O y D E RWIJS RAAD. O.E. 267 Exp. Bericht op schrijven van 7 november I966, A.V.O « Betreffende» Eindexamenreglement en -programma m.a.v.o.

Transcriptie

1 O y D E RWIJS RAAD SECRETARIAAT: BEZUIDENHOUTSEWEG 125 S-GRAVENHAGE TEL december 1966 / O.E. 267 Exp. Bericht op schrijven van 7 november I966, A.V.O «Betreffende» Eindexamenreglement en -programma m.a.v.o. D/AB Zijne Excellentie de staatssecretaris van onderwijs en wetenschappen, te 's-gravenhage. Aan Ter voldoening aan uw verzoek dd. 7 november I966, A.V.O , heeft een commissie uit de Tweede en Derde Afdeling van de Onderwijsraad het door u toegezonden ontwerp van een eindexamenreglement en -programma voor de driejarige m.a.v.o., waarvan de bekostiging geschiedt ingevolge de zogenaamde Experimentenwet, in bespreking genomen. Op grond van de bevindingen van deze commissie heeft de Onderwijsraad de eer u thans het volgende te berichten. Blijkens de aan de Raad toegezonden stukken, stelt u zich voor de eindexamens aan de driejarige m.a.v.o.-afdelingen in dit experimentele stadium te doen afnemen in de vorm van schoolexamens. Hoewel u dit voornemen - dat in een andere richting gaat dan op grond van artikel 29, eerste lid, en de daarop gegeven toelichting van de Wet op het voortgezet onderwijs zou kunnen worden verwacht - niet motiveert, kan de Raad er begrip voor hebben, dat u in dit experimentele stadium tot deze vorm van eindexamens wenst over te gaan. Daarbij heeft de Raad overwogen, dat in het komende jaar slechts zes m.a.v.o.-afdelingen in verband van een scholengemeenschap bij dit eindexamen betrokken zullen zijn. Gezien de spoed, waarmede voor deze scholen een regeling tot stand dient te komen, heeft de Raad tegen deze vorm van eindexamen thans geen bezwaar. Indien het uw bedoeling is deze examenvorm ook toe te passen bij de driejarige afdelingen van zelfstandige m.a.v.o.- scholen - uw brief geeft in de vierde alinea een vermoeden in deze richting - dan is dit voor de Raad, mede op grond van het kleine aantal scholen, dat hier voorshands bij betrokken zal zijn, bij wijze van experiment nog wel aanvaardbaar. Van de bevindingen met deze organisatievorm zal de Raad gaarne zo spoedig mogelijk in kennis worden gesteld. Mocht u echter met deze examenvorm experimenteren met het oog op de definitieve eindexamenregeling - een aanwijzing daarvoor heeft de Raad overigens niet aangetroffen in het ontwerp-overgangswet W.V.O. - dan legt de Raad u met klem de vraag voor, of de problematiek reeds voldoende is doordacht. Is de regeling, indien zij voor alle scholen van kracht zou worden in verband 50833I *

