Biogasleiding Steenwijkerland Fase 3

Transcriptie

1 Biogasleiding Steenwijkerland Fase 3 20 april 2012 Biogasleiding Steenwijkerland, fase 3 1/28

2 INHOUDSOPGAVE ORGANISATORISCHE OPZET INLEIDING Het doel van dit onderzoek BRONNEN EN BASISGEGEVENS KEUZE EN KOSTEN TRACÉ BIOGASLEIDING... 6 LOCATIE: KANAALWEG BLOKZIJL LOCATIE N. TER MAETHSTRAAT STEENWIJK ALTERNATIEVEN T.A.V. DE AANSLUITING Keuze richting Steenwijk Keuzes in traject Vanaf de Jan van Nassauweg Vanaf Baarlo Uitgangspunt berekening AANSLUITING VAN DERDEN OP DE BIOGASLEIDING Keuze bedrijven Resultaat inventarisatie Van de 42 verzonden formulieren zijn er 10 formulieren ingevuld en terug ontvangen BEREKENING KOSTPRIJS BIOGASHUB Kosten netkoppeling Disclaimers Kosten leidingtracé en aansluitleidingen Kostenraming Gaswet Alternatief plan Kosten compressors en drogers Kosten opwerken naar Groen gas Exploitatie voor biogasproducenten Exploitatie voor Biogashub Situatie per extra aangesloten kleinschalige biogasinstallatie Berekening Alternatief plan Rendo Berekening alternatief plan met 1 vergister MOGELIJKHEDEN EN VISIE IN RELATIE TOT DE LANDBOUW Kansrijke mogelijkheden CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN Bijlage 1 SDE+ openstelling 2012 voor groen gas Biogasleiding Steenwijkerland, fase 3 2/28

3 Organisatorische opzet In opdracht van: Organisatie: Contactpersoon: Gemeente Steenwijkerland Mevr. J. Botter en Organisatie: Contactpersoon: Provincie Overijssel Mevr. A. Pap-Schwieger en Organisatie: Contactpersoon: Rendo Duurzaam Dhr. K. Lamme Uitgevoerd door: Bedrijf: Contactpersoon: E kwadraat advies BV Dhr. T. Wiersma Bedrijf: Contactpersoon: Countus Dhr. L. Schuldink Bedrijf: Contactpersoon: Stimuland Dhr. H. Roetert Biogasleiding Steenwijkerland, fase 3 3/28

4 1. Inleiding 1.1 Het doel van dit onderzoek Doel van dit onderzoek (fase 3): 1. Nader uitwerken aangepaste tracé (kosten op basis van projectspecifieke offertes, Invoeding en tijd planning). 2. Voorleggen aan bredere groep veehouders in het gebied (mogelijkheid om ook kleinere mestvergisters aan te sluiten). 3. Investerings- en exploitatieplan biogasleiding (wie investeert, hoeveel en waar komen de kosten terecht). Biogasleiding Steenwijkerland, fase 3 4/28

5 2. Bronnen en basisgegevens Bij de samenstelling van dit onderzoek is gebruik gemaakt van een uiteenlopend aantal gegevens. De basisgegevens zijn ontleend aan voorgaande rapportages. Daarnaast zijn gegevens opgevraagd in de vorm van een offerte, voor de aanleg van (een) biogasleiding(en). Dit verzoek is gericht aan een gerenommeerd leidingbedrijf. Ook zijn er gegevens opgevraagd voor de invoeding op het gasnet. Dit geldt zowel voor de locatie Blokzijl als Steenwijk. Daarnaast is een offerte opgevraagd voor een directe invoeding op het aardgasnet te Steenwijk. Er is een brief gestuurd aan een groep landbouwbedrijven welke zich bevinden langs een strook aan weerszijden van een mogelijk tracé van een biogasleiding. De ingestuurde gegevens en reacties zijn in dit rapport verwerkt. De berekening voor het verkrijgen van inzicht in de kosten van de exploitatie van een biogasleidingsysteem, is gebaseerd op de benodigde investeringen en de reguliere kosten. Basis hiervoor zijn o.a. de ontvangen offertes voor de aanleg van een leiding. Voor de opbrengsten is uitgegaan van de tarieven zoals deze gelden voor de SDE+ regeling 2012 als vergoeding voor de productie van biogas / groen gas. Biogasleiding Steenwijkerland, fase 3 5/28

