Atheïstische Kieswijzer: KIES MET REDE. Atheïstische kieswijzer

Transcriptie

1 Atheïstische kieswijzer KIES MET REDE Een seculiere scan van de verkiezingsprogramma s van de deelnemende politieke partijen aan de verkiezingen van 12 september De scan is uitgevoerd door Michiel Snijder en Hans de Vries September 2012 Copyright Atheïstisch Seculiere Partij Verbond & Atheïstisch Verbond Deventer/Winsum Atheïstische Verbond Atheïstisch Seculiere Partij

2 Inhoudsopgave 1. Inleiding en verantwoording Uitgevoerde seculiere religieuze scan A. Scheiding van Staat en Kerk B. Plaats van religie in de samenleving C. Gelijkheidsbeginsel en Grondwet D. Openbare voorzieningen en Seculiere aspecten E. Openbaar Onderwijs en Artikel 23 F. Individueel zelfbeschikkingsrecht G. Vrijheid van expressie 2. Bevindingen Atheïstische Verbond Atheïstisch Seculiere Partij

3 1. Inleiding en verantwoording De Atheïstische Seculiere Partij en het Atheïstisch Verbond hebben de verkiezingsprogramma s van de deelnemende politieke partijen doorgelicht op uitgangspunten van beider atheïstische bewegingen. Als atheïstische organisatie zijn we voor het invullen van een seculiere samenleving: Waarin de scheiding van de Staat en Kerk volledig is doorgevoerd; Waarin het onderwijs vrij is van eenzijdig ingevulde godsdienstig gestuurd onderricht; Waarin het maatschappelijk gelijkheidsprincipe is doorgevoerd zonder godsdienstige privileges voor groepen. Om het vergelijkingsonderzoek uit te kunnen voeren zijn op grond van de beide uitgangspunten zeven onderwerpen gekozen. Per onderwerp zijn een aantal vragen, kwesties en aandachtspunten benoemt die volgens de onderzoekers deze typeerden. A. Scheiding van Staat en Kerk Op welke wijze wordt er gesproken over godsdienst/religie/geloof? Welke plaats dicht men de gelovige instituties toe in de samenleving? B. Plaats van religie in de samenleving Hoe wordt religie/geloof omschreven door de partijen? Geeft de partij aan dat het wel of niet een privéaangelegenheid is of niet? C. Gelijkheidsbeginsel en Grondwet Alle wetten gelden voor iedereen in gelijke mate zonder privéleges of uitzonderingen. De grondwet/wetten kennen geen uitzonderingen/privileges op grond van religieuze regels, besluiten of voorwaarden. D. Openbare voorzieningen en Seculiere aspecten Wat vindt de partij hoort thuis in de openbare/publieke ruimte? Hoe dient de overheid te handelen als bestuur ten opzichte van religie en geloof (subsidies)? E. Openbaar Onderwijs en Artikel 23 Wat wordt geschreven over het bijzonder en het openbaar onderwijs? Standpunt over artikel 23 van de grondwet en acceptatieplicht? Invulling van homoseksualiteit(voorlichting) en het enkelfeit principe? F. Individueel zelfbeschikkingsrecht Wat vindt de partij van het individueel zelfbeschikkingsrecht? Hoe staat de partij tegenover de vrijheid van eigen keuzes? Abortuswetgeving/ongeboren leven; euthanasie; voltooid leven. G. Vrijheid van expressie Wordt er recht gedaan aan alle stromingen om zich in de maatschappij/samenleving vrij te kunnen uiten? Op grond van de hiervoor genoemde onderwerpen en aandachtspunten is het onderzoek uitgevoerd. We hebben alleen de verkiezingsprogramma s gescand. Andere uitingen zoals daar zijn websites, krantenartikelen, debatten en spreekbeurten zijn geen onderdeel geweest van het vergelijkingsonderzoek. Atheïstische Verbond Atheïstisch Seculiere Partij

