Beleefbare open ruimte in de Antwerpse Zuidrand

Transcriptie

1 Beleefbare open ruimte in de Antwerpse Zuidrand Koude Beek Borsbeek Melkkuip en bos van Moretus Boechout Pannenbossen Kontich Landschap Hof van Spruyt Kontich voortgangsrapport 5 - oktober 2016

2 Partners Zuidrand 2

3 Inhoud 1. Inleiding Projectcoördinatie Overzicht stand van zaken: maart september Eén visie voor heel het gebied Operationele visies per deelgebied Deelgebied Moretus- Lachenebeek-Boshoek-Luitersheideloop Deelgebied Aartselaar-Edegem-Kontich Gebiedsprogramma Verwervingsdossier Communicatie

4 1. Inleiding Voorliggende voortgangsrapportering gaat over de periode van begin maart tot 31 oktober Met de resultaten van de synthesestudie van PTA en de speerpunten die uit het dialoogcafé, werkgroepen en denk- en doegroep kwamen, werd na de projectstuurgroep van maart 2016 bepaald om verder te werken aan het afstemmen van gebiedsvisies en deze te bundelen. Deze opdracht werd begeleid door studiegroep Omgeving en zit in zijn laatste fase. Er wordt momenteel toegewerkt naar het afronden en laten bekrachtigen van een tekst Beleefbare open ruimte in de Antwerpse Zuidrand die de lijnen uitzet voor het werken met alle partners van het gebied aan deze open ruimte. De hefboomprojecten en acties die nodig zijn om dat te gaan realiseren, krijgen verder een plaats in het gebiedsprogramma. Er werd afgelopen periode opnieuw veel overleg gepleegd om toe te werken naar deze laatste stap in dit strategisch project. Er werd gekeken naar de ruimtelijke samenhang van de open ruimte en de kenmerken die de identiteit bepalen van dit gebied. De samenhang tussen de beekvalleien en de grote rivieren, zijnde de Schelde, de Rupel en de Nete is van groot belang, de kasteeldomeinen, de forten, de molens, de kapelletjes, hoeves, enz de aaneengesloten landbouwgebieden, het fijnmazig netwerk van trage wegen, de boscomplexen, groene linten zoals de oude spoorwegberm tussen Kontich en Duffel en kleine landschapselementen, recreatiegebieden en parken vormen samen het potentieel voor de open ruimte in de Zuidrand van Antwerpen. De samenhang en afstemming met het gebiedsprogramma Rupelstreek, het strategisch project Fortengordel en het strategisch project Slim verdichten krijgt verder een plaats. Met de regio werd een nieuw strategisch project De Zuidrand, open en beleefbaar! ingediend en de voorbereidingen voor het indienen van een IOED-dossier zijn volop aan de gang. Tegelijkertijd werd het traject van de streekvereniging Zuidrand verder uitgewerkt. Ter promotie van de open ruimte werd een thematische fietsroute uitgegeven en de website De Zuidrand dat Smaakt! werd gelanceerd. Er zit beweging in het gebiedsgericht werken voor de Zuidrand en de partners hopen dit verder te kunnen zetten, de komende jaren tot een duurzame werking tot stand is gekomen. De laatste fase van dit strategisch project wordt ingezet en deze zal bestaan uit het laten erkennen van de visietekst en de gebiedskaart, te samen met een eerste gebiedsprogramma als kader. De hefboomprojecten en daaraan gekoppelde acties in het gebiedsprogramma, zullen de visie voor het realiseren van een gevrijwaarde, klimaatadaptieve, multifunctionele ruimte tastbaar maken. 4

