 als hulpmiddel om systematisch de hulpvraag van kinderen en gezinnen in kaart te brengen, evenals het (probleem)gedrag, de vaardigheden en de veiligheid van de kinderen. Het JGT heeft deze 4 De Zelfredzaamheid-Matrix brengt de vraag en de mate van zelfredzaamheid van de cliënt in kaart. De ZRM toetst de zelfredzaamheid op de verschillende leefgebieden. Per leefgebied is aangegeven welke feitelijke omstandigheden bij welk niveau van zelfredzaamheid horen. 8 Inspectie Jeugdzorg

11 matrix aangevuld met de schalen van de Child Behavior Checklist (CBCL) 5. Op basis van de uitkomsten vragen de professionals door op sterke punten, risico s en zorgen. Op deze manier komt het thema veiligheid altijd aan de orde bij aanvang van de jeugdhulp. Naast de ZRM hanteren professionals van het JGT een risicotaxatie-instrument om veiligheidsrisico s in te schatten. Dit gebeurt direct bij aanvang van de jeugdhulp als er zorgen over de veiligheid bekend zijn en tussentijds als daar aanleiding voor is. Wanneer sprake is van veiligheidsrisico s schakelen de professionals altijd de gedragsdeskundige in, met wie vervolgens structureel overleg over de casus plaatsvindt. Daarnaast vindt collegiaal overleg plaats met professionals die veel ervaring hebben met veiligheidsinschattingen, zoals de professionals van SVMN. 3.2 Het JGT zet professionals in die aantoonbaar zijn geschoold voor de functie die zij uitoefenen en biedt professionals de mogelijkheid kennis en vaardigheden actueel te houden Door de inzet van voldoende gekwalificeerde professionals en door hen cruciale taken bij de jeugdhulp te laten uitvoeren, zorgt het wijkteam ervoor dat kinderen en hun ouders verantwoorde hulp ontvangen. Door het bieden van de gelegenheid tot intervisie en deskundigheidsbevordering houden professionals kennis en vaardigheden actueel, hetgeen ten goede komt aan de kwaliteit van de geboden jeugdhulp in wijkteams. Verantwoorde hulp voor jeugd, criterium 5.2 Afhankelijk van de taken en verantwoordelijkheden worden professionals met een MBO- of HBO- opleiding ingezet. De HBO-professionals zijn geregistreerd in het kwaliteitsregister jeugdzorg (SKJ). In overleg met de gedragsdeskundige en de werkbegeleider wordt de casuïstiek toegewezen aan de professionals in het team. Hiertoe is wekelijks een aanmeldoverleg, waarin alle aangemelde gezinnen worden besproken en verdeeld op basis van expertise. Het JGT bereikt op deze manier dat de deskundigheid van de professionals aansluit bij de problematiek van de gezinnen die de jeugdhulp ontvangen. Verder kunnen de professionals binnen het JGT gemakkelijk op- en afschalen in de jeugdhulp vanwege de uiteenlopende deskundigheid. De gemeente zorgt in samenwerking met de moederorganisaties voor de algemene (JGT brede) scholing van de professionals binnen het JGT. Hierbij houdt de gemeente rekening met de inhoudelijke scholingsbehoeften binnen het JGT, bijvoorbeeld ten aanzien van Romagezinnen of echtscheidingsproblematiek. Verder vinden om de week casuïstiekoverleggen plaats binnen het JGT, waaraan de professionals deelnemen. Een gedragsdeskundige leidt het casuïstiekoverleg. Intervisie voor de HBO-professionals en individuele verzoeken tot scholing worden opgepakt door 5 De Child Behavior Checklist (CBCL) is een diagnostisch instrument om probleemgedrag en vaardigheden van kinderen en jongeren op gestandaardiseerde wijze te kwantificeren. 9 Inspectie Jeugdzorg

12 de moederorganisaties, evenals de noodzakelijke scholing voor het behoud van de registratie van de HBO-professionals. De professionals zijn over het algemeen tevreden met de deskundigheidsbevordering die zij ontvangen. 10 Inspectie Jeugdzorg

