BEANTWOORDING SCHRIFTELIJKE VRAGEN van het raadslid G.H.M. Wijsmuller

Transcriptie

1 RIS096204_ Gemeente Den Haag sv 38 RIS Regnr. BBZ/ BEANTWOORDING SCHRIFTELIJKE VRAGEN van het raadslid G.H.M. Wijsmuller Den Haag, 7 mei 2002 Gemeenteraadsverkiezingen 6 maart De gemeenteraad Het raadslid, de heer G.H.M. Wijsmuller, heeft de volgende - op 22 maart 2002 ingekomen - brief, uitmondend in een veertiental vragen, aan de voorzitter van de raad gericht. Ingevolge het bepaalde in artikel 35, lid 4, van het Reglement van Orde voor vergaderingen en andere werkzaamheden van de raad (raadsbesluit van 18 april 2002, rb 84), antwoorden wij als volgt. 1. Het aantal stemgerechtigden vertoonde in de wijk Valkenbos een daling van personen t.o.v Kunt u hiervoor een verklaring geven? Idem voor wat betreft de daling van stemgerechtigde personen in de wijk Stationsbuurt? Onze stad is voortdurend in beweging. Als de wijk Valkenboskwartier nader wordt beschouwd dan kan geconstateerd worden dat op zich sprake is van een grote wijk met in 1998 een aantal van 11 stemdistricten ten opzichte van 10 stemdistricten in Het vervallen stemdistrict betekent reeds een vermindering van 1317 opgeroepenen. Als voorts gekeken wordt naar de in beide verkiezingsjaren aanwezige 10 stemdistricten dan is - per district - sprake van zowel toe- als afname van het aantal opgeroepenen. Concrete oorzaken hiervoor zijn niet gemakkelijk aan te wijzen, maar zullen moeten worden gezocht in zaken als verhuizing, overlijden, sloop/nieuwbouw. Voor wat betreft de stationsbuurt is in 1998 het stemdistrict 529 hierin verwerkt (aantal opgeroepenen 1231) terwijl dit stemdistrict in 2002 aan een andere wijk is gekoppeld. Als naar de stemdistricten 512 t/m 515 wordt gekeken dan is het aantal opgeroepenen in deze buurt toegenomen met Het opkomstpercentage in Den Haag is 3,56 procentpunten lager uitgevallen dan in Opvallend is dat in de wijken in en rond het centrum het opkomstpercentage niet veel lager (Schilderswijk en Transvaal) of soms zelfs hoger (Zeeheldenbuurt en Regentessekwartier) is uitgevallen dan in In de stadsdelen die verder van het centrum af liggen is de opkomst echter veel lager dan in In procentpuntenverschil t.o.v. 1998: Stadsdeel Escamp -5,4%, Stadsdeel Loosduinen - 4,6%, Stadsdeel Scheveningen -3,8% en Stadsdeel Laak -3,6%. In het Stadsdeel Haagse Hout bevestigt de teruggang van 6,2 procentpunten in de wijk Mariahoeve dit beeld. Is het College het met mij eens dat hier sprake is van een opvallend en interessant beeld dat nadere bestudering en bespreking behoeft? En deelt het College mijn voorlopige conclusie dat het bestuur in bepaalde stadsdelen niet alleen geografisch maar ook beleidsmatig verder weg staat van de burger dan in andere, en dat het experiment om voor een bepaald stadsdeel een coördinerend wethouder in te stellen, dit probleem niet heeft opgelost? Wij vinden de verschillen in opkomst ook interessant maar zien geen aanleiding daarover breedvoerige beschouwingen te houden, mede omdat uitspraken over de verschillen al snel het karakter van speculaties hebben c.q. krijgen. De voorlopige conclusie van de vragensteller delen wij niet.

