Wegwijs in Marokko is een uitgave van

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Wegwijs in Marokko is een uitgave van"

Transcriptie

1 Speluitleg

2 Colofon Wegwijs in Marokko is een uitgave van Centrum Informatieve Spelen vzw Naamsesteenweg Leuven tel fax In samenwerking met Wegwijzer Reisinfo vzw Beenhouwersstraat Brugge tel fax info@wegwijzer.be Met steun van de Vlaamse Overheid Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt, door druk, fotokopie, microfilm of op een andere manier, tenzij met toestemming van het Centrum Informatieve Spelen. Centrum Informatieve Spelen vzw, Leuven, v.u. Ludo Stevens, Naamsesteenweg 130, 3001 Leuven In de speluitleg hebben we het over de speler en de spelbegeleider en gebruiken we enkel mannelijke benamingen. Systematisch bedoelen we daarmee ook de vrouwelijke term

3 Inhoudstafel Colofon Inhoudstafel Spelkenmerken Thema Doel Doelgroep Spelers Spelbegeleiders Duur Accommodatie Materiaal In de koffer vind je Zorg zelf voor: Voorbereiding van het spel Materiaal klaarmaken Kaart van Marokko Rolomschrijvingen Etappekaarten Voorbereidingsblad voor de nabespreking Ruimte klaarzetten Materiaal klaarleggen Kort spelverloop Spelverloop Verwelkoming en inleiding De speluitleg De reizigers Speldoel voor de reizigers De reisbureaus De etappekaarten De kaart van Marokko De Reismarkt Het einde van de reis De start van het spel

4 5.4. Tijdens het spel Het einde van het spel en de voorbereiding van de nabespreking Nabespreking Spelverloop in 10 stappen Goed om weten voor de spelbegeleider Achtergrondinformatie Partners Wegwijzer Reisinfo vzw Centrum Informatieve Spelen vzw Eindtermen

5 1. Spelkenmerken 1.1. Thema duurzaam toerisme 1.2. Doel De spelers ervaren wat duurzaam reizen precies inhoudt. De spelers ervaren dat een goede voorbereiding van een reis belangrijk is Doelgroep 5de, 6de en 7de jaar toerismeonderwijs 1.4. Spelers minimum 8 maximum Spelbegeleiders Duur 2 lesuren (100 minuten) 1.7. Accommodatie Een ruim lokaal met een schrijfbord, 1 stoel per speler, 1 tafel per 2 spelers en 9 extra tafels: 7 voor de etappekaarten, 1 voor de Reismarkt en 1 voor de rest van het spelmateriaal

6 2. Materiaal 2.1. In de koffer vind je 1 handleiding bij het spel 1 grote kaart van Marokko 12 kleine kaarten van Marokko 12 stiften waarmee je op de kaart kan schrijven (in 6 verschillende kleuren) 1 doekje om de kaart schoon te vegen 24 naambadges voor de reizigers 12 naambadges voor de reisbureaus 12 rolomschrijvingen 12 naamborden voor de reisbureaus 326 etappekaarten De etappekaarten zijn in 8 thema s verdeeld: - steden/dorpen - vervoer - bezienswaardigheden - horeca/winkels/bank - vrije tijd - reisbureaus - godsdienst - Reismarkt. 8 themabladen. Op elk blad staat de naam van 1 thema. 1 origineel van het voorbereidingsblad voor de nabespreking 1 cd-rom met alle etappekaarten in een pdf-bestand 1 overzichtsblad voor de begeleider balpennen Zorg zelf voor: informatiemateriaal voor de Reismarkt (bv. enkele reisgidsen over Marokko) 1 voorbereidingsblad voor de nabespreking per 2 spelers plakband

7 3. Voorbereiding van het spel 3.1. Materiaal klaarmaken Kaart van Marokko Zorg ervoor dat de grote kaart van Marokko helemaal schoon is. Veeg stiftresten met een doekje weg Rolomschrijvingen De spelers spelen het spel in duo s. Tijdens het spel krijgt elk duo 2 rollen. Elk duo speelt afwisselend een duo reizigers dat een vakantie in Marokko doorbrengt en een reisbureau dat andere reizigers voorthelpt. Elk duo krijgt een rolomschrijving: aan de voorkant lezen de spelers hun rol als reizigers, aan de achterkant vinden ze meer informatie over het reisbureau dat ze spelen. Er zijn 6 verschillende rolomschrijvingen in het spel. Bij elke rolomschrijving hoort een bepaald type vakantie, een bepaalde reisroute door Marokko en een bepaald profiel van reisbureau. Elke rolomschrijving komt 2 keer in het spel voor. In totaal zijn er dus 12 rolomschrijvingen voor 12 duo s (of 24 spelers), waarbij telkens 2 duo s dezelfde soort vakantie meemaken en dezelfde reisroute nemen

8 Tabel 1 geeft een overzicht van de verschillende rollen in het spel. Naam reizigers Type vakantie Naam reisbureau Type reisbureau Filip en Rose Tazi Ronda Piet en Mieke verblijfsvakantie in Agadir Tan-Tan lokale reisorganisatie Ward en Christa Guido en Mia trektocht Hoge Atlas Jetplane Reizen Marokko Tours grote touroperator gespecialiseerd in verblijfsvakanties Irena en Karl Bart en Veerle rondreis met 4X4, trektocht in woestijn Marhaban Tikioute lokale reisorganisatie Stijn en Mira Koen en Sandra low-budget inleefreis in Noord-Marokko Magic Travel Nova Tours exclusieve touroperator gespecialiseerd in cultuurreizen Chris en Adinda Leo en Greet reis langs werelderfgoedsites Zigzag Trips Poker Reizen reisorganisatie gespecialiseerd in budgetvriendelijke jongerenreizen Gunter en Amina Johan en Nora reis langs koningssteden + verblijf bij familie aan de kust Marokko à la carte Exclusief Marokko touroperator gespecialiseerd in luxearrangementen Tabel 1: overzicht van de rollen in het spel Selecteer vooraf de rollen die je in het spel wilt gebruiken. Laat zoveel mogelijk verschillende rollen in het spel aan bod komen, dat is interessanter voor de nabespreking. Gebruik de dubbelgangers pas als je het spel met meer dan 12 spelers speelt

9 Etappekaarten In het spel zitten 326 etappekaarten. Met de etappekaarten ontdekken de duo s hun reisroute door Marokko. Elke etappekaart betekent een nieuwe stap in hun reis. De etappekaarten zijn in 8 thema s verdeeld: steden/dorpen vervoer bezienswaardigheden horeca/winkels/bank vrije tijd reisbureaus godsdienst Reismarkt - 9 -

10 Op de voorzijde van elke etappekaart staat de titel van de kaart en een symbool dat aangeeft bij welk thema de etappekaart hoort. Let op! Niet elke etappekaart verwijst naar een concrete geografische plaats. De etappekaarten bevatten informatie over alle aspecten van reizen waarmee de reizigers in het spel worden geconfronteerd. Vandaar dat er ook etappekaarten zijn met als titel islam (bij het thema godsdienst ), huurwagen van een internationaal verhuurbedrijf (bij het thema vervoer ), paardrijden langs het strand (bij het thema vrije tijd ). Op de achterzijde van elke etappekaart staan de titel van de kaart, de namen van de reizigers voor wie de kaart is bedoeld en meer uitleg over de etappe van hun reis. Sorteer de etappekaarten vooraf per thema aan de hand van de symbolen op de voorzijde. Sorteer de kaarten vervolgens per titel. Leg kaarten met dezelfde titel op 1 stapel Voorbereidingsblad voor de nabespreking Kopieer het voorbereidingsblad voor de nabespreking 1 maal voor elk duo

11 3.2. Ruimte klaarzetten Per 2 spelers zet je 1 tafel in het lokaal. Dat zijn de tafels voor de reisbureaus. Aan elke tafel zet je 2 stoelen. Bij een oneven aantal spelers zet je aan 1 tafel 3 stoelen. Vooraan in het lokaal zet je 1 tafel voor het spelmateriaal en 1 tafel voor de Reismarkt. Tussen de tafels in het lokaal zet je 7 tafels voor de etappekaarten. De tafels mogen kriskras in het lokaal verspreid staan. De kaart van Marokko hang je tegen het schrijfbord of tegen een muur. Zorg ervoor dat de kaart goed zichtbaar is en dat de spelers er tijdens het spel gemakkelijk aankunnen om hun reisroute aan te duiden. De tekening geeft een lokaalopstelling voor 24 deelnemers weer: SB SB RM Op het schrijfbord schrijf je kort: de doelstellingen van het spel (zie 5.1.) de 2 opdrachten voor de reizigers (zie 5.2.) de 3 P s: People, Planet en Profit (zie 5.2.) Materiaal klaarleggen Tafels voor de reisbureaus Zet op elke tafel een naambord van een reisbureau. Leg op elke tafel een kleine kaart van Marokko

12 Tafels voor de etappekaarten Leg op elke tafel: 1 themablad. Kleef het blad eventueel vast. de etappekaarten die bij dat thema horen. Leg de etappekaarten in stapels per titel, met de tekstzijde naar beneden. Tafel voor de Reismarkt Leg op de tafel voor de Reismarkt: het themablad Reismarkt de etappekaarten Reismarkt het documentatiemateriaal over Marokko. Tafel voor het spelmateriaal: Leg op de tafel voor het spelmateriaal: de rolomschrijvingen Leg bij elke rolomschrijving de naambadges van de reizigers en de naambadge van het reisbureau. de voorbereidingsbladen voor de nabespreking de stiften de balpennen. 4. Kort spelverloop De spelers spelen Wegwijs in Marokko in duo s. Tijdens het spel krijgt elk duo 2 rollen. Elk duo speelt afwisselend een duo reizigers dat een vakantie in Marokko doorbrengt en een reisbureau dat andere reizigers voorthelpt. Als reizigers zoeken de spelers met de etappekaarten hun reisroute door Marokko. Tijdens hun zoektocht proberen ze zo duurzaam mogelijk te reizen. Ze maken allerlei dingen mee en ervaren hoe belangrijk het is om goed voorbereid op reis te vertrekken. Als reisbureau helpt elk duo zijn medespelers bij het uitstippelen van hun reisroute. De spelers proberen om elkaar zo goed mogelijk advies te geven. Na het spel volgt een nabespreking

