serie TROS Klassiek Radio Kamer Filharmonie

Transcriptie

1 vrijdag 14 oktober 2011, uur inleiding Kees Wisse uur serie TROS Klassiek Radio Kamer Filharmonie Matthew Halls dirigent Johann Sebastian Bach Orkestsuite nr. 3 in D BWV 1068 (ca 1730) Ouverture: vite Air Gavotte 1 & 2 Bourrée Gigue Unico Wilhelm Concerto armonico nr. 5 in f (1740) van Wassenaer Adagio Largo Da Capella Con sordini A tempo giusto Pieter Hellendaal Concerto grosso opus 3 nr. 4 in Es (1758) Grave sostenuto Alla breve Affettuoso Presto Pastorale PAUZE Arcangelo Corelli Concerto grosso in F opus 6 nr. 2 (1713) Vivace Allegro Adagio Allegro Grave Largo Allegro Michael Tippett Fantasia concertante op een thema van Corelli (1953) de concertseries van

2 2 Drankje na afl oop Na het concert kunt u in de foyer luisteren naar de gypsy jazz van Reinier Voet en Pigalle44: Reinier Voet sologitaar, Jan Brouwer ritmegitaar, Nick McGuire contrabas Live-uitzending De AVRO zendt dit concert vanuit Vredenburg Leidsche Rijn live uit op radio 4. Denkt u eraan dat uw mobiele telefoon uitstaat en dat uw horloge geen geluid kan maken? Dan kan iedereen in de zaal en bij de radio volop genieten van het concert. Nieuw: voorprogramma Eenmaal per maand zullen jonge, getalenteerde musici Jong Talent zich aan u voorstellen in een kort programma, voorafgaand aan het hoofdconcert. Deze concertjes beginnen om uur in de bovenfoyer en vinden plaats op 4 november en 16 december. De programma s duren niet langer dan 25 minuten, zodat u om uur aanwezig kunt zijn bij de inleiding. Vooraf opgeven is niet nodig.

3 vrijdag 14 oktober 2011, uur 3 Van Corelli naar Tippett of: de weg van het concerto grosso Het woord concert is zo ingeburgerd in onze taal, dat we bijna zouden vergeten waar het vandaan komt. Het is niet eens helemaal duidelijk. Het Latijnse concertare betekent zoveel als strijden of wedijveren, terwijl Italianen met concertare juist overeenstemmen, afspreken of bij elkaar plaatsen bedoelen. Twee schijnbaar tegengestelde betekenissen derhalve, maar muzikaal zijn ze wel met elkaar in overeenstemming te brengen: in een concerto zijn verschillende klanklichamen bijeengeplaatst, en samen gaan ze met elkaar een dialoog of de strijd aan. Behalve op een muziekwerk kon het woord concerto in de zeventiende en achttiende eeuw ook duiden op het uitvoerende ensemble zelf. Het programma van vanavond staat in het teken van een bijzonder type concert dat in de periode van de barok ontstond, het zogenaamde concerto grosso. Hierin is een groot ensemble ( concerto grosso of ripieno ) geplaatst tegenover een klein ensemble (het concertino ). Het ontstaan van dit genre wordt vaak in één adem genoemd met Arcangelo Corelli ( ), hoewel hij er niet de uitvinder van was. Het contrast tussen een groot en een klein ensemble komt al voor bij Alessandro Stradella, als Corelli zijn jeugdjaren nog moet ontgroeien. Maar Corelli zou wel een van de belangrijkste pioniers worden. Zijn concerti grossi zijn in feite uitvergrote triosonates, waarin de twee violen en een bas die samen het concertino vormen op tal van momenten worden versterkt door een groter ensemble, waardoor een soort vraag- en antwoordspel ontstaat. Hoewel de twaalf Concerti grossi opus 6 pas een jaar na Corelli s dood in Amsterdam zouden worden gedrukt, was het corelliaanse type toen al wijd verbreid. De relatie met de triosonate komt overigens haarfijn tot uit drukking op de titelpagina, waar wordt gesteld dat het concertino obligaat is terwijl het grote ensemble ook weggelaten kan worden. Een concerto grosso zonder concerto grosso: het is een rare gedachte.