2 2 3. Hoe verklaart het College het gekelderde opkomstpercentage in de Scheveningse wijk Duindorp? In deze herstructureringswijk bedroeg het opkomstpercentage in 1998 nog 50,3% en op 6 maart nog maar 39,0%. De teruggang van 11,3 procentpunten is de grootste in heel Den Haag. De lagere opkomst in de wijk Duindorp betreuren wij, maar kunnen wij op zich niet verklaren. 4. Waarom heeft het College niet gezorgd voor adequate uitslaggegevens zoals uitslagen en opkomstpercentages per wijk en deze vergeleken met vier jaar geleden? Heeft dit te maken met de afhankelijkheid van de Gemeente Den Haag aan de leverancier van de verkiezingssoftware of is hier sprake van luiheid en onverschilligheid? En kunt u bevestigen dat de berichtgeving door de media door het onvolledig en laat verstrekken van de uitslaggegevens is gefrustreerd? Wij zijn van mening dat er wel is gezorgd voor adequate uitslaggegevens. Binnen twee uur na het sluiten van de stemlokalen heeft de burgemeester de uitslag bekend gemaakt. Op de verkiezingsavond was reeds informatie beschikbaar inzake per partij behaalde stemmen, procentuele verdeling en zetelverdeling. De zetelverdeling werd vergeleken met die van De uitslaggegevens, waaronder ook uitslagen per stemdistrict en op het niveau per kandidaat zijn op vrijdag 8 maart gepubliceerd op en daarmee voor een ieder toegankelijk gemaakt. Alles overziende zijn wij van mening dat de beschikbaarstelling van informatie aan de media correct en tijdig, dat wil zeggen na de formele vaststelling van de verkiezingsuitslag, heeft plaatsgevonden. 5. Opnieuw is gebruik gemaakt van stemcomputers en verkiezingssoftware van de firma Nedap. Kan het College garanderen dat de verkiezingsuitslag juist is en het computerprogramma ISS geen fouten heeft gemaakt? Zo ja, in hoeverre heeft het College de software van Nedap gecontroleerd? Is hier sprake van open sourcesoftware, d.w.z. voor iedereen toegankelijke en controleerbare software zoals het in een democratische gemeente beaamt? Zo nee, waarom niet? Wij garanderen u dat de verkiezingsuitslag juist is. Het stemmen anders dan door middel van stembiljetten vindt overeenkomstig het gestelde in de Kieswet, artikel J 33, lid 1, alleen plaats indien daarbij overeenkomstig bij algemene maatregel van bestuur gestelde nadere regels een door de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties goedgekeurde techniek wordt gebezigd. De verkiezingssoftware waar de gemeente Den Haag gebruik van maakt is in dit kader goedgekeurd. 6. Zijn er klachten binnengekomen over of rond het stemmen per stemcomputer en zo ja hoeveel? Kan het College aangeven hoeveel mensen wel zijn opgekomen, maar niet middels de stemcomputer konden of willen stemmen? Zo nee, waarom niet? Sinds 1994 wordt er in Den Haag gestemd met stemmachines, kiezers zijn derhalve met het fenomeen stemmen per stemmachine bekend. Eén Haagse inwoonster heeft geklaagd dat zij niet zelf haar stem kon uitbrengen omdat de tafel waarop de stemmachine was geplaatst te hoog of te laag was, om met de rolstoel erbij te kunnen. De bestuursadviseur van wethouder WVE zal betrokkene attenderen op de mogelijkheid iemand te vragen behulpzaam te zijn bij het uitbrengen van de stem en op de mogelijkheid om in plaats van de rode stemknop de verborgen stemknop rechtsonder op de stemmachine te gebruiken. De toegankelijkheid van de stemmachine voor de minder-valide kiezers heeft de expliciete aandacht. Bij de gemeenteraadsverkiezing van 6 maart jl. is bij twee locaties gebruik gemaakt van een speciaal model stemtafel, waarbij de stemmachine in kantelpositie kan worden geplaatst. Op één locatie is een vertegenwoordigster van het Platform Toegankelijk Den Haag uitgenodigd - de proef is niet geslaagd, in veel gevallen voldoet het gebruik van de reguliere tafel. De proef heeft er wel toe geleid, dat veder zal worden bezien of een constructie onder de stemmachine kan worden geplaatst, zodat er altijd sprake is van een schuine stand en in ieder geval het