4 A. Scheiding van Staat en Kerk De volgende vijf partijen: CDA, GroenLinks, Partij voor de Dieren, Libertarische Partij en de Liberaal Democratische Partij (LibDem) stellen in hun verkiezingsprogramma uitdrukkelijk dat zij uitgaan van de scheiding van staat en kerk. Daarbij moet wel een kanttekening gemaakt worden voor het CDA. Deze partij vindt namelijk wel dat de persoonlijke geloofsuiting in de publieke ruimte moet kunnen worden geuit met het behoud van alle privileges voor de godsdiensten. GroenLinks stelt dat de scheiding van kerk en staat onderdeel is van de vrijheid van meningsuiting. De andere drie partijen Partij voor de Dieren, Libertarische Partij en de Liberaal Democratische Partij (LibDem) geven aan dat de overheid geen invloed mag hebben op de kerken en de overheid geen levensovertuiging mag opdringen. De VVD, PvdA en politieke partij Mens en Spirit (MenS) spreken zich niet uit over de scheiding van Staat en Kerk. Deze drie partijen gaan er alle drie tussenin staan. De VVD spreekt zich neutraal uit naar religie en stelt dat de overheid geen instrument van de religie mag zijn. De PvdA geeft bij de vrijheid van godsdienst aan dat niet enkel het belijden er van, maar ook dat dat het recht op afstand nemen van het geloof inhoud. De politieke partij Mens en Spirit gaat er helemaal tussen in staan door de twijfel uit te spreken naar de bestaande instituties van kerk en staat. Vanuit een holistische benadering gaat MenS uit van het bewustzijn van de eigen identiteit. De CU en de SGP stellen heel duidelijk dat hun politiek handelen en het handelen van de overheid gebaseerd moet zijn op het evangelie. De SGP stelt zelfs dat de overheid dient op te treden als dienares van God: een theocratische invulling van de maatschappij. Verder geeft het CDA ook aan dat ze als partij geloven in de kracht van religie als kompas en inspiratie. Verder spreken de andere partijen zich in hun verkiezingsprogramma s niet uit over de scheiding van Staat en Kerk. Daarbij valt nog op te merken dat de PVV de Islam als een oprukkend gevaar ziet en als partij zich richt op het bestrijden van dat geloof. De volgende partijen spreken zich niet uit over de scheiding van staat en kerk; PVV, SP, D66, Piratenpartij (PP), NL Lokaal, DPK, 50Plus, Anti Europese Partij (AEP), SOPN en PvdT. Atheïstische Verbond Atheïstisch Seculiere Partij