4 4 De Italiaanse ensemblecultuur was er vooral een van strijkers. Elders leidde het principe van het concerto grosso tot nieuwe tradities. Zo ontstond onder invloed van de Franse ceremoniële hofmuziek het rietblazersconcertino van twee hobo s en fagot, dat zich door zijn aard helder aftekent tegen het strijkorkest. Deze contrastwerking komen we tegen in tal van werken van Johann Sebastian Bach. Een voorbeeld is zijn Eerste orkestsuite (BWV 1066). In de Derde orkestsuite die we vanavond horen, heeft Bach er nog een extra militaire laag aan toegevoegd, die bestaat uit drie trompetten en pauken. Aldus dienen zich drie klanklichamen aan die Bach in de ouverture direct tot een bonte afwisseling hebben uitgenodigd. Dan volgt de beroemde Air, een van zijn bekendste werken, dat alleen om strijkers vraagt. In de hierop volgende dansen verdubbelen de hobo s vrijwel constant de vioolpartijen, en wordt het contrast hoofdzakelijk bepaald door het al dan niet spelen van trompetten en pauken. Johann Sebastian Bach Een componerende Haagse graaf In 1740 verscheen in Den Haag een mysterieuze bundel met zes Concerti armonici in druk bij de aldaar woonachtige Italiaanse musicus Carlo Francesco Ricciotti. De uitgever droeg ze op aan Willem graaf Bentinck, maar een componist stond op de titelpagina niet vermeld. Al snel werd gedacht dat Ricciotti ze zelf had gecomponeerd. Later zijn de werken ook wel toegeschreven aan Pergolesi. Het doet denken aan de zacht vloeiende aria s uit de opera seria waarin de vredigheid van lieflijk stromende watertjes wordt bezongen. Kees Vlaardingerbroek over het derde deel uit Van Wassenaers Concerto armonico nr.5

5 Totdat de Nederlandse musicoloog Albert Dunning in 1979 een bijzondere ontdekking deed: op kasteel Twickel bij Delden trof hij het originele manus cript van deze Concerti armonici aan, met daarop de naam van de componist. Het was een Nederlandse edelman, Unico Wilhelm graaf van Wassenaer Obdam ( ). Een persoonlijke notitie voor in het manuscript vertelt dat Van Wassenaer ze tussen 1725 en 1740 had gecomponeerd, voor een Haags collegium musicum dat afwisselend bij graaf Bentinck aan het Voorhout en bij Van Wassenaer zelf aan de Vijverberg bijeenkwam. Ricciotti speelde daar de eerste viool en vroeg de componist of hij ze mocht publiceren. Unico Wilhelm weigerde aanvankelijk, maar gaf uiteindelijk toch toe, op voorwaarde dat zijn naam niet zou worden vermeld. De componist mag dan een amateur zijn geweest, zijn muziek is van een bovengemiddelde kwaliteit, hetgeen wel wordt bevestigd door het grote aantal plaatopnamen dat ervan is gemaakt. Stravinsky zou één deeltje gebruiken voor zijn balletmuziek Pulcinella. De ongewone combinatie van vier violen, altviool, cello en basso continuo zal een afspiegeling zijn van de bezetting waarin het Haagse collegium gewoon was te musiceren (solistisch bezet, dus met één instrument per partij). Hoewel deze concerti niet tot het genre van het concerto grosso mogen worden gerekend, bevatten ze hier en daar wel solistische trekjes. Bij het Concerto armonico nr. 5 schreef Unico Wilhelm in het manuscript: Ik verkies dit concert in alle opzichten boven de andere (origineel uiteraard in het Frans). Het is niet moeilijk die liefde na te voelen. Alleen al de melancholieke toonsoort f-klein (de overige vijf staan in majeur) geeft het stuk een geheel eigen charme. Zoals de meeste andere concerti van Van Wassenaer volgt het werk de traditionele indeling van de vierdelige kerksonate. De snelle delen zijn fugatisch en zitten vol spannende harmonieën. Ronduit snoezig klinkt het derde deel, dat met sordine (demper) wordt gespeeld. De musicoloog Kees Vlaardingerbroek merkte treffend op dat het qua stemming sterk doet denken aan de zacht vloeiende aria s uit de opera seria waar - in de vredigheid van lieflijk stromende watertjes wordt bezongen. Unico Wilhelm van Wassenaer 5