13 4 Wat kan beter In dit hoofdstuk beschrijft de inspectie welke verbetermogelijkheden zij constateert in de manier waarop het JGT Lelystad omgaat met de onderzochte thema s veiligheid, verantwoordelijkheden en organisatie. Doel hiervan is om nader uit te leggen waarom de inspectie het belangrijk vindt dat het JGT zich op deze punten verbetert. Ook andere samenwerkingsverbanden en gemeenten kunnen hieruit lering trekken. Een overzicht van de bevindingen per criterium staat in bijlage Het beleggen van de verantwoordelijkheden bij de moederorganisaties levert in de praktijk knelpunten op Voor de kwaliteit van de jeugdhulp geboden door wijkteams is het van belang dat duidelijk is wie verantwoordelijk is voor de kwaliteit van de jeugdhulp en het naleven van de wetgeving. De Jeugdwet schrijft niet voor in welke vorm de gemeente het toereikende aanbod aan jeugdhulp moet bieden. Gemeenten maken hierin verschillende keuzes. Die keuzes kunnen echter tot gevolg hebben dat verantwoordelijkheden worden vermengd, bijvoorbeeld als gevolg van het feit dat de inhoudelijke keuzes worden gemaakt binnen het wijkteam, terwijl de verantwoordelijkheid hiervoor berust bij de moederorganisatie. Dat is op zich niet problematisch, zolang gemeenten en instellingen zich daarvan bewust zijn en hier duidelijke afspraken over maken. Aanvullend thema voor de wijkteams Volgens het beleid van het JGT is de moederorganisatie van elke professional eindverantwoordelijk voor de kwaliteit van de jeugdhulp, het handelen naar aanleiding van (gewelds)incidenten en calamiteiten en het behandelen van klachten over de jeugdhulp die binnen het JGT wordt geboden. In de praktijk is het voor de professionals echter niet altijd helder wie (buiten hun eigen verantwoordelijkheid) voor wat verantwoordelijk is en aan wie zij verantwoording moeten afleggen: aan de werkbegeleider van het JGT, het programmateam van het JGT of hun moederorganisatie(s). De moederorganisaties staan op afstand en hebben in de meeste gevallen beperkt zicht op het handelen van hun eigen professionals in het JGT. Zij hebben geen zicht op de inhoudelijke keuzes die worden gemaakt binnen het JGT en geen toegang tot het registratiesysteem van het JGT. De professionals registreren incidenten niet in het registratiesysteem van het JGT. Ook melden zij de incidenten niet consequent bij hun moederorganisaties. Een adequate incidentenregistratie is belangrijk om incidenten te kunnen analyseren en op basis hiervan zo nodig verbetermaatregelen in te zetten. 11 Inspectie Jeugdzorg

14 4.2 Het JGT vergewist zich er niet van dat alle professionals die jeugdhulp bieden binnen het JGT over een actuele Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) beschikken De Jeugdwet vereist dat iedere jeugdhulpaanbieder in het bezit moet zijn van een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) van alle personen die in opdracht van haar werkzaamheden verrichten en in contact kunnen komen met kinderen of ouders aan wie jeugdhulp wordt verleend. Ook de professionals werkzaam in een wijkteam dienen over een VOG te beschikken. Indien het wijkteam een samenwerkingsverband betreft, is afstemming tussen de moederorganisaties en de leidinggevende van het wijkteam op dit punt van belang. Het moet geborgd zijn dat de VOG s actueel zijn en betrekking hebben op de functies die worden uitgeoefend. Verantwoorde hulp voor jeugd, criterium 5.3 Het JGT heeft in haar beleid vastgelegd dat de moederorganisaties verantwoordelijk zijn voor de aanwezigheid van de VOG s van hun professionals. De inspectie ziet hier echter ook een verantwoordelijkheid voor het JGT. De inspectie verwacht dat het JGT zich ervan vergewist dat alle professionals binnen het JGT over een actuele VOG beschikken. Hier is vooralsnog onvoldoende aandacht voor geweest. VOG s worden niet door leidinggevenden van het JGT opgevraagd en zij weten niet of de VOG s van de professionals voldoende actueel zijn. Hierover is geen contact met de moederorganisaties. 12 Inspectie Jeugdzorg

15 5 Vervolg De Inspectie Jeugdzorg heeft met dit onderzoek beoogd een bijdrage te leveren aan de kwaliteit van de jeugdhulp die wordt geboden in het JGT Lelystad, daarbij ruimte latend aan nieuwe en innovatieve concepten. De inspectie heeft voor wat betreft de thema s veiligheid, verantwoordelijkheden en organisatie een aantal punten uitgelicht die in positieve zin opvallen en tevens een aantal verbetermogelijkheden benoemd. De inspectie verwacht dat het JGT deze verbetermogelijkheden oppakt. De inspectie blijft de ontwikkelingen bij het JGT volgen vanuit haar reguliere toezichtsrol. De inspectie zal haar bevindingen uit alle toezichten bij de wijkteams, breder presenteren in een overkoepelend bericht. Hierin zal aandacht zijn voor rode draden die uit het toezicht naar voren komen, met goede voorbeelden en mogelijke verbeteringen. De inspectie verwacht dat dit ook aanknopingspunten biedt voor een verdere verbetering van de kwaliteit van de jeugdhulp in alle samenwerkingverbanden en gemeenten. 13 Inspectie Jeugdzorg

