Quickscan natuur en onderzoek Rugstreeppad Saenegheest

Transcriptie

1 Quickscan natuur en onderzoek Rugstreeppad Saenegheest Auteur: Ir. T.F. Kroon Opdrachtgever: Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Datum: Autorisator: Drs. E. Nat Status: Eindrapport Registratienummer: Waterproef, laboratorium voor onderzoek van water en bodem Dijkgraaf Poschlaan 6 Postbus ZG Edam T F info@waterproef.nl - waterproef.nl

2 Samenvatting Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK) beoogt een herinrichting van de Zuurvenspolder, ten oosten van Bergen. In deze polder zijn onder andere een waterberging en de aanleg van natuurvriendelijke oevers gepland. Naar aanleiding van deze voorgenomen herinrichting van het gebied, heeft HHNK aan gevraagd om een verkennend flora- en faunaonderzoek of quickscan uit te voeren. Het doel van een dergelijke quickscan is inzicht te krijgen in de wettelijk beschermde natuurwaarden van het gebied. Aangezien er in de directe omgeving van het plangebied waarnemingen bekend zijn van de Rugstreeppad (NDFF ), is ervoor gekozen om de quickscan te combineren met een gericht onderzoek naar Rugstreeppad. In 2012 is reeds een quickscan uitgevoerd in de Zuurvenspolder in combinatie met twee inventarisatierondes voor de Rugstreeppad (Daemen, 2012). Naderhand zijn de inrichtingsplannen van het gebied aangepast. Om die reden heeft HHNK aan Stichting Waterproef gevraagd om een aanvullende quickscan en twee inventarisatierondes voor de Rugstreeppad uit te voeren. De resultaten van de onderzoeken uit 2012 en 2013 zijn samengevoegd in deze rapportage. Het onderzoeksgebied is zowel in 2012 als in 2013 meerdere malen bezocht door een medewerker van. In het kader van de quickscan is in het plangebied gezocht naar (sporen van) soorten die beschermd zijn door de Flora- en faunawet en is het aanwezige biotoop beoordeeld. De watergangen zijn hierbij steekproefsgewijs met een schepnet bevist. Bovendien is gelet op resten van zoetwatermosselen. De veldbezoeken voor de quickscan vonden plaats op 18 juli 2012 en 28 mei Daarnaast is in totaal op drie avonden geïnventariseerd of de Rugstreeppad in het plangebied aanwezig is. De veldbezoeken voor het vaststellen van Rugstreeppad zijn uitgevoerd op 6 juli 2012, 7 mei 2013 en 28 mei Ook tijdens het veldbezoek van 18 juli 2012 is gelet op de aanwezigheid van Rugstreeppad. In de directe omgeving van het plangebied liggen geen gebieden die zijn aangewezen in het kader van de Natuurbeschermingswet Het meest nabij gelegen Natura gebied is het Noordhollands Duinreservaat en ligt op ongeveer 1,2 kilometer afstand. Gezien de grote afstand worden negatieve effecten op Natura 2000-gebieden uitgesloten. Een aantal percelen binnen het plangebied maken onderdeel uit van de EHS en weidevogelgebied. Het project bevindt zich in de planfase, waardoor nog niet exact bekend is op welke manier de werkzaamheden worden uitgevoerd en wat de toekomstige inrichting van het gebied zal zijn. Het uitgangspunt bij de planvorming is dat de inrichting van het gebied aansluit bij de doelstellingen van de EHS en het weidevogelgebied. Het project wordt uitgevoerd in samenwerking met de Provincie Noord-Holland, het bevoegd gezag voor de EHS en weidevogelgebieden. In het plangebied zijn de strikt beschermde Bittervoorn en Rugstreeppad aangetroffen. Daarnaast kunnen andere beschermde soorten worden verwacht in het plangebied. Soorten van tabel 1 van de Flora- en faunawet In het onderzoeksgebied komen soorten planten, zoogdieren en amfibieën voor die behoren tot tabel 1 van de Flora- en faunawet. Tijdens het veldbezoek werden de soorten Zwanenbloem, Grote kaardenbol, Haas, Bruine kikker, Meerkikker en Kleine watersalamander waargenomen. Voor deze soorten geldt een algehele vrijstelling van de artikelen 8 t/m 12 van de Flora- en faunawet. Voor deze soorten hoeft geen ontheffing te worden aangevraagd. Wel geldt te allen tijde de zorgplicht.