13 5. Spelverloop 5.1. Verwelkoming en inleiding Verwelkom de spelers en vertel hen dat je de 2 volgende uren een informatief spel met hen zal spelen. Leg uit wat een informatief spel inhoudt. Een informatief spel is een spel over een thema (milieu, economie, Noord-Zuid, gezondheid, enz.). Een informatief spel biedt de kans om op een speelse manier iets over dat thema bij te leren. Het doel van een informatief spel is om de spelers op basis van hun ervaringen uit het spel over het thema te laten nadenken. Het is niet de bedoeling om hen te overstelpen met informatie over het thema. Leg de spelers uit wat het doel is van Wegwijs in Marokko : Op een speelse manier ervaren wat duurzaam toerisme precies inhoudt. Op een speelse manier ervaren dat een goede voorbereiding van een reis belangrijk is. Bekijk samen met de spelers even de grote kaart van Marokko en wijs de belangrijkste plaatsen aan (Rabat, Agadir, Marrakech, het Atlasgebergte, enz.) De speluitleg De reizigers Wegwijs in Marokko is een simulatiespel. Het spel wordt in duo s gespeeld. Elk duo stelt een duo reizigers voor die een fictieve reis door Marokko maken. De spelers spelen een bepaalde rol. Ze krijgen daarvoor een rolomschrijving. De spelers moeten zich niet strikt aan de rolomschrijving houden. De rolomschrijving geeft vooral aan welk type reizigers de spelers spelen en welk soort vakantie ze in Marokko doorbrengen. Vraag de spelers om duo s te vormen en deel de naambadges voor de reizigers uit. Vraag de spelers om de badges op een goed zichtbare plaats op te spelden (bv. vooraan op hun T-shirt of trui). Houd de

14 rolomschrijvingen nog even apart. Als je ze nu al uitdeelt, is de aandacht van de spelers voor de rest van de speluitleg afgeleid. Bij een oneven aantal spelers, wordt 1 duo een trio. Geef de overgebleven speler eventueel een naambadge van een reiziger die niet in het spel voorkomt Speldoel voor de reizigers In het spel krijgt elk duo reizigers 2 opdrachten: 1. Elk duo moet zijn reisroute door Marokko ontdekken en zoveel mogelijk informatie verzamelen over de plaatsen die het bezoekt. Het is de bedoeling dat de spelers tijdens de nabespreking verslag van hun reis kunnen uitbrengen. 2. Elk duo probeert op een zo duurzaam mogelijke manier te reizen. Leg met de 3 P s kort uit wat duurzaam reizen kan inhouden: - People : rekening houden met de lokale bevolking, met lokale cultuur, gewoonten en gebruiken. - Planet : milieuvriendelijk reizen. - Profit : ervoor zorgen dat de lokale bevolking ook economisch gezien van je reis kan profiteren, m.a.w. dat niet alle winsten van het toerisme terug naar het buitenland vloeien. Benadruk dat Wegwijs in Marokko geen wedstrijd is. Het is niet de bedoeling om als eerste het spel te eindigen. De spelers zijn op vakantie en willen volop genieten van hun reis De reisbureaus In het spel spelen de duo s 2 rollen: naast een duo reizigers is elk duo ook een reisbureau dat de andere reizigers helpt bij het uitstippelen van hun reis. Geef elk duo de naambadge van zijn reisbureau en vraag om die badge duidelijk zichtbaar op de rug van 1 van de spelers te spelden. Op die

15 manier is het onderscheid tussen beide rollen visueel duidelijk: aan de voorzijde is het duo een duo reizigers, aan de achterzijde is het een reisbureau. In het spel wisselen de duo s voortdurend van rol. Elk duo start als reizigers. Zodra een duo door andere reizigers wordt aangesproken om hen te helpen, wordt het duo reisbureau. Elk reisbureau heeft een eigen tafel in het lokaal. Het reisbureau kan de reizigers ( klanten ) meenemen naar zijn tafel om daar te overleggen. Zodra de klanten zijn vertrokken, wordt het duo opnieuw een duo reizigers en gaat het voort met het ontdekken van zijn reisroute, totdat het weer door andere reizigers wordt aangesproken om hen te helpen. Tijdens het spel blijft een duo altijd samen. Beide spelers zijn samen op reis en spelen samen reisbureau als een ander duo hen om advies vraagt. Het kan dus niet dat 1 speler van een duo als reiziger de route uitstippelt, terwijl de andere aan de tafel van het reisbureau zit om andere duo s advies te geven. Benadruk dat de reizigers die naar een duo komen om advies te vragen, echte klanten zijn. Het duo kan hen niet laten wachten, tenzij het zelf als reizigers voor advies bij een ander reisbureau zit. In dat geval rondt het duo het gesprek met het reisbureau zo snel mogelijk af en gaan de spelers onmiddellijk daarna hun klanten voorthelpen De etappekaarten De rolomschrijving is de eerste etappekaart en vormt voor elk duo reizigers de start van de reis. Bij de start van het spel leest elk duo zijn rolomschrijving aandachtig. Onder aan de rolomschrijving krijgt het duo een keuze die naar een volgende etappe in hun reis leidt, en de naam van het reisbureau dat hen moet helpen om een goede keuze te maken. Het duo overlegt met het reisbureau en kiest 1 van de keuzemogelijkheden

16 Voorbeeld Chris en Ann spelen het reizigersduo Filip en Rose. Filip en Rose kiezen voor een rustige verblijfsvakantie aan het strand. Onder aan hun rolomschrijving lezen ze het volgende: Jullie weten niet goed waar jullie zullen verblijven. Jullie denken aan 3 steden: Agadir, Rabat of Essaouira. Overleg met het reisbureau Marokko Tours in welke stad jullie verblijven. Kies 1 van de 3 mogelijkheden. Chris en Ann zoeken het duo dat het reisbureau Marokko Tours speelt en overleggen met dat duo over hun verblijfplaats. Ze kiezen voor Essaouira. Daarna zoekt het duo op de tafels met de etappekaarten de etappekaart die overeenkomt met hun keuze. Als er meerdere etappekaarten met dezelfde titel liggen, moeten de reizigers er goed op letten dat ze de kaart met hun namen nemen. Voorbeeld Chris en Ann gaan naar de tafel met de etappekaarten van het thema Steden/dorpen (want Essaouira is een stad). Ze zoeken naar de etappekaart met de titel Essaouira. Ze merken dat er een stapel etappekaarten met de titel Essaouira ligt. Ze draaien de kaarten om en zoeken de etappekaart Essaouira met hun reizigersnamen ( Filip en Rose ) erop. Op de etappekaart leest het duo of het reisbureau hen juist heeft doorverwezen. Heeft het reisbureau hen fout doorverwezen, dan mag het duo zelf een nieuwe keuze maken uit de keuzemogelijkheden op hun vorige etappekaart. Ze moeten niet meer overleggen met een reisbureau. Als ze een nieuwe keuze hebben gemaakt, zoeken ze de bijhorende etappekaart. Heeft het reisbureau hen juist doorverwezen, dan krijgt het duo onder

17 aan de etappekaart een nieuwe keuze en de naam van het reisbureau dat hen bij die keuze moet helpen. Het duo overlegt met dat reisbureau, kiest 1 van de mogelijkheden en zoekt de bijhorende etappekaart. Voorbeeld Op hun etappekaart Essaouira lezen Chris en Ann: Essaouira is een charmant stadje met een heel eigen sfeer en een zacht klimaat. Een uitstekende plek voor een strandvakantie, maar jullie gaan liever nog wat meer naar het zuiden. Kies een andere mogelijkheid. Het reisbureau heeft hen niet juist doorverwezen. Chris en Ann bekijken de keuzemogelijkheden op hun vorige etappekaart ( Rabat, Agadir, of Essaouira ) en maken een nieuwe keuze, zonder overleg met een reisbureau. Ze kiezen voor Agadir en zoeken de etappekaart Agadir met hun reizigersnamen ( Filip en Rose ) erop. Hun etappekaart Essaouira houden ze bij. Op hun etappekaart Agadir lezen Chris en Ann: Agadir is in de hele wereld bekend om zijn mooie, brede strand en zijn milde klimaat. Het is een echte toeristische trekpleister. Jullie verblijven 2 weken in een all in-formule in Club Al Madina. Jullie willen graag een uitstap maken naar het binnenland, liefst naar een stadje waar Rose een paar leuke souvenirs kan kopen. In jullie reisgids lazen jullie iets over Ouarzazate, Marrakech en Toubkal. Ga naar het reisbureau Marhaban en overleg waar jullie voor jullie souvenirjacht het beste naartoe gaan. Kies 1 van de 3 mogelijkheden. Chris en Ann zoeken het duo dat het reisbureau Marhaban speelt en overleggen met dat duo over hun uitstap. Ze kiezen voor Marrakech. Chris en Ann gaan naar de tafel met de etappekaarten van het thema Steden/dorpen. Ze zoeken de etappekaart Marrakech met hun reizigersnamen erop

18 De spelers nemen al hun etappekaarten mee, ook als ze fout werden doorverwezen. Vraag de spelers om er goed op te letten dat ze geen kaarten van andere reizigers meenemen. In het spel zitten niet alleen etappekaarten met Steden/dorpen. Wijs de spelers ook op de andere mogelijkheden: - vervoer - bezienswaardigheden - horeca/winkels/bank - vrije tijd - reisbureaus - godsdienst - Reismarkt (zie ook ). Benadruk dat het belangrijk is dat de spelers de etappekaarten aandachtig en grondig lezen. De etappekaarten bevatten informatie over de reisroute en over duurzaam reizen die de spelers voor de nabespreking nodig hebben De kaart van Marokko Om de reisroutes in Marokko visueel te maken, duiden de spelers ze met stift op de grote kaart van Marokko aan. Telkens een duo reizigers op een nieuwe plaats in Marokko is aanbeland, komen de spelers naar de kaart. Ze duiden met stift hun nieuwe bestemming aan en verbinden die plaats met de plaats waar ze vandaan komen. Er zijn stiften in 6 verschillende kleuren. Als er meer dan 6 reizigersduo s in het spel zijn, dan worden sommige kleuren door 2 duo s gebruikt. Je kan het onderscheid tussen de routes dan visueel maken door het ene duo bv. een volle lijn te laten tekenen en het andere duo bv. een stippellijn De Reismarkt De Reismarkt bevindt zich vooraan in het lokaal en wordt bemand door de spelbegeleider. De Reismarkt heeft 2 functies:

19 Bij de Reismarkt liggen ook etappekaarten. Soms wordt een reizigersduo onder aan een etappekaart naar de Reismarkt verwezen. Het duo vindt dan op de Reismarkt zijn volgende etappekaart. Soms weet een reisbureau te weinig over een bepaalde stad of bezienswaardigheid in Marokko om zijn klanten een goed advies te kunnen geven. In dat geval kan het reisbureau naar de Reismarkt komen om toeristische informatie te vragen. De Reismarkt geeft een reisgids of brochure mee, het reisbureau overlegt met de klanten en brengt onmiddellijk daarna de informatie terug Het einde van de reis Op de laatste etappekaart van een reizigersduo staat duidelijk vermeld dat de reis voor dat duo is afgelopen. De spelers blijven wel in het spel als reisbureau, want sommige andere reizigers hebben hun advies als reisbureau nog nodig. Als een duo klaar is, komen de spelers naar de spelbegeleider op de Reismarkt. Daar krijgen ze een voorbereidingsblad voor de nabespreking De start van het spel Na de speluitleg krijgt elk duo zijn rolomschrijving. De spelers zetten zich aan de tafel van hun reisbureau en lezen hun dubbele rolomschrijving. Daarna start het spel. De reizigers gaan op zoek naar het reisbureau dat hen moet helpen om een goede keuze te maken Tijdens het spel Bij de start van het spel is het nog niet druk op de Reismarkt. Dat geeft je als spelbegeleider de kans om in het lokaal rond te lopen en te kijken of alle spelers vlot zijn gestart. Stimuleer de spelers om met elkaar te overleggen en hun reisroute te ontdekken. Rem de spelers af als je merkt dat ze te snel zijn en hun etappekaarten niet grondig lezen

20 Herinner de spelers er af en toe aan om hun route op de grote kaart aan te duiden. Sommige spelers zijn zo druk met de etappekaarten bezig dat ze dat vergeten. Let erop dat de spelers eerst de juiste bestemming zoeken voordat ze de stad op de kaart komen aanduiden. Sommige spelers duiden bij iedere etappekaart iets op de kaart aan, maar soms gaat het om een foute verwijzing en moeten ze eerst nog een andere etappekaart zoeken Het einde van het spel en de voorbereiding van de nabespreking Als een duo klaar is, dan komen de spelers naar de spelbegeleider op de Reismarkt. Daar krijgen ze een voorbereidingsblad voor de nabespreking. De spelers zetten zich aan de tafel van hun reisbureau en vullen het voorbereidingsblad in. Terwijl ze het blad invullen, kunnen andere reizigers hen nog als reisbureau raadplegen. Hoeveel tijd de spelers voor hun voorbereiding krijgen, is afhankelijk van de tijd die er nog rest. Zorg ervoor dat je zeker nog een half uur tijd hebt voor de nabespreking. Je kan de nabespreking eventueel starten op het moment dat het laatste duo klaar is. Vraag de spelers om een stoel te nemen en in een kring te komen zitten Nabespreking Een belangrijke voorwaarde voor het slagen van het spel is de nabespreking. De nabespreking is een reflectie op het spel en op de werkelijkheid. De spelbegeleider bouwt met enkele gerichte vragen een gestructureerd gesprek op. De volgende elementen komen aan bod: 1. Stoom afblazen Deze fase geeft de spelers de mogelijkheid om hun eerste indrukken van het spel weer te geven. Als de spelers de mogelijkheid krijgen om stoom af te blazen, zijn ze meer geconcentreerd voor de volgende fasen. Wat vond je van het spel? Vond je het leuk? Waarom wel/niet?

21 Hoe was het om je reisroute door Marokko te ontdekken? Vond je dat moeilijk/gemakkelijk? Waarom? Hoe was het om als reisbureau advies te geven? Vond je dat moeilijk/ gemakkelijk? Waarom? 2. De routes door Marokko Voor fase 2 volg je het beste de structuur van het voorbereidingsblad. Laat de duo s om de beurt vertellen: wie ze zijn. welk soort vakantie ze in Marokko doorbrachten. (vraag 1 van het voorbereidingsblad) welke belangrijke plaatsen ze hebben bezocht. (vraag 2 van het voorbereidingsblad) wat ze op reis hebben meegemaakt. (vraag 3 van het voorbereidingsblad) op welke manier ze duurzaam hebben gereisd (vraag 4 van het voorbereidingsblad): - op welke manier(en) ze rekening hielden met People (de lokale bevolking) - op welke manier(en) ze rekening hielden met Planet (het milieu) - op welke manier(en) ze rekening hielden met Profit (de economische factor). Laat dubbelgangers samen aan het woord. Ze kunnen elkaars verhaal aanvullen. Soms hebben de dubbelgangers op bepaalde momenten in het spel andere keuzes gemaakt met andere gevolgen voor People, Planet en Profit. Het is interessant om die keuzes met elkaar te vergelijken. 3. De link met de realiteit: duurzaam reizen en de verantwoordelijkheid van reisbureau en reizigers In deze fase leggen de spelers de link tussen het spel en de realiteit. Fase 3 is een groepsgesprek over het belang van duurzaam reizen en de verantwoordelijkheid van reisbureaus en reizigers in duurzaam toerisme. Vraag 5 en 6 van het voorbereidingsblad vormen het vertrekpunt voor het gesprek

22 Is het volgens jou de taak van een reisbureau om de klanten vooraf te informeren over bv. de plaatselijke gewoontes en cultuur, lokale reisorganisaties, enz? Waarom wel/niet? Moet een reisbureau alleen maar praktische reisinformatie geven? Waarom wel/niet? Stel, je werkt later in een reisbureau. Zou jij je klanten informeren over de plaatselijke cultuur en over de mogelijkheden om duurzaam te reizen? Waarom wel/niet? Wat kan een reiziger tijdens de voorbereiding van zijn reis doen om ervoor te zorgen dat het een duurzame reis wordt? Geef enkele mogelijkheden. Waarom is duurzaam reizen belangrijk? Welke voor- en nadelen heeft een reiziger die duurzaam reist? Zijn reizigers volgens jou bereid om hun gedrag aan te passen en duurzaam te reizen? Waarom wel/niet? Waarom is het belangrijk om een reis goed voor te bereiden? Als jij op reis gaat, hoe bereid je je dan voor? Waar let je op als je op reis gaat? Probeer je duurzaam te reizen? Waarom wel/niet? Op welke manieren houd jij rekening met People, Planet en Profit tijdens je reis? 4. Wat nu? In deze fase gaan de spelers na wat hen uit het spel zal bijblijven. Ze leggen de link met hun eigen kennis van en mening over het thema. Wat ga je zeker uit het spel onthouden? Wat heb je bijgeleerd? Wat betekent duurzaam reizen nu voor jou? Is je mening over duurzaam reizen veranderd? Waarom wel/niet? Als je binnenkort op reis gaat, zou je dan rekening houden met wat je uit het spel hebt geleerd? Waarom wel/niet? Als je later in reisbureau werkt, zou je dan rekening houden met wat je uit het spel hebt geleerd? Waarom wel/niet? Bij het spelmateriaal vind je een overzichtstabel die je tijdens de nabespreking kan gebruiken (zie 9.). In de tabel lees je per reizigersduo meer informatie over de reis die ze in Marokko maakten en in welke situaties het duo rekening kon houden met People, Planet en Profit

23 6. Spelverloop in 10 stappen Stap 1 De spelbegeleider verwelkomt de spelers en vertelt hen over het thema en het doel van Wegwijs in Marokko. Stap 2 De spelers vormen duo s. Elk duo maakt tijdens het spel een reis in Marokko en probeert zo duurzaam mogelijk te reizen. Stap 3 Daarnaast speelt elk duo de rol van reisbureau dat andere reizigers probeert te helpen bij het uitstippelen van hun reis. Stap 4 De spelers lezen hun rolomschrijving. Onder aan de rolomschrijving krijgen ze een keuzemogelijkheid en de naam van een reisbureau. Stap 5 De spelers overleggen met het reisbureau; kiezen 1 van de mogelijkheden en zoeken de bijhorende etappekaart. Stap 6 Als de spelers fout werden doorverwezen, kiezen ze zelf een nieuwe mogelijkheid en zoeken ze de bijhorende etappekaart. Stap 7 Als de spelers goed werden doorverwezen, krijgen ze opnieuw een keuzemogelijkheid en de naam van een reisbureau. De spelers herhalen stap 5 tot en met 7. Stap 8 De spelers houden alle etappekaarten bij en duiden hun route op de grote kaart van Marokko aan. Stap 9 Op de Reismarkt kunnen de reisbureaus meer informatie over Marokko krijgen. Stap 10 Het spel is afgelopen als alle reizigersduo s hun route door Marokko hebben gevonden. Na het spel volgt een nabespreking

24 7. Goed om weten voor de spelbegeleider Als je het spel met meer dan 12 spelers speelt, vertel de spelers dan niet dat er dubbelgangers in het spel zijn. Ze hoeven dat niet te weten. Een reizigersduo wordt ook nooit doorverwezen naar het reisbureau dat door zijn dubbelgangers wordt gespeeld. Bv. Piet en Mieke zijn de dubbelgangers van Filip en Rose. Het spel is zo opgebouwd dat Piet en Mieke nooit moeten overleggen met het reisbureau dat door Filip en Rose wordt gespeeld (reisbureau Tazi Ronda). Omgekeerd worden Filip en Rose nooit doorverwezen naar het reisbureau dat door Piet en Mieke wordt gespeeld (reisbureau Tan-Tan). Voor het eerste overleg tussen reizigers en reisbureaus bij de start van het spel zijn de duo s per 2 aan elkaar gelinkt. Bv. Filip en Rose moeten overleggen met het reisbureau Marokko Tours (gespeeld door Guido en Mia) en Guido en Mia moeten overleggen met het reisbureau Tazi Ronda (gespeeld door Filip en Rose). De etappekaarten op de Reismarkt gaan over aspecten van duurzaam reizen, bv. respect voor de plaatselijke gewoonten, zuinig omspringen met water, toeristische activiteiten die lokale gemeenschappen ten goede komen, enz. Als het rustig is op de Reismarkt, dan kan je samen met de spelers hun etappekaarten lezen en meer uitleg bij de informatie op de kaarten geven. Als het druk is, kan je de spelers zelf hun kaart laten nemen en de informatie laten lezen. Op de etappekaart staat alle informatie die de spelers nodig hebben om hun reis voort te zetten. Je kan ook de leerkracht van de klas inschakelen. Vraag de leerkracht om de reisbureaus die naar de Reismarkt komen, te helpen. Op die manier heb jij tijd om de reizigers meer uitleg bij hun etappekaart te geven