5 B. Plaats van religie in de samenleving De politieke partijen VVD, PvdA, LP en PvdT nemen duidelijk positie in ten opzicht van de rol van de religie in de samenleving. De VVD en LP geven in haar verkiezingsprogramma aan zich niet te bemoeien met religie, de VVD accepteert onder geen beding dat onder de vlag van religie inbreuk wordt gemaakt op de democratische rechtsorde en de bijbehorende instituties en wetten in de samenleving. De PvdA vindt dat de vrijheid om religie te belijden hand in hand moet gaan met het recht om afscheid te nemen van het geloof of om hier kritiek op uit te oefenen. De Partij van de Toekomst (PvdT) vindt dat de uitingen van religie of cultuur de samenleving verstoren. Dit dient voor de PvdT een gegeven te zijn om als overheid op te treden. Drie van de politieke partijen geven aan dat zij bepaalde uitingsvormen van religie in de openbare ruimte geen probleem vinden. GroenLinks geeft aan ontspannen te zullen omgaan met de culturele en religieuze verscheidenheid in de samenleving. De ChristenUnie (CU) vindt dat de overheid de vrijheid van godsdienst en levensovertuiging moet bewaken. Vrijheid is niet iets dat je in de eerste plaats opeist voor jezelf, vrijheid gun je ook aan de ander. Maar zij geeft wel aan dat de overheid zich niet met de uitingsvorm mag bemoeien. De Soeverein Onafhankelijke Pioniers Nederland (SOPN) wil ieder aspect vanuit het geheel benaderen, holisme. Drie partijen; twee christelijke (CDA en SGP) en de holistisch partij MenS willen dit ook in de publieke ruimte volledig uitdragen. Voor het CDA is de publieke ruimte ervoor om blijk te geven van persoonlijk geloof. Het CDA hecht groot belang aan religie ook in het publiek domein. De SGP noemt in haar verkiezingsprogramma dat kerken en identiteitsgebonden instelling grote vrijheid moeten krijgen zonder inmenging van de overheid ook al ontvangen ze overheidssubsidie. Ruimte voor religie in de publieke ruimte betekent voor de SGP dat het aan alle gebedshuizen vrij staat om, bijvoorbeeld door het luiden van klokken (en dus ook d.m.v. geluidsinstallatie versterkt gezang of anderzijds) gelovigen naar de eredienst of gebed te roepen. De partij Mens en Spirit wil vanuit de holistische geloofsbenadering op basis van bezinning politiek gaan handelen en de overheid omvormen tot een gemeenschapsdienst. Welke ruimte blijft er over voor andersdenkenden in de openbare ruimte van de samenleving? De volgende partijen spreken zich niet uit over de plaats van religie in de samenleving; PVV, SP, D66, PvdD, Piratenpartij (PP), NL Lokaal, Democratisch Politiek Keerpunt (DPK), 50Plus, AEP. Een opmerking moet gemaakt worden bij de PVV dat zij zien de Islam niet als een godsdienst, maar als een ideologie. Atheïstische Verbond Atheïstisch Seculiere Partij

6 C. Gelijkheidsbeginsel en Grondwet Tien van de 20 politieke partijen geven uitdrukkelijk aan de gelijkwaardigheid tussen mannen en vrouwen, de seksuele geaardheid en de afkomst als uitgangspunt te zien in het politiek handelen. We hebben het hierbij dan over de volgende partijen VVD, PvdA, SP, D66, GroenLinks, PvdD, LP, 50Plus, LibDem en SOPN. Naast het gelijkheidsprincipe is bij het ijken van de programma s ook gekeken naar uitspraken over de weigerambtenaar en het onverdoofd ritueel slachten. Een aantal partijen, vijf, gaan halfslachtig om met het gelijkheidsbeginsel. Het CDA hecht waarde aan het eerste artikel van de Grondwet, een grondrecht dat iedereen insluit. Maar het CDA spreekt zich in haar verkiezingsprogramma niet uit over de weigerambtenaar. In de huidige praktische politiek onderstreept het CDA wel het recht van de weigerambtenaar om geen homostellen te hoeven trouwen. Verder moeten de godsdienstige privileges incluis het ritueel slachten volgens de zogenaamde 40 seconde regel worden ingesloten. De ChristenUnie (CU) vindt dat de grondwet de vrijheid van godsdienst en levensovertuiging moet bewaken. Maar stelt wel de christelijke traditie van het huwelijk als een verbintenis van één man en één vrouw, waar mee de CU de andere seksuele geaardheid uitsluit. Er kunnen om onrechtvaardige situaties te voorkomen regelingen getroffen worden voor niet-huwelijkse samenlevingsvormen. De PiratenPartij (PP) stelt wel dat de ambtenaren neutraal dienen te zijn in kleding. Maar ze doen geen duidelijke uitspraken over gelijkheid, dan alleen gebaseerd op vrijheid van informatie en een neutrale overheid. MenS spreekt zich uit in vage holistisch bewoordingen dat een ieder zich bewust is van de ware essentie van elk mens, is het mogelijk elkaar respectvol te waarderen, onderlinge verschillen te overstijgen en tot oplossingen op een hoger niveau te komen waarbinnen de eigen authenticiteit centraal staat. Maar ze doen geen uitspraken over wat dat betekent in de praktijk. Het Democratisch Politiek Keerpunt (DPK) stelt dat bij overheden geen uitingen van religie zowel op personen als op gebouwen zichtbaar behoren te zijn. Verder spreekt de DPK zich niet uit over andere hieraan gerelateerde politieke kwesties. De Partij van de Toekomst (PvdT) schrijft over gelijkwaardigheid, autonomie, diversiteit en de mens centraal. Dit klinkt wars van georganiseerde religie, maar het wordt nergens expliciet gemaakt. Heel uitdrukkelijk stellen twee partijen, de PVV en de SGP, dat zij bepaalde groepen uitsluiten en niet als gelijken willen beschouwen. De PVV sluit uitdrukkelijk de Islam uit. In de ogen van de PVV is de Islam de vijand en is de Islam geen goddienst. Verder stelt de PVV: meer vrijheid betekent minder Islam. Voor de SGP moet het huwelijk tussen man en vrouw als enige norm in de grondwet worden opgenomen. Een huwelijk gaat enkel op voor een man met een vrouw, geen homohuwelijk. Op grond hiervan mogen ambtenaren weigeren. Verder spreken de partijen NL Lokaal en AEP zich niet uit over het gelijkheidsbeginsel en de grondwet in hun verkiezingsprogramma s. Atheïstische Verbond Atheïstisch Seculiere Partij