6 3. Keuze en kosten tracé biogasleiding Bij de aanleg van een biogasleiding is het belangrijk dat er zoveel mogelijk gas wordt getransporteerd. Daarnaast is een constante productie en een constante afname over het gehele jaar van belang. Voor de productie van biogas is uitgegaan van een bestaande vergister en een binnenkort te realiseren biogasinstallatie. Voor het leveren op het gasnet spelen de volgende factoren een rol. Locatie: Kanaalweg Blokzijl. Er wordt ingevoed in een zgn. ingesloten gebied dat gevoed wordt door M&R Emmeloord. Grootste afnemer in dit gebied is de tuinbouw bij Luttelgeest. De tuinbouw neemt zomers maximaal m 3 /uur in maar stopt s nacht met de inname. s Winters kan het groene gas goed worden gebruikt. In de zomer is er een afzetprobleem want dan wordt er periodiek minder gas afgenomen dan dat er aan groen gas wordt geleverd. Zonder maatregelen (zie hierna alternatieven) is er geen ruimte voor m 3 /uur. Locatie N. ter Maethstraat Steenwijk. GTS gaat uit van aansluiten op de RTL leiding N KR-003 met max. 100 m DN100 aansluitleiding. In de winter wordt dit gebied beleverd via reduceer Wanneperveen door M&R den Kaat-II en zomers door M&R Den Kaat-I. Het afzetgebied omvat in de zomer de regio Meppel en het gebied rondom Zwolle. De minimale afzet is in de zomer ca m 3 /uur. In het afzetgebied levert al een andere groen gas producent en er zijn nog een aantal aanvragen van groen gas producenten. s Winters kan het groene gas goed worden gebruikt. In de zomer is er een afzetprobleem want dan wordt er periodiek minder gas afgenomen dan dat er aan groen gas wordt geleverd. Zonder maatregelen (zie hierna alternatieven) is er ook hier geen ruimte voor m 3 /uur. ALTERNATIEVEN t.a.v. de aansluiting 1. Druk verlagen in het RTL 2. Opheffen van netscheidingen 3. Levering via het HTL uur norm hanteren. Ad 1.Het RTL bij Blokzijl wordt gevoed door Meet en Regelstation (M&R) Emmeloord (A202). Als de uitlaatdruk van 40 naar 30 bar(o) wordt verlaagd schept dat een ruimte van ca m 3 (minder netvulling ) /1.500 resulteert in 6 uur buffertijd totdat het RTL weer vol zit. Conclusie is dat het verlagen van de uitlaatdruk van M&R Emmeloord onvoldoende ruimte biedt om zomers constant m 3 /uur groen gas in te nemen in het RTL. Het RTL bij Steenwijk wordt gevoed door M&R Den Kaat-I (A102). Als de uitlaatdruk van 40 naar 30 bar(o) wordt verlaagd schept dat een ruimte van ca m 3 (minder netvulling ) /1.500 resulteert in 53 uur buffertijd totdat het RTL weer vol zit. Biogasleiding Steenwijkerland, fase 3 6/28

7 Conclusie is dat het verlagen van de uitlaatdruk van M&R Emmeloord hier wel ruimte biedt om zomers constant m 3 /uur groen gas in te nemen in het RTL. Ad 2. Door het opheffen van de netscheiding Lemmer Emmeloord (S1476) wordt het beleveringsgebied van M&R Emmeloord (A202) gekoppeld aan dat van M&R Birstum/Nijland. De verbindingsleiding N is echter lang en de afzet bij Lemmer en omstreken is gering. In Zuid-Friesland zijn ook enkele groen gas initiatieven. Het openen van de netscheiding levert daarom nauwelijks extra afzet op en is dus niet zinvol. Ad 3. De afstand van Steenwijk en/of Blokzijl tot een HTL leiding bij Emmeloord en/of Den Kaat, bedraagt meer dan 22 resp. 30 km. Vanwege deze afstand en de kosten die gepaard gaan met een aansluiting over deze lengte heeft GTS deze optie verder niet uitgewerkt. Wanneer er meerdere aanvragen voor invoeding van groen gas voor hetzelfde stromingsgebied zijn dan rekent GTS met alleen de capaciteit van de aanvrager. Met andere woorden, als GTS aangeeft dat er ruimte is voor het invoeden van groen gas betekent dat die ruimte er is maar dat die mogelijk minder wordt of verdwijnt zodra er in het stromingsgebied meer aansluitingen voor het invoeden van groen gas gerealiseerd worden. Het verzorgen van een invoedpunt impliceert niet dat er transportcapaciteit beschikbaar wordt gesteld. Voor het verkrijgen van transportcapaciteit dient er een boekingsverzoek bij GTS ingediend. GTS zal vervolgens dit verzoek in behandeling nemen en, afhankelijk van de op dat moment nog beschikbare transportcapaciteit, toewijzen of afwijzen. 3.1 Keuze richting Steenwijk Voor een rechtstreekse levering aan het 8 bar net, is de mogelijkheid te beperkt. Dit uitgaande van de vergunde en bestaande capaciteit van beide installaties. Bovendien zou dan een verdere aansluiting van derden worden uitgesloten. De productie van biogas bij deze vergisters is van een zodanige omvang dat er op het reguliere gasnet onvoldoende opname capaciteit bestaat. Om deze reden is levering aan het gasnet te Blokzijl afgevallen. Ook de aansluiting op het 8 bar net te Steenwijk is vanwege onvoldoende zekerheid in afname, geen basis voor een reguliere en regelmatige levering. Voor voldoende zekerheid in afname is daarom gekozen voor aansluiting op het hogedruk gasnet van Gasunie te Steenwijk. Biogasleiding Steenwijkerland, fase 3 7/28

8 3.2 Keuzes in traject Vanaf de Jan van Nassauweg Aan de Jan van Nassauweg onder Giethoorn is een biogasinstallatie in aanbouw. Bij de trajectkeuze wordt vanaf deze weg gekozen voor de richting Steenwijk. De lengte van dit traject bedraagt meter. Hierbij wordt er vanuit gegaan dat de hoofdleiding loopt langs de Blokzijlseweg tot de Jan van Nassauweg. Langs laatstgenoemde weg loopt een aparte aansluitleiding naar de biogasinstallatie. De kosten voor de hoofdleiding langs de Blokzijlse weg bedragen ,-. De lengte van de aansluitleiding bedraagt 650 meter en de kosten voor deze aansluitleiding bedragen , Vanaf Baarlo Bij Baarloo staat aan de Uiterdijkenweg 61, reeds een in bedrijf zijnde biogasinstallatie. Wanneer deze ook wordt aangesloten richting Steenwijk, betekent dit een verlenging van de leiding welke loopt langs de Blokzijlseweg tot aan de Jan van Nassauweg. De lengte van dit extra traject bedraagt meter. In dit geval bedragen de kosten voor dit stuk hoofdleiding ,-. Daarnaast zal er nog een stuk aansluitingleiding van ca meter vanaf Uiterdijkenweg 61 naar de Blokzijlseweg gelegd worden. De kosten hiervoor bedragen volgens opgave Rendo , Uitgangspunt berekening Er is bij de berekening gekozen voor een gasleiding van Baarlo naar Steenwijk, langs de Blokzijlseweg. Biogasleiding Steenwijkerland, fase 3 8/28

