Collectie Jurriaan Andriessen: behangselboek

Transcriptie

1 Collectie Jurriaan Andriessen: behangselboek Algemene kenmerken Toegangsnummer: Periode: Archiefvormer Inleiding Collectie van 107 ontwerpen voor geschilderde behangsels door Jurriaan Andriessen ( ). De ontwerpen zijn meestal getekend met pen en penseel in kleur over een ondertekening in potlood. De ontwerpen waren bedoeld als voorstudies voor wandvullende schilderingen in olieverf op doek, zogeheten behangselschilderingen, een vorm van interieurdecoratie die in Nederland, met name in de 18 de eeuw, zeer populair was bij welgestelden. Jurriaan Andriessen behoorde tot de productiefste en zeker ook tot de beste behangselschilders van zijn tijd. Veel van de ontwerpen betreffen een hele wand, inclusief de betimmeringen waarin de behangsels gevat werden. De meeste tekeningen maken onderdeel uit van een set van drie, die samen drie wanden van het vertrek betreffen (de vensterwand is meestal niet weergegeven). In de loop der tijd zijn deze sets uiteengeraakt. Soms zijn op een tekening, scharnierend bevestigd, alternatieve ontwerpen voor de behangsels geplakt; enkele malen zijn deze alternatieve opzetstukken verdwenen of als losse tekeningetjes bewaard gebleven. Bij verwerving door het Stadsarchief waren de tekeningen ingeplakt in een album met opdruk J. Andriessen, bestaande uit 44 bladen plus schutbladen. Dit album is om behoudstechnische redenen ontmanteld. Vooral de matige kwaliteit van het papier van het album gaf hiertoe aanleiding. De tekeningen zijn apart of met enkele tegelijk op achterborden gezet in de oorspronkelijke volgorde, en afzonderlijk geborgen. De volgorde zoals aangetroffen in het album is geheel willekeurig. Een tweede, soortgelijk behangselboek wordt bewaard op het Rijksprentenkabinet. Sommige sets van ontwerpen zijn verspreid over beide albums. Dankzij het promotieonderzoek van dr. Richard Harmanni zijn nu de meeste sets gereconstrueerd en zijn opdrachtgevers en de huizen waarin de behangsels waren aangebracht bekend. Literatuur: R. Harmanni Jurriaan Andriessen ( ), behangselschilder, proefschrift Leiden Herkomst: Veiling nalatenschap Christiaan Andriessen, 1847, vermoedelijk in Omslag CC; daar mogelijk aangekocht door David Jacob van Lennep ( ) of diens zoon mr. Jacob van Lennep ( ). Via vererving aan mr. Willem Frederik van Lennep. in 1970 verworven uit bezit van mevr. Cécile Maria Roosmale Nepveu ( ), sinds 1950 weduwe van jhr. Willem Frederik van Lennep. Versie augustus

2 Inventaris 1 Album met 107 behangselontwerpen van Jurriaan Andriessen, behangselboek. Het album (61,5 x 39 x 2 cm) telt 45 kimbladen en is halfleer gebonden, ribben met goudopdruk, titel in goudopdruk op de rug J. Andriessen, binnenplat en rectozijde voorschutb ca ca. lit.: R. Harmanni Jurriaan Andriessen ( ), behangselschilder, proefschrift Leiden 2006, o.a. pp , getekende ontwerpen voor geschilderde behangsels door Jurriaan Andriessen ( ), behangselboek 1767 ca ca. album De tekeningen, afkomstig uit de nalatenschap van Jurriaans zoon Christiaan Andriessen, waren in de tweede helft van de 19 de eeuw ingeplakt op 44 bladen in een album met rood lederen rug met opschrift J. Andriessen. Het album is in de jaren negentig van de 20 ste eeuw om behoudstechnische redenen ontmanteld. De tekeningen zijn apart of met enkele tegelijk op achterborden gezet in de oorspronkelijke volgorde, en afzonderlijk geborgen (dozen G 206 en G 207). De volgorde zoals aangetroffen in het album is geheel willekeurig. Een tweede, soortgelijk behangselboek wordt bewaard op het Rijksprentenkabinet. Sommige sets van ontwerpen zijn verspreid over beide albums. 2 Ontwerp voor een wand met twee behangselvakken ter weerszijden van de schoorsteen in de voorkamer van het huis van Samuel Saportas, Nieuwe Keizersgracht 88. Behangselboek van Jurriaan Andriessen, blad 0. Literatuur: Harmanni 2006, cat. T recto m, in schoorsteenboezem: J Andriessen inv et fec 1775 verso m., potlood: Saportas 3 Ontwerp voor de achterwand van het vertrek boven de zijkamer op de eerste verdieping van het huis van Jan Fredrik Heyman, Keizersgracht 280. Behangselboek, blad 1. Literatuur: Harmanni 2006, cat. T112b ca. recto onder de supraportes: Koophandel (links) en Zeevaard (rechts) verso m., potlood: Heyman 4 Ontwerp voor de achterzijde van de middenzaal van het huis van Nicolaas van Staphorst, Keizersgracht 121, met twee behangselvakken ter weerszijden van een paneel met penantspiegel. Het ontwerp voor de tegenoverliggende wand, met schoorsteen, is in het ca ca. recto in vrst., l.o.: Koophandel ; r.o.: Veewijerij ; m.b.: Vrijhijd verso m., potlood: N. van C. T (doorgehaald), daaronder: N. van Staphorst 5 Ontwerp voor de zijwand in de zaal van de boekverkoper en kunstverzamelaar Jan de Groot, Keizersgracht 187, tweede versie. Behangselboek, blad 3. Literatuur: Harmanni 2006, cat. T80a ca. recto m.o., in schoorsteenboezem: J (rest afgeknipt) verso m., potlood: de Groot 6 Ontwerp voor een schoorsteenwand in de rechter zijkamer van Herengracht 520, voor Hendrik Hoeufft. Behangselboek, blad 4. Literatuur: Harmanni 2006, cat. T ca. recto in vrst., r.o. op lambrisering: 10-6ën J Andriessen verso m., potlood: Hoeuft 7 Ontwerp voor een zijwand met drie behangselvakken en een deur, voor de zijkamer bij Pieter Noordziek, Nieuwesteeg 2 te Leiden. Behangselboek, blad 5. Literatuur: Versie augustus 2016