2 O. R. 267 Exp met de grote aantallen aan te trekken gecommitteerden en met het oog op de interne schoolorganisatie, zowel bij het examen als bij het herexamen, wel voldoende op haar uitvoerbaarheid getoetst? Haar de mening van de Raad zijn er tal van onzekere factoren, op grond waarvan de Raad niet anders kan dan aan het hem voorgelegde ontwerp-programma slechts een zeer voorlopig karakter toe te kennen. In de eerste plaats heeft de Raad geen enkel stuk met gegevens omtrent de stand van het lopende m.a.v.o.-experiment bereikt» Over het niveau van het onderwijs is hem in exacto niets bekend» de ervaring heeft hem slechts geleerd, dat vrij algemeen in den lande m.a.v.o.-drie wordt gezien als een nieuwe vorm van u.l.o,- drie, bestemd voor de wat zwakkere leerlingen van m.a.v.o.- vier. Wanneer nu het eindexamenprogramma bij sommige onderdelen in dezelfde redactie is gesteld als voor het h.a.v.o., dan leert dit de Raad nog niets ontrent het te verwachten eindexamenniveau. Hieraan moet de Raad toevoegen, dat hem nog geen (voorlopige) mededelingen omtrent de rechten van hot driejarige m.a.v.o.-diploma hebben bereikt. Bij de toelichting op artikel 9 van de Wet op het voortgezet onderwijs is weliswaar gedacht aan de mogelijkheid van doorstroming naar het middelbaar beroepsonderwijs. Anderzijds moet evenwel worden opgemerkt, dat in de u.1.o.-wereld de driejarige stroom voor het u.l.o. een geheel andere reputatie heeft: aan het getuigschrift van het "Examen u.l.o.-drie van het M.U.L.O.-verband" zijn in het geheel geen rechten verbonden. Mede met het oog op discussies in de Vierde en de Vijfde Afdeling van de Raad ter zake van do aansluiting met het middelbaar beroepsonderwijs, zal de Raad het op prijs stellen spoedig door u te worden geïnformeerd omtrent uw voorlopige visie op het niveau van m.a.v.o,-drie en m.a.v.o.-vier en de aan de respectieve diploma's te verbinden rechten. Voor de Raad is het de vraag, of de ervaring met de driejarige m.a.v.o.-afdelingen aan do bostaande experimenterende scholen bepalend kan zijn voor het niveau van de toekomstige driejarige m.a.v.o.-afdelingen ingevolge de Wet op het voortgezet onderwijs. Immers, het niveau van deze afdelingen zal pas overeenkomstig de bedoeling van artikel 9 van de Wet op het voortgezet onderwijs kunnen worden opgetrokken, wanneer daarnaast ook het lager beroepsonderwijs, waaronder het l.e.a.o., tot ontwikkeling zal zijn gebracht. Hu dit laatste in het experimentele stadium nog niet het geval is, zal het eindexamenniveau m.a.v.o.-drie slechts oen voorlopig en zeker niet al te zwaar karakter kunnen dragen. De praktijkervaring zal moeten uitwijzen, hoe verder met het m.a.v.o. kan worden gehandeld. Een nauwkeurig volgen van de resultaten van het experimentele eindexamenprogramma zal daarom noodzakelijk zijn. De Raad zal het op prijs stellen van

3 O.R. 267 Exp do bevindingen in I967 op de hoogte te worden gesteld om eerst daarna over het programma voor I968 een uitspraak te kunnen doen. De Raad geeft u de suggestie om, indien enigszins mogelijk, de examens in het komende jaar op te dragen aan één en dezelfde groep van gecommitteerden, waarbij ook steeds dezelfde inspecteur(s) betrokken wordt(en). Wat hot roglonont botroft, hoeft.het do instemming van de Raad, dat zoveel mogelijk gezocht is naar parallellie mot hot h.a.v.o.-oindoxanonroglonont. Echter, deze parallellie dient te wijken waar het eigen karakter van het m.a.v.o. dit noodzakelijk maakt. Wanneer nu in ogenschouw wordt genomen, dat het hier gaat om leerlingen van amper I5 jaar, doorgaans minder intelligent en over het algemeen wat de ontwikkeling van de persoonlijkheid aangaat minder evenwichtig, dan vloeion hieruit gevolgen voort voor de organisatievorm en voor de inhoud van het examen. Zo acht de Raad het voor deze leerlingen onjuist het vak wiskunde uitsluitend schriftelijk te doen examineren. Een mogelijkheid van redres dient te worden opengesteld in een mondeling gedeelte. Anderzijds dienen zijns inziens de examens in de natuurkunde en scheikunde - evenals in de biologie - uitsluitend mondeling te worden afgenomen. Bovendien kan een gesprek in oen vreemde taal aan het einde van deze driejarige m.a.v.o.-opleiding niet veel verder gaan dan dat blijk gegeven werdt, dat de leerling zich in die vreemde taal praktisch weet to redden. Een gesprok over con tekst is in dit verband oen veel te zware eis. Voorts dient overwogen te worden, dat de examentijden voor alle onderdelen vooral niet te lang mogen zijn; een te ruim toegemeten tijd werkt onzekerheid bij dit soort van leerlingen in de hand. Programma De Raad merkt op, dat het opschrift van dit programma niet beperkt wordt tot de experimenten overeenkomstig het ontwerp-reglement. Voor de Raad is het programma slechts aanvaardbaar als oen zeer voorlopige opzet in het experimentele stadium. 1. Hederlandse taal. 1. A: Te lezen ware; "een stuk eenvoudig proza". 2. c: Dit onderdeel ware te schrappen: een beoordeling van de spreekvaardigheid kan naar voren komen bij 2. b_. De voorbereidingstijd kan in dit verband ook worden teruggebracht van twintig tot tien minuten.

