Verkiezingen 2014 Gemeenteraad Achtkarspelen

Transcriptie

1 Rapportage Verkiezingen 2014 Gemeenteraad Achtkarspelen Datum 22 maart 2014 Versie Bestuurlijk opdrachtgever: Definitief Portefeuillehouder: G. Gerbrandy Opdrachtnemer: Onderzoeksteam: Concerncontrol; Nick Doorn Nick Doorn

2 Inhoudsopgave 1 Inleiding Aanleiding voor het onderzoek Opdrachtformulering Achtergrondinformatie Opdrachtgever en onderzoekers 3 2 Onderzoeksopzet Doelstelling Probleemstelling Onderzoeksvragen Afbakening van het onderzoek 4 3 Bevindingen Voorbereiding Stembureau Uitslag 6 4 Conclusies 7 5. Aanbevelingen 7 2

3 1 Inleiding 1.1 Aanleiding voor het onderzoek Op 19 maart 2014 vonden de gemeenteraadsverkiezingen plaats. De (oude) raad hoort nu nog een oordeel te geven over de rechtmatigheid van de verkiezingen. 1.2 Opdrachtformulering Het onderzoek richt zich op de rechtmatigheid van de verkiezingen om vast te kunnen stellen of de organisatie en het verloop van de verkiezingen op wettige wijze hebben plaatsgevonden. 1.3 Achtergrondinformatie De werkzaamheden in het kader van de verkiezingen worden uitgevoerd door, of namens, team Burgerzaken. 1.4 Opdrachtgever en onderzoekers De bestuurlijk opdrachtgever is de raad, waarbij de voorzitter van de raad, burgemeester G. Gerbrandy, bestuurlijk opdrachtgever is. Het onderzoek is uitgevoerd door de concerncontroller, Nick Doorn 3

4 2 Onderzoeksopzet 2.1 Doelstelling Doel van het onderzoek is inzicht krijgen in: - de voorbereiding van de verkiezingen, - het functioneren van de stembureaus, - de totstandkoming van de uitslagen, teneinde een uitspraak te doen over de wijze waarop de werkzaamheden in het kader van de verkiezingen rechtmatigheid worden uitgevoerd in relatie tot wet- en regelgeving. 2.2 Probleemstelling Vond de organisatie en het verloop van de verkiezingen op wettige wijze plaats. 2.3 Onderzoeksvragen De hierboven beschreven probleemstelling is nader geconcretiseerd in onderstaande onderzoeksvragen. 1) Hoe behoort de voorbereiding te verlopen en hoe is dit werkelijkheid gegaan? 2) Hoe behoren de stembureaus te functioneren en hoe ziet de werkelijkheid eruit? 3) Hoe behoort het tellen van de stemmen te verlopen en hoe ziet de werkelijkheid eruit?. 4) Hoe behoort de uitslag tot stand te komen en hoe komt deze in werkelijkheid tot stand? 5) Waar wijkt de werkelijkheid af van wet- en regelgeving en wat is daar de consequentie van? 2.4 Afbakening van het onderzoek Het onderzoek richt zich op de gemeenteraadsverkiezingen 2014, tot het moment van het vaststellen van de uitslag door de hoofdstembureau. Het onderzoek richt zich niet op het randgebeuren rond de verkiezingen, zoals de verkiezingsavond. 4

5 3. Bevindingen 3.1 Voorbereiding Het proces begint met de kandidaatstelling. De kandidaatstellingen hebben op tijd plaatsgevonden. Het hoofdstembureau heeft de ingeleverde kandidaatstellingen onderzocht en geconstateerd dat er geen problemen waren. Dit is in een proces verbaal vastgelegd. Vervolgens is er een lijstencombinatie voor CDA en ChristenUnie ingediend en een lijstenverbinding voor FNP en GBA. Het centraal stembureau heeft deze lijstcombinatie bij het nummeren van de kandidatenlijsten geldig verklaard. Dit is een proces verbaal vastgelegd. Vervolgens konden de kandidatenlijsten worden gedrukt. Vastgesteld is, dat de tijdens de verkiezingen gebruikte stemmenlijsten geen onjuistheden bevatten. Verder was de voorbereiding een bedrijfsmatige voorbereiding. Er zijn stembureaus bepaald, leden voor het stembureau geworven, stembureaus ingericht, materialen verzameld die nodig zijn voor het stemmen, etc. etc. Al deze werkzaamheden vinden plaats aan de hand van de verkiezingskalender van Procura. Dit heeft ertoe geleid dat tijdig met de voorbereidingen is begonnen en dat er in de voortgang geen problemen zijn geweest Stembureau Er zijn in de gemeente 17 stembureaus. Zestien stembureaus waren open van tot uur en één van tot uur. Voor de bezetting van de bureaus is een rooster gemaakt, dat goed heeft voldaan. Alle stembureaus zijn bezocht en daarbij zijn de volgende punten geconstateerd. - De leden van het stembureau waren goed op de hoogte van de taken die ze moesten uitvoeren. De controle van de stembiljetten verliep goed. De controle van identiteitsbewijzen verliep goed. Het verwerken van de volmachten verliep goed. De uitgifte van de stembiljetten verliep goed. Het controleren van het deponeren van de stembiljetten in de stembus verliep goed. - Wanneer zich onverwachte zaken voordeden, dan zijn die goed opgelost. In één situatie is wel geconstateerd dat een voorval ten onrechte niet in het proces verbaal is opgenomen. Iemand had het stembiljet verkeerd ingevuld en vroeg om een nieuw biljet. Het 'verkeerde' stembiljet is, zoals het hoort, ingenomen en ongeldig gemaakt en de stemmer heeft een nieuw stembiljet ontvangen. Dit is goed afgehandeld, maar had wel in het proces verbaal gemeld moeten worden. - Het stembureau in het gemeentehuis was te klein. De leden van het stembureau zaten te dicht op de stemhokjes en ze zaten er recht achter. Verder was het beter geweest wanneer mensen die gaan stemmen niet in het beveiligde' gedeelte van het gemeentehuis kunnen komen. - Bij één stembureau zijn een poster en een doek weggehaald. Omdat ze te dicht bij het stembureau waren. - De leden van het stembureau droegen geen uitingen van één van de aan de verkiezingen deelnemende partijen. - Hoewel er geen onrechtmatigheden zijn geconstateerd, lijkt het in het kader van objectiviteit wenselijk om: 5