25 8. Achtergrondinformatie 8.1. Partners Wegwijzer Reisinfo vzw Wegwijzer vzw heeft als doel op een onafhankelijke manier en met een kritische ingesteldheid informatie aan reizigers te verstrekken. Wegwijzer vzw ziet reizen -in al zijn maatschappelijke facetten- als een uitgelezen middel om de wereld en haar bewoners beter te begrijpen en te respecteren. Als infopunt en ontmoetingsplaats wil Wegwijzer vzw reizigers aanzetten om de wereld op een zinvolle en duurzame manier te ontdekken. In de activiteiten van Wegwijzer vzw staat de interactieve formule reizigers informeren reizigers centraal. De uitwisseling van ervaringen tussen reizigers is een belangrijke leidraad. Die subjectieve ervaringen worden aangevuld met objectieve gegevens uit de reiswereld. De werking van Wegwijzer vzw steunt op drie pijlers: De jongerenwerking Het infocentrum in Brugge is een mekka voor reislustige jongeren, ongeacht hun bestemming of reisformule. Ze vinden er duizenden reisverslagen, reisgidsen, tijdschriften, logiesinformatie en themadossiers onder één dak. Verder kunnen ze een beroep doen op het online reisinfocentrum Ledenwerking Wie lid van Wegwijzer vzw wordt, krijgt het tweemaandelijkse magazine Reiskrant in de bus. Daarin wordt telkens een stad, streek of thema belicht en krijgen thema s zoals duurzaam toerisme ruime aandacht. Leden hebben ook toegang tot een online databank van duizenden reisverslagen op Projectwerking Wegwijzer vzw werkt projecten uit waarbij de thema s reizen en toerisme in een bredere context geplaatst worden. Het doel is om een breed publiek bewust te maken van de relatie tussen reizen en

26 duurzame ontwikkeling. Zo past het informatieve spel Wegwijs in Marokko in het project Context Maghreb ( context) Centrum Informatieve Spelen vzw Centrum Informatieve Spelen vzw (C.I.S.) is een vormingsdienst met meer dan 30 jaar ervaring in het ontwerpen, verspreiden en begeleiden van informatieve spelen. Een informatief spel combineert leren en spelen. Het doel van een informatief spel is jongeren en volwassenen te sensibiliseren over een maatschappelijk thema zoals wereldhandel, democratie, verslaving, relaties en seksualiteit, enzovoort. Wij kiezen bewust voor spel als vormingsmethode omdat uit onze ervaring blijkt dat informatie, opgedaan door spel, beter begrepen wordt en beter bijblijft. Het C.I.S. heeft drie kernactiviteiten: 1) Spelontwikkeling. U vraagt, wij werken uit! Het C.I.S. heeft heel wat ervaring in het ontwikkelen van informatieve spelen voor verschillende doelgroepen. Door de jaren heen hebben we ook heel wat ervaring in de productie van informatieve spelen opgebouwd. 2) Spelservice. U speelt, wij begeleiden! Een team van spelbegeleiders begeleidt alle informatieve spelen uit ons aanbod. Op de afgesproken tijd en plaats leidt een spelbegeleider het spel en de nabespreking in goede banen. Daarnaast geeft het C.I.S. vormingen-op-maat over informatief spel. 3) Speldistributie. U zoekt, wij helpen u! Het C.I.S. verspreidt informatieve spelen, spelenboeken en andere gezelschapsspelen. Meer info over het C.I.S. vind je op

27 8.2. Eindtermen De volgende eindtermen zijn van toepassing op het spel Wegwijs in Marokko : Vakgebonden eindtermen Aardrijkskunde 3de graad TSO 1. Kennis De leerlingen kunnen 7. de invloed van menselijke activiteiten op het milieu zoals: broeikaseffect, natuurrampen, zure regen, waterbeheersing, bodemdegradatie en -verbetering met voorbeelden illustreren. 10. productie en consumptie van voedsel en hulpbronnen in relatie brengen met demografische evolutie en welvaartsniveau in het kader van een duurzame ontwikkeling. 13. met voorbeelden het belang van instrumenten van ruimtelijke planning en van milieubeleid toelichten. 15. het belang duiden van natuurlijke en sociaal-economische componenten voor de ruimtelijke planning. 2. Vaardigheden De leerlingen kunnen: 26. voorstellen aanbrengen voor het ruimtegebruik in het kader van duurzame ontwikkeling. 3. Attitudes 27* zijn kritisch tegenover aangeboden informatie zoals die m.b.t. ontwikkelings-, welvaarts- en milieuproblemen. 29* zijn bereid om lokale problemen van milieu en samenleving in een globale context te plaatsen. 30* hebben aandacht voor de waarde van natuurlijke en culturele landschappen. Vakgebonden eindtermen Nederlands 3de graad TSO De elementen die gemarkeerd werden, zijn van toepassing op Wegwijs in Marokko. Attitudes worden met een asterisk (*) aangeduid

28 16 Bij de planning, uitvoering van en bij de reflectie over hun taken kunnen de leerlingen: hun eigen leesdoel(en) bepalen het (de) tekstdoel(en) vaststellen de tekstsoort bepalen hun voorkennis inzetten functie van beeld en opmaak in een tekst herkennen inhoudelijke en functionele relaties tussen tekstonderdelen vaststellen de structuur van een tekst aanduiden onderwerp en hoofdgedachten aanduiden en parafraseren om tekstbegrip te bevorderen gelezen teksten kort samenvatten feiten en meningen onderscheiden argumenten in een tekst op hun waarde en relevantie beoordelen info selecteren en gebruiken met behulp van verschillende informatiekanalen. 17 De leerlingen kunnen een leesstrategie kiezen naar gelang van hun leesdoel en tekstsoort, en ze toepassen (oriënterend, zoekend, globaal en intensief). 18* De leerlingen zijn bereid om: te lezen lezend informatie te verzamelen over een bepaald onderwerp de verkregen informatie aan eigen kennis en inzicht te toetsen en te vergelijken met informatie uit andere bronnen te reflecteren op inhoud en vorm van de teksten hun persoonlijk oordeel over bepaalde teksten te formuleren, in vraag te stellen en eventueel te herzien

29 Vakoverschrijdende eindtermen Natuur-en milieueducatie 3de graad TSO 1. Natuur- en milieubeleid De leerlingen 2 kunnen het normverleggend en grensoverschrijdend karakter van milieuvervuiling bij productie en verbruik illustreren. 4 hebben bij het kopen van goederen en verbruiken van diensten oog voor nieuwe milieuvriendelijke alternatieven of kleinschalige initiatieven in het kader van een duurzame ontwikkeling. 6 zijn bereid ethische normen te hanteren ten opzichte van scenario s van bijvoorbeeld economische groei, welvaartsontwikkeling, demografische evolutie en biotechnologische ontwikkeling op mondiaal vlak. 2. Verkeer en mobiliteit in ruimtelijk beleid De leerlingen 7 kunnen de voor- en nadelen van verschillende vervoerswijzen voor transport van personen, goederen en diensten afwegen op basis van verschillende criteria en een bepaalde keuze motiveren. Vakoverschrijdende eindtermen Opvoeden tot burgerzin 3de graad TSO 3. Wereldburgerschap De leerlingen 17 zijn gevoelig voor het belang van persoonlijke inzet voor de verbetering van het welzijn en de welvaart in de wereld. Vakoverschrijdende eindtermen Sociale vaardigheden 3de graad TSO 2. Streven naar duidelijke communicatie De leerlingen 4 communiceren doelgericht, bijvoorbeeld; toetsen elkaars interpretatie en stemmen die zo nodig op elkaar af; brengen de eigen gevoelens en gedachten tot uiting; herkennen en gaan om met vooroordelen en uitingen van ongepaste beïnvloeding (intimidatie, manipulatie,...)

30 Constructief participeren aan de werking van sociale groepen De leerlingen 6 helpen mee aan het formuleren en realiseren van groepsdoelstellingen door bijvoorbeeld: contacten te maken; te overleggen en afspraken te maken; taken en functies te verdelen; belangen af te wegen en te bemiddelen; bij te dragen aan een goed functioneren van de groep als groep.

STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING

STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING Modulaire opleiding Moderne Talen - Wetenschappen AO AV 009 Versie 1.0 BVR Pagina 1 van 27 Inhoud Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 23 november 2006 1 Deel 1 Opleiding...

Nadere informatie

STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING

STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING Modulaire opleiding Economie - Moderne Talen AO AV 006 Versie 1.0 BVR Pagina 1 van 28 Inhoud Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 23 november 2006 1 Deel 1 Opleiding... 5

Nadere informatie

Colofon. Centrum Informatieve Spelen. Naamsesteenweg Leuven Tel.: 016/ Fax: 016/

Colofon. Centrum Informatieve Spelen. Naamsesteenweg Leuven Tel.: 016/ Fax: 016/ Colofon Eigen aardig is een co-uitgave van Centrum Informatieve Spelen vzw en stichting-lodewijk de raet LEEF-tijd. Het copyright behoort aan het Centrum Informatieve Spelen en stichting-lodewijk de raet.

Nadere informatie

STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING

STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING Modulaire opleiding Humane Wetenschappen ASO3 AO AV 008 Versie 1.0 BVR Pagina 1 van 24 Inhoud 1 Deel 1 Opleiding... 5 1.1 Korte beschrijving... 5 1.1.1 Inhoud... 5 1.1.2 Modules...

Nadere informatie

STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING

STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING Modulaire opleiding Economie - Wiskunde AO AV 007 Versie 1.0 BVR Pagina 1 van 26 Inhoud Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 23 november 2006 1 Deel 1 Opleiding... 5 1.1

Nadere informatie

Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 23 november 2006 STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING. Modulaire opleiding Wetenschappen - Wiskunde AO AV 011

Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 23 november 2006 STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING. Modulaire opleiding Wetenschappen - Wiskunde AO AV 011 STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING Modulaire opleiding Wetenschappen - Wiskunde AO AV 011 Versie 1.0 BVR Pagina 1 van 26 Inhoud Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 23 november 2006 1 Deel 1: Opleiding...