5 2. Projectcoördinatie De projectstuurgroep bestaat uit ambtelijke vertegenwoordigers van gemeenten (milieu en ruimtelijke ordening), Provincie en Vlaanderen (natuur en landschap, water, landbouw, onroerend erfgoed en recreatie en toerisme, ruimtelijke ordening), en de vertegenwoordigers van de sectoren natuur, landbouw, onroerend erfgoed en recreatie en toerisme. De mandatarissen zijn vertegenwoordigd in het Interbestuurlijk Overleg Beleefbare open Ruimte Antwerpse Zuidrand. Volgende overlegmomenten vonden plaats, de afgelopen periode (tabel maken). maart april mei juni 5 werkgroep streekvereniging monitor gebiedsgericht beleid projectstuurgroep strategisch project interbestuurlijk overleg Overleg Boshoek- IHD- opmaak beheerplan Overleg ANB, LB, NP-aanvraag erkenningsdossier Grote Boshoek Overleg Dienst Landbouw- open ruimte Overleg Klimaatadaptatiestudie-Stad Antwerpen Klimaatatelier provincie Antwerpen Voorbereiding expertenopdracht Open Ruimte Eigenaarsanalyse Boshoek Eigenaarsanalyse Aartselaar Edegem Kontich Overleg RWO, VMM, bekkensecretariaat Praktijkdag Trage wegen Overleg 'De Zuidrand dat Smaakt!' Overleg Ruimte Vlaanderen-afstemming strategische projecten Overleg Provincie Antwerpen-kaderplan Boomsesteenweg Overleg open ruimte Kontich-Aartselaar-Edegem Overleg Np-BB-bevraging boshoek Overleg ADLO-bevraging Boshoek Overleg DLP provincie-glastuinbouw Praktijkdag Trage wegen Overleg ANB- bevraging Boshoek Lancering Fietsroute Zuidrand Overleg trage wegen Zuidrand- afstemming Overleg ANB, ADLO, NP-erkenningsdossier Grote Boshoek Voorbereiding expertenopdracht Open Ruimte Overleg AWV N 171- SP Rupel en Zuidrand werkgroep streekvereniging Overleg Kaderplan Boomsesteenweg Startoverleg expertenopdracht open ruimte- Hefbomenkaart voorbereiding werkgroepen strategische projectaanvraag Overleg Ruimte Vlaanderen-afstemming strategische projecten Overleg gemeenten Hove-Lint Werkgroepen en SP-aanvraag (gemeenten,provincie, Vlaanderen en partners Overleg gemeente Aartselaar- VLM-RV - SP slim verdichten signaalgebied Solhof

6 Strategische projectaanvraag afwerken- besluiten colleges deputatie Werkgroep streekvereniging-statuten- voorbereiding IOED-dossier Jurering bestek toekening opdracht Ioed-dossier Zuidrand Juli/aug planning werking Landschapspark-projectenspoor- beleidsspoor Overleg VLM-strategisch project Overleg-afstemming SP Natuur in en rond Mechelen Voorbereiding expertenopdracht Open Ruimte kaarten en tekst Afstemming SP Rupel en fortengordel Werkgroep Landbouwers- interviews September Werkgroep Vlaamse diensten Hefbomenkaart en visietekst Input IOED- afstemming met open ruimte- visie en analyse Overleg OCMW Antwerpen Afstemming De Zuidrand dat Smaakt! Werkgroep streekvereniging-statuten- voorbereiding IOED-dossier Overleg Kempens Landschap, gemeente, ANB Hof Ter Linden Overleg EU-project eco tot eco- provincie gemeente Edegem Werkgroep NP- Hefbomenkaart-visietekst Toelichting stavaza SP-Hove Provinciale Landschapspdag/Werkgroep Ena Werkgroep Benendenvliet Oktober Afstemming SP -Dag van de Trage weg- Trage wegen Zuidrand Streekvereniging Zuidrand-IOED traject-informatievergadering schepenen Advies voorbereiding Nota Ruimte Provincie Toelichting stavaza SP-regioraad Boerenbond Dag Van de Trage weg Voorbereiding expertenopdracht Voorbereding provinciale werkgroep open ruimte Het organigram ziet er in deze periode hetzelfde uit: 6