7 D. Openbare voorzieningen en Seculiere aspecten Vijf partijen geven aan voor een seculiere invulling van de samenleving te willen gaan. De VVD vindt dat er niet onder druk van religie aparte behandelingen tussen vrouwen en mannen, dan wel tussen meisjes en jongens, kunnen gelden bij het gebruik van openbare voorzieningen. De Partij van de Arbeid stelt dat, los van het principiële recht op vrijheid, het dragen van een boerka niet past in een vrije geëmancipeerde samenleving als de Nederlandse. Dit geldt ook voor het Democratisch Politiek Keerpunt, tevens vindt het DKP en de Piraten Partij (PP) dat de overheid zich neutraal dient op te stellen in de contacten met de burger. Verder vinden VVD en Partij voor de Dieren (PvdD) dat er geen subsidies voor religieuze organisatie uitgegeven moeten worden, zoals religieuze omroepen. De PvdD vindt verder dat de overheid geen levensbeschouwing mag opleggen. Verder wijst de Libertarische Partij (LP) elke overheidsmaatregel af die welke godsdienst dan ook steunt of aanvalt. Verder worstelen verschillende partijen met de seculiere benadering van de samenleving. D66 noemt zich zelf een seculiere partij is, maar nergens in het D66 verkiezingsprogramma lezen we het woord seculier. D66 is net als GroenLinks tegen het invoeren van het boerkaverbod. De PVV stelt dat het dragen van een boerka een reden is om moslimvrouwen uit te sluiten van alle voorzieningen. Terwijl zij wel ruimte geeft aan de andere religies, waarbij het voorbeeld van de Joodse staat wordt aangehaald. De worsteling van het CDA is ook zichtbaar, het CDA is tegen cultureel en religieus geweld maar vindt wel dat de christelijke traditie de leidraad en bindmiddel moet zijn voor de samenleving. De worsteling van de ChristenUnie (CU) gaat over het gegeven dat ze het dragen van gelaatsbedekkende kleding als boerka s, zien als een communicatie en integratieprobleem. Maar de CU wil wel vast houden aan de privileges van de gesubsidieerd levensbeschouwelijke omroepen. De partij 50Plus ziet de Islam gelijk als elke andere godsdienst, wel stelt 50Plus dat er geen privileges kunnen zijn voor de Sharia. De SGP is duidelijk tegen openbare voorziening zonder Gods invulling. De democratie is er volgens de SGP bij gratie Gods. De SGP wil beperkingen op uitingen van niet zedelijke zaken wettelijk regelen. De zondagrust is voor de SGP heilig en de doodstraf voor zware misdrijven mag worden ingevoerd. Tegen de seculiere opmars dienen alle voorzieningen identiteitsgebonden aangeboden te moeten worden. In het verkiezingsprogramma van de SGP wordt het seculiere gevaar wel elf keer specifiek benoemd. De partijen SP, ppmens, NL Lokaal, LibDem, AEP, SOPN en PvdT doen geen uitspraken over de openbare voorzieningen en de seculiere invulling daarvan. Wel past hier de opmerking dat het verkiezingsprogramma zeer pragmatisch is ingesteld op werkgelegenheid en de daarvoor wenselijke voorzieningen. Atheïstische Verbond Atheïstisch Seculiere Partij