3 Harmanni 2006, cat. T107a ca. recto in lambriseringen, v.l.n.r.: No 1-4v 8 3/4ën No 2-6vën No: 3-4v 8 3/4 8 Ontwerp voor achterwand met twee behangselvakken en twee lege vakken ter weerszijden van de port-brisée in de eetzaal van Huis Drakestein op de Lage Vuursche. Opdrachtgever was Coert Simon Sander, die het huis en de heerlijkheid in 1779 had gekocht. Ac ca. verso m., potlood: Op Drakesteijn bij G. La Borde 9 Ontwerp met twee dubbele deuren ter weerzijden van een behangselvak, voor de zijkamer van het woonhuis Keizersgracht 132 van de wijnkoper Hendrik Wessels. Behangselboek, blad 7. Verso krijtstudie van zittend vrouwelijk naakt (zie afb.nr. B ) ca. opschriften: geen 9A Krijtstudie van zittend vrouwelijk naakt. (Voor de voorzijde van dit blad zie afb.nr. B ). Literatuur: Harmanni 2006, cat. T48a 1780 ca ca. 10 Zijwand met twee behangselvakken ter weerszijden van een schoorsteen, voor de zijkamer in de woning van Martinus Alewijn, Herengracht 603. Behangselboek, blad 8. Literatuur: Harmanni 2006, cat. T143a ca. recto m., in schoorsteenboezem: J Andriessen inv et f. verso m., potlood: Alewijn 11 Ontwerp voor de achterwand in de achterzaal van Herengracht 572, voor Abraham Muyssart. Behangselboek, blad 9. Literatuur: Harmanni 2006, cat. T23b ca. opschriften: recto m.o., in lambrisering: hier moet de hond van de J H: Muyssart ; rechts: horizont. 12 Ontwerp voor een behangselvak ter linkerzijde van een schoorsteen. Voor het rechter vak zie afb.nr. B De voorstelling is geïnspireerd op een ets van Isaac de Moucheron. Een opdrachtgever voor deze behangsels is niet bekend. Behangselboek ca ca. 13 Ontwerp voor twee behangselvakken met klassiek arcadische landschappen. Behangselboek, blad 10. Literatuur: Harmanni 2006, cat. T ca ca. 14 Ontwerp voor een behangsel met een Hollands landschap; op de voorgrond een herberg en een voerman met paard. De voorstelling is gesneden uit een groter blad met een ontwerp voor een hele wand. Behangselboek, blad 10. Literatuur: Harmanni 2006, cat. T ca ca. 15 Behangselontwerp door Jurriaan Andriessen. In opdracht van Daniël Gildemeester sr. voor het Palacio das Janeles Verdes te Lissabon of het Palacio de Seteais te Sintra. Gildemeester was diamantair en consul voor de Republiek in Portugal. Hij had een sta ca. 16 Behangselontwerp door Jurriaan Andriessen. In opdracht van Daniël Gildemeester sr. voor het Palacio das Janeles Verdes te Lissabon of het Palacio de Seteais te Sintra. Gildemeester was diamantair en consul voor de Republiek in Portugal. Hij had een st ca. opschrift verso m., potlood: Gildemeester te Lissabon 17 Behangselontwerp door Jurriaan Andriessen. In opdracht van Daniël Gildemeester sr. voor het Palacio das Janeles Verdes te Lissabon of het Palacio de Seteais te Sintra. Gildemeester was diamantair en consul voor de Republiek in Portugal. Hij had een st ca. 18 Behangselontwerp door Jurriaan Andriessen. In opdracht van Daniël Gildemeester sr. voor het Palacio das Janeles Verdes te Lissabon of het Palacio de Seteais te Sintra. Gildemeester was diamantair en consul voor de Republiek in Portugal. Hij had een st ca. Versie augustus