Nadere informatie

STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING

STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING Modulaire opleiding Moderne Talen - Wiskunde AO AV 010 Versie 1.0 BVR Pagina 1 van 27 Inhoud Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 23 november 2006 1 Deel 1 Opleiding... 5

Nadere informatie

Vakoverschrijdende eindtermen die van toepassing zijn tijdens de klimaatexcursie

Vakoverschrijdende eindtermen die van toepassing zijn tijdens de klimaatexcursie Vakoverschrijdende eindtermen die van toepassing zijn tijdens de klimaatexcursie Context 4: Omgeving en duurzame ontwikkeling. De leerlingen: 1. participeren aan milieubeleid en -zorg op school; 2. herkennen

Nadere informatie

lles Alles op het spel Syllabus voor het jeugdwerk Naamsteenweg 130. 3001 Leuven. Tel. 016 22 25 17. Fax 016 29 50 99 cis@spelinfo.be. www.spelinfo.

lles Alles op het spel Syllabus voor het jeugdwerk Naamsteenweg 130. 3001 Leuven. Tel. 016 22 25 17. Fax 016 29 50 99 cis@spelinfo.be. www.spelinfo. lles Syllabus voor het jeugdwerk Alles op het spel Verantwoordelijke Uitgever: Ludo Stevens Naamsteenweg 130. 3001 Leuven. Tel. 016 22 25 17. Fax 016 29 50 99 cis@spelinfo.be. www.spelinfo.be inhoud 1

Nadere informatie

EEN GOEDE VOORBEREIDING IS HET HALVE WERK. Plannen en evalueren van een activiteit. Inhoud

EEN GOEDE VOORBEREIDING IS HET HALVE WERK. Plannen en evalueren van een activiteit. Inhoud Plannen en evalueren van een activiteit Inhoud Doelgroep Vakgebied Duur Materialen Doelen In deze les moeten de leerlingen in groep een bepaalde activiteit voorbereiden. Dit kan bijvoorbeeld het organiseren

Nadere informatie

Secundair onderwijs - Tweede graad ASO/KSO/TSO - Natuurwetenschappen - Vakgebonden eindtermen

Secundair onderwijs - Tweede graad ASO/KSO/TSO - Natuurwetenschappen - Vakgebonden eindtermen Eindtermen educatief project Korstmossen, snuffelpalen van ons milieu 2 de en 3 de graad SO Secundair onderwijs - Tweede graad ASO/KSO/TSO - Natuurwetenschappen - Vakgebonden eindtermen I. Gemeenschappelijke

Nadere informatie

voetafdruk vergelijk naam: naam: beschrijving normale reis voetafdruk normaal veranderingen voetafdruk groen voetafdruk totaal: m 2 (oud)

voetafdruk vergelijk naam: naam: beschrijving normale reis voetafdruk normaal veranderingen voetafdruk groen voetafdruk totaal: m 2 (oud) voetafdruk vergelijk naam: naam: beschrijving normale reis voetafdruk normaal voetafdruk totaal: m 2 voetafdruk totaal per dag: m 2 verdeling van de voetafdruk: voedsel en afval: % lokaal vervoer: % vervoer

Nadere informatie

Eindtermen Nederlands algemeen secundair onderwijs (derde graad)

Eindtermen Nederlands algemeen secundair onderwijs (derde graad) Eindtermen Nederlands algemeen secundair onderwijs (derde graad) Bron: www.ond.vlaanderen.be/dvo 1 Luisteren 1 De leerlingen kunnen op structurerend niveau luisteren naar uiteenzettingen en probleemstellingen

Nadere informatie

Klimaat: een thema in het Vlaams onderwijs?

Klimaat: een thema in het Vlaams onderwijs? Klimaat: een thema in het Vlaams onderwijs? Willy Sleurs Afdeling Kwalificaties & Curriculum AHOVOKS, Ministerie van Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap Eindtermen bepaald door de overheid Leergebied-/vakgebonden

Nadere informatie

2.3 Literatuur. 1.4.2 Schriftelijke vaardigheden 1.4.2.1 Lezen LES GODVERDOMSE DAGEN OP EEN GODVERDOMSE BOL LEERPLAN ALGEMEEN:

2.3 Literatuur. 1.4.2 Schriftelijke vaardigheden 1.4.2.1 Lezen LES GODVERDOMSE DAGEN OP EEN GODVERDOMSE BOL LEERPLAN ALGEMEEN: LES GODVERDOMSE DAGEN OP EEN GODVERDOMSE BOL ALGEMEEN: p.8 2.3 Literatuur In onze leerplannen is literatuur telkens als een aparte component beschouwd, meer dan een vorm van leesvaardigheid. Na de aanloop

Nadere informatie

2 Spelkenmerken. 2.1 Doel. 2.2 Speeldoel. 2.3 Doelgroep. 2.4 Duur. 2.5 Timing

2 Spelkenmerken. 2.1 Doel. 2.2 Speeldoel. 2.3 Doelgroep. 2.4 Duur. 2.5 Timing 2 Spelkenmerken 2.1 Doel MVO aan het roer is een informatief spel dat spelers laat ervaren wat maatschappelijk verantwoord ondernemen is en welke de basisbeginselen hieronder vallen. Het spel bestaat uit

Nadere informatie

Maak je eigen folder! Leerkrachtenbundel

Maak je eigen folder! Leerkrachtenbundel Maak je eigen folder! Leerkrachtenbundel Doelgroep: Wij denken dat dit een geschikte opdracht is voor de 2 de en 3 de graad aso, voor tso (vooral voor grafische richtingen, vormgeving) en voor kso. De

Nadere informatie

Voor alle leraren Nederlands. 'Vergelijkend schema', eindtermen vaardigheden van de 3 graden: tekstsoorten, procedures/strategieën en attitudes.

Voor alle leraren Nederlands. 'Vergelijkend schema', eindtermen vaardigheden van de 3 graden: tekstsoorten, procedures/strategieën en attitudes. Voor alle leraren Nederlands 'Vergelijkend schema', eindtermen vaardigheden van de 3 graden:, procedures/strategieën en attitudes. 1 Luisteren 1e graad 2e graad 3e graad uiteenzetting leerstofonderdeel

Nadere informatie

J L. Nordwin College Competentiemeter MBO - 21st Century & Green Skills. Vaardigheden Gedragsindicatoren. 21st Century Skill - -

J L. Nordwin College Competentiemeter MBO - 21st Century & Green Skills. Vaardigheden Gedragsindicatoren. 21st Century Skill - - Nordwin College Competentiemeter MBO - 21st Century & Green Skills 21st Century Skill Jouw talent Vaardigheden Gedragsindicatoren J L Ik weet wat ik wil Ik weet wat ik kan Ik ga na waarom iets mij interesseert

Nadere informatie

Eekhoutcentrum Vliebergh. Wegwijzers voor Aardrijkskunde

Eekhoutcentrum Vliebergh. Wegwijzers voor Aardrijkskunde Eekhoutcentrum Vliebergh NASCHOLING AARDRIJKSKUNDE Wegwijzers voor Aardrijkskunde Geologie: - Opbouw en structuur van de aarde - Platentektoniek - Geologische geschiedenis Kulak 21/11/15 13h30-16h30 KUL

Nadere informatie

In je kracht. Werkboek voor deelnemers

In je kracht. Werkboek voor deelnemers In je kracht Werkboek voor deelnemers Uitleg Mijn toekomst! Benodigdheden: Werkblad Mijn toekomst! (je kunt het Werkblad meegeven om thuis na te lezen, maar dit is niet noodzakelijk) Voor iedere deelnemers

Nadere informatie

Vakoverschrijdende eindtermen/ontwikkelingsdoelen globaal voor het secundair onderwijs

Vakoverschrijdende eindtermen/ontwikkelingsdoelen globaal voor het secundair onderwijs t Gasthuys Stedelijk Museum Aalst op schoolmaat (16+) Eindtermen 3 de graad secundair onderwijs 1. inleiding In de tijdelijke tentoonstelling Aalst 1815-1830. Geschiedenis van een provinciestad tijdens

Nadere informatie

Les 1 Van koffieboon tot pakje koffie

Les 1 Van koffieboon tot pakje koffie Les 1 Van koffieboon tot pakje koffie VAKKEN PAV, Humane Wetenschappen, Aardrijkskunde DOELSTELLINGEN EN EINDTERMEN Gemeenschappelijke stam De leerlingen brengen belangrijke elementen van communicatief

Nadere informatie

Lesonderwerp: Hocus pocus circus: Een nieuw dier samenstellen a.d.h.v. verschillende materialen.

Lesonderwerp: Hocus pocus circus: Een nieuw dier samenstellen a.d.h.v. verschillende materialen. Vak: MUVO Lesonderwerp: Hocus pocus circus: Een nieuw dier samenstellen a.d.h.v. verschillende materialen. Doelen: Eindtermen: Muvo 1.2 De leerlingen kunnen door betasten en voelen (tactiel), door kijken

Nadere informatie

Spelregels voor de kaarten Beroepskwaliteiten en Leerpunten. Het Beroepskwaliteitenspel

Spelregels voor de kaarten Beroepskwaliteiten en Leerpunten. Het Beroepskwaliteitenspel Het Beroepskwaliteitenspel Het Beroepskwaliteitenspel is een leermiddel voor de loopbaanoriëntatie van mensen in de leeftijd van twaalf jaar en ouder. Het spel heeft als doel de speler bewust te maken

Nadere informatie

DE BAAN OP! Een interessant bedrijf kiezen. Inhoud. Doelgroep. Vakgebied. Materialen. Doelen STERKE SCHAKELS

DE BAAN OP! Een interessant bedrijf kiezen. Inhoud. Doelgroep. Vakgebied. Materialen. Doelen STERKE SCHAKELS DE BAAN OP! De jongeren organiseren zelf één of meerdere bedrijfsbezoeken. Ze verzamelen informatie over verschillende bedrijven en op basis hiervan kiezen ze met de hele klas het meest interessante bedrijf