8 E. Openbaar Onderwijs en Artikel 23 Er is geen enkele politieke partij die uitgesproken pleit voor enkel openbaar onderwijs. Alle partijen nemen het bestaan van bijzonder onderwijs als uitgangspunt, daar waar veelal godsdienstig ingericht onderwijs wordt verzorgd. Vier partijen spreken zich uitdrukkelijk uit voor het behoud, versterken en zelfs verruimen van artikel 23 van de grondwet. Het CDA en de CU willen onverkort vasthouden aan dit zogenaamde vrijheid van onderwijs principe. Het CU stelt zich te verzetten tegen initiatieven die deze vrijheid willen aantasten. De SGP vindt zelfs dat het grondwetsartikel 23 verder versterkt moet worden, namelijk de overheid kan geen goed onderwijs regelen, alleen Bijbels onderwijs is het beste. De SGP stelt zelfs dat burgerschapsvorming moet worden afgeschaft en wil dit opnemen in de wetgeving voor het onderwijs. Om het holistisch onderwijs vorm te kunnen geven vindt de politieke partij MenS dat grondwetsartikel 23 verder verruimd moet worden. Daarnaast wordt door de SGP, CU en het CDA de enkelfeit constructie ondersteund waarmee de bijzondere godsdienstige scholen homoseksuele docenten te kunnen afwijzen dan wel ontslaan. Verder spreekt de CU zich uit tegen de mogelijke invoering van de acceptatieplicht voor het bijzonder onderwijs. Bij de invulling van hun onderwijsparagraaf gaan vier partijen uit vanuit het onomstotelijke bestaan van het onderwijsvrijheid principe. Namelijk de partijen VVD, PvdA, SP en D66 zijn voorstander van het invoeren van de zogenaamde acceptatieplicht waarmee schoolbesturen van de bijzonder onderwijsscholen kinderen moeten accepteren als de ouders de uitgangspunten van de betreffende school respecteren. Zelfs in krimpregio s en bij schaalvergroting wordt stellen deze partijen samenwerkingsscholen voor de zogenaamde derde weg waarbij meestal de overheid het verplichte openbaar onderwijs overdraagt aan het bijzonder onderwijs. Wel zijn deze vier partijen voor de afschaffing van de enkelfeit constructie om homoseksuele docenten te kunnen ontslaan en is men voor het invoeren van seksuele voorlichting met aandacht voor de seksuele diversiteit. Verder zijn er nog vier andere politieke partijen die korte opmerkingen hebben geplaatst over het onderwijs in hun verkiezingsprogramma s die niet allemaal even duidelijk zijn ten aanzien van openbaar onderwijs. Zo stelt de Libertarische Partij (LP) dat zij voor de scheiding van staat en onderwijs is en geen subsidies op onderwijs. Het Democratisch Politiek Keerpunt (DKP) is voorstander van neutraal en onpartijdig onderwijs. Het SOPN is voor de liberalisering van het onderwijs. Voor alle drie de partijen geldt dat dit heel moeilijk is te duiden. De PVV maakt een specifieke opmerking dat Islamitische scholen moeten worden gesloten waarmee de PVV erkent dat er bijzonder onderwijs is. De Partij voor de Dieren (PvdD) geeft duidelijk aan dat er geen discriminatie kan zijn: homoseksuele leerlingen en leraren zijn welkom op alle scholen Zes partijen hebben geen enkele informatie opgenomen over (openbaar/bijzonder) onderwijs in hun programma. Dit zijn de volgende partijen Piraten Partij, NL Lokaal, LibDem, AEP en PvdT. Atheïstische Verbond Atheïstisch Seculiere Partij