9 De aansluitleidingen vanaf de bestaande en de binnenkort te realiseren installatie zijn daarbij afzonderlijk in de investering meegenomen. In de financiering van een eventuele realisatie kan deze daardoor apart worden meegenomen. Biogasleiding Steenwijkerland, fase 3 9/28

10 4. Aansluiting van derden op de biogasleiding Meer gas door een leiding, betekent lagere kosten per m³ (bio)gas. Tegelijkertijd is in een eerder stadium van onderzoek de belangstelling in het gebied gepeild voor een eventuele deelname aan een biogasproject. Uit de opgegeven belangstelling voor een bijeenkomst is in kleiner verband een vervolg gegeven aan een nadere uitwerking. Dit heeft geleid tot een kosten- en exploitatieberekening voor een aantal alternatieven van biogasopwekking. Tegelijk heeft dit tot gevolg gehad dat er een bewustwording bij de betrokkenen ontstond van de perspectieven voor de bedrijven op de langere termijn. Naast mestverwerking bleef het opwekken van biogas op het individuele bedrijf daarbij een alternatief. Bij het berekenen van de mogelijkheden en de exploitatie van een centrale leiding naar het gasnet van Gasunie te Steenwijk, is het waardevol te weten wat de daadwerkelijke interesse is van de bedrijven in deze regio. Voor het peilen van de interesse in het gebied zijn daarom de agrariërs gevraagd of men belangstelling heeft voor deelname aan dit project. Ook is gevraagd te overwegen of men mogelijk op termijn in de toekomst interesse zal hebben om aan te sluiten op een biogasleiding. Er is daartoe een brief gestuurd naar bedrijven welke grenzen aan een aan te leggen leiding langs de Blokzijlseweg vanaf Baarlo naar Steenwijk en daar aansluit op het hoge druk net van Gasunie. 4.1 Keuze bedrijven Aansluiting op de hoofdleiding kan in de vorm van een aansluitleiding vanaf het individuele bedrijf. De kosten van deze leiding zijn voor rekening van het individuele bedrijf. Ook kunnen de kosten als een afzonderlijke post worden berekend en gefinancierd door derden. Er is gekozen voor een maximale afstand van meter naar de hoofdleiding. Bij het verzenden van de brief is daarom gekozen voor bedrijven welke op een maximale afstand van meter zijn gelegen gerekend vanaf de hoofdleiding aan de Blokzijlseweg. Bij de omvang van de bedrijven is gekozen voor een bedrijfsgrootte vanaf 70 melkkoeien en jongveebedrijven vanaf 100 stuks. Er zijn op deze basis 42 brieven verzonden. Het resultaat is in het volgende hoofdstuk nader uitgewerkt. 4.2 Resultaat inventarisatie Van de 42 verzonden formulieren zijn er 10 formulieren ingevuld en terug ontvangen. Dit betrof 9 melkveehouderijbedrijven en één varkenshouderij. De melkveehouderijbedrijven hebben samen een oppervlakte van ca. 750 ha landbouwgrond, waarvan ruim 100 ha akkerbouw. Ze bezitten samen ca koeien, waarvan ruim stuks jongvee. Er zijn 7 bedrijven met interesse voor het in bedrijf hebben van een vergistingsinstallatie. Van deze bedrijven hebben 6 bedrijven interesse in een eigen (kleinschalige) vergister. Hiervan willen een viertal eventueel samen met een ander bedrijf vergisten. Twee van de bedrijven met interesse voor een kleine vergister, geven te kennen ook interesse te hebben voor een eigen vergister, ongeacht de grootte. Eén bedrijf wil uitsluitend met een derde vergisten en daarnaast mest leveren en digestaat ontvangen. Biogasleiding Steenwijkerland, fase 3 10/28

11 Vijf bedrijven zijn bereid om mest te leveren, waaronder het varkensbedrijf. De bedrijven met interesse voor een vergister bezitten samen 935 melkkoeien en totaal bijna stuks vee. Samen produceert dit vee ca m³ mest, wanneer alle mest zou worden opgevangen. Wanneer van deze bedrijven alle mest zou worden vergist, zonder toevoeging van co-producten, betekent dit een biogasopbrengst van ca m³ biogas per jaar en ca. 115 m³ per uur. Omgerekend is dit ca m³ aardgas per jaar. Wanneer de getoonde interesse van de zeven bedrijven zou resulteren in een daadwerkelijke realisering van een vergistinginstallatie, zou er een toename zijn in de hoeveelheid te transporteren biogas met slechts enkele percentages. Een verdere uitwerking van de mogelijkheden voor het individuele bedrijf en de kansen tot realisatie kan een vervolg zijn op de getoonde interesse. De investering voor aansluiting van deze bedrijven op de centrale leiding is dan ook niet opgenomen in de calculatie. Gezien de hoeveelheid is wel een berekening gemaakt van de effecten op de totale kostprijs van de leiding, wanneer de hoeveelheid biogas respectievelijk met 10 en 20% zou toenemen. Overzicht resultaten inventarisatie belangstelling voor deelname aan het biogas project Steenwijkerland aantal verzonden formulieren 42 aantal ontvangen formulieren 10 aard bedrijven melkvee 9 overig 1 (varkens houderij) specificatie melkveebedrijven oppervlakte in ha aantal stuks vee wil mest wil digestaat geinteresseerd in wil samen met energieverbruik grasland akkerbouw melkvee jongvee leveren ontvangen eigen vergister kleine vergister derden vergisten kwh m³ gas x xxx xx > x x > x x x x x x < < x x > x x x > x x > < x x > Totaal gemidde 72 varkenshouderij 350 zeugen x > totaal interesse voor vergister koeien 935 stuks vee 1645 Biogasleiding Steenwijkerland, fase 3 11/28