3 3 display - waarop men kan waarnemen of de door betrokkene gewenste stem zichtbaar is - voor de mindervalide kiezer goed te zien is (reflectie door (zon-)licht daargelaten). Voorts is bekend dat enkele personen wel naar het stembureau zijn gegaan, maar vervolgens het stemlokaal hebben verlaten zonder hun stem uit te brengen. De kiezer probeert hiermee uiting te geven aan zijn/haar ongenoegen (vroeger werden wel eens opmerkingen op het stembiljet geplaatst, hetgeen resulteerde in een ongeldige stem). Het verlaten van het stembureau zonder de stem uit te brengen, leidt slechts tot een lager opkomstpercentage maar heeft verder geen consequenties voor het proces-verbaal of de uitslag. 7. In de media zijn berichten verschenen over het niet ontvangen van oproepkaarten voor de verkiezingen bij stemgerechtigden. Kan het College bij benadering aangeven hoeveel mensen dit bij de gemeente hebben gemeld en wat hiervan de oorzaak is geweest? Enkele tientallen mensen hebben bij de gemeente kenbaar gemaakt dat zij hun oproepingskaart niet hebben ontvangen of wel hebben ontvangen maar waren kwijtgeraakt. De oorzaak hiervan is niet te achterhalen. Bij de PTT zijn intern - van de kant van de postbestellers - geen signalen ontvangen over een slechte hanteerbaarheid (bijv. plakken) voor de postbestellers. Mogelijk wordt herhaling van klachten voorkomen, aangezien nu voor de verkiesing van de leden van de Tweede Kamer gebruik wordt gemaakt van zwaarder papier (140 grams in plaats van 120 grams papier). Tot nog toe zijn over deze oproepingskaart geen opmerkingen ontvangen 8. Kan het College uiteenzetten hoe en uit welke gegevensbestanden de stemgerechtigden voor de laatste gemeenteraadsverkiezingen zijn geselecteerd? Hoe vindt de controle op deze selectie plaats? Kan het College garanderen dat deze gegevensbestanden volledig en juist zijn? Zo nee, waarom niet? Voor de selectie van de kiesgerechtigden wordt gebruik gemaakt van de gegevens van de gemeentelijke basisadministratie. Via het Gemeentelijk Bevolkingssysteem (GBS) worden selectiecriteria aangebracht waarna op 22 januari 2002 is vastgesteld welke personen voor de verkiezing van de gemeenteraadsleden kiesgerechtigd zijn. Controle op de selectie vindt met name vooraf plaats door zorgvuldig na te kiken of de selectiecriteria correct zijn geformuleerd. Vootrs is ten aanzien van de personen die (telefonisch) geïnformeerd hebben naar hun kiesgerechtigdheid, omdat zij geen oproepingskaart hadden ontvangen, de kiesgerechtigdheid via het systeem vastgesteld. In enkele gevallen moest geconstateerd worden dat betrokkene niet kiesgerechtigd was, veel meer was sprake van wel kiesgerechtigde personen. Wij garanderen vragensteller dat de selectie van kiesgerechtigden op correcte wijze heeft plaatsgevonden. Voor de kiesgerechtigdheid van personen met een nationaliteit niet behorend tot de Europese Unie is gebruik gemaakt van de op voordracht van het ministerie van BZK door de Vreemdelingendienst aangeleverde informatie. Tenslotte is voor wat betreft de in de gemeente woonachtige groep geprivilegieerden gebruik gemaakt van de informatie zoals deze is verstrekt door het ministerie van Buitenlandse Zaken. 9. Kan het College aangeven hoeveel stemmen bij de laatste raadsverkiezingen per machtiging zijn uitgebracht? Hoe vindt de controle op de juistheid van deze machtigingen plaats? Het aantal uitgebrachte machtigingen wordt niet geregistreerd. De controle op de juistheid van de machtigingen vindt v.w.b. de machtigingen binnen eenzelfde kiesdistrict (ondershandse machtigingen) plaats op het stemlokaal waar de gemachtigde zijn/haar stem uitbrengt. Voor wat betreft de machtigingen die de grens van het stemdistrict overschrijden is vooraf een verzoek (overeenkomstig wettelijk model) ingediend. Dit verzoek wordt beoordeeld door ambtenaren van de Dienst Burgerzaken. Betrokken ambtenaar tekent de machtiging in het kiesregister aan, zodat de stembureauleden hiervan op de hoogte zijn.