7 7 Beleefbare open ruimte in de Antwerpse Zuidrand

8 3. Overzicht stand van zaken: maart oktober Eén visie voor heel het gebied Er werd in deze periode werk gemaakt van maken van de ruimtelijke vertaalslag van de visietekst die uit het participatietraject kwam en de synthese van visies en plannen van de studie van Pta, Dit resulteert in de visietekst Beleefbare open ruimte in de Antwerpse Zuidrand en bijhorende gebiedskaart Beleefbare open ruimte in de Antwerpse Zuidrand. Belangrijk in deze stap is dat de open ruimte in de Antwerpse Zuidrand wordt gedefinieerd. Deze open ruimte bestaat uit de deelregio Zuidrand en de deelregio Rupelstreek. Beide hangen nauw samen en hebben een aantal gemeenschappelijk kenmerken zoals de vallei van de Vliet, de Bovenvliet en de Benedenvliet en de bijhorende zijlopen en ze de ankerplaats Klaverblad-Cleydael. De visiekaart Beleefbare open ruimte in de Antwerpse Zuidrand is opgebouwd uit enerzijds: waterlopen, weginfrastructuur, spoorinfrastructuur, forten en dorps- en stadskernen. Deze elementen zijn primair in de structuur van het openruimte landschap. Daarnaast werden de elementen in beeld gebracht die kunnen beschouwd worden als een feitelijke randvoorwaarde. Het gaat over het bestendigen of beschermen van een bepaalde situatie. Deze zijn niet of moeilijk omkeerbeer. Het gaat over: de habitatrichtlijngebieden, de vogelrichtlijngebieden, de aangeduide ankerplaatsen, de beschermde landschappen; de signaalgebieden en de herbevestigde agrarische gebieden. Deze werd de basis en werd aangevuld met de volgende extra elementen. Alle landbouwgebieden werden toegevoegd, de stedelijke groengebieden, beekvalleien, gebieden met als bestemming natuur en bos volgens het gewestplan (kasteeldomeinen, forten en oude spoorwegberm in Kontich en Duffel) en RUP s die gerealiseerd zijn (Reukens en Frijthout) en niet aangeduide ankerplaatsen (kasteeldomeinen).de ruimtelijke vertaalslag van de gemaakte teksten en weergave in een kaart werd begeleid door Omgeving. De eerste versie van de aangepaste tekst en hefbomenkaart werden besproken op een eerste werkgroep met Vlaamse diensten begin september. 8

9 Gebiedskaart Beleefbare open ruimte in de Antwerpse Zuidrand - versie september. De opmerkingen en suggesties werden gebundeld. De provinciale werkgroep vond eveneens plaats en de volgende werkgroepen met de gemeenten staan op de planning van november en december. Er werd eveneens een Interbestuurlijk overleg samen gebracht waarop zowel de tekst al de kaart werden besproken. Er werd een tweede expertenopdracht gegund om de aanpassingen aan de kaart voor de verschillende werkgroepen uit te voeren en om een expertenadvies te geven in de opgemaakte tekst Beleefbare open ruimte in de Antwerpse Zuidrand. 9

10 Een nieuwe tussentijdse versie ziet er als volgt uit: Gebiedskaart Beleefbare open ruimte in de Antwerpse Zuidrand -versie oktober. De resultaten hiervan worden aan de projectstuurgroep voorgelegd en besproken en dit gaat nadien naar de colleges in januari. Na de colleges volgt opnieuw een dialoogcafé en vervolgens wordt zowel de visietekst als de gebiedskaart op de raden gebracht in februari. Na deze fase wensen we ook naar de Vlaamse regering te stappen met een eerste gebiedsprogramma erbij. 10