12 5. Berekening kostprijs biogashub De kostprijs voor het leidingtracé bestaat uit onderdelen waarbij gebruik is gemaakt van verschillende bronnen. Hierna volgt een overzicht van de uitwerking per onderdeel. 5.1 Kosten netkoppeling GTS schat op basis van andere groen gas projecten dat de kosten voor de aansluiting ca ,- zullen bedragen (prijspeil 2011). In dit bedrag is plaatsing van een T-stuk, 100 meter 4 leiding een afsluiter en telemetrie begrepen. Voor deze kosteninschatting is geen tracé of locatie onderzocht. NB GTS heeft niet de kosten of en hoe lang de netscheiding open moet van het opheffen van netscheidingen onderzocht. Ook het periodiek (enkele uren) of permanent (zomerperiode) opheffen is niet onderzocht. Reden om dit niet te onderzoeken is dat er waarschijnlijk meerdere groen gas aanvragen voor de betreffende regio worden ingediend. Daardoor is het niet met zekerheid vast te stellen De kosten voor het periodiek verlagen van de uitlaatdruk van M&R s (zie alternatief 1) zijn niet door GTS onderzocht. Het is op dit moment niet duidelijk hoe en wat hiervoor moet worden aangepast. GTS is verantwoordelijk voor het vaststellen en op correcte wijze in rekening brengen van het geleverde gas. Nog nader moet worden vastgesteld op welke wijze dat zal plaatsvinden (door het plaatsen van extra Gaschromatografen (GC s) of op andere wijze). Wanneer GTS de hiervoor te maken kosten niet mag terugverdienen (akkoord NMA) dan zal de groen gas producent deze kosten moeten financieren. Planning Realisatie van deze aansluiting/maatregel is indicatief vastgesteld op 12 maanden na ondertekening van de investeringsovereenkomst door beide partijen. Voor het opstellen van de investeringsovereenkomst dient een periode van 4 maanden te worden aangehouden na ondertekening van de overeenkomst offerte aanvraag. NB GTS heeft in het verleden diverse leidingverleggingprojecten beoordeeld van de N KR-003 in Steenwijk. Daarbij kwam als bijzonderheid naar voren dat deze leiding door een dichtbebouwde woonwijk met een school loopt. GTS vraagt zich af of het reëel is dat hier een groen gas invoedpunt met odorisatie gebouwd wordt. Dit is dus een aandachtspunt voor het vervolg van dit project. Gassoort De gasontvangststations in de regio worden normaliter beleverd met G-gas door M&R Emmeloord (A202) en Den Kaat-I of -II. E2 zal groen gas leveren van een met G-gas vergelijkbare kwaliteit. De invoeder dient zorg te dragen voor de lokale meting van de kwaliteit van het geleverde gas, de odorisatie, de vloeistofvang voorziening, druk- en flowbeveiligingen en registratie. Deze data wordt doorgestuurd naar Gasunie. Als de aansluiting doorgaat zal het een en ander worden vastgelegd in een GCA die door GTS wordt opgesteld. Biogasleiding Steenwijkerland, fase 3 12/28

13 5.1.1 Disclaimers Bovengenoemde indicatieve kostenraming en indicatieve planning zijn samengesteld op basis van een globale beschouwing, waaraan geen rechten kunnen worden ontleend. Nadat de overeenkomst offerteaanvraag door beide partijen is ondertekend zal de scope, begroting van de kosten en beoogde planning verder ingevuld worden om te komen tot een investeringsovereenkomst. 5.2 Kosten leidingtracé en aansluitleidingen Kostenraming Voor de kosten van het leidingtracé is een raming opgesteld door Rendo. Trace Druk Beschrijving leiding Lengte Soort leiding Diameter + wanddikte A 8 bar Aansluitleiding vanaf invoeder tot Blokzijl B 8 bar Transportleiding langs Provinciale weg Blokzijl-Giethoorn C 8 bar Aansluitleiding vanaf invoeder Giethoorn naar Provinciale weg D 8 bar Transportleiding langs Provinciale weg Giethoorn-Steenwijk tot GOS in Steenwijk Bedrag 1350 PE100-SDR11 110x , PE100-SDR11 160x14, ,- 650 PE100-SDR11 110x , PE100-SDR11 160x14, ,- De begrote bedragen zijn uit voorzichtigheidsprincipe aan de hoge kant. Hierop een korte toelichting. Het voorgestelde tracé langs de provinciale weg heeft smalle bermen en er staan bovendien veel bomen. Dit zal kunnen betekenen dat er op verscheidene delen de biogasleidingen in particuliere gronden gelegd moet worden waardoor de eenheidsprijs relatief hoog is geworden vanwege de noodzakelijke werkstrookvergoedingen en zakelijk recht overeenkomsten. Ook zijn verscheidene gestuurde boringen noodzakelijk om waterkruisingen of andere kunstwerken te passeren. Indien het project concretere vormen aanneemt ziet Rendo wel mogelijkheden om een scherpere prijs te bewerkstelligen door bepaalde toeslagen naar beneden bij te stellen. Ook uit veiligheidsoverwegingen is rekening gehouden met scherpere eisen voor de aanleg van biogasleidingen (zie ook het stukje onder Gaswet) Gaswet Momenteel is er een landelijke discussie gaande over de biogasleidingen vooral uit oogpunt van veiligheid. Naar verwachting zullen de biogasleidingen over niet al te lange termijn onder de gaswet gaan vallen. In dat kader is door de ministeries I&M en EL&I aan een werkgroep van de netbeheerders gevraagd om mee te denken over de veiligheidsaspecten en daarvoor conceptspecificaties op te stellen voor het transport van biogas. Enkele hoofdpunten uit de notitie zijn hieronder weergegeven. Allereerst betreft dit de conditie van het biogas. Biogasleiding Steenwijkerland, fase 3 13/28