4 19 Ontwerp voor een wand met twee behangselvakken ter weerszijden van de schoorsteen, voor de zaal van Herengracht 593. Opdrachtgever was Andries Josèphe ( ), die het pand in 1785 had gekocht. Behangselboek, blad 13. Literatuur: Harmanni 2006, ca ca. recto op de lambriseringen: 7-6 1/2 (tweemaal) verso, m., potlood: JosÃphe 20 Behangselvak uit een ontwerp voor een kamerwand, voor Hester Isabel Elias, Keizersgracht 401. De voorstelling is gebaseerd op een landschapsprent van Anthonie Waterloo. Behangselboek, blad 13. Literatuur: Harmanni 2006, cat. T141b ca. 21 Ontwerp voor een wand met twee behangselvakken ter weerszijden van de schoorsteen, voor de zaal van Herengracht 593. Opdrachtgever Andries Josèphe ( ), die het pand in 1785 had gekocht. Behangselboek, blad 13. Literatuur: Harmanni 2006, cat ca. recto op de lambriseringen: 6-9 1/2 (tweemaal); verso: Zaal A JosÃphe 22 Eén van vier ontwerpen voor behangselvakken, vermoedelijk voor Herengracht 535, in opdracht van Anthony Bakker en Elisabeth van Lennep. Behangselboek, blad 13. Literatuur: Harmanni 2006, cat. T32c verso m., potlood: dit gekomen 23 Eén van vier ontwerpen voor behangselvakken, vermoedelijk voor Herengracht 535, in opdracht van Anthony Bakker en Elisabeth van Lennep. Behangselboek, blad 13. Literatuur: Harmanni 2006, cat. T32d verso m., potlood: dit gekomen 24 Ontwerp voor een geschilderd behangsel door Jurriaan Andriessen, voor Van Heukelom. Als opdrachtgever komen in aanmerking Jan van Heukelom, Keizersgracht 109, of diens moeder Catharina Kloppenburg, weduwe van Frans van Heukelom, Damrak 63. Behangselboe ca. 25 Ontwerp voor een geschilderde behangsel voor Van Heukelom. Als opdrachtgever komen in aanmerking Jan van Heukelom, Keizersgracht 109, of diens moeder Catharina Kloppenburg, weduwe van Frans van Heukelom, Damrak 63. Behangselboek, blad 14. Literatuur: H ca. verso m., potlood: Van Heukelom 26 Eén van drie ontwerpen met arcadische landschappen, voor Gerrit Versteegh voor diens zojuist gekochte huis Singel 316. Behangselboek, blad 14. Literatuur: Harmanni 2006, cat. T15b ca. verso m., potlood: G Versteegh 27 Rechter deel van een ontwerp voor een schoorsteenwand met geschilderde behangsels, voorstellend een riviergezicht. Voor het linker behangselvak zie afb.nr. B De voorstelling is geïnspireerd op een ets van Isaac de Moucheron. Een opdrachtgev ca ca. recto o., in getekende marge: Ceres [?] 7-4 1/2 naast den schoorsteen aan de glazen verso m.b., potlood: Opzetstuk met variant van het rechter behangselvak op een ontwerp voor de achterwand in de zijkamer van Herengracht 603, opdrachtgever Martinus Alewijn. Voor het ontwerp van de hele wand zie afb.nr. B Behangselboek, blad 14. Literatuur: Har ca Versie augustus 2016

5 29 Ontwerp voor een behangsel, voorstellend een arcadisch landschap met een door een urn bekroonde sarcofaag die op pijlers in een rivier rust. Eén van vier tekeningen die waarschijnlijk als eerste aanzet zijn gebruikt voor de behangselvakken in het huis recto r.o. in getekende marge: J Andriessen inv 30 Tekening van een behangselvak uit een ontwerp voor een kamerwand, voor Hester Isabel Elias, Keizersgracht 401. Behangselboek, blad 15. Literatuur: Harmanni 2006, cat. T141a ca. verso m., potlood: Juffr Elias 31 Ontwerp van een behangsel met een rivierlandschap. Versneden fragment van een ontwerp voor een zijwand in de zijkamer van het huis van Pieter Noordziek te Leiden, Nieuwsteeg 2. Samen met de twee andere fragmenten vormen de behangselontwerpen een doorlo ca. 32 Zijwand met twee behangselvakken ter weerszijden van een paneel met spiegel. Voor het vertrek op de eerste verdieping, boven de zijkamer, van de woning van Jan Fredrik Heyman, Keizersgracht 280. Behangselboek, blad 16. Literatuur: Harmanni 2006, cat. T ca. recto m.o., op lambrisering: vriendschap verso m., potlood: Heuman 33 Ontwerp voor een zijwand met twee behangselvakken ter weerszijden van een schoorsteen, voor Isaac Lodewijks Jr., Keizersgracht 293. Vermoedelijk betreft het hier de eetzaal onder de grote zaal in het achterhuis. Het landschap op het rechter behangselva ca. verso m., potlood: Lodewijks 34 Ontwerp van een wand, met opklapbare alternatieven voor de behangselvakken links en rechts, de middenfiguur en het decoratieve vak midden boven. Voor Diederik Caspar Jamin, in de zijkamer van Nieuwezijds Voorburgwal 280. Zie ook de afbeeldingen B ca. recto l.b.: ïn voorspoed moet men Milddadig zijn ; m.b.: het lot is Avontuurlijk r.b.: Armoede door hoop gesteund m.o., onder de midden-figuur: vermogen of dankbaarheijd verso m., potlood: Jamin (twee maal) 34A Ontwerp van een wand met behangselvakken voor Diederik Caspar Jamin, in de zijkamer van Nieuwezijds Voorburgwal 280, met de alternatieven van de grote vlakken links en rechts opengeklapt. Zie ook de afbeeldingen B en B Literatu ca. lit.: R. Harmanni Jurriaan Andriessen ( ), behangselschilder, proefschrift Leiden 2006, cat. T Middelste behangselvak uit een ontwerp voor een wand tegenover de schoorsteen in de zaal van Jacob van Ghesel Jr., Herengracht 524. Behangselboek, blad 17. Literatuur: Harmanni 2006, cat. T21c verso m.b., potlood: bij den Hr J. v. [rest afgesneden] 36 Ontwerp voor een bovendeurstuk in grisaille, voorstellend drie putti in een nis, een allegorie op de Zomer verbeeldend. Opdrachtgever onbekend. Behangselboek, blad 17. Literatuur: Harmanni 2006, cat. T ca. Versie augustus