6 6 Een Rotterdammer in Engeland In Engeland voegden sommige componisten, onder wie de Italiaan Geminiani, aan het corelliaanse concertino van twee violen en bas een altviool toe, wat geen onlogische gedachte is omdat de bezetting zich hiermee spiegelt aan de vierstemmigheid van het grote orkest. De Nederlandse componist Pieter Hellendaal ( ) sloot zich hierbij aan toen hij in 1758 in Londen zijn Six Grand Concertos (de Engelse vertaling van concerti grossi) publiceerde. Wat opvalt is de ongewone vijfdeligheid. Eigenlijk is hier sprake van vierdeligheid met aanhangsel. In de eerste vier delen volgt de componist het traditionele raamwerk van de barokke kerksonate: langzaam snel langzaam snel. Dan volgt als toetje nog een dans, een mars, of in nummer 4 een pastorale, een herdersmuziek. Vanavond komt Hellendaal in zekere zin weer thuis, want als tienjarig ventje werd hij organist van de Nicolaïkerk in Utrecht, waar het gezin een jaar eerder vanuit Rotterdam naartoe was verhuisd. In 1737 trokken de Hellendaals naar Amsterdam. Pieter zou al spoedig Italië opzoeken, om in Padua viool te studeren bij de grote Tartini. Hij is nog wel een paar jaar terug geweest in zijn vaderland en heeft ingeschreven gestaan als student in Leiden, maar zijn muzikale carrière heeft zich hoofdzakelijk in Engeland afgespeeld. Daar was hij van eind 1751 of begin 1752 tot aan zijn dood in 1799 werkzaam eerst in Londen als een geroemd violist, later als organist in King s Lynn (Norfolk) en Cambridge. Pieter Hellendaal (uiterst lnks) en collega s, ca. 1767

7 Arcangelo Corelli Hoewel Arcangelo Corelli in Rome veertig jaar actief is geweest als uitvoerend musicus en componist, en voor talloze gebeurtenissen orkestrale muziek heeft moeten componeren, zijn zijn Concerti grossi opus 6 het enige wat op dit gebied van hem is overgeleverd. Het is dan ook deze bundel waardoor Corelli s naam onlosmakelijk met het genre van het concerto grosso verbonden is geraakt. Wat opvalt is de grillige vorm waarin de concerten zijn gegoten. Corelli heeft ze zelf met het oog op de publicatie samengesteld en hierbij kunnen putten uit een oeuvre dat ongekend rijk moet zijn geweest. Elk concert is een georganiseerd samenraapsel van delen die in verschillende periodes voor verschillende omstandigheden zijn geschreven. Tippett herdenkt Corelli Met de Fantasia concertante op een thema van Corelli is de cirkel van dit programma rond. Michael Tippett componeerde dit werk voor strijkorkest in 1953 in opdracht van het Edinburgh Festival, om te herdenken dat Corelli driehonderd jaar eerder was geboren. Tippett schreef een stuk vol onsentimentele lyriek, hierbij een persoonlijke invulling gevend aan het principe van het concerto grosso. Het concertino bestaat uit de gebruikelijke twee violen en cello, maar het grote ensemble is in twee gelijke helften verdeeld, door de componist als concerto grosso en concerto terzo Michael Tippett aangeduid. Tippett nam een fragment uit het eerste deel van Corelli s Concerto grosso opus 6 nr. 2 in F als uitgangspunt. Dit fragment vormt de eerste 21 maten van de Fantasia concertante, in vrijwel ongewijzigde gedaante gespeeld door concertino en concerto grosso, terwijl het concerto terzo er nieuwe noten tegenaan speelt. In de compositie tekenen zich verschillende delen af die vrijwel naadloos in elkaar overgaan. Het tweede is een andante espressivo, waarin de divisie tussen de twee grotere ensembles wordt opgeheven. Vervolgens is van een scheiding tussen de groepen helemaal geen sprake meer in een fuga die brokstukken herbergt van de Dubbelfuga BWV 579 voor orgel die Johann Sebastian Bach baseerde op een thema van Corelli (afkomstig uit een van de Triosonate opus 3). Nadat de fuga tot bedaren is gekomen, keert in een pastoraal getint langzaam deel de drieledigheid in de bezetting weer terug. De slotmaten zijn voor Corelli. Thiemo Wind 7