14 Tabel 1: Richtlijn biogas specificaties voor veiligheid en netintegriteit Water Condens vrij (bij uitlaatdruk vergister) Waterstofsulfide <230 mg/nm 3 (160 ppm) Ammoniak <15 mg/nm 3 Hogere koolwaterstoffen <325 mg/nm 3 Minimale inlaatdruk 20 mbar Maximale inlaatdruk 8 bar Dauwpunt < -3 C bij 8 bar Gas temperatuur > 5 C < 40 C Koolwaterstof (CO 2 ) < 45% (i.v.m. detecteerbaarheid ) Daarnaast ook maatregelen ten behoeve van de aanleg. De hoofdpunten hierbij zijn: Minimale gronddek van 1 m en in landbouwgrond van 1,5 m. Minimale afstand tot gebouwen minimaal 3,5 m. Toepassen grondverbetering door aanvullen met schoon zand tot 0,2 m dek. Verplicht aanbrengen van afdekband en waarschuwingslint. Bovengronds markeren. Buismateriaal PE100-SDR11 met lange lengtes en met afwijkende kleurmarkering. Leidingsecties < 4 km door middels van afsluiters en afblaasunits. Aanmerken van de biogasleiding in de bedrijfsinformatiesystemen met eis voorzorgsmaatregel zodat bij KJLIC melding automatisch bericht naar netbeheerder gaat. Sterktebeproeving volgens reguliere werkwijze bij aardgastransportleidingen Alternatief plan Een suggestie van Rendo is om een alternatief plan voor te leggen. De gedachte hierbij is om het biogastransportnet niet helemaal door te trekken naar het gasontvangstation in Steenwijk maar deze te laten eindigen nabij de Nieuwe Beulakerweg / Industrieterrein Groot Verlaat. Het idee is om in deze omgeving het biogas op te werken naar groen gas en ter plaatse in het 8 bar gasnet van NV Rendo in te voeden. Door deze verplaatsing van de groen gas opwerkingsinstallatie wordt voorkomen dat de biogasleiding dwars door een deel van Steenwijk moet worden gelegd hetgeen een flinke kostenbesparing en ook risicobeperking op zou kunnen leveren. Bovendien is er dan tot een bepaalde capaciteit geen invoeding naar het 40 bar gasnet noodzakelijk. Pas wanneer de capaciteit van het 8 bar gasnet is bereikt zou het compressorstation bij het Gasontvangstation in Steenwijk gebouwd hoeven te worden om deze vervolgens in de daluren te laten draaien zodat ook de exploitatie kosten lager zullen uitvallen vanwege de lagere compressiekosten. Biogasleiding Steenwijkerland, fase 3 14/28

15 Raming alternatief plan Tracé Druk Beschrijving leiding Lengte Soort leiding Diameter + wanddikte A B C D 8 bar Aansluitleiding vanaf invoeder tot Blokzijl 8 bar Transportleiding langs Provinciale weg Blokzijl-Giethoorn 8 bar Aansluitleiding vanaf invoeder Giethoorn naar Provinciale weg 8 bar Transportleiding langs Provinciale weg Giethoorn-Steenwijk tot Beulakerweg/Groot Verlaat, Steenwijk Bedrag 1350 PE100-SDR11 110x , PE100-SDR11 160x14, ,- 650 PE100-SDR11 110x , PE100-SDR11 160x14, ,- Alternatieve mogelijkheid Wanneer het project in een concreter stadium komt wil Rendo graag van gedachten wisselen over eventuele andere mogelijkheden. Tevens hebben Rendo en Enexis de intentie om bij biogasprojecten samenwerking te zoeken. Naast de aanleg van biogasleidingen kan er dan ook gesproken worden over eventueel het beheer van dergelijke leidingen zoals het opnemen in bedrijfsmiddelen (GIS), WION verplichtingen, periodiek gaslekzoeken, onderhouden afsluiterschema s etc. Als gevolg van dit alternatief daalt de kostprijs van de transportleiding over traject D met , Kosten compressors en drogers Compressor bij invoeder Blokzijl Capaciteit 800Nm 3 /uur biogas van 1.03 naar 10 barg. Hiervoor is een Josef Mehrer olievrije watergekoelde zuigercompressor voor geselecteerd, type TVZ kw, opgenomen asvermogen circa 110 kw. Budgetprijs ,- exclusief besturing /starterkast en omkasting. Compressor bij invoeder Giethoorn Capaciteit 1800 Nm 3 /uur biogas van 1.03 naar 10 barg. Hiervoor zijn twee TVZ kW (ieder 900Nm 3 /uur) compressoren voor nodig, met een opgenomen asvermogen per compressor van circa 124 kw. Budgetprijs voor de benodigde twee compressoren ,- exclusief besturing /starterkast en omkasting. Centrale compressor bij GOS Om 1750 Nm 3 /uur groen gas van 4 naar 40 barg te comprimeren zijn twee TVZ kw (ieder 875 Nm 3 /uur) compressoren nodig, 870 omw/min. Opgenomen asvermogen per compressor circa 96 kw, budget prijs per compressor circa ,-. Dit betekent een totaal bedrag van ,- exclusief besturing /starterkast en omkasting. Biogasleiding Steenwijkerland, fase 3 15/28