9 F. Individueel zelfbeschikkingsrecht Het individuele recht om zelf over je leven te kunnen beschikken wordt door acht politieke partijen onderschreven. We hebben het dan over abortus, euthanasie en voltooid leven. Voor VVD, PvdA, GroenLinks, MenS en DPK is dit ook een reden om de wijze waarop en condities daarbinnen verder goed te onderzoeken en vorm te geven voor de toekomst. De zelfbewuste overwogen beslissing is hierbij een belangrijke essentie voor alle partijen. Drie partijen nemen hierbij een middenpositie in. De partijen CDA, 50Plus en LibDem geven aan dat de hulpverlening hierbij een essentiële rol heeft te spelen. De mogelijke beslissing moet wel heel duidelijk en afgewogen zijn waarbij alle betrokkenen een rol hebben. Verder zijn de twee christelijke partijen de ChristenUnie (CU) en de SGP uitgesproken vóór de bescherming van elk leven. Volgens deze twee partijen is God de schepper van het leven en de mens mag daarin niet ingrijpen. Alleen kan de mens hulp aanreiken om het leven in alle vormen in stand te houden. De wetgeving over abortus en euthanasie dient voor beide partijen te worden terug gedraaid. Voor de SGP dient het abortusverbod zelfs in de grondwet te worden opgenomen. Verder besteden de partijen PVV, SP, PvdD, NL Lokaal, AEP, SOPN en PvdT er in hun verkiezingsprogramma geen aandacht aan abortus en euthanasie. Het verwonderlijke is dat de Partij voor de Dieren wel uitgebreid aandacht besteedt aan dierenwelzijn maar geen aandacht aan besteed aan de onderwerpen van individuele zelfbeschikking. Atheïstische Verbond Atheïstisch Seculiere Partij

10 G. Vrijheid van expressie (vrije meningsuiting) Alle partijen stellen het grondbeginsel van vrijheid van meningsuiting als een belangrijk gegeven. In de niet uitgebreide verkiezingsprogramma s van DKP, 50Plus en de AEP wordt dit onderdeel niet expliciet benoemd. Hierna volgen enkele korte uitspraken van willekeurig enkele partijen: gelijkheid van alle mensen voor de wet, de vrijheid van meningsuiting en tolerantie is essentieel (VVD), Iedereen heeft het recht om anders te zijn (GroenLinks), De vrijheid van meningsuiting omvat ook het recht op religiekritiek. (PvdA), Wij respecteren de eigen identiteit van mensen, Vrijheid van meningsuiting (CDA). De PVV wil zelfs het Amerikaanse first amendment ; het beroep kunnen doen op het eerste grondwetsartikel inbrengen. Iets wat opvalt, is dat de SGP het recht op vrije meningsuiting begrensd invult. Namelijk de vrijheid van meningsuiting moet getoetst worden aan godswoord. Naast de handhaving van de wet op godslastering vindt de SGP dat de kerken apart moeten worden behandeld door de rechtelijke macht. Verder vindt het SGP dat er een preambule moet komen in de grondwet waarin de christelijke wortels worden benoemd en Gods woord als uitgangspunt wordt geborgd. Bij de wetgeving vindt de SGP dat er te exclusief en te eenzijdig uitgegaan wordt van het naleven van het gelijkheidsbeginsel. De SGP vindt dat dit leidt tot eenzijdigheid en onevenwichtigheid en noemt menigmaal in het verkiezingsprogramma het gevaar van de opkomende seculiere moraliteit. Atheïstische Verbond Atheïstisch Seculiere Partij