Wind op land. Nijmegen, GNMF, 16 september Geert Bosch,

Transcriptie

1 Wind op land Nijmegen, GNMF, 16 september 2017 Geert Bosch,

2 Even voorstellen 2

3 Opdrachtgevers: Marktpartijen, overheden, coöperaties 3

4 Windstats.nl 4

5 In zevenmijlslaarzen naar een windpark 1. Waarom een windproject? 2. Locatie, locatie, locatie 3. De omgeving 4. De overheid 5. De procedure 6. Het geld 7. Het feest 5

6

7

8 Windenergie betekent: minder kolen Externe kosten 3-4 cent / kwh

9 Windenergie betekent minder kernenergie

10 Windenergie betekent: minder aardgas Externe kosten 1 3 cent / kwh

11 De Nederlandse doelstelling voor CO 2 emissie reductie luidt: 20 % minder CO 2 uitstoot in 2020 Dat is ca. 40 miljoen ton Windenergie op land bespaart 6 miljoen ton Windenergie op zee bespaart 6 miljoen ton Totaal bespaart windenergie 12 miljoen ton CO 2 Windenergie zorgt voor 30% van de reductiedoelstelling.

12 Opbrengst van één windturbine (3 MW, 180 à 200 m hoog) 12

13 Minder wind, meer zon?

14 Gemeente / regio 14

15 2. Locatie, locatie, locatie 15

16 16

17 17

18 3. De omgeving 18

19 Lokale weerstand

20 Projecten die in planfase zijn gesneuveld (Momentopname eind 2013) Anna Paulowna ~32MW Leeuwarden ~4,5MW Medemblik ~61MW Schermer ~6MW Titjerkstradiel ~4,5MW Opsterland ~10MW Buorsterhiem ~12MW Texel~27MW Velsen ~75MW Wormer ~15MW Zaanstad ~17MW Haarlemmermeer ~40MW Amsterdam ~21MW Waterland ~5MW Oudekerk aan de Amstel ~7MW Lelystad ~36MW Abcoude ~15MW Utrecht ~15MW Loenen ~6MW Breukelen ~15MW Woerden ~10MW Wijk bij Duurstede ~24MW Bunschoten Spakenburg ~12MW Amersfoort~12MW Teylingen ~3MW Leiden ~4MW Bodegraven ~2MW Rijswijk~3MW Alphen ~18MW idden Delfland ~8MW Zevenhuizen~9MW Gouda ~18MW Zwijndrecht ~12MW Gorinchem ~5MW Reeuwijk ~18MW Den Haag ~9MW Maassluis ~9MW Hellevoetsluis ~15MW Ridderkerk ~9MW Goedereede ~9MW Drachten ~10MW > 100 projects > 2,000 MW Tholen ~15MW Borsele ~70MW Moerdijk ~30MW Veghel~9MW Dongeradeel ~18MW Kollumerland ~25MW Eemsmond ~100MW Veendam ~180MW Coevorden ~66MW Emmen ~30MW Roosendaal ~19MW Werkendam ~15MW Woudrichem ~15MW Bergen op Zoom ~54MW Uden ~30MW Brunssum ~8MW Maastricht ~35MW Sittard ~12MW Meppel ~18MW Steenwijkerland ~22MW Kampen ~27MW Olst-Wijhe ~18MW Twenterand ~12MW Berkelland ~33MW Apeldoorn ~14MW Oude IJsselstreek ~12MW Oost Gelre ~27MW Duiven ~12MW Buren~12MW Neerijnen~30MW Sint Oedenrode ~14MW Boekel ~9MW Cuijk ~36MW Wijster ~36MW Boxmeer ~81MW Deurne ~12MW Horst aan de Maas ~15MW Neer ~10MW Venlo ~24MW 20