8 8 uitvoerenden Matthew Halls, dirigent Matthew Halls was artistiek leider van The King s Consort en gaf in die hoedanigheid concerten in het Amsterdamse Concertgebouw, in La Cité de la Musique in Parijs, het Konzerthaus in Berlijn en het Paleis voor Schone Kunsten in Brussel. Als klavierspeler werkte hij met diverse gezelschappen voor oude muziek en in verschillende operahuizen, waaronder De Nederlandse Opera, de Bayerische Staatsoper en de Komische Oper in Berlijn. Naast vroege muziek zet Matthew Halls Matthew Halls zich in voor negentiende-eeuws Duits en twintigsteeeuws Engels repertoire. Op het gebied van de koormuziek dirigeerde hij werken variërend van Byrd tot Britten, van Gesualdo tot Schönberg. Halls maakte debuten bij het Rundfunk Sinfonieorchester Berlin, het hr-sinfonieorchester, het Orchestre Philharmonique de Monte Carlo, het Symfonieorkest van IJsland, Het Residentie Orkest en het Scottish Chamber Orchestra. Afgelopen seizoen stond hij onder meer voor het Bach Collegium Stuttgart, het Colorado Symphony Orchestra, het Houston Symphony Orchestra en het Oregon Bach Festival Orchestra. Dit seizoen vermeldt debuten bij het BBC Scottish Symphony Orchestra, het Filharmonisch Orkest van Bergen, het Detroit Symphony Orchestra, het National Symphony Orchestra in Washington, het Radio Filharmonisch Orkest en het Salzburgse Mozarteum Orchester. Als dirigent van opera was Matthew Halls te zien bij de Händelfestspiele in Halle, het Salzburgse Landestheater en de Central City Opera in Colorado. Hij dirigeerde onder meer Händels Rinaldo, Amadigi en Imeneo, Puccini s Madama Butterfly,

9 Verdi s Luisa Miller, Brittens Peter Grimes en Bellini s Norma. Met het in 2009 door hem opgerichte Retrospect Ensemble verzorgde Halls uitvoeringen van Glucks Orfeo ed Euridice. Matthew Halls studeerde aan Oxford University en doceerde daar vijf jaar. Hij is coach van het European Union Baroque Orchestra en doceert regelmatig bij zomercursussen als de Jerusalem Early Music Workshop en de Dartington International Summer School. Radio Kamer Filharmonie De Radio Kamer Filharmonie is een veelzijdig orkest met een breed en gevarieerd werkterrein. Het treedt in verschillende bezettingen op, van barokformatie tot ensemble voor hedendaagse muziek. Michael Schønwandt is chef-dirigent en artistiek leider. Vaste gastdirigenten zijn Frans Brüggen (tevens ere-dirigent), Philippe Herreweghe en James MacMillan. Op verzoek van het orkest is voormalig chef-dirigent Jaap van Zweden op 26 mei 2011 benoemd tot ere-dirigent. De Radio Kamer Filharmonie levert een belangrijk aandeel aan de series de NTR ZaterdagMatinee, Het Zondagochtend Concert en de Robeco Zomerconcerten in het Amsterdamse Concertgebouw, De Vrijdag van Vredenburg in Utrecht en de serie NTR maakt hoorbaar in het Muziekgebouw aan t IJ. Al deze concerten worden uitgezonden via Radio 4. Vele worden geregistreerd voor live internet-streams, tvuitzendingen en radio-uitzendingen in landen die zijn aangesloten bij de European Broadcasting Union. De Radio Kamer Filharmonie is verder vaste speler in de educatieve serie De Magische Muziekfabriek, de Internationale Gaudeamus Muziekweek en het Holland Festival. In april 2011 viel de RKF de eer ten deel om onder leiding van Jaap van Zweden het Koninginnedagconcert in Paleis Noordeinde te verzorgen. De Radio Kamer Filharmonie is befaamd vanwege de gedreven uitvoeringen van hedendaags repertoire. De RKF werd onderscheiden met de Muziek gebouwprijs voor de uitvoering van Richard Rijnvos NYConcerto met pianist John Snijders. Op het festival voor nieuwe muziek in Donaueschingen verzorgde de RKF onder leiding van Peter Eötvös in oktober 2010 vier wereldpremières in één concert. Tijdens het Holland Festival 2010 speelde de RKF onder leiding van Martyn Brabbins de opera Hondenhart van Alexander Raskatov. De eerste (concertante) Nederlandse uitvoering van Dusapins Faustus, the last night door de RKF in de NTR Zaterdag Matinee, zorgde voor jubelende recensies. Een andere specialiteit is het uitvoeren van bekend en onbekend repertoire van oude meesters onder leiding van specialisten op het gebied van de historische uitvoeringspraktijk. De RKF werd geprezen voor de energieke en verfrissende uitvoering van onder meer de Beethoven-symfonieën en de opera s van Hasse (Piramo e Tisbe) en 9