11 3.2. Operationele visies per deelgebied Deelgebied Moretus- Lachenebeek-Boshoek-Luitersheideloop Deelgebied Aartselaar-Edegem-Kontich Tijdens de gemeentelijke werkgroepen worden de ontwerpversie van de deelgebieden verder besproken Gebiedsprogramma Het bundelen van alle acties krijgt een plaats in het gebiedsprogramma Zuidrand (zie bijlage). In wat volgt wordt een stand van zaken gegeven van de acties waar het strategisch project een rol heeft gespeeld over de afgelopen periode. Zuidrand Visievorming (zie 3.1.) 1.2. Afstemming gebiedsprogramma Rupel (zie 3.1) 1.3. Afstemming strategisch project Fortengordels (zie 3.1) 1.4. Naar een streekvereniging voor de Zuidrand Op 10 oktober vond een nieuwe vergadering plaats om de statuten van de streekvereniging te agenderen voor de colleges van de gemeenten Aartselaar, Borsbeek, Boechout, Edegem, Kontich, Lint, Hove en de stad Mortsel. De rol vanuit het strategisch project zat in het bijeenbrengen van de werkgroep streekvereniging en ondersteunen in het opstellen van de statuten. De statuten staan momenteel op de agenda s van de colleges en de deputatie Naar een IOED voor de Zuidrand Tijdens de voorbereiding van de streekvereniging kwam ook de kans voor het uitschrijven van een IOED, een intergemeentelijke onroerend erfgoed dienst, in beeld. Het aanstellen van een consulent voor het schrijven van het IOED-dossier werd georganiseerd door AZURA, de projectvereniging rond cultureel erfgoed en verder afgestemd met de werkgroep Streekvereniging. De rol vanuit het strategisch project was om de visietekst Beleefbare open ruimte Zuidrand en heel wat datakaarten aan te leveren voor het opmaken van het dossier. Het dossier zit in dezelfde fase als de goedkeuring van de Streekvereniging. Doel is dat de IOED een plaats zal krijgen binnen de streekvereniging Indiening Strategisch project De Zuidrand: open en beleefbaar! In de periode maart tot juni werd een nieuw strategisch project geschreven dat wil inzetten op strategisch verweven van open ruimtedragers als hefboom voor streekontwikkeling of kortweg De Zuidrand, open en beleefbaar!. De provincie Antwerpen wil de samenwerking rond de ontwikkeling van de Zuidrand met drie bestuurlijke niveau s; Vlaanderen, provincie en gemeenten en

12 partnerorganisaties duidelijk structureren. Om het landschappelijk potentieel verder te ontwikkelen tot een aaneengesloten beleefbare, multifunctionele open ruimte en in te zetten op klimaatadaptieve en veerkrachtige open ruimte, wil de provincie Antwerpen, samen met de Vlaams overheid, de gemeenten en de partnerorganisaties Kempens Landschap vzw, Natuurpunt vzw, Boerenbond en Bosgroep vzw inzetten op volgende doelen: Een gevrijwaarde open ruimte Een multifunctionele open ruimte met een evenwichtige invulling van open ruimte dragers landbouw, natuur en recreatie Een verweven en (be)leefbare open ruimte Algemeen wordt er ingezet op het vrijwaren, versterken en verweven van landbouw, natuur en recreatie. Dit wordt gerealiseerd door werk te maken van acties die passen binnen de volgende ruimtelijke bouwstenen: behouden en versterken van landbouwgebieden, versterken van het fijnmazig groenblauw netwerk, het uitbouwen van toeristisch-recreatief erfgoed, verweven met een fijnmazig traag netwerk en het ontwikkelen van een overkoepelende groene band. Daarbovenop wil de Zuidrand inzetten op het consolideren van een permanent samenwerkingsverband tussen alle actoren in een streekvereniging Zuidrand en het bekomen van een erkende plaats binnen het toeristisch, recreatieve landschap. Een groot netwerk ondertekende de aanvraag. 2. Deelgebied openruimtevinger Aartselaar-Kontich-Edegem 2.1. Operationele visie Er is enige vertraging opgelopen omdat dit luik werd ondersteund door de medewerker van het Landschapspark Zuidrand. Deze startte op 1 oktober bij de dienst Integraal waterbeleid van de provincie Antwerpen Lopende studies en nieuwe studies: Kaderplan A 12 staat op de planning voor Doel is om een visie te vormen voor de bedrijven langsheen de A12. Er wordt afgestemd met het strategisch project. Afstemming R11 bis A Lopende Rup s: Gemeente Edegem: Rup Hof ter Linden, procedure is lopend. Water Om de potentie van water als blauw netwerk in beeld te brengen is verdere inventarisatie nodig. Vlaanderen: signaalgebied IJsselaar 12