21 Projectontwikkeling : wat zijn, in welke fases, de risico s? Planfase: voorstudies, lobby, (MER) Investeringen en risico s, naar fase van ontwikkeling Voorbeeld, een project totaal ca. 15 MW ,- Procedurefase: (MER), Bestemmingsplan, vergunningen Realisatie en exploitatiefase Politiek draagvlak Weerstand omwonenden Publieke opinie Lokaal politiek draagvlak Risico s: Raadsmeerderheid brokkelt af. Onverwachte tegenvallers. Bezwaar en beroep Procedurefouten Legal costs Inhoudelijke problemen: Ecologie Externe veiligheid Ruimte Risico s: Raadsmeerderheid brokkelt af. Ruimtelijke tegenvallers. Fluctuaties in opbrengst Slecht wind-jaar kan tot cashflow problemen leiden (vooral in eerste jaren) Exploitatierisico s Realisatiekosten Netinpassing Aanschaf turbines 21

22 Participatievormen

23 23

24 24

25 4. De overheid 25

26 Projectontwikkeling : wat zijn, in welke fases, de risico s? Planfase: voorstudies, lobby, (MER) Investeringen en risico s, naar fase van ontwikkeling Voorbeeld, een project totaal ca. 15 MW ,- Procedurefase: (MER), Bestemmingsplan, vergunningen Realisatie en exploitatiefase Politiek draagvlak Weerstand omwonenden Publieke opinie Lokaal politiek draagvlak Risico s: Raadsmeerderheid brokkelt af. Onverwachte tegenvallers. Bezwaar en beroep Procedurefouten Legal costs Inhoudelijke problemen: Ecologie Externe veiligheid Ruimte Risico s: Raadsmeerderheid brokkelt af. Ruimtelijke tegenvallers. Fluctuaties in opbrengst Slecht wind-jaar kan tot cashflow problemen leiden (vooral in eerste jaren) Exploitatierisico s Realisatiekosten Netinpassing Aanschaf turbines 26

27 27

28 5. De procedure 28

29 29

30 6. Het geld Wat is een business case? Belangrijkste baten/kosten Windaanbod in NL Toelichting SDE Andere vormen van DE- Vragen? 30

31 Wat is de business case Duurzame energie: hoge investeringskosten lage exploitatiekosten lange terugverdientijd Doorgaans: Schatting van de kosten en baten van een project per jaar, gedurende de looptijd. Business case: Een businesscase is een projectmanagement-term waarin de zakelijke afweging om een project of taak te beginnen beschreven wordt. In de businesscase worden de kosten tegen de baten afgewogen. Vaak wordt aan de hand van de businesscase besloten om wel of niet te starten en-of verder te gaan met een project. 31

32 Business case - vervolg Per jaar wordt gekeken naar Inkomsten - Verkoop elektriciteit - SDE+ - GvO s Uitgaven - Financiering (aflossing en rente) - Onderhoud - Belasting Jaar 1 t/m 15 Jaar

33 Business case - vervolg Input Baten: - SDE-basisbedrag - Grijze-stroomprijs - GVO-waarde - Energieproductie Kosten: - Investering - Financiering - Operationele kosten - Grondpacht - Omgevingsbijdrage Rekenmodel - Cash flow berekening - Indexering - Aannames Output Rendement - Op eigen vermogen - (Op totale project) Projectwaarde - Netto contante waarde Financierbaarheid - DSCR bij P90 33

34 Business case - inkomsten Verkoop elektriciteit Exploitant sluit contract met een afnemer (PPA: power purchase agreement) Grootte orde: 4 /kwh (= 40 /MWh) Hierzit zit flexibiliteit: minder afhankelijk van stroomprijs? lager bedrag per kwh 34

35 Business case - inkomsten SDE+ Om initiatiefnemers aan te sporen windenergie te ontwikkelen vergoedt de overheid het verschil tussen marktprijs en productiekosten, plus een beetje extra omdat ondernemers anders geen winst kunnen maken (zie rechts en rechtsonder). Daarom is het basisbedrag iets hoger dan de door ECN berekende productiekosten. correctiebedrag wordt aan het eind van het jaar vastgesteld en met terugwerkende kracht verrekend met een voorschot basisbedrag wordt per jaar per technologie bepaald o.b.v. marktonderzoek. Kortgezegd: kostprijs technologie + 15% Basisbedrag geldt voor hele 15 jaar! 35