6 Niet teveel mensen van één partij of lijstverbinding als lid van hetzelfde stembureau aan te wijzen. Leden van het stembureau niet in het eigen dorp in te delen in het stembureau. 3.3 Uitslag De uitslagverwerking vond in een aantal stappen plaats. Voorlopige uitslag. Nadat de stembureaus om uur dicht zijn gegaan, is het tellen van de stemmen begonnen. Daarbij is eerst een voorlopige telling gemaakt per partij en de uitkomst daarvan is door de stembureaus doorgebeld naar het gemeentehuis. Door de goede instructies en door de ondersteuning van ambtenaren bij het tellen verliep het tellen voorspoedig. In het gemeentehuis zijn de voorlopige cijfers verwerkt en bekend gemaakt aan de aanwezigen. Omdat de zetelverdeling door de lijstcombinaties ingewikkeld was, is deze niet op basis van de voorlopige gegevens bekend gemaakt. Werkelijke uitslag. Nadat de voorlopige cijfers waren doorgebeld is het tellen per kandidaat gestart. Aan de hand van turflijsten zijn de individuele stemmen per partij geteld. Het tellen is zo ingericht, dat er diverse controles in zitten, zoals: - aantal gebruikte stembiljetten + aantal niet gebruikte stembiljetten = totaal aantal stembiljetten dat bij de opening van het stembureau aanwezig was. - totaal van de aantallen stemmen per partij + aantal blanco stemmen + aantal ongeldige + aantal vervallen stembiljetten = totaal aantal gebruikte stemmen. - aantal stempassen = aantal uitgebrachte stemmen. Nadat de tellingen klopten, zijn de processen-verbaal ingevuld en zijn alle documenten in enveloppen gedeponeerd, waarna de enveloppen verzegeld zijn. Vervolgens zijn alle documenten naar het gemeentehuis gebracht. In het gemeentehuis zijn vervolgens de stemmen (per kandidaat) verwerkt in een speciaal computerprogramma, dat is voorgeschreven door het ministerie (OSV= ondersteunende software verkiezingen). Daarbij worden de gegevens per stembureau twee maal verwerkt, door verschillende mensen, op verschillende werkstations. Pas wanneer de beide verwerkingen aan elkaar gelijk zijn, worden de gegevens vastgesteld. Dit is voorspoedig verlopen. Er waren geen verschillen bij het inbrengen. Toen alle gegevens verwerkt waren, kon de werkelijke uitslag worden berekend, waarbij rekening werd gehouden met de lijstverbinding tussen CDA en Christen Unie, tussen FNP en Gemeentebelangen en met voorkeurstemmen De uitslag was, inclusief voorkeurstemmen, om uur bekend en is gelijk bekend gemaakt aan de aanwezigen bij de verkiezingsavond in het gemeentehuis en gecommuniceerd met de media. Definitieve uitslag Vrijdagmorgen om uur kwam het hoofdstembureau bijeen. Er zijn geen bezwaren ingebracht. Daarop heeft het hoofdstembureau de verkiezingen vastgesteld. 6

7 4. Conclusies Het organiseren van verkiezingen is een ingewikkelde klus, die door betrokkenen prima is voorbereid en uitgevoerd. Er zijn wel een paar zaken die voor de volgende keer verbeterd kunnen worden, te weten: - extra aandacht vragen van leden van het stembureau om afwijkingen in het proces verbaal te melden, - het stembureau in het gemeentehuis een volgende keer anders organiseren. - leden van het stembureau vragen voor het openen van het stembureau te kijken of er nog uitingen van partijen in de nabijheid van het stembureau zijn, en zo ja, deze laten verwijderen, - om objectiviteit te bevorderen, zou het beter zijn wanneer de leden van een stembureau qua politieke achtergrond gemêleerd zijn, - om objectiviteit te bevorderen, zou het beter zijn wanneer de leden van een stembureau niet in hun eigen dorp zitting hebben in een stembureau, - het is goed om, als is de druk soms hoog, voorzichtig te communiceren over uitslagen wanneer ze nog niet zeker zijn, Maar de belangrijkste conclusie is, dat de gemeenteraadsverkiezingen 2014 in de gemeente Achtkarspelen rechtmatig zijn verlopen. 5. Aanbevelingen De raad voorstellen om de verkiezingen rechtmatig te verklaren. De zaken die bij de conclusies worden genoemd als mogelijke verbeteringen te betrekken in de voorbereiding van de volgende verkiezingen. 7