6 37 Behangselontwerp door Jurriaan Andriessen 1780 ca ca. Een los opzetstuk met een alternatief voor het rechter behangsel op een wandontwerp dat bewaard wordt op het Rijksprentenkabinet. Het behoort tot een incomplete set waarvan de opdrachtgever en de locatie van het uitgevoerde geheel niet bekend zijn. Behangselboek, blad 17. Literatuur: Harmanni 2006, cat. T42c. 38 Ontwerp voor een wand met drie behangselvakken, voorstellend een rivierlandschap met antieke ruïnes. Voor de zijkamer in de woning van Martinus Alewijn, Herengracht 603. Behangselboek, blad 18. Literatuur: Harmanni 2006, cat. T143d ca. recto geheel m.o.: J Andriessen inv recto l.o., onder behangselvak: 2-2 1/2, deur 4V, 2-2 ; verso l.o.: Ontwerptekening voor een zijwand met tussenstuk geflankeerd door twee behangselvakken en twee zijstukken. Vervaardigd in opdracht van Maria Salomons, sinds 1786 weduwe van de suikerbakker Harmanus Stroomberg. Het echtpaar en later de weduwe bezat zowel ca. recto in de smalle wandvakken, v.l.n.r.: vriendschap, vrolijkheijd, spaarsaamheijd 40 Ontwerp voor een wand met twee behangsels ter weerszijden van een schoorsteen. Mediterrane havengezichten, met links vestingtoren en poort en rechts vuurtoren. In opdracht van Coert Simon Sander voor de eetzaal van Kasteel Drakestein in de Lage Vuursch ca. recto m.o., in schoorsteenboezem: J Andriessen inv (doorgehaald) recto rond linker behangselvak: aanduiding maten verso m., potlood: Sander 41 Ontwerp voor een zijwand met drie behangselvakken voor het huis Muntplein 9, in opdracht van Gerrit la Borde. Het betreft de wand tegenover de schoorsteen in de zijkamer en stelt een geïdealiseerd riviergezicht voor dat zich uitstrekt over alle drie de ca. recto geheel r.o., in marge: J Andriessen inv recto r.o., in lambrisering: herberg t Swaantje Ontwerp van een bovendeurstuk met afbeelding van twee putti, waarvan één als Mercurius gekroond wordt door de ander. Hij verbeeldt de Koophandel. Voor de achterzaal van het huis van Jozua Wesseling, Keizersgracht 741. Behangselboek, blad 20. Literatuur ca. 43 Ontwerp voor een wand met twee behangselsvakken ter weerszijden van een schoorsteen. Opdrachtgever onbekend; mogelijk is dit ontwerp nooit uitgevoerd. Behangselboek, blad 20. Literatuur: Harmanni 2006, cat. T56a ca ca. 44 Ontwerp voor wand met twee behangselvakken. Versneden fragment van een groter geheel, voor het huis van Jan Carel baron van Eck in de Koningstraat te Arnhem. Behangselboek, blad 20. Literatuur: Harmanni 2006, cat. T100b Ontwerp voor een behangsel, voorstellend een arcadisch landschap met offerende figuren bij een altaar met een herme. Eén van vier tekeningen die waarschijnlijk als eerste aanzet zijn gebruikt voor de behangselvakken in het huis Nieuwestad 150 te Leeuwa recto in marge l.o.: D 88 f 3 recto in marge r.o.: J Andriessen inv 46 Ontwerp voor een zijwand met twee behangsels ter weerszijden van de schoorsteen in de zaal van het woonhuis van Balthasar Dirksz. Schröder, Keizersgracht 458. Behangselboek, blad 22. Voor de tegenoverliggende wand zie afb.nr. B Versie augustus 2016

7 Twee ontwerp ca. recto l.o., op lambrisering: 5-9 1/2 met de vlugtën N 1 recto r.o., op lambrisering: 5-4 1/2ën 2 47 Zijwand met twee behangselvakken en twee lisenen ter weerszijden van een tussenstuk, voor de zijkamer van Jan Gerard Muller, Oudezijds Achterburgwal 171. Behangselboek, blad 22. Literatuur: Harmanni 2006, cat. T81c ca. recto m., onder festoen: standvaste getrouwigheijd recto m.b., links naast festoen: Lingker (?) recto om de diverse vakken: aanduiding afmetingen verso m., potlood: zijkamer J G Muller 48 Ontwerp voor een wand met twee behangsels ter weerszijden van een schoorsteen, vermoedelijk voor het huis van Jan Carel baron van Eck in de Koningstraat te Arnhem. Behangselboek, blad 22. Literatuur: Harmanni 2006, cat. T100a recto m.o., in schoorsteenboezem: J Andriessen inv 1784 verso, m., potlood: Baron Van Eck 49 Ontwerp voor geschilderd behangsel voor Daniël Gildemeester sr. in diens woning Palacio das Janeles Verdes te Lissabon of het Palacio de Seteais te Sintra. Gildemeester was diamantair en consul voor de Republiek in Portugal. Hij had een stadspaleis in ca. verso m., potlood: Gildemeester te Lissabon 50 Ontwerp voor een zijwand met twee behangselvakken ter weerszijden van een tussenpaneel. Het betreft de wand tegenover de schoorsteenwand van de zijkamer van het huis van E.G. Boode. Deze woonde tot 1806 Keizersgracht 488, maar was al sinds 1798 eigenaa ca. recto m., in middenvak: över de schoorsteenën aanduiding van (hoogte)maten. recto l.o., op lambrisering: 6-1ën N 5 recto r.o., op lambrisering:: beelden kleijnder fregat 5-7ën N 6 51 Ontwerp voor een behangsel met mediterraan kustlandschap met links voor een grafmonument of brongebouw, bekroond door een standbeeld. Voor Hendrik Hooft Daniëls, Herengracht 507, in de linker zijkamer op de eerste verdieping. Behangselboek, blad 24. Li ca. recto in marge l. en r.o. aanduiding maten verso m., potlood: zijkamer H Hooft Daniels 52 Behangselontwerp met wijds landschap met op de voorgrond een weg langs een stroompje en links een boerderij. Voor de rechter zijkamer bij Matthijs van Son jr., Snoekjesgracht 2. De tekening is niet meer compleet; de lamrisering en het gedeelte rechts d verso m., potlood: M van Zon 53 Behangselontwerp met rivierlandschap. Versneden fragment van een ontwerp voor een zijwand in de zijkamer van het huis van Pieter Noordziek te Leiden, Nieuwsteeg 2. Samen met de twee andere fragmenten vormen de behangselontwerpen een doorlopend rivierge ca. verso m.: zijkamer P Noordsiek te Leyden 54 Ontwerp voor geschilderd behangsel voor Theodoor Gülcher, Keizersgracht 205. Het gaat hier om de uit één behangselvak bestaande achterwand van een vertrek Versie augustus