4 4 10. Kan het College verklaren waarom een onverkiesbare kandidaat van een partij zonder campagne te hebben gevoerd toch met voorkeurstemmen in de Haagse gemeenteraad terecht is gekomen? Zo nee, is hier dan sprake van een electoraal wonder? De verklaring moet worden gezocht in de werking van de Kieswet. Op grond daar is het mogelijk, dat een kandidaat, die op een onverkiesbaar geachte plaats op de kandidatenlijst is geplaatst, op grond van het feit dat hij/zij een voldoende aantal stemmen op zich weet te vergaren, toch wordt gekozen. Van een wonder is derhalve in dit geval geen sprake. 11. De oproepkaarten voor de raadsverkiezingen zijn door het bedrijf Procura gedrukt en geleverd. Waarom heeft de Gemeente gekozen voor deze leverancier? Konden Haagse drukkers of andere concurrerende bedrijven meedingen naar deze opdracht? Zo nee, waarom niet? Alvorens een keuze te maken over de leverancier van de oproepingskaarten is offerte gevraagd aan vier bedrijven (waaronder een Haags bedrijf). De offertes zijn vergeleken op prijs/kwaliteit-verhouding op grond waarvan de opdracht is uitgegaan naar het bedrijf dat voor de laagste prijs kon leveren. 12. Het formaat van de oproepkaart vond ik erg klein, en de tekst hierop was nodeloos onopvallend. Veel mensen hebben de oproepkaart dan ook beschouwd als reclamemateriaal en weggegooid, of zijn deze kwijtgeraakt. Ook ontbrak informatie voor stemgerechtigden die de Nederlandse taal (nog) niet machtig zijn. Deelt het College mijn mening dat de oproepkaart in de huidige vorm hopeloos verouderd is, weinig tot in het geheel niet aanspreekt en dat dit toch echt anders moet? Zo ja, komt het College met voorstellen? Ook ten aanzien van de oproepingskaart is de Kieswet leidend. Bij algemene maatregel van bestuur is er een model voor de oproepingskaart vastgesteld - dit model dient derhalve te worden gevolgd. Het oordeel van ons college in dezen is derhalve niet opportuun. 13. Hoe verklaart het College dat aan de Turfmarkt-zijde van de Zwarte Madonna oproepkaarten niet ontvangen zijn? En hoe komt het dat aan de Schedeldoekshaven -zijde van de Zwarte Madonna verwarring is gezaaid over het stembureau waar men kon gaan stemmen? Dit kunnen wij niet verklaren. Ook hier hebben enkele bewoners aangegeven dat zij de oproepingskaart wel hebben ontvangen, maar inmiddels waren kwijtgeraakt. Verwarring ontstond doordat werd aangenomen dat het complex Zwarte Madonna in één stemdistrict - te weten Stadhuis - viel. Gegeven is echter dat sprake is van 2 stemdistricten, waarbij de Turfmarkt-zijde onder stemdistrict Stadhuis valt en de Schedeldoekshavenzijde onder stemdistrict Rivierenbuurt. 14. Waarom ontbreekt in het proces verbaal van de zitting van het hoofdstembureau d.d. 8 maart 2002 een overzicht van klachten n.a.v. de verkiezingen? Kan het College een overzicht geven van de aard en de aantallen van de ingediende klachten? Voor het proces-verbaal is door de wetgever een model voorgeschreven, hetgeen wordt vervolgd. Een overzicht van klachten maakt hiervan geen onderdeel meer uit. Enkele inwoners hebben aangegeven geen gebruik van het stemrecht te hebben gemaakt, omdat zij zich, in relatie tot de herindeling, geen Hagenaar voelen. Voorts zijn op de verkiezingsdag klachten geuit over het niet (meer) hebben van de oproepingskaart. Voor wat betreft de interne organisatie krijgt ieder stembureau standaard een formulier waarop men eventuele opmerkingen met betrekking tot de verkiezingsdag kenbaar kan maken, terwijl ook via de wijkambtenaren van de Dienst Burgerzaken signalen worden ontvangen. De naar aanleiding hiervan binnengekomen opmerkingen hebben veelal betrekking op: de hoogte van de vergoeding, de lunch, de kou, de koffie en de stemlokalen. Burgemeester en wethouders van Den Haag,

5 5 de secretaris, D.M.F. Jongen de burgemeester, W.J. Deetman