10 10 Haydn (Armida), beide in de NTR ZaterdagMatinee. De cd-catalogus van de Radio Kamer Filharmonie weerspiegelt de veelzijdigheid van het orkest met opnamen van o.a. Beethovens Eerste symfonie onder leiding van Frans Brüggen, Tristan Keuris Symphony in D onder leiding van Jaap van Zweden en werken uiteenlopend van Joseph Haydn, Igor Stravinsky, Henk Badings en Otto Ketting tot eigentijds repertoire als NYConcerto van Richard Rijnvos, het pianoconcert The Solway Canal van Gavin Bryars en Visitatio Sepulchri van componist en vaste gastdirigent James MacMillan. volg de radio kamer filharmonie op twitter (@radiokamerfilh) en facebook. Radio Kamer Filharmonie SIMON VAN BOXTEL

11 Radio Kamer Filharmonie 11 CHEF-DIRIGENT Michael Schønwandt ERE-DIRIGENTEN Jaap van Zweden Frans Brüggen VASTE GASTDIRIGENTEN Philippe Herreweghe James MacMillan EERSTE VIOOL Elisabeth Perry Diana Morris Dimiter Tchernookov Josje ter Haar Pedja Milosavljevic Joan Mooney Sergiy Starzhynskiy TWEEDE VIOOL Mintje van Lier Robert Lis Zofia Balcar Ian van den Berk Frits Wagenvoorde Tinka Regter Maartje Kraan FAGOT Hajime Konoe TROMPET Rik Knarren Jacco Groenendijk Simon Wierenga PAUKEN Mark Haeldermans KLAVECIMBEL/ORGEL Pieter Jan Belder ALTVIOOL Vilem Kijonka Maurits Wijzenbeek Sabine Duch Elisabeth Ralston CELLO Michael Stirling Naftali Gurevich Sebastiaan van Eck Sanne van der Horst Charles Watt CONTRABAS Boris Kozlov Norma Brooks HOBO Jeroen Soors Caroline Tempelaar-Pijp

12 12 komende concerten in de Vrijdag van Vredenburg SERIES JAREN 20 / MUZIKALE MEESTERWERKEN / STEDEN / BRAZILIË FESTIVAL vrijdag 21 oktober 2011, uur inleiding Paul Janssen uur Tussen Parijs en Rio Radio Kamer Filharmonie Groot Omroepkoor Celso Antunes dirigent Poulenc Suite française Villa-Lobos Vidapura: missa oratório NEDERLANDSE PREMIÈRE * Noneto ou Impressão rápido de todo o Brasil * Chôros X * * OOK Matthew IN HET Halls ZONDAGOCHTEND CONCERT IN HET CONCERT- GEBOUW TE AMSTERDAM, ZONDAG 23 OKTOBER 2011, UUR Celso Antunes SERIES TROS KLASSIEK / STEDEN / WEINBERG FESTIVAL vrijdag 4 november 2011, uur inleiding Michel Khalifa uur Halte Moskou Radio Filharmonisch Orkest Pablo Heras Casado dirigent Eugene Ugorsky viool Prokofjev Ouverture over Hebreeuwse thema s Weinberg Vioolconcert opus 67 NEDERLANDSE PREMIÈRE Sjostakovitsj Tiende symfonie Pablo Heras Casado

13 13 SERIE JAREN 20 vrijdag 11 november 2011, uur inleiding Paul Janssen uur Lawrence of Arabia en verder MET FILM! Metropole Orkest Vince Mendoza dirigent Berend Dubbe solist Gwen Thomas solist Filmmuziek uit o.a. Lawrence of Arabia The Great Gatsby Singin in the Rain Godfather Two The Sting Vince Mendoza SIMON VAN BOSTEL SERIE AVRO KLASSIEK vrijdag 18 november 2011, uur inleiding Paul Janssen uur Tussen Warschau en Parijs Radio Filharmonisch Orkest Diego Matheuz dirigent Nicola Benedetti viool Kodály Dansen van Galánta Szymanowski Eerste vioolconcert Berlioz Symphonie fantastique * * OOK IN HET ZONDAGOCHTEND CONCERT IN HET CONCERT- GEBOUW TE AMSTERDAM, ZONDAG 2O NOVEMBER 2011, UUR Nicola Benedetti