8 links in het achterhuis. Behangselboek, blad 25. Literatuur: Harmanni 2006, cat. T157c ca. verso m., potlood: van Gulcher 55 Ontwerp voor een wand met twee behangselvakken ter weerszijden van een portebrisée; boven de deur een getoogde grisaille met putti en guirlandes. Het betreft de achterwand van de zijkamer van het huis van Pieter Noordziek te Leiden, Nieuwsteeg 2. Beha ca. recto l.o., op lambrisering: No 4-4v recto r.o., op lambrisering: No 5-4v 3 d 56 Ontwerp voor een wand met twee behangselvakken ter weerszijden van een dubbele deur. Boven de deur een rechthoekige grisaille met een antiek musicerend en dansend gezelschap. Voor Martinus Alewijn, voor de achterwand in de zijkamer van diens huis Heren ca. verso m., potlood: zijkamer M Alewijn 56A Ontwerp voor een wand met twee ongekleurde varianten van behangselvakken ter weerszijden van een dubbele deur. Voor Martinus Alewijn, in de zijkamer van diens huis Herengracht 603. Zie ook de afbeeldingen B en B ca. 57 Ontwerp voor een wand met drie behangsels: in het midden een heuvelend landschap; ter weerszijden geschilderde nissen met hermen met de koppen van Mercurius en Minerva, met putti rond de voetstukken en voorzien van een gemarmerde omlijsting. Voor Jan d ca. verso m., potlood: de Groot 58 Behangselontwerp met voorstelling van een landhuis annex boerderij aan een binnenwater achter een dijk. Links een sluis naar een meer of rivier. De opdrachtgever H. Martinus is niet nader geïdentficeerd. Behangselboek, blad 27. Literatuur: Harmanni ca ca. verso m., potlood: H. Martinus 59 Ontwerp voor een zijwand met twee behangselvakken ter weerszijden van een tussenstuk, voor Isaac Lodewijks Jr., Keizersgracht 293. Het betreft hier de wand tegenover de schoorsteenwand, vermoedelijk in de eetzaal onder de grote zaal in het achterhuis ca. recto m.o., op lambrisering: 31 1/2 verso m., potlood: Lodewijks 60 Ontwerp voor een wand met twee behangselvakken en een tussenstuk: in het midden een grisaille met grote figuren, links en rechts Hollandse landschappen. Voor Isaac Lodewijks Jr., Keizersgracht 293, vermoedelijk in de eetkamer onder de zaal in het achte ca. verso m., potlood: voor den Heer J Lodewijks 61 Ontwerp voor een zijwand met twee behangselvlakken ter weerszijden van een tussenstuk met een klok. Opdrachtgever en adres van het uitgevoerde ontwerp onbekend. Zie ook afb.nr. B , B , B , die tot hetzelfde ensemble behore ca. 62 Ontwerp voor een zijwand met twee behangselvlakken ter weerszijden van een schoorsteen. Opdrachtgever en adres van het uitgevoerde ontwerp onbekend. Zie ook afb.nr. B , B , B , die tot hetzelfde ensemble behoren. Behangsel ca Versie augustus 2016