Nadere informatie

WAAROM ETEN WE WAT WE ETEN? EINDTERMEN EN LEERPLANNEN

WAAROM ETEN WE WAT WE ETEN? EINDTERMEN EN LEERPLANNEN WAAROM ETEN WE WAT WE ETEN? EINDTERMEN EN LEERPLANNEN Vakgebonden eindtermen A Vrij gesubsidieerd onderwijs VVKSO Leerplan 3 e graad secundair onderwijs AV Nederlands ASO/TSO/KSO LICAP- Brussel D/2006/0279/008

Nadere informatie

OPDRACHT 1 Jaarwerk maken over landen

OPDRACHT 1 Jaarwerk maken over landen OPDRACHT 1 Jaarwerk maken over landen Jullie gaan proberen een actueel jaarwerk te maken. Je werkt individueel. De bedoeling is dat je je favoriete reisbestemming vindt. Hieronder vind je alles wat er

Nadere informatie

Behandelde onderwerpen Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind (eventueel: verbanden tussen kinderrechten)

Behandelde onderwerpen Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind (eventueel: verbanden tussen kinderrechten) Kennismaking met het IVRK (Uit: verzameling workshops kinderrechten) (Uit: Recht in de roos) Algemeen doel: kennismaken met de verschillende kinderrechten uit het Internationaal Verdrag inzake de Rechten

Nadere informatie

Een nieuw licht op afvalbeheer

Een nieuw licht op afvalbeheer Een nieuw licht op afvalbeheer DOSSIER samen > motiveren Da s proper is een initiatief van FOST Plus vzw en komt voort uit de samenwerking tussen de gewesten en de intergemeentelijke samenwerkingsverbanden

Nadere informatie

BIO: ETEN & WETEN INTROLES VOOR DE

BIO: ETEN & WETEN INTROLES VOOR DE BIO: ETEN & WETEN INTROLES VOOR DE 1 e GRAAD 1 LESUUR GIDS VOOR DE LEERKRACHT 2 BIO ETEN & WETEN - GIDS VOOR DE LEERKRACHT BIO: ETEN & WETEN DOELEN AANSLUITING BIJ (DETAILS ZIE BIJLAGE EINDTERMEN) De leerlingen

Nadere informatie

SPELFICHE: WIE ZIT ER IN DE LEERLINGENRAAD?

SPELFICHE: WIE ZIT ER IN DE LEERLINGENRAAD? SPELFICHE: WIE ZIT ER IN DE LEERLINGENRAAD? 5 minuten of meer onbeperkt 10 tot 50 8 tot 20 Praten Praten Praten, schrijven niksnadanoppes! bingoblaadje en schrijfgerief groot papier en schrijfgerief onbeperkt

Nadere informatie

De zomer van Atlas 2018

De zomer van Atlas 2018 De zomer van Atlas 2018 Beste docent Naar jaarlijkse gewoonte organiseert Atlas leuke en leerrijke activiteiten tijdens de zomermaanden. Hieronder vind je belangrijke informatie. Vermeld je deze info zeker

Nadere informatie

Lesbrief: Beroepenmagazine Thema: Mens & Dienstverlenen aan het werk

Lesbrief: Beroepenmagazine Thema: Mens & Dienstverlenen aan het werk Lesbrief: Beroepenmagazine Thema: Mens & Dienstverlenen aan het werk Copyright Stichting Vakcollege Groep 2015. Alle rechten voorbehouden. Inleiding In de lesbrieven van het thema Aan het werk hebben jullie

Nadere informatie

Vragen Hoe kan je veiligheid inbouwen zodat je alle leerlingen kan betrekken? Vraag Hoe kan je de ideeënbus actief en betekenisvol maken?

Vragen Hoe kan je veiligheid inbouwen zodat je alle leerlingen kan betrekken? Vraag Hoe kan je de ideeënbus actief en betekenisvol maken? Methodiek Kringgesprek Beter samen leven en meer leren in de klas. Een participatieve sfeer in de klas of op de school kan men op verschillende manieren bewerkstelligen. Werken met kringgesprekken is hierbij

Nadere informatie

Handleiding. kinderrechten n. Samen voor SPEL KAART. Ver. Uitgever: UNICEF België, Olivier Marquet, Keizerinlaan 66, 1000 Brussel

Handleiding. kinderrechten n. Samen voor SPEL KAART. Ver. Uitgever: UNICEF België, Olivier Marquet, Keizerinlaan 66, 1000 Brussel KAART SPEL Handleiding Samen voor kinderrechten n Ver. Uitgever: UNICEF België, Olivier Marquet, Keizerinlaan 66, 1000 Brussel 15 RECHT OP VEILIGHEID EN BESCHERMING Kinderen moeten veilig kunnen opgroeien

Nadere informatie

Lokaliseren situeren van plaatsen op een landkaart (in een beperkt of ruim kader).

Lokaliseren situeren van plaatsen op een landkaart (in een beperkt of ruim kader). De volgende vakken komen aan bod Aardrijkskunde Maatschappelijke vorming (MAVO) Nederlands Godsdienst Niet-conventionele zedenleer LEERDOELSTELLINGEN LESFICHE C Door aan de slag te gaan met lesfiche C

Nadere informatie

Introduceren thema Op vakantie in Europa. centraal rondom vakantie in Europa: Thema: Op vakantie in Europa

Introduceren thema Op vakantie in Europa. centraal rondom vakantie in Europa: Thema: Op vakantie in Europa Aardrijkskunde Op vakantie in europa Omschrijving van de opdracht: Wat doe je als leerkracht? Introductie Thema: Op vakantie in Europa Introduceren thema Op vakantie in Europa In dit thema staan de volgende

Nadere informatie

Studiedag Duurzame Ontwikkeling

Studiedag Duurzame Ontwikkeling Studiedag Duurzame Ontwikkeling Wanneer je een schip wilt bouwen, breng dan geen mensen bij elkaar om hout aan te slepen, werktekeningen te maken, taken te verdelen en werk te plannen, maar leer de mensen

Nadere informatie

Over lege winkelrekken en andere weerberichten

Over lege winkelrekken en andere weerberichten Weer graad 2 Over lege winkelrekken en andere weerberichten Lesvoorbereiding Bij lesmateriaal op de site vind je het nodige lesmateriaal voor deze les: Print de foto's winkelrekken 1 keer uit of toon ze

Nadere informatie

Uitwerking kerndoel 7 Nederlandse taal

Uitwerking kerndoel 7 Nederlandse taal Uitwerking kerndoel 7 Nederlandse taal Tussendoelen en leerlijnen Nederlandse taal Primair onderwijs In samenwerking met het expertisecentrum Nederlands Enschede, 1 juni 2006 Nederlands kerndoel 7 Stichting

Nadere informatie

LESSENSERIE 4: CKV-NL Recensie schrijven Lesplannen

LESSENSERIE 4: CKV-NL Recensie schrijven Lesplannen LESSENSERIE 4: CKV-NL Recensie schrijven Lesplannen Algemene gegevens Docent Evah den Boer School Helen Parkhurst Titel lessenserie Recensie schrijven CKV/NETL Klas (en niveau) 4 vwo Aantal leerlingen

Nadere informatie

Hoe werk ik een opdracht uit?

Hoe werk ik een opdracht uit? Hoe werk ik een opdracht uit? Ik gebruik de OVUR-methode om in stappen een opdracht of een probleem op te lossen. Oriënteren Wat wordt er verwacht? (evaluatiecriteria) Wat weet ik al over het onderwerp?

Nadere informatie

Zo verstuurt u een WhatsApp! Opdracht: Analyseren, evalueren

Zo verstuurt u een WhatsApp! Opdracht: Analyseren, evalueren Zo verstuurt u een WhatsApp! Opdracht: Analyseren, evalueren 1. Inleiding Een mobiele telefoon; niet meer weg te denken uit de broekzak van elke scholier. In deze opdracht kijken de leerlingen naar een

Nadere informatie

Bruggen naar kwaliteit. Een speelse gespreksmethode voor zelfevaluatie.

Bruggen naar kwaliteit. Een speelse gespreksmethode voor zelfevaluatie. Bruggen naar kwaliteit Een speelse gespreksmethode voor zelfevaluatie. COLOFON Bruggen naar kwaliteit is een uitgave van Centrum Informatieve Spelen vzw Naamsesteenweg 130 3001 Leuven tel. 016 22 25 17

Nadere informatie

Over taaie taboes en lastige liefdes

Over taaie taboes en lastige liefdes Seksuele diversiteit graad 3 Lesvoorbereiding Over taaie taboes en lastige liefdes Bij lesmateriaal, bij deze les op de site, vind je het nodige lesmateriaal voor deze les: Print het artikel Huwelijken

Nadere informatie

COLOFON Narcopoly is een uitgave van: Centrum Informatieve Spelen vzw

COLOFON Narcopoly is een uitgave van: Centrum Informatieve Spelen vzw Een informatief spel over drughulpverlening voor 15- tot 18-jarigen. COLOFON Narcopoly is een uitgave van: Centrum Informatieve Spelen vzw Naamsesteenweg 130 3001 Leuven T. 016 22 25 17 F. 016 29 50 99

Nadere informatie

Duur: 1 lesuur. Doelstellingen: De weergegeven doelstellingen baseren zich op de eindtermen van het leerplan secundair onderwijs (D:2003/0279/001).

Duur: 1 lesuur. Doelstellingen: De weergegeven doelstellingen baseren zich op de eindtermen van het leerplan secundair onderwijs (D:2003/0279/001). Lesschema les 1 Doelgroep: Bij voorkeur 3 e graad Duur: 1 lesuur Lesonderwerp: Komen Eten?! inleiding bij het lesthema Doelstellingen: De weergegeven doelstellingen baseren zich op de eindtermen van het

Nadere informatie

ALARMFASE 5 IN HET KINDERRECHTENCOMMISSARIAAT

ALARMFASE 5 IN HET KINDERRECHTENCOMMISSARIAAT ALARMFASE 5 IN HET KINDERRECHTENCOMMISSARIAAT Jeugd Rode Kruis DATUM UUR SPELLEIDER: 1 persoon ANDERE BEGELEIDERS: minstens 2 personen (afhankelijk van aantal deelnemers) TO DO S VOOR HET SPEL: Print de

Nadere informatie

Interactieve rondleiding SO

Interactieve rondleiding SO Interactieve rondleiding SO Heilige Plaatsen Tijdens deze interactieve rondleidingen ontdekken jongeren uit het secundair onderwijs de verschillen en gelijkenissen tussen de drie religies. Meer specifiek

Nadere informatie

Eerste graad A-stroom

Eerste graad A-stroom EINDTERMEN en ONTWIKKELINGSDOELEN Vijverbiotoopstudie Eerste graad A-stroom Vakgebonden eindtermen aardrijkskunde Het natuurlijk milieu Reliëf 16* De leerlingen leren respect opbrengen voor de waarde van

Nadere informatie

Sectorwerkstuk. Theoretische Leerweg. Klas 4 TL/M 2015-2016

Sectorwerkstuk. Theoretische Leerweg. Klas 4 TL/M 2015-2016 Sectorwerkstuk Theoretische Leerweg Klas 4 TL/M 2015-2016 Naam leerling Naam mentor/begeleider Inleiding Met het maken van dit sectorwerkstuk oefen je vaardigheden die je als leerling van het VMBO nodig

Nadere informatie

In dit document vind je de handleiding voor de vergadering om met je speelpleinploeg te werken rond visie.