14 CONCERTEN IN DE IN 14 O A zaterdag 15 oktober uur (!) UITVERKOCHT Concertgebouw Amsterdam Eva-Maria Westbroek als La Gioconda Radio Filharmonisch Orkest Groot Omroepkoor Bruno Bartoletti dirigent Celso Antunes koordirigent Eva-Maria Westbroek sopraan Riccardo Massi tenor Luciana D Intino mezzosopraan Alberto Gazale bariton Luiz-Ottavio Faria bas Elena Cassian alt Paul O Neill tenor zaterdag 22 oktober uur Concertgebouw Amsterdam Hommage aan Goebaidoelina Radio Filharmonisch Orkest Reinbert de Leeuw dirigent Simone Lamsma viool Natalia Zagorinskaya sopraan Eike Wilm Schulte bariton Goebaidoelina Tweede vioolconcert In tempus praesens EERSTE UITVOERING IN NEDERLAND Zemlinsky Lyrische Symphonie Ponchielli La Gioconda Eva-Maria Westbroek Simone Lamsma OTTO VAN DER TOORN

15 HET CONCERTGEBOUW TE AMSTERDAM 15 E B zaterdag 29 oktober uur Concertgebouw Amsterdam Een wereldpremière van Rihm Asko Schönberg Reinbert de Leeuw dirigent Georg Nigl bariton Jörg Widmann klarinet Schreker Kammersymphonie Rihm Der Maler träumt OPDRACHTWERK NTR ZATERDAGMATINEE - EERSTE UITVOERING Rihm Male über Male II Widmann Dubairische Tänze EERSTE UITVOERING IN NEDERLAND zaterdag 5 november uur (!) Concertgebouw Amsterdam : De lange nasleep van Liszt Radio Kamer Filharmonie Cappella Amsterdam Daniel Reuss dirigent Pierre-Laurent Aimard piano Falko Hönisch bariton Stroppa Tangata Manu EERSTE UITVOERING IN NEDERLAND Skrjabin Negende pianosonate Liszt Unstern Ligeti Etude nr.6 Automne à Varsovie Liszt Via crucis Schönberg Verklärte Nacht Georg Nigl BERND UHLIG

16 16 Het Radio radio4.nl/concerthuis 4 Concerthuis Met het nieuwe Radio 4 Concerthuis van radio4.nl verandert uw huiskamer in een concertzaal wanneer u dat wilt. Natuurlijk zijn de eigen Radio 4 concertseries - de TROS/AVRO Vrijdag van Vredenburg en de NTR Zaterdag- Matinee - volop aanwezig in het Radio 4 Concerthuis. De recente hoogtepunten maar ook de prachtige historische opnames uit het rijke omroeparchief. En ook alle concerten van het nieuwe Vrijdag van Vredenburg- seizoen kunt u terugluisteren in het Radio 4 Concerthuis. U kunt op elk gewenst moment kiezen uit het wisselende en altijd actuele aanbod van ruim 100 concerten en zelf uw concertprogramma samenstellen. Of laat u verleiden door de bijzondere highlights die geprogrammeerd voor u klaarstaan, voorzien van extra informatie en aantrekkelijk gepresenteerd. In het Radio 4 Concerthuis bepaalt ú wat u wilt horen, in het door u gewenste genre, wanneer u maar wilt. Ga naar radio4.nl/concerthuis colofon PROGRAMMERING Astrid in t Veld PRODUCTIE Manon Tuynman en Hanna Schreuders RANDPROGRAMMERING TROS EN AVRO RADIO4 Thea Derks en Victor Striker EINDREDACTIE RADIO Roland Kieft en Petra Koks REDACTIE PROGRAMMABOEK Clemens Romijn EINDREDACTIE Onno Schoonderwoerd PUBLICITEIT & PRODUCTIE-ASSISTENTIE Gemma Jansen ADMINISTRATIE & FINANCIËN Anneke de Vries PRESENTATIE RADIO 4 Mark Brouwers, Ab Nieuwdorp en Maartje Stokkers CASTING DIRECTOR Mauricio Fernández ARTISTIEK LEIDER Kees Vlaardingerbroek PROGRAMMATOELICHTING Thiemo Wind VORMGEVING Dorine Verharen DRUK Van der Weij BV Hilversum