9 63 Ontwerp voor een kamerwand met twee behangselvakken met bergachtige landschappen ter weerszijden van een schoorsteen. Opdrachtgever onbekend. Afm. (blad) 243 x 344 mm. Behangselboek, blad 29. Literatuur: Harmanni 2006, cat. T ca ca. 64 Ontwerp voor een wand met twee behangselvakken met Hollandse rivierlandschappen, ter weerszijden van een schoorsteen. Voor de zijkamer van het woonhuis van Balthasar Dirksz. Schröder, Keizersgracht 548. Behangselboek, blad 29. Literatuur: Harmanni ca. 65 Ontwerp voor een behangsel, voorstellend een drenkplaats in een landweggetje. De voorstelling gaat terug op een door Andriessen getekend gezicht te Overveen uit Versneden fragment van een ontwerp voor een wand. Opdrachtgever en lokatie onbekend ca. verso, potlood: A 66 Behangselontwerp, voorstellend een gedenkzuil aan een kust. Opzetvel voor het linker behangselvak van het ontwerp voor een wand van de eetzaal van Drakenstein op de Lage Vuursche. Opdrachtgever was Coert Simon Sander, die in november 1779 de ridderhof ca. 67 Ontwerp voor een behangsel, voorstellend een drenkplaats in een bos. Versneden fragment van een ontwerp voor een wand. Opdrachtgever en lokatie onbekend. Zie ook afb.nr. B , B , B , die tot hetzelfde ensemble behoren. Beha ca. 68 Behangselontwerp voor Gerrit Versteegh, door Jurriaan Andriessen 1770 Behangselontwerp, voorstellend musicerende figuren in een arcadisch landschap met een obelisk en andere bouwwerken. Voor de zijkamer van het huis Singel 316, voor Gerrit Versteegh. Behangselboek, blad 30. Literatuur: Harmanni 2006, cat. T15c. 69 Behangselontwerp, voorstellend antieke figuren die zich verpozen in een arcadisch landschap. Voor de zijkamer van het huis Singel 316, voor Gerrit Versteegh. Behangselboek, blad 30. Literatuur: Harmanni 2006, cat. T15a ca. verso l.o., potlood: A 70 Behangselontwerp, voorstellend figuren in een arcadisch landschap, met links de ruïne van een triomfboog. Voor de achterwand van de achterzaal van het huis van Jozua Wesseling, Keizersgracht 741. Behangselboek, blad 31. Literatuur: Harmanni 2006, cat ca. verso m.b., potlood: Wesseling 71 Behangselontwerp, voorstellend een aangemeerd binnenschip aan een rivieroever, in opdracht van Theodoor Gülcher, Keizersgracht 205, voor een vertrek links in het achterhuis. Behangselboek, blad 31. Literatuur: Harmanni 2006, cat. T157d ca. verso m.o., potlood: Gulcher 72 Behangselontwerp, voorstellend een rivierlandschap met een stenen brug, in opdracht van Theodoor Gülcher, Keizersgracht 205, voor een vertrek links in het achterhuis. Behangselboek, blad 31. Literatuur: Harmanni 2006, cat. T157e ca. opschriften: verso r.o., potlood: Gulcher 73 Behangselontwerp in opdracht van de wijnkoper Hendrik Wessels, voor de zijkamer van zijn woonhuis Keizersgracht 132. Behangselboek, blad 31. Literatuur: Harmanni 2006, cat. T48b ca. verso b. Zijkamer H. Wessels Versie augustus

10 74 Ontwerp voor een wand met twee behangselvakken van ongelijke grootte, ter weerszijden van een schoorsteen. Voor de rechter zijkamer bij Matthijs van Son jr., Snoekjesgracht 2. Zie ook afb.nr. B Behangselboek, blad 32. Literatuur: Harmanni recto m.o., in schoorsteenboezem: J Andriessen inv plaatsen maataanduidingen Op verscheiden 75 Alternatief ontwerp voor het smalle behangselvak links naast de schoorsteen in de rechter zijkamer bij Matthijs van Son jr., Snoekjesgracht 2. Vergelijk afb.nr. B Behangselboek, blad 32. Literatuur: Harmanni 2006, cat. T105c verso o., potlood: Ontwerp voor geschilderd behangsel voor Jacob van Ghesel jr., in de zaal van Herengracht 524. Rechter behangselvak in de wand tegenover de schoorsteen. Afm. (blad) 197 x 167 mm. Behangselboek, blad 32. Literatuur: Harmanni 2006, cat. T21d verso l.b., potlood: [G]hesel de jonge 77 Ontwerp voor geschilderd behangsel voor Jacob van Ghesel jr., in de zaal van Herengracht 524. Linker behangselvak in de wand tegenover de schoorsteen. Afm. (blad) 198 x 166 mm. Behangselboek, blad 32. Literatuur: Harmanni 2006, cat. T21b Ontwerptekening voor geschilderd behangsel in de achterzaal van Herengracht 572, voor Abraham Muyssart. Halve wand met schoorsteen en rechts één behangselvak, voorstellend landschap met stenen brug, een visser op de voorgrond en een molen rechts in de ca. opschr.: verso m.o.: geen tolhek ; r.o. Six 78A Ontwerptekening voor geschilderd behangsel in de achterzaal van Herengracht 572, voor Abraham Muyssart: ongekleurd ontwerp voor twee behangselvakken, waarvan één vrijwel identiek maar spiegelbeeldig aan voorzijde (zie afb.nr. B ), het andere ca. lit.: R. Harmanni Jurriaan Andriessen ( ), behangselschilder, proefschrift Leiden 2006, cat. T23a 79 Een storm bij t ondergaan der Zon 03/1812 Tekening met voorstelling van stormachtig weer bij zonsondergang. Ontwerp voor een schilderij door Jurriaan Andriessen naar aanleiding van prijsvraag van de Staatsmaatschappij tot aanmoediging der Schoone kunsten te Brussel, gepubliceerd in het Staatkundig dagblad van het Departement der Zuiderzee van 29 februari Waarschijnlijk is het schilderij nooit uitgevoerd en is ook de tentoonstelling met de inzendingen voor de prijsvraag nooit gehouden. Behangselboek, blad 33. Literatuur: Harmanni 2006, p. 81 en afb A Een storm bij t ondergaan der Zon 03/1812 opschrift verso: wegens de staatsmaatschappij tot aanmoediging der schoone kunsten te Brussel voor t jaar 1813 volgens t staatkundig dagblad van het departement der Zuyderzee van 29 feb 1812 Een storm bij t ondergaan der Zon. J Andriessen inv Maart Ontwerp voor een wand met drie behangselvakken: links een polderlandschap, rechts een buitenhuis aan een rivier en daartussen een tussenstuk met een klok. Het onderwerp van het linker behangsel is een gezicht bij Galamadammen in Friesland, dat Andries ca. recto in middenvak, boven: R.dën midden hor 81 Aangemeerde boot aan een rivieroever. Ontwerp voor een geschilderd behangsel in de achterwand van de zijkamer van het huis van E.G. Boode. Deze woonde tot Versie augustus 2016