36 Business case - inkomsten SDE+: windenergie op land kent 4 verschillende basisbedragen, o.b.v. windsnelheid op 100m hoogte. 6 miljard in de voorjaarsronde, 6 miljard in de najaarsronde. Basisbedragen wind op land 2017 Windsnelheid Basisbedrag Voojaar: Fasegrens >= 8 m/s 6,4 ct/kwh Fase 1: 7-13 maart 9 ct 7,5-8 7,0 ct/kwh Fase 2: maart 11 ct 7-7,5 7,5 ct/kwh Fase 3: maart 13 ct 7,0 8,5 ct/kwh (wind op land zit dit jaar geheel in de eerste fase van de openstelling, onder de 9 ct/kwh). 36

37 Business case - inkomsten GvO s Per opgewekte MWh aan duurzame energie ontstaat 1 garantie van oorsprong. - Loskoppelen & apart verhandelen -> stroom niet meer groen - Of binnen 1 jaar verbruiken. Waarde GvO s wordt niet meegenomen in SDE+ SDE-regeling kan worden aangepast om waarde GvO s mee te nemen. 37

38 Business case - Windaanbod Belangrijk onderdeel van business case: hoeveel MWh per jaar: Direct effect op inkomsten. Vuistregels (in NL) Hoger -> hogere windsnelheid Typisch ca vollasturen Energetische optimalisatie: vermogen/rotordiameter afstemmen op lokaal windaanbod. Totale optimalisatie: Ook investering van wtb-type meenemen. Vollastuur: maat van opbrengst van een windturbine. Berekening: jaarproductie (MWh) gedeeld door vermogen (MW). Voorbeeld: een windturbine van 2 MW die jaarlijks 7 miljoen kwh produceert draait MWh / 2 MW = vollasturen. Ook gebruikt: capacity factor = aantal vollasturen gedeeld door aantal uren in een jaar -> voorbeeld: 3.500/8.766 = 40% 38

39 Kans Business case - Windaanbod Berekenen van verwachte productie kent onzekerheden in: meting P90 windmodel gegevens fabrikant toekomstig windaanbod Conservatief schatten: lagere productie P50 90% 50 % P50 -> verwachte gemiddelde productie (gebruikt voor business case PO) P90 -> productie die met 90% zekerheid wordt gehaald. Verwachte productie (MWh/jaar) (gebruikt door bv. banken)

40 Business case inkomsten samenvatting Rekenvoorbeeld: 10 MW, vollasturen SDE 2017, basisbedrag 70 /MWh. Aanname: afslag PPA is gelijk aan waarde GvO s. Gevolg: inkomsten = basisbedrag Productie: MWh/jaar Inkomsten: 70 x = /jaar N.B. Na 15 jaar geen SDE meer, maar ook geen financieringskosten. 40

41 Business case - Uitgaven Investerings- en financieringskosten Bijvoorbeeld 20% zelf inleggen, 80% lenen Operationele kosten Onderhoud, verzekeringen etc. Vennootschapsbelasting Over winst: eerste tegen 20%, daarboven 25% 41

42 Kosten (M ) Business case - Uitgaven Investerings- en financieringskosten Vuistregel: een windpark kost 1,25 miljoen per MW, (waarvan driekwart voor de windturbines zelf) Lenen: rente nu zeer laag (2%). Aflossen: in 15 jaar - (0,10) (0,20) (0,30) (0,40) (0,50) (0,60) (0,70) (0,80) (0,90) (1,00) Rekenvoorbeeld: Windpark van 10 MW Totale investeringskosten: 12,5 M Eigen inleg (20%): 2,5 M Geleend geld (80%): 10 M Rente in jaar 1: Aflossing per jaar: /jaar Investeringskosten jaar 0: Financieringskosten jaar 1: aflossing rente totale financieringskosten Jaar 42