16 Bijlage 1 - Toetsingskader Verantwoorde hulp voor jeugd De Inspectie Jeugdzorg voert het onderzoek bij de wijkteams uit aan de hand van onderstaand toetsingskader Verantwoorde Hulp voor Jeugd. De inspectie heeft voor stap 1 vijf criteria geselecteerd binnen de thema s Veiligheid en Organisatie. Deze criteria zijn vetgedrukt. Daarnaast is specifiek voor de wijkteams een extra thema Verantwoordelijkheden toegevoegd. De thema s Uitvoering hulpverlening en Cliëntenpositie worden vanaf 2016 nader uitgewerkt voor de wijkteams. 1. UITVOERING HULPVERLENING Kinderen krijgen de hulp die zij nodig hebben om zich onbedreigd te kunnen ontwikkelen. 1.1 Professionals bieden passende hulp. Professionals bieden hulp die aansluit bij de relevante ontwikkelgebieden en de problematiek van de kinderen. Professionals bieden hulp die aansluit bij de achtergrond, eigen mogelijkheden en het probleemoplossend vermogen van kinderen, hun ouders en hun netwerk. Professionals zorgen ervoor dat kinderen contact kunnen (onder)houden met hun ouders en hun netwerk. 1.2 Professionals bieden hulp van goede kwaliteit. Professionals werken volgens professionele standaarden. Professionals zetten de hulp tijdig in. Professionals nemen kernbeslissingen in multidisciplinair verband. Professionals zorgen voor continuïteit van de hulp. 1.3 Professionals betrekken kinderen en ouders bij de hulp. Professionals werken met een plan dat door of in overleg met kinderen en hun ouders is opgesteld. Professionals bieden kinderen en hun ouders duidelijkheid over de inhoud en uitvoering van de hulp. Professionals bejegenen kinderen en hun ouders met respect en nemen hen serieus bij de uitvoering van de hulp. 1.4 Professionals stemmen af met de bij de kinderen en hun ouders betrokken instanties. Professionals stemmen het plan af met de plannen van de overige betrokken instanties. Professionals evalueren regelmatig het resultaat van de geboden hulp met de overige betrokken instanties. Professionals zorgen voor een tijdige en volledige overdracht naar de overige betrokken instanties. 14 Inspectie Jeugdzorg

17 2. VEILIGHEID Kinderen worden beschermd tegen gevaren die hun ontwikkeling bedreigen. 2.1 Professionals houden goed zicht op de veiligheid van kinderen. Professionals hebben een actueel beeld van de veiligheid van kinderen. Professionals schatten de veiligheid van kinderen in aan de hand van een gestandaardiseerd risicotaxatie instrument. Professionals beoordelen de veiligheid in multidisciplinair verband. 2.2 Professionals beperken de veiligheidsrisico s voor kinderen. Professionals bepalen mede op basis van de veiligheidsrisico s de in te zetten hulp. Professionals bewaken de gemaakte afspraken over het beperken van de veiligheidsrisico s. Professionals stellen vast of de veiligheidsrisico s zijn verminderd. 2.3 Professionals zorgen ervoor dat acuut onveilige situaties voor kinderen worden opgeheven. Professionals treden bij acute onveiligheid actief op. Professionals bepalen multidisciplinair hoe bij acute onveiligheid van kinderen te handelen. Professionals zijn toegerust om met acuut onveilige situaties voor kinderen om te kunnen gaan. 3. LEEFKLIMAAT 6 Kinderen verblijven in een aandachtvolle omgeving. 3.1 De fysieke leefomgeving is van goede kwaliteit. Kinderen zijn tevreden over de fysieke leefomgeving. De leefomgeving is schoon, passend en veilig. Kinderen hebben invloed op de inrichting van de fysieke leefomgeving. 3.2 Het leefklimaat is passend bij de kinderen. Het leefklimaat past bij de leeftijd en de ontwikkelingsfase van de kinderen. Kinderen kennen de dagelijkse routine en de regels binnen de instelling. Kinderen leiden een voor hen zo gewoon mogelijk leven, inclusief onderwijs en vrijetijdsbesteding. 3.3 Professionals hebben een respectvolle houding naar de kinderen. Kinderen vertrouwen de professionals. Professionals hebben tijd en aandacht voor de kinderen. Professionals belonen positief gedrag van kinderen. Professionals tonen voorbeeldgedrag. 6 Het thema leefklimaat wordt alleen getoetst in de residentiële jeugdhulp. 15 Inspectie Jeugdzorg