3 Soorten van tabel 2 van de Flora- en faunawet Soorten die onder tabel 2 vallen werden niet in het veld aangetroffen. De aanwezigheid van de Kleine modderkruiper wordt echter niet uitgesloten, omdat de soort recentelijk is waargenomen in de buurt van het plangebied. Overige soorten die behoren tot tabel 2 worden niet verwacht. Voor soorten die onder tabel 2 van de Flora- en faunawet vallen, hoeft geen ontheffing aangevraagd te worden, mits gewerkt wordt volgens de Gedragscode Flora- en Faunawet voor waterschappen. Soorten van tabel 3 van de Flora- en faunawet Tijdens de veldbezoeken zijn twee soorten aangetroffen die behoren tot tabel 3 van de Flora- en faunawet, namelijk Bittervoorn en Rugstreeppad. Beide soorten komen waarschijnlijk verspreid over het plangebied voor. Werkzaamheden aan watergangen, zoals verbreden en het aanleggen van natuurvriendelijke oevers hebben mogelijk effect op Bittervoorn en Rugstreeppad, vooral in de voortplantingsperiode (april t/m augustus). Geadviseerd wordt om de maatregelen uit de soortenstandaarden van Bittervoorn en Rugstreeppad in acht te nemen (Dienst regelingen, 2011) en/of een ontheffing aan te vragen voor deze soorten. De geplande aanleg van paddenpoelen zorgt voor nieuw geschikt voortplantingshabitat voor de Rugstreeppad. Dit heeft waarschijnlijk een positief effect op de instandhouding van de soort in het gebied, mits de poelen niet dicht groeien na verloop van tijd. Mogelijk maken vleermuizen gebruik van het plangebied als foerageergebied en worden watergangen gebruikt als vliegroute. Verblijfplaatsen van vleermuizen zijn niet aanwezig. Negatieve effecten van de werkzaamheden op vleermuizen worden niet verwacht. Vogels Delen van het plangebied zijn geschikt als broed- en foerageerbiotoop voor weidevogels. De werkzaamheden dienen buiten het broedseizoen te worden uitgevoerd om negatieve effecten op broedgevallen uit te sluiten. Het broedseizoen duurt grofweg van 15 maart t/m 15 juli. Jaarrond beschermde nesten komen niet voor in het plangebied. Negatieve effecten op jaarrond beschermde nesten zijn uit te sluiten, mits er geen werkzaamheden plaatsvinden op erven.

4 Inhoud 1 Inleiding Locatiebeschrijving en geplande werkzaamheden Locatiebeschrijving Geplande werkzaamheden 6 3 Gebiedsbescherming Natuurbeschermingswet Ecologische Hoofdstructuur (EHS) Weidevogelgebied 8 4 Methode Bronnenonderzoek Veldwerk 10 5 Aanwezigheid beschermde soorten Effecten op beschermde soorten Conclusie Bronnen Bijlage 1. Soortenlijst waarnemingen Bijlage 2. Schetsontwerp plangebied Bijlage 3. Ligging kamgrashooiland

5 1 Inleiding Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK) beoogt een herinrichting van de Zuurvenspolder, ten oosten van Bergen. In deze polder zijn onder andere een waterberging en de aanleg van natuurvriendelijke oevers gepland. Naar aanleiding van deze voorgenomen herinrichting van het gebied, heeft HHNK aan gevraagd om een verkennend flora- en faunaonderzoek of quickscan uit te voeren. Het doel van een dergelijke quickscan is inzicht te krijgen in de wettelijk beschermde natuurwaarden van het gebied. Aangezien er in de directe omgeving van het plangebied waarnemingen bekend zijn van de Rugstreeppad (NDFF ), is ervoor gekozen om de quickscan te combineren met een gericht onderzoek naar Rugstreeppad. De Rugstreeppad behoort tot tabel 3 van de Flora- en faunawet en bijlage IV van de Habitatrichtlijn en is daarmee strikt beschermd. In 2012 is reeds een quickscan uitgevoerd in de Zuurvenspolder in combinatie met twee inventarisatierondes voor de Rugstreeppad (Daemen, 2012). Naderhand zijn de inrichtingsplannen van het gebied aangepast. Om die reden heeft HHNK aan Stichting Waterproef gevraagd om een aanvullende quickscan en twee inventarisatierondes voor de Rugstreeppad uit te voeren. De resultaten van de onderzoeken uit 2012 en 2013 zijn samengevoegd in deze rapportage. 4