13 Provincie: signaalgebieden Dijkstraat en Doornstraat. Kapitelhoeve en Rijkerooistraat- Edegemse beek. Gemeente Aartselaar: signaalgebied Solhof werd goedgekeurd, door de Vlaamse regering, in de reeks 3 signaalgebieden Gemeente Kontich: Signaalgebied Babbelkroonbeek, vastgesteld door de Vlaamse regering onder reeks 3. Er vond tijdens deze periode een werkgroep van de Benedenvliet plaats, onder coördinatie van gouverneur Cathy Berx. Vanuit het strategisch project werd de potentie voor het hefboomproject integrale aanpak vallei van de vliet-struisbeek, in beeld gebracht. Landbouw Er werd advies gegeven voor en over het melkveebedrijf in Edegem dat de stap zette naar ijsproductie. De rol vanuit het strategisch project zat in het faciliteren tussen overheden over de vergunningsaanvraag. De vergunningen werden afgeleverd en de ijsproductie kon start en Bella en Rosita opende haar deuren op 1 juli. Natuur, bos en landschap Trage wegen als groene aders in het landschap. Er werd in deze periode de laatste hand gelegd aan het openen van een aantal trage wegen in de gemeenten Kontich (in Waarloos), Aartselaar aan de Koekoeksche voetweg en Edegem in Hof Ter Linden. Tijdens de Dag van de Trage weg op 16 oktober, werden in de gemeenten Aartselaar, Kontich en Edegem de nieuwe trage wegen in de kijker gezet. De stad Mortsel en Hove zetten de trage wegen die vorig jaar werden gerealiseerd in de kijker. In Hove. Ook in Boechout, realiseerde de gemeente een rond het sportpark Sneppenbos verschillende trage wegen. Erfgoed Zie bij 1.5. Naar een IOED voor de Zuidrand. Recreatie en toerisme De Zuidrand dat Smaakt!, het toeristisch economisch project, gefinancierd door het Vlaams Agentschap voor Ondernemen, lanceerde de website Surf naar de site en kijk naar het mooie resultaat. De medewerker van het Landschapspark Zuidrand realiseerde een thematische fietsroute: fietsen in de Zuidrand. 13

14 De gebiedscoördinatie volgt beide projecten op in die zin dat het aangeeft wat de openruimte kenmerken zijn en waarop dient ingezet te worden voor het vermarkten van Beleefbare open Ruimte Deelgebied moretus/boshoek/lachenebeek/luitersheideloop (gemeente Hove, Lint, Boechout en Lier) Operationele visie Zie Ter ondersteuning van de opmaak van een operationele visie werd tijdens deze periode een bevraging uitgestuurd naar alle eigenaars van de Boshoek. Deze bevraging werd afgestemd met de rondvraag van de Bosgroep Antwerpen Zuid voor het gezamenlijk opstellen van een beheerplan. Er werden tegelijkertijd ook gesprekken gevoerd met landbouwers om te weten wat belangrijk is voor hun bedrijfsvoering. Er werd nog geen rapport opgesteld, maar alle resultaten zijn verzameld. De rol vanuit het strategisch project zat in het afstemmen van beide acties op elkaar en het adviseren van de bevraging zodat de informatie ook bruikbaar is voor het afstemmen met de operationele visie. Lopende en geplande studies: Vlaanderen: mer R 11 bis A 102. Er werd aangegeven dat beide processen elkaar kunnen versterken. Lopende en geplande Rup s Gemeente Lint: voorbereiding Rup Ganzenbol. Voorstudie stationsomgeving Kontich-Lint-kansen voor open ruimte ganzenbol, beekhoek. Deze ontwikkeling gaat volledig mee in het vrijwaren en onstluiten van de open ruimte. Doel is om hier een Zware industriezone om te vormen naar een KMOzone, deels woongebied en een deel open ruimte te ontsluiten. De projectcoördinator is betrokken en kijkt mee waar er mogelijkheden zijn om te ondersteunen en faciliteren. Lopend. Gemeente Hove: Voorstudie verkaveling Hove. Doel is om 60 % open ruimte te laten en deze te ontsluiten. Dit proces wordt ook verder opgevolgd om het af te stemmen met de andere dossiers. Water Gemeente Lint: aanmelden van overstromingsgevoelige zone in de Boshoek waar de Luitersheide samenkomt met de Lachenebeek. Het deelgebied is volledig voorzien van een fijnmazig netwerk van waterlopen, die als ruimtelijke drager naar voor geschoven kan worden, om de andere thema s verder rond vorm te geven. Landbouw