16 Er is voor de compressie van 4 naar 40 een tweetraps compressor nodig, terwijl voor opvoering van 8 naar 40 met een eentrapscompressor kan worden volstaan. 5.4 Kosten opwerken naar Groen gas Onderdeel Aantal m³ Biogasproductie m³ Vollasturen uur Biogasproductie per uur m³/uur Methaan biogas 55% procent Methaan aardgas 89% procent Groen gasproductie m³/uur Groen gasproductie totaal m³ Uitgangspunten Elektriciteitsgebruik 0,101 kwe/m³ Watergebruik 0,009 m³/m³ Investering Opwerkinstallatie Overige/onvoorzien Investeringskosten Jaarlijkse afschrijving Jaarlijkse rente Totaal Operationele kosten Onderhoud Bediening Elektriciteit Water Chemicalien Nutrients Onvoorzien Totale kosten opwerken Biogasleiding Steenwijkerland, fase 3 16/28

17 5.5 Exploitatie voor biogasproducenten Investeringen Invoeder Blokzijl Invoeder Giethoorn Invoeder per kleinschalig Investering aanvoerleiding Boostcompressor Droger Meet en regelinstallaties per vergister Aansluiting op hoofdleiding per vergister Totaal Afschrijving Rente Operationeel Periodieke aansluitkosten Vastrecht aansluiting Elektriciteitsverbruik compressoren en drogers Onderhoud compressoren Onderhoud Drogers Meetdata kosten Jaarlijkse kosten De jaarlijkse kosten dienen te worden vergoed door de biogas Hub. Dit wordt weergegeven in de navolgende paragraaf. De kosten voor het individuele bedrijf met een kleine installatie dienen per bedrijf te worden berekend. Biogasleiding Steenwijkerland, fase 3 17/28

18 5.6 Exploitatie voor Biogashub Onderdeel kosten Investeringen biogastracé netkoppeling Investering hoofdleidingen Regelinstallatie hoofdleiding Compressor bij invoeding Opwerken Opwerkinstallatie Overige/onvoorzien Totaal investeringen Afschrijving (12 jaar) (incl. opwerken) Rente (5%, halfwaarde rente) Operationeel Biogastracé Elektriciteitsverbruik compressor Centraal Onderhoud compressoren Meetdata kosten Onvoorzien Totale operationele kosten biogas tracé Opwerken Onderhoud Bediening Elektriciteit Water Chemicaliën Nutriënts Onvoorzien Totale operationele kosten opwerken Jaarlijkse kosten investeringen (tracé + opwerken) Jaarlijkse kosten operationeel Totale kosten per jaar Opbrengsten Opslag Biogashub (13,1 ct./m³ groen gas SDE 2012) Vergoeding kosten biogasproducenten (5.5) Totale kosten per jaar Netto resultaat Biogasleiding Steenwijkerland, fase 3 18/28

19 5.7 Situatie per extra aangesloten kleinschalige biogasinstallatie Onderdeel Aantal eenheid Mestproductie gemiddeld bedrijf ton biogasproductie per ton mest 35 m 3 /ton Glycerine 200 ton biogasproductie per ton glycerine 700 m 3 /ton Biogasproductie m 3 biogas Groen gasproductie bij 55% methaan m 3 groen gas Opslag Biogashub (13,1 ct./m³ groen gas) Vergoeding biogasproducenten Netto resultaat Uit bovenstaande berekening blijkt dat de extra vergoeding, wanneer is aangesloten op een Hub, juist een netto resultaat tot gevolg heeft van ca ,-. Daarnaast dient per bedrijf te worden uitgerekend of een dergelijke installatie daadwerkelijk rendabel is voor het individuele bedrijf. Hierbij mag voor de SDE 2012 gerekend worden met een bedrag van 0,577 per m³ groen gas. (70,8 opslag voor Hub = 13,1). In dit geval is per bedrijf geen opwerkunit nodig en/of een WKK. 5.8 Berekening Alternatief plan Rendo Wanneer het alternatief van Rendo kan worden doorgevoerd, heeft dit een grote invloed op de exploitatie van de Hub. De hoofdleiding wordt ca ,- goedkoper. Daarnaast kan fors worden bespaard op de compressiekosten voor het biogas. Volgens opgave van Rendo is er bij een invoeding van m³ per uur, zeker ruimte voor uur per jaar. Dit betekent dat nog maximaal uur per jaar het gas op het 40 bar net moet worden ingevoed. Doordat ook in de resterende uur nog wel een deel kan worden ingevoed, is voorlopig gerekend met nog vollasturen voor de compressor op het 40 bar net. 5.9 Berekening alternatief plan met 1 vergister Naar aanleiding van de bespreking van het eindrapport en de laatste nieuwe ontwikkelingen (faillissement vergister Baarlo) is nog een volgende businesscase doorgerekend. Daarbij zijn de volgende wijzigingen meegenomen: De capaciteit van de invoeder nabij Giethoorn, wordt berekend op 800 m 3 / uur i.p.v m 3 /uur. Dit is de vergunde capaciteit voor een uitbreiding, het overige deel is inmiddels gevuld met de SDE beschikking van 2010 en geldt voor een periode tot Er is besloten om het project te faseren. In de 1 e fase wordt alleen de invoeder nabij Giethoorn doorgerekend met 800 m 3 per uur. Dit is het kortste tracé met het grootste potentieel aan biogas. Een uitbreiding naar Blokzijl of eventuele andere producenten kan volgen in een latere fase. Gekozen is voor het alternatievetracé van Rendo (zie paragraaf 5.2.3), waarbij het biogas tot Groot Verlaat wordt getransporteerd. Hiermee wordt bespaard op de aanleg van de leiding, en op compressiekosten. Biogasleiding Steenwijkerland, fase 3 19/28