In dit document vind je de handleiding voor de vergadering om met je speelpleinploeg te werken rond visie. HALLO SPEELBEEST! In dit document vind je de handleiding voor de vergadering om met je speelpleinploeg te werken rond visie. Deze handleiding vertelt hoe je met de kant-en-klare vergadering in powerpoint

Nadere informatie

Hoe kwaliteitsvol omgaan met outputresultaten? SOK - Omgaan met output in het onderwijs

Hoe kwaliteitsvol omgaan met outputresultaten? SOK - Omgaan met output in het onderwijs Hoe kwaliteitsvol omgaan met outputresultaten? SOK - Omgaan met output in het onderwijs 1 Een outputbeleid kunnen voeren met behulp van een stappenplan SOK - Omgaan met output in het onderwijs 2 Stappenplan

Nadere informatie

Geschiedenis en VOET

Geschiedenis en VOET Geschiedenis en VOET Per 1 september 2010 traden de nieuwe vakoverschrijdende eindtermen (VOET) in werking en vanaf 1 september 2011 zal de doorlichting de VOET meenemen in de focus van de scholen. De

Nadere informatie

Een reis plannen via internet

Een reis plannen via internet Weetjes Een reis plannen via internet Infosessie bibliotheek 25 november 2015 Meer dan de helft van de Vlamingen boekt hun reis online. 36% boekt online omwille van de prijs. Even belangrijk is de omschrijving

Nadere informatie

Openingsuren en bereikbaarheid: Ma Di Wo Do Vrij ZA

Openingsuren en bereikbaarheid: Ma Di Wo Do Vrij ZA PEDAGOGISCHE FICHE Laatst gewijzigd op: 27/Mar/09 ORGANISATIE: ECUADORGALLERY METHODIEK: CREATIEVE SCHILDEREN 1. Algemene info Adres: Bretagnestraat 25, 17 1200 Brussel Tel: 027704310-0494486164 Fax: /

Nadere informatie

Lesleidraad. Beste docent

Lesleidraad. Beste docent 2 Lesleidraad Beste docent De zomer van Atlas komt eraan. Honderden anderstaligen kunnen zich de laatste week van juni inschrijven voor het zomeraanbod bij Atlas. We willen de cursisten de kans geven om

Nadere informatie

werkbladen, telefoons en opnametoestel

werkbladen, telefoons en opnametoestel DE BAAN OP! De jongeren organiseren zelf één of meerdere bedrijfsbezoeken. Ze verzamelen informatie over verschillende bedrijven en op basis hiervan kiezen ze met de hele klas het meest interessante bedrijf

Nadere informatie

SUGGESTIES VOOR GEBRUIK VAN PROGRAMMA S MET LEERLINGEN

SUGGESTIES VOOR GEBRUIK VAN PROGRAMMA S MET LEERLINGEN Werken met het materiaal Het materiaal is kosteloos beschikbaar voor iedereen die het wil gebruiken. Gebruikers kunnen zelf selecteren welke hoofd- en reflectieprogramma s of inzoom s op welk moment voor

Nadere informatie

Korte inhoud van de thema s

Korte inhoud van de thema s Korte inhoud van de thema s 1. Sporen uit het verleden In dit thema stappen de leerlingen in een teletijdmachine en flitsen ze door tijd en ruimte naar verschillende historische periodes. In die periodes

Nadere informatie

PEDAGOGISCH DOSSIER DE RONDE VAN BELVUE

PEDAGOGISCH DOSSIER DE RONDE VAN BELVUE PEDAGOGISCH DOSSIER DE RONDE VAN BELVUE 3 DE EN 4 DE GRAAD BEROEPSSECUNDAIR ONDERWIJS EINDTERMEN IN DE RONDE VAN BELVUE KENNIS, INZICHT EN VAARDIGHEDEN I.V.M. DE BESTUDEERDE SAMENLEVINGEN UIT DE 19 DE

Nadere informatie

Zand erover. verzoeningsviering voor de tweede graad. VAN IN 2013 Tuin van Heden.nu - Viering

Zand erover. verzoeningsviering voor de tweede graad. VAN IN 2013 Tuin van Heden.nu - Viering Zand erover verzoeningsviering voor de tweede graad Zand erover Verzoeningsviering voor de tweede graad Vooraf in de klas Wat heb je nodig? - twee grote bladen papier, schrijf op het eerste blad het kernwoord

Nadere informatie

het nieuwe samenspel

het nieuwe samenspel het nieuwe samenspel DRAAIBOEK VOOR DE SPELLEIDER HET SPEL SPELEN Draaiboek Het spel spelen HET SPEL SPELEN INHOUDSOPGAVE Materialen voor de speelsessie Speelsessie: Start t/m Afronding Na de speelsessie

Nadere informatie

DUUR WAT HOE MATERIAAL

DUUR WAT HOE MATERIAAL DUUR WAT HOE MATERIAAL 0.00 5 min Intro begeleiders Introductie thema agressiehantering Doelen simulatiespel Toelichting rollen Introduceer jezelf en het spel Introductie begeleiders Nodig deelnemers uit

Nadere informatie

Leerlijn Samenwerken SingaporeNext

Leerlijn Samenwerken SingaporeNext Leerlijn Samenwerken SingaporeNext Groep 1-2 Groep 3-4-5 Groep 6-7-8 1. Luisteren naar elkaar Elkaar aankijken tijdens het praten. Oogcontact maken. In mimiek en lichaamstaal je luisterende houding laten

Nadere informatie

EINDTERMEN Bosbiotoopstudie

EINDTERMEN Bosbiotoopstudie EINDTERMEN Bosbiotoopstudie Eerste graad A-stroom Vakgebonden eindtermen aardrijkskunde De mens en het landschap Het landelijk landschap 22 milieueffecten opnoemen die in verband kunnen gebracht worden

Nadere informatie

Aanbod natuur & avontuur en de eindtermen: informatie voor leerkrachten

Aanbod natuur & avontuur en de eindtermen: informatie voor leerkrachten Aanbod natuur & avontuur en de eindtermen: informatie voor leerkrachten Beste leerkracht, De missie van de Hoge Rielen is om ruimte te scheppen voor het opdoen van nieuwe ervaringen, te ontdekken, te activeren

Nadere informatie

eindtermen basisonderwijs

eindtermen basisonderwijs STAM op schoolmaat eindtermen basisonderwijs inhoudstafel 1. inleiding...3 2. leergebied overschrijdende eindtermen...3 2.1. ICT...3 2.2. sociale vaardigheden...3 3. eindtermen leergebieden...4 3.1. muzische

Nadere informatie

1.0 Uitleg themataken en legenda

1.0 Uitleg themataken en legenda 1.0 Uitleg themataken en legenda 1. In dit inleidend document wordt uitgelegd hoe je kunt werken met de themataken. Je vindt hieronder een toelichting op de symbolen en codes die gebruikt worden bij de

Nadere informatie

Grenzeloze vrijheid? Discussiebijeenkomst tienerclub

Grenzeloze vrijheid? Discussiebijeenkomst tienerclub Grenzeloze vrijheid? Discussiebijeenkomst tienerclub Leeftijd: 12-16 jaar Tijdsduur: 1 uur Doelen - De jongeren denken na over de betekenis van de muur tussen Israël en de Palestijnse gebieden in het dagelijks

Nadere informatie

1.1 Vragenlijst: Wat ik leuk Vind

1.1 Vragenlijst: Wat ik leuk Vind 1.1 Vragenlijst: Wat ik leuk Vind 1. Wat kijk je graag op tv? 2. Wat is je lievelingsfilm? 3. Wat doe je op internet? 4. Welke games speel je? 5. Waar praat je over op facebook, twitter, enzo? 6. Wat doe

Nadere informatie

SW-B-K1-W2 (C) Maakt een plan van aanpak. Oefenopdracht C Niveau 4 Crebo: Cohort: Geldig vanaf

SW-B-K1-W2 (C) Maakt een plan van aanpak. Oefenopdracht C Niveau 4 Crebo: Cohort: Geldig vanaf SW-B-K1-W2 (C) Maakt een plan van aanpak Oefenopdracht C Niveau 4 Crebo: 23185 Cohort: Geldig vanaf 01-08-2015 Colofon * Daar waar hij staat, wordt ook zij bedoeld en omgekeerd. * Waar cliënt staat, kan

Nadere informatie

Handleiding Werkvormen Vragen stellen

Handleiding Werkvormen Vragen stellen Handleiding Werkvormen Vragen stellen Inhoud 1. Inleiding 2. Vragen stellen 3. Werkvormen 3.1. Vragenvuurtje 3.2. Geen Ja / Geen Nee 3.3. Doorzagen 3.4. De onbekende weg 1. Inleiding Voor de dialoog is

Nadere informatie

Rol van de leerkracht

Rol van de leerkracht Rol van de leerkracht Beweging Doormiddel van interessante vragen oriënteer je samen met de leerlingen op het onderwerp van de les. Samen met de leerlingen bekijk je wat er zou gebeuren tijdens de les.

Nadere informatie

Climate Clash. eindtermen

Climate Clash. eindtermen Climate Clash eindtermen 1 1. vakoverschrijdende eindtermen die van toepassing zijn tijdens de Climate Clash Tweede en derde graad Context 1: Lichamelijke gezondheid en veiligheid. De leerlingen: 5. maken

Nadere informatie

De kinderen zitten in een hoefijzeropstelling, omdat er iets gaan gebeuren vooraan in de klas. Iedereen moet dat goed kunnen zien.