6 2 Locatiebeschrijving en geplande werkzaamheden 2.1 Locatiebeschrijving Het plangebied ligt aan de oostzijde van de bebouwde kom van Bergen. Het gebied ligt in de Zuurvenspolder en wordt begrensd door de wegen die rondom het plangebied liggen (afbeelding 1). De erven die binnen deze begrenzing vallen, maken geen onderdeel uit van het plangebied. Afbeelding 1. Plangebied Saenegheest. Het plangebied bestaat hoofdzakelijk uit open weidegebied. Aan de randen van de Zuurvenspolder liggen een aantal boerderijen en erven. Verder is in het zuiden van het gebied een volkstuincomplex aanwezig en aan de oostzijde een opslagterrein van de Gemeente Bergen. De verkaveling is een blokverkaveling met centraal gelegen een brede hoofdwatergang, de Molensloot. Daarnaast zijn meerdere kleinere watergangen aanwezig in het gebied. In het zuidwesten van het plangebied bevindt zich een waterspeelplaats met ondiepe waterpartijen. De agrarische gronden in het gebied zijn hoofdzakelijk in gebruik als hooiland en weiland. Er wordt extensief beweid met schapen en runderen en er zijn paardenweides aanwezig. De weilanden zijn relatief rijk aan reliëf met zowel lage, natte plekken als hoger gelegen, droge delen. Het landgebruik is extensief en de mate van bemesting is, gezien de kruidenrijkdom, laag. Er is echter geen sprake van een schrale vegetatie. Door de lage begrazingsdruk en de late maaidatum maakt het gebied een verruigde indruk. Het gebied is niet vlak en de ontwateringdiepte is variabel tussen minder dan 30 centimeter en meer dan 1 meter onder het maaiveld. 5

7 Afbeelding 2. Impressie van het plangebied met opslagterrein Gemeente op de achtergrond. 2.2 Geplande werkzaamheden In de Zuurvenspolder zijn verschillende ontwikkelingen gepland (zie bijlage 2). In het centrale deel van het gebied wordt een waterberging ingericht. In verband met de waterberging worden delen van het terrein opgehoogd en wordt er een kade aangebracht om het water in de berging vast te houden. Langs de Molensloot is de aanleg van natuurvriendelijke oevers gepland. Het uitgangspunt bij de werkzaamheden is dat het slotenpatroon gehandhaafd blijft. Wel worden er mogelijk watergangen verbreed en gebaggerd en zijn er twee stuwen voorzien in de Molensloot. In het westen van de polder zullen twee paddenpoelen worden aangelegd. Het definitieve ontwerp ligt nog niet vast. 6

8 3 Gebiedsbescherming 3.1 Natuurbeschermingswet 1998 In de directe omgeving van het plangebied liggen geen gebieden die zijn aangewezen in het kader van de Natuurbeschermingswet Het meest nabij gelegen Natura gebied is het Noordhollands Duinreservaat en ligt op ongeveer 1,2 kilometer afstand (afbeelding 3). Gezien de ligging buiten de grenzen van Natura 2000-gebieden, zijn directe negatieve effecten van de werkzaamheden op de aangewezen soorten en habitattypen uit te sluiten. Ook is er om dezelfde reden geen sprake van een aantasting (afname of versnippering) van het leefgebied van soorten. Gezien de grote afstand en tussenliggende elementen (bebouwde kom van Bergen) is er ook geen sprake van externe effecten. Negatieve effecten op Natura 2000-gebieden worden uitgesloten. Afbeelding 3. Ligging plangebied (rood) ten opzichte van Natura 2000-gebied Noordhollands Duinreservaat (geel) (bron: website Ministerie van EZ). 3.2 Ecologische Hoofdstructuur (EHS) Een aantal percelen binnen het plangebied maken onderdeel uit van de EHS (afbeelding 4). Deze percelen zijn aangewezen als EHS nieuwe natuur. Het ruimtelijke beleid voor gebieden die behoren tot de EHS is gericht op behoud en herstel van de wezenlijke kenmerken en waarden van het gebied. Deze bescherming vindt plaats door een Nee tenzij regime. Nieuwe plannen, projecten of handelingen zijn niet toegestaan, indien deze de wezenlijke kenmerken of waarden van het gebied significant aantasten. Hierbij wordt de uitzondering gemaakt dat, indien er geen reële alternatieven zijn en er sprake is van dwingende redenen van groot openbaar belang, een aantasting wel is toegestaan. Wel dient de schade zoveel mogelijk te worden beperkt door mitigerende maatregelen en dient resterende schade te worden gecompenseerd (Boerema et al., 2012). 7