15 Goedkeuring verwervingssubsidie kan ook hier een duw de rug geven om enerzijds bedrijfsvoering te versterken en anderzijds een voorbeeld van verbrede landbouw uit te werken. Natuur, bos en landschap Trage wegen als groene aders in het landschap. Er werd in deze periode de laatste hand gelegd aan het openen van een aantal trage wegen in de gemeenten Kontich (in Waarloos), Aartselaar aan de Koekoeksche voetweg en Edegem in Hof Ter Linden. Tijdens de Dag van de Trage weg op 16 oktober, werden in de gemeenten Aartselaar, Kontich en Edegem de nieuwe trage wegen in de kijker gezet. De stad Mortsel en Hove zetten de trage wegen die vorig jaar werden gerealiseerd in de kijker. In Hove. Ook in Boechout, realiseerde de gemeente een rond het sportpark Sneppenbos verschillende trage wegen. Erfgoed Bij goedkeuring van verwervingsdossier kan een beheerplan opgemaakt worden dat de historische patronen van dreven en kleine landschapselementen opnieuw kan benadrukken. Er werd reeds heel wat voorbereidend werk gedaan in functie van een stagestudent van Hogeschool Thomas More. Recreatie en toerisme Idem als bij het deelgebied Aartselaar-Edegem-Kontich Bovendien kan bij goedkeuring van het verwervingsdossier, een wandellus geconsolideerd worden. Er kan eveneens nagegaan worden op welke manier een onthaalpunt kan voorzien worden met alle partners. 4. Deelgebied Vremde/Molenbeek/Borsbeek/Ranst/Wommelgem Voor dit gebied zal in kaart gebracht worden wat er loopt en wie mogelijke trekkers zijn. Koen Eyskens van de dienst Landbouw van provincie Antwerpen, zal het glastuinbouwtraject opstarten in 2016, in samenwerking met de POM. In de nieuwe strategische projectaanvraag werd een geïntegreerde aanpak voor glastuinbouw, in afstemming met de open ruimte visie opgenomen. Aan de rand van dit gebied, wordt begin 2017 een groenpoolstudie opgestart. Het studiegebied is gelegen in de gemeenten Wommelgem en Ranst, met in het noorden de Schijnvallei en in het zuiden de bossen van Ranst. De studie heeft als doel om te komen tot een geïntegreerde actieve aanpak om te komen tot een samenhangend openruimte netwerk zodat deze openruimte gewapend is tegen toekomstige harde functies. 5. Deelgebied openruimte tussen N171 en Duffel/ Babbelsebeek 15

16 Voor dit gebied zal in kaart gebracht worden wat er loopt en wie mogelijke trekkers zijn. Dit gebied werd eveneens mee opgenomen in de nieuwe strategische projectaanvraag Verwervingsdossier Op 30 oktober 2015 werd het verwervingsdossier Boshoek- Uylenbos en gronden langs de Gasthuishoeves ingediend. Geen nieuws. Kempens Landschap vzw en Natuurpunt vzw zijn de verwervende partijen. Er wordt financiering gevraagd aan Ruimte Vlaanderen. De andere cofinancierende partners zijn: gemeente Hove, gemeente Kontich, Kempens Landschap (provinciale middelen) en Natuurpunt (fondsenwerving). Zoals uitvoerig besproken in het verwervingsdossier, geeft de verwerving van de percelen invulling aan heel wat doelstellingen en principes zoals vastgelegd in de verschillende ruimtelijke plannen en strategieën in de regio. Het gaat in het bijzonder om het verweven van open ruimte functies landbouw, natuur, recreatie, waterbeheersing en bos, gekaderd in een ruimer project gericht op het realiseren van een landschapspark in de Antwerpse Zuidrand. Dat project creëert een publieke ruimte voor de honderdduizenden bewoners van het Antwerpse. 4. Communicatie Er werd het voorbije periode ingezet op communicatie voor de verschillende activiteiten. Lancering van de fietsroute: Fietsen in de Zuidrand op 29 april Dag van de Trage weg op 16 oktober