De kinderen zitten in een hoefijzeropstelling, omdat er iets gaan gebeuren vooraan in de klas. Iedereen moet dat goed kunnen zien. Foto s uitbeelden 1 Doel: de leerlingen kunnen een eenvoudige handeling uitbeelden in houding en mimiek Benodigdheden: een fototoestel De kinderen zitten in een hoefijzeropstelling, omdat er iets gaan

Nadere informatie

BBL-4, topklinisch traject RdGG Pagina 1 van 7 Persoonlijke ontwikkeling Studievaardigheden

BBL-4, topklinisch traject RdGG Pagina 1 van 7 Persoonlijke ontwikkeling Studievaardigheden BBL-4, topklinisch traject RdGG Pagina 1 van 7 Inleiding en leerdoelen Leren en studeren is een belangrijk onderdeel in je opleiding tot verpleegkundige. Om beter te leren studeren is het belangrijk niet

Nadere informatie

Latijn-wiskunde Latijn-moderne talen wetenschappen economie-wiskunde economie-moderne talen humane wetenschappen

Latijn-wiskunde Latijn-moderne talen wetenschappen economie-wiskunde economie-moderne talen humane wetenschappen Tweede graad aso In de tweede graad aso kies je voor een bepaalde richting. Ongeacht je keuze, blijft er een groot gemeenschappelijk basispakket van 26 lesuren algemene vakken. Het niveau van deze vakken,

Nadere informatie

SPELREGELS GO! INHOUD SPEL. PER SCHOOLTEAM (MAXIMAAL 28 TEAMLEDEN) 2 overzichtslijnen. 8 inhoudslijnen. spelregels

SPELREGELS GO! INHOUD SPEL. PER SCHOOLTEAM (MAXIMAAL 28 TEAMLEDEN) 2 overzichtslijnen. 8 inhoudslijnen. spelregels INHOUD SPEL PER SCHOOLTEAM (MAXIMAAL 28 TEAMLEDEN) 2 overzichtslijnen 8 inhoudslijnen spelregels PER SPELGROEP (MAXIMAAL 4 SPELERS) 1 stippendobbelsteen 4 x 7 rolkaarten 2 stickervellen rolstickers en

Nadere informatie

STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING

STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING Modulaire opleiding Wetenschappen AO AV 004 Versie 1.0 BVR Pagina 1 van 24 Inhoud Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 23 november 2006 1 Deel 1 Opleiding... 5 1.1 Korte

Nadere informatie

Tuin van Heden 3 en 4 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij?

Tuin van Heden 3 en 4 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij? Tuin van Heden 3 en 4 Werken met kunst in de paasperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen

Nadere informatie

Je bent je bewust van je eigen referentiekader en houdt er rekening mee dat anderen handelen vanuit hun referentiekader.

Je bent je bewust van je eigen referentiekader en houdt er rekening mee dat anderen handelen vanuit hun referentiekader. 3. Samen eten Een Afrikaanse vrouw nodigt de Vlaamse buurkinderen uit voor het eten. De buurvrouw komt thuis en vindt haar kinderen niet. Ze is ongerust en maakt zich kwaad. Je gaat toch niet zomaar bij

Nadere informatie

Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de kerstperiode

Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de kerstperiode Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de kerstperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen

Nadere informatie

Opdracht bij een bedrijfsbezoek door leerlingen Een aantrekkelijk bedrijfsbezoek speurtocht door het bedrijf

Opdracht bij een bedrijfsbezoek door leerlingen Een aantrekkelijk bedrijfsbezoek speurtocht door het bedrijf Opdracht bij een bedrijfsbezoek door leerlingen Een aantrekkelijk bedrijfsbezoek speurtocht door het bedrijf Introductie Er gebeuren allerlei activiteiten binnen een technisch bedrijf. Meer dan we ons

Nadere informatie

Hier vertel je wat je hebt gedaan om informatie te vinden. Wat en waar gezocht? Wie geïnterviewd, enz.

Hier vertel je wat je hebt gedaan om informatie te vinden. Wat en waar gezocht? Wie geïnterviewd, enz. Onderzoeksverslag Omslag en titelpagina Op het omslag staan in elk geval de titel van het onderzoek en de namen van de schrijvers. Op de titelpagina opnieuw de titel en de namen van de schrijvers. Nu uitgebreid

Nadere informatie

MODERNE VREEMDE TALEN - ASO DUITS Het voorliggende pakket eindtermen beantwoordt aan de decretale situatie waarbij in de basisvorming in de derde

MODERNE VREEMDE TALEN - ASO DUITS Het voorliggende pakket eindtermen beantwoordt aan de decretale situatie waarbij in de basisvorming in de derde MODERNE VREEMDE TALEN - ASO DUITS Het voorliggende pakket eindtermen beantwoordt aan de decretale situatie waarbij in de basisvorming in de derde graad ASO, Duits als tweede moderne vreemde taal kan worden

Nadere informatie

Provinciaal Handels- en Taalinstituut

Provinciaal Handels- en Taalinstituut Provinciaal Handels- en Taalinstituut Henleykaai 83 9000 GENT tel. 09 267 12 10 fax 09 267 12 11 Secundair-na-Secundair van de 3 de graad tso 3 de graad TOERISME en ORGANISATIE (studiegebied Toerisme)

Nadere informatie

STAM op schoolmaat. eindtermen secundair onderwijs

STAM op schoolmaat. eindtermen secundair onderwijs STAM op schoolmaat eindtermen secundair onderwijs inhoudstafel 1. 2. inleiding...3 VOETEN...3 3. vakgebonden eindtermen - 1ste graad...4 3.1. A-stroom...4 3.1.1. 3.1.2. aardrijkskunde...4 artistieke /

Nadere informatie

Handleiding profielwerkstuk. Mavo 4

Handleiding profielwerkstuk. Mavo 4 Handleiding profielwerkstuk Mavo 4 2018 2019 Inleiding: Je gaat dit jaar een profielwerkstuk maken. Het doel van het profielwerkstuk is dat je leert op een zelfstandige manier onderzoek te doen. Daarnaast

Nadere informatie

Webquest Europese Unie groep 3

Webquest Europese Unie groep 3 Webquest Europese Unie groep 3 Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Hanne Vandenbussche 08 August 2011 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/32194 Dit lesmateriaal is

Nadere informatie

EINDTERMEN en ONTWIKKELINGSDOELEN Zoektocht in het Maascentrum. A. Eindtermen voor het basisonderwijs vanaf 01/09/2010

EINDTERMEN en ONTWIKKELINGSDOELEN Zoektocht in het Maascentrum. A. Eindtermen voor het basisonderwijs vanaf 01/09/2010 EINDTERMEN en ONTWIKKELINGSDOELEN Zoektocht in het Maascentrum Derde graad LO A. Eindtermen voor het basisonderwijs vanaf 01/09/2010 Lichamelijke opvoeding Motorische competenties 1.1 De motorische basisbewegingen

Nadere informatie

WORKSHOP DE SMAAK VAN AFRIKA : proeven van de Oost-Afrikaanse keuken

WORKSHOP DE SMAAK VAN AFRIKA : proeven van de Oost-Afrikaanse keuken WORKSHOP DE SMAAK VAN AFRIKA : proeven van de Oost-Afrikaanse keuken NAAM ORGANISATIE : AFRIKA AT HOME vzw TITEL WORKSHOP: DE SMAAK VAN AFRIKA : proeven van de Oost- Afrikaanse keuken DOELGROEP : Kleuter

Nadere informatie

Gespreksspel. gespreksspel. Ontdek meer over elkaars pleegzorg-ervaringen. Ontdek meer over elkaars pleegzorgervaringen

Gespreksspel. gespreksspel. Ontdek meer over elkaars pleegzorg-ervaringen. Ontdek meer over elkaars pleegzorgervaringen Het grote Grote pleegzorg Pleegzorg gespreksspel Gespreksspel Ontdek meer over elkaars pleegzorgervaringen Ontdek meer over elkaars pleegzorg-ervaringen Het grote pleegzorg gespreksspel Het Grote pleegzorg

Nadere informatie

LESSUGGESTIES BIJ DE BOEKENKIST COMING OF AGE - praktijkonderwijs

LESSUGGESTIES BIJ DE BOEKENKIST COMING OF AGE - praktijkonderwijs LESSUGGESTIES BIJ DE BOEKENKIST COMING OF AGE - praktijkonderwijs Inhoud Handleiding docent... 2 Meet & Greet de boeken!... 4 TOP 3... 5 Opdrachtblad vragenspel... 6 Kopieerblad vragenkaartjes spel...

Nadere informatie

Samenvatting Nederlands Lezen h 1.2 t/m 5.2 2

Samenvatting Nederlands Lezen h 1.2 t/m 5.2 2 Samenvatting Nederlands Lezen h 1.2 t/m 5.2 2 Samenvatting door Ive 1045 woorden 27 juni 2018 5,3 3 keer beoordeeld Vak Methode Nederlands Talent Samenvatting Nederlands 1.2 t/m 5.2 1.2 Leesstrategieën

Nadere informatie

- Les met de opdracht + evaluatiecriteria Alledaagse mysteries

- Les met de opdracht + evaluatiecriteria Alledaagse mysteries VRIJ LEZEN (TAALDAG, KULEUVEN, 27/2/2013) PETER VAN DAMME (VRIJ) LEZEN VAN ZAKELIJKE TEKSTEN - AANKONDINGING Het uitgangspunt van deze sessie is de vraag hoe je een krachtige leesomgeving creëert waarin

Nadere informatie

Lesbrief: Zorg verlenen in een woonvorm Thema: Wat is er?

Lesbrief: Zorg verlenen in een woonvorm Thema: Wat is er? Lesbrief: Zorg verlenen in een woonvorm Thema: Wat is er? Copyright Stichting Vakcollege Groep 2015. Alle rechten voorbehouden. Inleiding Mensen die niet zelfstandig kunnen wonen verblijven in een woonvorm.

Nadere informatie

VOET EN BINNEN DE REEKS BI

VOET EN BINNEN DE REEKS BI VOET EN BINNEN DE REEKS BI Vakoverschrijdende eindtermen leren leren LL1 De leerlingen kunnen communiceren over de samenhang tussen hun leeropvattingen, leermotieven en leerstijl Binnen het leerplan worden

Nadere informatie