4 O.R. 267 Exp Do Raad legt u de vraag voor, of het niet gewenst is aan het schriftelijk nog toe te voegen, dat er een eenvoudig dictee moot worden gemaakt,dat een aaneengesloten geheel moet vormen. Hiervoor waren dan twintig minuten uit te trokken, Franse, Buitso, Engelse taal. De omschrijving van het schriftelijk acht do Raad wel zeer vaag- Hij geeft do voorkeur aan de volgende redactie; 1. schriftelijk "Hot beantwoorden in de vreemde taal van eon aantal in doze taal gestelde vragen die uitgaan van eon gegeven tekst, of het vertalen in het Hoderlands van een stuk eenvoudig proza, waarbij hot accent ligt op het begrijpen van de tekst". Do tijdsduur kan van 75 minuten worden teruggebracht tot zestig minuten, 2. mondeling b. Dit gedeelte kan worden geschrapt. Voor do toelichting, zie hierboven. De voorbereidingstijd van a. kan dan worden teruggebracht van twintig tot tien minuten, 5. Geschiedenis en staatsinrichting. De redactie voor dit examenonderdeel is woordelijk gelijk aan die voor het eindexamen h.a.v.o. Dit acht de Raad dos te merkwaardiger, nu dit examen wordt afgenomen na een cursusduur van drio jaar in plaats van na vijf jaar, De vraag moet worden gesteld, wat er terecht kan komen van het onderwijs in de geschiedenis en met name van het bijbrengen van het inzicht in de historische ontwikkelingsgang gedurende het eerste en tweede leerjaar. De vraag rijst ook, wie in staat geacht kan worden de geschiedenis zo te doceren, als onder B. van do exameneisen wordt verondersteld. Het komt de Raad te voel gevraagd voor, om van de kandidaat inzicht in de geschiedenis te verlangen. Aan oon aanzienlijk eenvoudiger woordkous, geeft de Raad de voorkeur, bijvoorbeeld in deze zin; A. "Enige kennis van de algemono en vaderlandse geschiedenis van ^945; en van hodenj ontwikkeling van vormen van internationale samenwerking. B. Staatsinrichting." Met het cog op do staatsburgerlijke vorming dient aan het vak staatsinrichting afzonderlijke aandacht te worden geschonken, De tijdsduur voor het mondelinge examen kan worden teruggebracht van dertig tot vijfentwintig minuten (waarvan mini-paal vijf minuten te besteden aan het onderdeel, vermeld onder B) r

5 O.R. 267 Exp Aardrijkskunde. Het is de Raad opgevallen, dat uitsluitend gesproken wordt van de sociale aardrijkskunde; dezo beperking acht de Raad ongemotiveerd. Hot moet evenzeer mogelijk zijn te sproken over aspecten van do economische (sociaal-economische) aardrijkskunde. Het woord "sociale" waro daarom to schrappen bij A., B. en C. C. De redactie ondor C, dat de fcwee landen buiten West-Europa voor Nederland van belang moeten zijn, acht do Raad overbodig. D. Ook de redactie onder D. oordeelt de Raad aan do zware kant. Eenvoudiger zou zijn: "Enkoio verschijnselen uit de natuurkundige aardrijkskunde in verband met de hierboven vermelde stof." Ook bij dit vak dient een onderzoek naar het inzicht achterwoge te blijven. Bovendien meent do Raad, dat de tijdsduur van het mondelinge examen kan worden teruggebracht van dertig tot twintig minuten. 7. Wiskunde. Algebra Met het onderdeel voor de algebra kan de Raad zich verenigen. Wel zou do Raad de voorkeur geven aan doze aanhef: "Kennis van en enig inzicht in de volgende onderwerpen." Meetkunde Bovengenoemde wens geldt ook voor hot onderdeel meetkunde. Onder 1. zal daarenboven moeten worden gelezen: 1. "Eigenschappen van lijnen, hoeken, drie- en vierhoeken. " 8. Togen het onderdeel onder 8 wil de Raad geen bezwaren inbrengen. Onder verwijzing naar de algemene inleiding, stelt de Raad voor, om een mondeling gedeelte voer de wiskunde in te voeren. De tijdsduur zou beperkt kunnen blijven tot ten hoogste twintig minuten. Hex gaat de Raad daarbij om het bieden van een mogelijkheid van redres. Als omschrijving kan worden opgenomen: " Vragen naar aanleiding van het schriftelijk werk. " 8. Natuur- on Scheikunde. Dit onderdeel kan naar het oordeel van do Raad beperkt worden tot een uitsluitend mondeling examen van totaal dertig minuten. Terecht wordt hier slechts gevraagd naar kennis van de hoofdzaken van do natuurkunde en naar enigo kennis van de grondbeginselen van de scheikunde.