20 De leidingen worden afgeschreven over een periode van 25 jaar. Voor het opwerken, comprimeren en drogen wordt de afschrijving over 12 jaar gehandhaafd, wat beter aansluit bij de technische levensduur van deze onderdelen. Voor de opbrengsten van de HUB wordt uitgegaan van de SDE conceptraming van Hier wordt uitgegaan van een kostprijs van de HUB van 14,7 cent, welke 1,6 hoger ligt dan de vastgestelde kostprijs van de SDE in Er is van uitgegaan (zoals gesuggereerd bij het overleg) dat de compressiekosten voor het op druk brengen van 8 naar 40 bar, voor rekening van de Gasunie zullen zijn. Deze voorstellen zijn doorgerekend in de businesscase. Zie onderstaande tabellen. De kosten voor aanleg van de leiding plus het opwerken en invoeden van het gas op het aardgasnet, zijn in deze situatie toegenomen van 8 eurocent naar 9 eurocent per m³ biogas. Ondanks de reeks doorgevoerde besparingen, vallen de kosten hoger uit, omdat de biogasproductie sterk is afgenomen. Omgerekend naar groen gas is dit 14,4 eurocent bij 55% methaan. De opslag die in het conceptvoorstel van de SDE 2013 aan HUB s wordt toegerekend bedraagt 14,7 eurocent per m3 groen gas. Om deze leiding te realiseren is, inclusief een aansluitleiding naar bestaande vergisters, een totale investering nodig van ca (= 44% van het gehele traject). De investering in een leidingsysteem en opwerkunit heeft bij dit alternatief een netto resultaat van per jaar. Deze HUB is daarbij net kostendekkend. Door aanleg van deze leiding wordt het voor de biogasproducenten mogelijk om groen gas te produceren tegen een opbrengst prijs van 0,551 per m³ groen gas (concept SDE 2013). ( In vergelijking met de opwekking van elektriciteit is dit, omgerekend, 17,0 ct per kwh). De conclusie kan zijn dat, hoewel in deze situatie de HUB net kostendekkend is, het rendement voor investeerders te laag zal zijn. Rendementseisen van investeerders kunnen daardoor een grote rol spelen. Daarnaast wordt in deze situatie nog niet voldaan aan de eisen van een HUB, omdat door slechts één biogasproducent biogas levert. Biogasleiding Steenwijkerland, fase 3 20/28

21 Kosten opwerken naar Groen gas bij alternatief plan met 1 vergister Onderdeel Aantal m³ Biogasproductie m³ Vollasturen uur Biogasproductie per uur 800 m³/uur Methaan biogas 55% procent Methaan aardgas 89% procent Groen gasproductie 494 m³/uur Groen gasproductie totaal m³ Uitgangspunten Elektriciteitsgebruik 0,101 kwe/m³ Watergebruik 0,009 m³/m³ Investering Opwerkinstallatie Overige/onvoorzien Investeringskosten Jaarlijkse afschrijving Jaarlijkse rente Totaal Operationele kosten Onderhoud Bediening Elektriciteit Water Chemicalien Nutrients Onvoorzien Totale kosten opwerken Biogasleiding Steenwijkerland, fase 3 21/28

22 Exploitatie voor biogasproducenten bij alternatief plan met 1 vergister Investeringen Invoeder Blokzijl Investering aanvoerleiding Boostcompressor Droger Meet en regelinstallaties per vergister Aansluiting op hoofdleiding per vergister Totaal Afschrijving Rente Operationeel Periodieke aansluitkosten 744 Vastrecht aansluiting 540 Elektriciteitsverbruik compressoren en drogers Onderhoud compressoren Onderhoud Drogers Meetdata kosten Jaarlijkse kosten Biogasleiding Steenwijkerland, fase 3 22/28

23 Exploitatie voor Biogashub: vergelijking van varianten Onderdeel Investeringen biogastracé Oorspronkelijke berekening Alternatief Rendo Variant met 1 vergister netkoppeling Investering hoofdleidingen Regelinstallatie hoofdleiding Compressor bij invoeding Opwerken Opwerkinstallatie Overige/onvoorzien Totaal investeringen Afschrijving biogastrace Rente biogastrace Afschrijving totaal/ Afschrijving opwerken Rente totaal / Rente opwerken Operationeel Biogastracé Elektriciteitsverbruik compressor Centraal Onderhoud compressoren Meetdata kosten Onvoorzien Totale operationele kosten biogas tracé Opwerken Onderhoud Bediening Elektriciteit Water Chemicaliën Nutriënts Onvoorzien Totale operationele kosten opwerken Jaarlijkse kosten investeringen (tracé + opwerken) Jaarlijkse kosten operationeel Totale kosten per jaar Opbrengsten Opslag Biogashub (13,1 ct./m³ groen gas SDE 2012) Vergoeding kosten biogasproducenten (5.5) Totale kosten per jaar Netto resultaat Biogasleiding Steenwijkerland, fase 3 23/28