11 1806 Keizersgracht 488, maar was al sinds 1798 eigenaar van de buitenplaats Ter Weegen in Sassenh ca. 82 Ontwerp van een behangsel met gezicht op een omheinde buitenplaats langs een rivier. Versneden fragment van een ontwerp voor een zijwand in de zijkamer van het huis van Pieter Noordziek te Leiden, Nieuwsteeg 2. Samen met de twee andere fragmenten vorme ca. 83 Schets naar een schilderij De Gulde Os van Philip Wouwermans, dat in september 1783 geveild werd in het Oudezijds Herenlogement te Amsterdam en 3500 gulden opbracht. Het schilderij bevindt zich nu in het Louvre. Andriessen gebruikte de voorstelling... 09/1783 op oud opzetvel, pen in bruin: het origineele schilderij van Philip Wouwermans is verkogt in September 1783 in t O.Z.H: Logement te Amsterdam voor f Schets naar een schilderij van Paulus Potter, dat in september 1783 geveild werd in het Oudezijds Herenlogement te Amsterdam en 7540 gulden opbracht. Het schilderij, met voorstelling van een kudde koeien bij een hooischuur, bevindt zich nu in de Nation... 09/1783 verso, pen in bruin: het origineele schilderij van Potter is in september 1783 in t O: H. Logement te Amsterdam verkogt voor f Ontwerp voor geschilderd behangsel voor de achterzaal van Herengracht 572, voor Abraham Muyssart. Landschap met kar bij een veerpont. De compositie is ontleend aan een schilderij van Philips Koninck (vergelijk afb. B ). Verso doorgetrokken ca. 86 Behangselontwerp voor ds. E.F. Alberti, door Jurriaan Andriessen 1778 ca. Tekening van arcadisch landschap met standbeeld bij een boom. Ontwerp van een behangselvak; vermoedelijk een alternatief of verder uitgewerkt ontwerp voor een vak in de schoorsteenwand van een kamer in het huis van de Luthers predikant Ericus Franciscus Alberti, Spui 23 (direct naast de Oude Lutherse Kerk). Behangselboek, blad 35. Afm. 182 x 130 mm. Literatuur: Harmanni 2006, cat. T37 87 Arcadisch landschap. Ontwerp voor een behangselvak voor de zaal van Jacob van Ghesel Jr. op Herengracht 524. Behangselboek, blad 35. Literatuur: Harmanni 2006, cat. T21a Arcadisch landschap met beeldengroep van de Sabijnse maagdenroof. Ontwerp van een behangselvak voor de zaal van Huis te Manpad te Heemstede, voor David van Lennep. Afm. 216 x 158 mm. (blad). Behangselboek, blad 35. Literatuur: Harmanni 2006, cat. T recto l.o., in vrst.: J Andriessen ft. 89 Gedeelte van een wandontwerp voor Hendrik Hoeufft, Herengracht 520, rechter voorkamer. Slechts het landschap, een ontwerp voor een geschilderd behangsel, is op deze tekening bewaard gebleven. De lambrisering en vermoedelijk ook een deel van de kroonlij ca. verso m., potlood: Hoeufft 90 Riviergezicht in een licht heuvelachtig landschap. Tekening naar een schilderij van Philips Koninck, dat op 31 oktober 1774 in Amsterdam geveild werd en daar door Andriessen is getekend. De schilder gebruikte het rechter deel van de voorstelling voor... 10/1774 verso o., potlood: door Koning t origineel schilderij in t kabinet van den Wel Ed. Heer J.J. Faesc te Basel verso geheel l.o., potlood: f 5 verso l., onder vrst., pen in grijs: Spes nostra in deo o Versie augustus