18 4. CLIËNTENPOSITIE Kinderen en hun ouders krijgen voldoende mogelijkheden om voor hun individuele en gemeenschappelijke belangen op te komen. 4.1 De instelling geeft kinderen en hun ouders de mogelijkheid om voor hun individuele belangen op te komen. De instelling onderneemt actie indien kinderen en/of hun ouders aangeven ontevreden te zijn over de aan hen geboden hulp. Kinderen en/of hun ouders kunnen gebruikmaken van een onafhankelijke vertrouwenspersoon. Kinderen en/of hun ouders kunnen een klacht indienen bij een onafhankelijke klachtencommissie. 4.2 De instelling draagt zorg voor de behartiging van gemeenschappelijke belangen van kinderen en hun ouders. De instelling beschikt over een representatieve cliëntenraad. De instelling draagt er zorg voor dat de cliëntenraad naar behoren kan functioneren. De instelling gebruikt de adviezen van de cliëntenraad. De instelling informeert kinderen en hun ouders actief over de cliëntenraad en de wijze waarop de medezeggenschap binnen de instelling is georganiseerd. 4.3 De instelling gaat zorgvuldig om met de gegevens van kinderen en hun ouders. De instelling waarborgt de privacy van kinderen en hun ouders. De instelling zorgt voor waarheidsgetrouwe verslaglegging. De instelling reageert adequaat op een inzage-, afschrift-, of wijzigingsverzoek van kinderen en/of hun ouders. 16 Inspectie Jeugdzorg

19 5. ORGANISATIE De instelling voorziet in de voorwaarden om verantwoorde hulp te leveren. 5.1 De instelling voert systematisch kwaliteitsmanagement uit. De instelling heeft een visie op hoe zij verantwoorde hulp biedt. De instelling verzamelt systematisch informatie over de kwaliteit van de hulp. De instelling brengt op basis van de verzamelde informatie veranderingen aan om de kwaliteit van de hulp te verbeteren. 5.2 De instelling 7 zet gekwalificeerde professionals in. De instelling zorgt voor een verantwoorde werktoedeling. De instelling zet professionals in die aantoonbaar zijn geschoold voor de functie die zij uitoefenen. De instelling biedt professionals de mogelijkheid kennis en vaardigheden actueel te houden. De instelling heeft richtlijnen en procedures vastgesteld voor het handelen van de professionals. 5.3 De instelling handelt conform de wet om haar doelen te bereiken. De instelling beschikt over actuele VOG s van professionals die contact hebben met kinderen of hun ouders. De instelling handelt volgens een meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling. De instelling past vrijheidsbeperkende maatregelen toe conform de wettelijke kaders. De instelling hanteert de wettelijke bewaartermijn voor dossiers. 5.4 De instelling zorgt voor jeugdhulp in samenhang met andere hulp. De instelling heeft samenwerkingsafspraken met haar ketenpartners vastgelegd. De instelling stelt haar professionals in staat samen te werken met ketenpartners. 5.5 De instelling werkt volgens de Governancecode. De instelling beschikt over een Raad van Toezicht die intern toezicht houdt. De instelling beschikt over een Raad van Toezicht die het externe toezicht regelt. De instelling beschikt over een Raad van Toezicht die aan belanghebbenden verantwoording aflegt. VERANTWOORDELIJKHEDEN (aanvullend thema voor wijkteams) De participerende organisaties hebben de verantwoordelijkheden belegd. De participerende organisaties hebben de verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van de jeugdhulp vastgelegd. De participerende organisaties hebben de verantwoordelijkheid voor het handelen naar aanleiding van incidenten en calamiteiten vastgelegd. De participerende organisaties hebben de verantwoordelijkheid voor het behandelen van klachten over de jeugdhulp die binnen het wijkteam wordt geboden vastgelegd. 7 Waar hier instelling staat dient in dit onderzoek wijkteam gelezen te worden. 17 Inspectie Jeugdzorg