24 6. Mogelijkheden en visie in relatie tot de landbouw 6.1 Kansrijke mogelijkheden Voor een verdere verduurzaming van de energievoorziening zijn er een aantal uiteenlopende mogelijkheden onderzocht. In het kader van de bedrijfsontwikkeling is er een voortgaande schaalvergroting in de landbouw. De kans dat dit in de komende jaren nog zal doorgaan is naar verwachting groot. In de melkveehouderij is dit mede als gevolg van het afschaffen van het melkquotum. Daarnaast speelt schaalvergroting een belangrijke rol in de kostprijsverlaging als gevolg van verdergaande automatisering en arbeidskosten. Ook in de intensieve veehouderij wordt een verdergaande schaalvergroting verwacht. Als gevolg hiervan komen er grotere hoeveelheden mest en reststromen beschikbaar op een zelfde locatie. Om het ondernemersrisico te spreiden zoekt men daarnaast mogelijkheden welke nauw aansluiten bij de hoofdactiviteiten van het bedrijf. Energie opwekken uit op het bedrijf aanwezige middelen, is daarbij een logische en welkome aanvulling op de productiemogelijkheden van het agrarische bedrijf. Biogasleiding Steenwijkerland, fase 3 24/28

25 7. Conclusies en aanbevelingen Conclusies: Hoe langer de biogasleiding, hoe meer biogas nodig is om deze rendabel te maken. Bij het in dit onderzoek is gekozen tracé van ca. 12 km langs beide covergisters, met een maximale capaciteit van ca. 14 mln. m3 biogas per jaar (= 1800 m3/uur). Op basis hiervan is het net rendabel deze biogasleiding te realiseren. Rendo Duurzaam heeft echter aangegeven, op dit moment het risico te groot te vinden, in verhouding tot het beperkte rendement en overige onzekerheden met betrekking tot beleid. Een andere exploitant ligt niet voor de hand, en zal ook deze afweging maken. Het extra aansluiten van kleine mestvergisters op boerderijschaal (ca. 20 m3 /uur per installatie) draagt nauwelijks bij aan de rentabiliteit van het geheel. Wel is dit van belang voor het draagvlak en verduurzaming. Met name de rentabiliteit van de biogasproductie op basis van mest is een belangrijk knelpunt. Gedurende het project is het algemene beeld van de rentabiliteit van vergisting er zeker niet beter op geworden (zie bijlage). Onder het huidige landelijke subsidiebeleid (SDE+) is het rendement van alleen mest vergisten en zelfs van covergisten onvoldoende, en is de bereidheid van boeren om hierin te investeren minimaal. Tegen het einde van het project (april 2012) werd bekend dat het faillissement is uitgesproken over de covergister in Baarlo. Naar aanleiding hiervan is nog een variant doorgerekend met alleen de covergister in Giethoorn als begin van een hub. Helaas leidde ook deze variant niet tot een betere businesscase. Het is afwachten of er een overnamekandidaat is voor de failliete covergister, en of dat nog weer nieuwe perspectieven biedt voor de biogasleiding. Biogasleiding Steenwijkerland, fase 3 25/28

26 Aanbevelingen: Geadviseerd wordt om op dit moment geen verdere aktie met betrekking tot de biogasleiding te ondernemen, maar om de ontwikkelingen in dit kader in de toekomst jaarlijks te evalueren. Stimuland zal hiervoor het initiatief nemen. Om toch tot een haalbare businesscase te komen en dit plan toch te realiseren, moeten zich nieuwe ontwikkelingen voordoen, zoals: essentieel is een voldoende hoge subsidie voor het opwekken van duurzame energie (SDE): meer dan 70 cent /m3 groen gas; de provincie Overijssel zet zich hiervoor in middels een lobby, maar de uiteindelijke beslissing zal van de nationale regering moeten komen. Mogelijk dat hierin wat verandert na de komende verkiezingen een doorbraak van nieuwe technieken op boerderijniveau waarbij vergisting wordt gecombineerd met mestverwerking kan het rendement voor een hele groep boeren sterk verbeteren. Momenteel wordt hier veel onderzoek naar gedaan (systemen als de AgriModem of vergelijkbaar) technische en biologische verbeteringen aan de huidige vergistingssystemen kan ook bijdragen aan het rendement voor covergisters is sinds dit voorjaar de systematiek voor bepalen welke coproducten zijn toegestaan, enigszins veranderd. Meer ingrijpende veranderingen staan ook op stapel. De verwachting is dat dit zal leiden tot een kostprijsdaling voor covergisters. De covergister in Baarlo staat nu te koop. Zodra zich een koper meldt met nieuwe plannen voor deze installatie, ontstaan weer nieuwe kansen. Door minimaal jaarlijks te evalueren en zo nodig aan te passen aan de nieuw ontstane situatie, kan snel weer een actueel beeld van de haalbaarheid worden verkregen. Biogasleiding Steenwijkerland, fase 3 26/28

27 Bijlage 1 SDE+ openstelling 2012 voor groen gas Biogasleiding Steenwijkerland, fase 3 27/28

28 Biogasleiding Steenwijkerland, fase 3 28/28