12 91 Arcadisch boslandschap met waterval; rechts een standbeeld onder een arcade, links een obelisk bij een palmboom. Verso twee studies van mannelijk naaktmodel. Voortekening voor een zelfstandige tekening, waarschijnlijk geen ontwerp voor een geschilderd ca ca. verso l.o., potlood: J Andriessen inv 92 Ontwerp voor een wand, met twee behangselvakken, ter weerszijden van een schoorsteen. Voor de achterzaal van het huis van Jozua Wesseling, Keizersgracht 741. Behangselboek, blad 37. Literatuur: Harmanni 2006, cat. T110d ca. verso m., potlood: Hulshof [doorgehaald], daaronder Wesseling 93 Ontwerp voor een zeer rijk gedecoreerde wand met twee behangselvakken ter weerszijden van een deur, en gescheiden door tussenvakken met dubbele pilasters. Dit ontwerp voor de achterwand van de zaal van Keizersgracht 105 is in wat eenvoudiger vormen uit ca. verso l., potlood: enkele staartdelingen. 94 Wandontwerp met twee behangselvakken met arcadische landschappen, ter weerszijden van een penantspiegel. Voor Mathijs van Maurik, koopman in Engelse manufacturen, voor de zaal in het achterhuis van zijn woning Warmoesstraat 134. Behangselboek, blad ca. 95 Wandontwerp met drie behangselvakken, met doorlopend landschap. Voor de achterzaal van het huis van Jozua Wesseling, Keizersgracht 741. Behangselboek, blad 38. Literatuur: Harmanni 2006, cat. T110a ca. 96 Wand met twee behangselvakken, ter weerszijden van een tussenvak met consoleklok. Ontwerp voor de zijwand tegenover de schoorsteenwand in de zaal van het woonhuis van Balthasar Dirksz. Schröder, Keizersgracht 458. Behangselboek, blad 38. Voor de schoor ca. recto l.o., op lambrisering: 7-3 1/2 recto m., onder klok: 2-9 1/4 recto r.o., op lambrisering: 7-5 met de vlugt 97 Behangselontwerp met arcadisch boslandschap, vermoedelijk voor Herengracht 535 in opdracht van Anthony Bakker en Elisabeth van Lennep. Behangselboek, blad 39. Literatuur: Harmanni 2006, cat. T32a verso m., potlood: dit gekomen 98 Behangselontwerp met arcadisch boslandschap, vermoedelijk voor Herengracht 535 in opdracht van Anthony Bakker en Elisabeth van Lennep. Behangselboek, blad 39. Literatuur: Harmanni 2006, cat. T32b Wandontwerp met twee behangselvakken van ongelijke grootte, ter weerszijden van een dubbele deur ( porte-brisée ). Boven de deur een grisaille met een tondo, voorstellend de Tijd (Tempus), geflankeerd door putti. Voor de zijkamer van het woonhuis van B ca. 100 Wandontwerp met drie behangselvakken, met doorlopend landschap. Het betreft de zijwand tegenover de schoorsteen in de achterzaal van Keizersgracht 39. Opdrachtgever was G.G.J. Dommer. Twee andere ontwerpen worden bewaard op het Rijksprentenkabinet. Beh ca. recto op de betimmeringen diverse maataanduidingen. verso m., potlood: G Dommer 101 Wandontwerp met drie behangselvakken, met doorlopend riviergezicht in heuvelend landschap. Voor de gangwand van de zijkamer van Singel 138. Opdrachtgever was G.M. van Marwijk, die het huis in 1796 had gekocht. Behangselboek, blad Versie augustus 2016

13 Literatuur: Harman ca. recto rechts, op betimmering /2 in den dag verso m., potlood: Marwijk 102 Blad met ontwerp op één blad voor drie behangsels met doorlopende voorstelling van een rivierlandschap. Voor Gerrit la Borde, voor diens woonhuis Muntplein 9 of zijn buitenhuis Klein Drakestein in de Lage Vuursche. Behangselboek, blad 41. Literatuur: H ca. verso m., potlood: La Borde 103 Gedeelte van een wandontwerp met drie behangsels met doorlopende voorstelling van een heuvelend parklandschap. De lambrisering is van het blad afgesneden. Voor Theodoor Gülcher, Keizersgracht 205, in een vertrek links in het achterhuis. Behangselboek, ca. 104 Wandontwerp met twee behangselvakken met tussenstuk waarin guirlande met allegorische voorstelling van oprechte vriendschap. Voor de zijkamer van Jan Gerard Muller, Oudezijds Achterburgwal 171. Voor de schetsen op de achterzijde zie afb.nr. B ca. recto m., in middenvak: öprechte vriendschap ; m.b.: getrouwen ; verder maataanduidingen op de betimmeringen. 104A Vier schetsen voor schoorsteendecoraties. Getekend op achterzijde van een behangselontwerp voor Jan Gerard Muller, Oudezijds Achterburgwal 171 uit ca (zie afb.nr. B ) ca. 105 Ontwerp voor een wand met twee behangselvakken met gezicht op een meer of zee, ter weerszijden van een porte-brisée, waarboven een grisaille met putti. Er zijn geen andere bladen uit deze reeks bekend; hierdoor zijn ook opdrachtgever en adres niet te ca ca. recto op de deur maataanduidingen. 106 Ontwerp voor een wand met twee behangselvakken ter weerszijden van een schoorsteen met spiegel. De behangselontwerpen kunnen worden opgeklapt om een alternatief te tonen (zie afb.nr. B ). Links gezicht op Nijmegen en de Waal, met de Valkhof o ca. recto in schoorsteenboezem: J Andriessen inv recto op linker lambrisering: /2 Nijmeegen N 11 ; op rechter lambrisering: Arnhem 3-10 verso m., potlood: La Borde ; daaronder Lugt 1655? verso geheel r.o.: D A + B cb 106A Ontwerp voor een wand met twee behangselvakken ter weerszijden van een schoorsteen met spiegel. Links het alternatief voor het gezicht op Nijmegen en de Waal: een woest berglandschap met waterval. Rechts het alternatief op het gezicht op Arnhem: een r ca. lit.: R. Harmanni Jurriaan Andriessen ( ), behangselschilder, proefschrift Leiden 2006, cat. T85c 107 Ontwerp voor een behangsel, met een stenen brug over een rivier of kanaal, met op de voorgrond een hengelaar. Voor dit losse blad is geen opdrachtgever bekend. Behangselboek, blad 43. Literatuur: Harmanni 2006, cat. T ca. 108 Tekening naar Meindert Hobbema, door Jurriaan Andriessen 1780 ca ca. Landschap met boerderij aan een met bomen omzoomde weg. Tekening, uit het geheugen gemaakt, naar een kopie van een schilderij van Meindert Hobbema uit de nalatenschap van Jan Punt. De veiling had plaats in Amsterdam op 28 april Zowel de toen verkochte kopie als het originele schilderij van Hobbema zijn Versie augustus

14 niet meer bekend. Andriessen verwerkte de voorstelling in een behangselontwerp voor de zilversmid Gerrit Duijm uit ca Behangselboek, blad 43. Literatuur: Harmanni 2006, cat. T Versie augustus 2016