20 Bijlage 2 - Overzicht bevindingen per criterium Verantwoordelijkheden Aanvullend thema voor de wijkteams De participerende organisaties hebben de verantwoordelijkheden belegd De participerende organisaties hebben de verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van de jeugdhulp vastgelegd. Wat kan beter De inspectie verwacht dat vastgelegd is wie verantwoordelijk is voor het dagelijks handelen van de professionals die jeugdhulp bieden binnen het JGT Lelystad en dat dit voor de professionals helder en werkbaar is. Op papier is deze verantwoordelijkheid belegd bij de moederorganisaties, maar in de praktijk worden de inhoudelijke keuzes gemaakt binnen het JGT, waardoor verantwoordelijkheden vermengd raken. De moederorganisaties hebben weinig zicht op hoe de jeugdhulp wordt uitgevoerd binnen het JGT. De participerende organisaties hebben de verantwoordelijkheid voor het handelen naar aanleiding van incidenten en calamiteiten vastgelegd. Wat kan beter De inspectie verwacht dat binnen het JGT is vastgelegd wie verantwoordelijk is voor de beslissingen die worden genomen naar aanleiding van een (gewelds)incident of (mogelijke) calamiteit en dat dit voor de professionals helder en werkbaar is. Deze verantwoordelijkheid is binnen het JGT nog niet duidelijk belegd. Voor calamiteiten ligt er een concept werkwijze waarin wordt benoemd dat de programmamanager bij ernstige calamiteiten, waar passend in overleg met de moederorganisaties, zorgt voor melding bij de inspectie. Incidenten worden op dit moment noch consequent gemeld bij de moederorganisatie, noch worden deze geregistreerd in het registratiesysteem van het JGT. De participerende organisaties hebben de verantwoordelijkheid voor het behandelen van klachten over de jeugdhulp die binnen het wijkteam wordt geboden Wat kan beter De inspectie verwacht dat binnen het JGT is vastgelegd wie verantwoordelijk is voor het behandelen van klachten: voor de informele en formele 18 Inspectie Jeugdzorg

21 vastgelegd. klachtenafhandeling en dat dit voor de professionals helder is. Vastgelegd is dat het JGT cliënten in 2015 nog doorverwijst naar de klachtenregelingen van de individuele instellingen. De verantwoordelijkheid voor en werkwijze bij de informele en formele klachtenafhandeling is echter niet voor alle professionals helder. Organisatie Criterium 5.2 Het wijkteam zet gekwalificeerde professionals in. Het wijkteam zet professionals in die aantoonbaar zijn geschoold voor de functie die zij uitoefenen. Het wijkteam biedt professionals de mogelijkheid kennis en vaardigheden actueel te houden. Het wijkteam heeft richtlijnen en procedures vastgesteld voor het handelen van de professionals. Wat gaat goed De professionals die direct met de jeugdigen en gezinnen in contact treden zijn MBO en HBO opgeleid. Binnen het JGT wordt een onderscheid gemaakt in taken en verantwoordelijkheden passend bij de opleidingsachtergrond. Wat gaat goed De gemeente verzorgt de algemene scholing en de afzonderlijke moederorganisaties bieden professionals de gelegenheid tot aanvullende inhoudelijke deskundigheidsbevordering, casuïstiekoverleg en intervisie. Wat kan beter De inspectie verwacht dat het JGT zijn visie over verantwoorde hulp bieden heeft geconcretiseerd in richtlijnen en procedures voor de professionals. Vooralsnog zijn er binnen het JGT bijna geen vastgestelde richtlijnen en procedures en werken de professionals met de richtlijnen en procedures van de eigen moederorganisaties. Criterium 5.3 Het wijkteam handelt conform de wet om haar doelen te bereiken. Het wijkteam beschikt over actuele VOG s van professionals die contact hebben met kinderen of hun ouders. Wat kan beter De inspectie verwacht dat het JGT zich ervan vergewist dat alle professionals die jeugdhulp bieden binnen het JGT beschikken over een actuele VOG. Binnen het JGT wordt dit als een verantwoordelijkheid van de moederorganisatie gezien. VOG s worden niet door leidinggevenden van 19 Inspectie Jeugdzorg