6 O.R. 267 Exp Bioiogio Mot dit onderdeel kan de Raad zich wol verenigen. De aanhef verdient weer beperkt te blijven tot enige kennis van en enig inzicht in de dan volgende onderwerpen. De laatste volzin van dit onderdeel is de Raad volstrekt onduidelijk. 10. Handelskennis. Bij het onderzoek naar "enige kennis van on enig inzicht in de hoofdzaken van het dubbolboekhouden, hot bedrijfsrekenen en het economisch gebeuren, " zal rekening moeten worden gehouden met het algemene karaktor van het voortgezet onderwijs, in tegenstelling tot het beroepsonderwijs. Reglement. Artikel 1. Naar aanleiding van do definitie van "do examinator" legt do Raad Uwo Excellentis de vraag voor, of do organisatie van het examen wel uitvoerbaar zal zijn, wanneer een leraar in het derde leerjaar onderwijs heeft gegeven in oen combinatie van verscheidene vakken. Dit bezwaar zou zich vooral gaan voordoen, wanneer oen groter aantal m.a.v. o.- scholen on -afdelingen aan deze regeling onderworpen zou worden. Artikel 2, derde lid. Een schriftelijk en mondeling examen zal in do gedachtongang van de Raad ook in de wiskunde moeten worden afgenomen. Alloen oen mondeling examen dient tevens te worden afgenomen in de natuuren scheikunde. Artikel 4» Niet duidelijk is hot argument, waarom de naamlijst van de kandidaten alfabetisch moet worden ingericht. Voor de praktijk is het veel eenvoudiger, wanneer dit overeenkomstig de regeling voor de kweekscholen kan geschieden per klasse. Artikel 5» De toelichting geeft geen aanwijzingen omtrent het aantal per school aan te wijzen gecommitteerden. Ook hierbij rijst de vraag, of in geval van toepassing van deze regeling op alle experimenterende m.a.v.o.- scholen en -afdelingen een voldoend aantal gecommitterden van genoegzame deskundigheid gevonden zal kunnen worden.

7 Onderwij s raad O.R. 267 Exp Artikel 9. Hot ware te overwegen om overeenkomstig de praktijk van het M.U.L.0.-Verband aan de examinator eon correctiemodel tor beschikking te stellen, of althans richtlijnen to govon voor de beoordeling van hot werk. Artikel I5. Artikel 16, vierde lid. Artikel 20, tweede lid. Onder verwijzing naar het advies van de Tweede Afdeling van de Raad dd. 29 maart I966, O.R. 206 Exp., inzake hot eindexamenregloment voor het h.a.v.o., spreekt de Raad ook hier de voorkeur uit voor een regeling, waarbij de bevoegdheid van do gecommitteerden niet verder gaat dan het doen stellen van vragen over oen bepaald onderdoel van de cxamenstof aan do kandidaat. Aan do daar gegeven motivering voegt de Raad hier nog toe, dat hot gaat om leerlingen van ampor I5 jaar. De vraag is gerezen, of hior niet gesproken moet worden van "gecommitteerden" in de meervoudsvorm? De mededeling en de bevestiging waren per aangetekende post te verzonden. Artikel 22, eerste en tweede lid. De Raad geeft er de voorkeur aan, dat de passieve vorm wordt gewijzigd in do actieve vorm, waardoor ook komt vast te staan door wie de verdere deelneming aan het examen kan worden ontzegd. Namens de Onderwijsraad, ("prof. dr. K. Posthumus, \ Voorzitter ) (mr. H. Drop,