43 Business case - Uitgaven Operationele kosten Bestaan uit variabele kosten (meer productie -> meer kosten) - grondkosten (ca. 3,5 /MWh) - garantie- en onderhoudscontracten etc. (9,5 /MWh) En vaste kosten (onafhankelijk van productie) - verzekeringen - netinstandhoudingskosten - eigenverbruik - OZB - beheer en land- en wegen onderhoud totaal ca. 12,4 /kw Rekenvoorbeeld: Windpark van 10 MW Verwachte productie: 3000 vollasturen Verwachte productie: MWh/jaar Variabele kosten: Grondkosten: Onderhoud: Vaste kosten

44 Business case - Overzicht Investeringskosten Kosten windturbines Kosten fundering BoP Netaansluiting vast Bouwleges schatting Onvoorzien Ontwikkelingskosten planfase Kosten voorbereiding en toezicht 72% Jaarlijkse kosten Variabele O&M-kosten Vaste O&M-kosten Extra onderhoud vanaf jaar 11 Management Grondkosten Participatieplan 44

45 Business case Rendement Elk jaar zijn er kosten en baten. Dit resulteert in een reeks met (als het goed is) jaarlijkse nettowinst. Hierover kan een rendement worden berekend (op 1000 manieren). Ook kunnen de jaarlijkse geldstromen netto contant worden gemaakt. 45

46 Business case Vreemd vermogen (lening van de bank): 2% Rekenvoorbeeld Gewenst rendement op eigen vermogen: ca. 15% (verschilt per partij, maar SDE-methodiek gaat uit van 15%). Investering: ; Projectrendement : 10% Projectrendement (=rendement over het totale project, zonder effecten van financiering): doorgaans Maar, ca. 80% 10%. van de investering te lenen tegen 5%: Investering: Door een groot deel van het benodigde geld te lenen (vreemd vermogen) tegen een percentage Aflossing: lager dan 10% gaat het rendement 800 gedurende over het 10 eigen jaar vermogen Rente gemiddeld: 220 gedurende 10 jaar omhoog. Rendement eigen vermogen: 24% Dit wordt ook wel de hefboomwerking genoemd. 46

47 Andere vormen van duurzame energie Productiekosten elektriciteit (bron: ECN*) Productiekosten ( /GJ) Goedkoopste vormen: - Wind (elektriciteit) - Biomassa (warmte) - Afvalwater (gas) Ter vergelijking: Zon: (12,5 ct/kwh) Osmose Vrije stromingsenergie, valhoogte < 50 cm Waterkracht, valhoogte 50 cm Zon-PV, 15 kwp en aansluiting >3x80A Wind in meer, water 1 km2 Waterkracht, valhoogte 50 cm, renovatie Wind op dijk, < 7,0 m/s Wind op land, < 7,0 m/s Wind op dijk, 7,0-7,5 m/s Wind op dijk, 7,5-8,0 m/s Wind op land, 7,0-7,5 m/s Wind op land, 7,5-8,0 m/s Wind op dijk, 8 m/s Wind op land, 8 m/s Productiekosten warmte (bron: ECN*) Biomassavergassing (>95% biogeen) Thermische conversie biomassa, 50 MWth Nieuwe capaciteit voor meestook Bestaande capaciteit voor meestook Vergisting >95% dierlijke mest Zon thermisch, apertuuropp. 100 m2 AWZI/RWZI - thermische drukhydrolyse Bestaande capaciteit voor bijstook (Co)vergisting van dierlijke mest Thermische conversie biomassa, > 50 MWth Ketel op vloeibare biomassa Geothermische warmte, diepte 3.500m Allesvergisting RWZI - gisting van secundair slib Warmte, houtpellets Geothermische warmte, diepte 500m Ketel op vaste of vloeibare biomassa, 0,5-5 MWth Ketel op vaste of vloeibare biomassa, 5 MWth Productiekosten (ct/kwh) Productiekosten ( /GJ) Productiekosten WKK (bron: ECN*) Vergisting van meer dan 95% dierlijke mest CHP Vergisting en covergisting van dierlijke mest CHP Geothermie CHP, diepte 500m Allesvergisting CHP AWZI/RWZI - WKK 47 Productiekosten ( /GJ)

48 7. Het feest 48