22 het JGT opgevraagd en het is niet duidelijk of ze actueel zijn. Hierover is geen contact met de moederorganisatie. Het wijkteam handelt volgens een meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling. Wat gaat goed Vanuit de moederorganisaties zijn de instructies ten aanzien van de meldcode vastgelegd en de professionals zijn hier goed van op de hoogte. Bovendien worden de professionals in het doorlopen van de juiste stappen altijd ondersteund door een gedragsdeskundige en ervaren collega s. Voor het JGT is een concept meldcode seksueel misbruik, huiselijk geweld en kindermishandeling opgesteld. Veiligheid Criterium 2.1 Professionals houden goed zicht op de veiligheid van kinderen. Professionals hebben een actueel beeld van de veiligheid van kinderen. Professionals schatten de veiligheid van kinderen in aan de hand van een gestandaardiseerd risicotaxatie instrument. Professionals beoordelen de veiligheid in multidisciplinair verband. Wat gaat goed In alle casussen wordt de Zelfredzaamheid-Marix (ZRM), aangevuld met schalen van de Child Behavior Checklist (CBCL), gehanteerd, waardoor het thema veiligheid altijd aan de orde komt. De contactfrequentie met het gezin is bovendien gerelateerd aan het beeld van de veiligheid van de kinderen. Wat gaat goed Naar aanleiding van de ZRM wordt doorgevraagd op zorgpunten en sterke punten. Professionals gebruiken aanvullend risicotaxatieinstrumenten die zij kennen vanuit de moederorganisatie. De intentie is er om hier meer eenduidigheid in te creëren. Wat gaat goed Bij veiligheidsrisico s wordt een gedragsdeskundige ingeschakeld. Daarnaast vindt intercollegiaal overleg plaats met collega s van Samen Veilig Midden-Nederland (SVMN), die veel ervaring hebben met veiligheidsinschattingen. 20 Inspectie Jeugdzorg

23 Criterium 2.2 Professionals beperken de veiligheidsrisico s voor de kinderen Criterium 2.3 Professionals zorgen ervoor dat acuut onveilige situaties voor kinderen worden opgeheven. Professionals bepalen mede op basis van de veiligheidsrisico s de in te zetten hulp. Professionals bewaken de gemaakte afspraken over het beperken van de veiligheidsrisico s. Professionals stellen vast of de veiligheidsrisico s zijn verminderd. Professionals treden bij acute onveiligheid actief op. Professionals bepalen multidisciplinair hoe bij acute onveiligheid van kinderen te handelen. Professionals zijn toegerust om met acuut onveilige situaties voor kinderen om te kunnen gaan. Wat gaat goed Uit voorbeelden van de professionals blijkt dat de hulp die wordt ingezet is afgestemd op de geconstateerde veiligheidsrisico s. Wat gaat goed Binnen het JGT is afgesproken alles te registreren in het registratiesysteem, waaronder alle gemaakte afspraken. Verder is het JGT overgegaan op gezinsplannen, waarin specifieke doelen zijn opgenomen en staat aangegeven wie wat wanneer doet. Ook op deze manier worden de veiligheidsafspraken gevolgd. Uit voorbeelden blijkt dat de professionals de gemaakte afspraken kunnen reproduceren. Wat gaat goed Vanuit voorbeelden van de professionals blijkt dat professionals nagaan of de veiligheidsrisico s zijn verminderd. Als dit het geval is, kan zo nodig laagdrempelige hulp ingezet worden om zicht te houden. Professionals laten niet los als ze zich zorgen maken. Wat gaat goed Uit voorbeelden van de professionals blijkt dat professionals bij acute onveiligheid actief optreden en de stappen uit de meldcode volgen. Professionals schakelen SVMN, Veilig Thuis of de Raad voor de Kinderbescherming in als zij dit nodig achten of als het doorlopen van de stappen van de meldcode daar aanleiding toe geeft (wat betreft het inschakelen van Veilig Thuis). Wat gaat goed Bij acute onveiligheid schakelen professionals teamleden in met specifieke expertise (van SVMN), evenals een gedragsdeskundige. Wat kan beter De inspectie verwacht dat professionals geschoold zijn in het omgaan met onveilige situaties van kinderen, bijvoorbeeld in het omgaan met agressie en de-escalerend werken. Daarnaast verwacht de inspectie dat professionals weten hoe 21 Inspectie Jeugdzorg

24 zij incidenten moeten registreren. Professionals van het JGT zijn wisselend geschoold in het omgaan met onveilige situaties en weten niet dat zij incidenten moeten registreren. 22 Inspectie Jeugdzorg

25 23 Inspectie Jeugdzorg

26 Inspectie Jeugdzorg Postbus AL Utrecht Inspectie Jeugdzorg