9 Afbeelding 4. Ligging van het plangebied (rood) ten opzichte van de EHS (groen) en weidevogelgebied (groen gearceerd) (bron: Natuurbeheerplan 2013). Aangezien er werkzaamheden plaatsvinden binnen de grenzen van de EHS, is er mogelijk sprake van aantasting van wezenlijke kenmerken of waarden van het gebied. De wezenlijke kenmerken en waarden van de EHS zijn echter niet specifiek beschreven in het Natuurbeheerplan (Provincie Noord-Holland, 2012). In het schetsontwerp voor het gebied is opgenomen dat de percelen centraal in het gebied worden bestemd als natuur met beheertype vochtig hooiland (zie bijlage 2). Aangezien op deze percelen vochtig hooiland gerealiseerd wordt, valt niet te verwachten dat de waarden van het gebied worden aangetast. Het project bevindt zich in de planfase, waardoor nog niet exact bekend is op welke manier de werkzaamheden worden uitgevoerd en wat de toekomstige inrichting van het gebied zal zijn. Het uitgangspunt bij de planvorming is dat de inrichting van het gebied aansluit bij de doelstellingen van de EHS. Het project wordt uitgevoerd in samenwerking met de Provincie Noord-Holland, het bevoegd gezag voor gebieden die onderdeel uitmaken van de EHS. 3.3 Weidevogelgebied Aan de oostkant van het plangebied zijn enkele percelen aangewezen als weidevogelgebied (afbeelding 4). Deze percelen bevinden zich buiten de zone die in het schetsontwerp is opgenomen als werkgebied. Voor weidevogelgebied is de openheid van het landschap van groot belang. In het schetsontwerp is het aanbrengen van een kade beschreven, die deels door het weidevogelgebied loopt. Afhankelijk van de uiteindelijke vorm van de kade, kan dit effect hebben op de geschiktheid van het gebied voor weidevogels. In de huidige situatie is in deze hoek van het plangebied echter ook een klein stuk bos aanwezig en een opslagterrein van de Gemeente Bergen. Eventuele toekomstige recreatieve voorzieningen in dit deel van de polder kunnen ook invloed hebben op de functie weidevogelgebied. Het project wordt uitgevoerd in samenwerking met de Provincie Noord-Holland, het bevoegd gezag voor weidevogelgebieden. Het uitgangspunt bij de 8

10 planvorming is dat de inrichting van het gebied aansluit bij de doelstellingen van het weidevogelgebied. 9

11 4 Methode 4.1 Bronnenonderzoek Voor een actueel overzicht van de aanwezigheid van beschermde soorten zijn naast diverse verspreidingsatlassen, ook de Nationale Databank Flora en Fauna (NDFF) en diverse websites van de PGO s (Particulier Gegevensbeherende Organisaties) bezocht voor recente waarnemingen en actuele verspreidingskaarten. Hierbij is niet alleen gelet op waarnemingen vanuit het plangebied zelf, maar ook op waarnemingen vanuit de directe omgeving. Dit is van belang voor soorten die mobiel zijn of het gebied gebruiken om te foerageren. 4.2 Veldwerk Het onderzoeksgebied is zowel in 2012 als in 2013 meerdere malen bezocht door een medewerker van. In het kader van de quickscan is in het plangebied gezocht naar (sporen van) soorten die beschermd zijn door de Flora- en faunawet en is het aanwezige biotoop beoordeeld. De watergangen zijn hierbij steekproefsgewijs met een schepnet bevist. Bovendien is gelet op resten van zoetwatermosselen. De veldbezoeken voor de quickscan vonden plaats op 18 juli 2012 en 28 mei Daarnaast is in totaal op drie avonden geïnventariseerd of de Rugstreeppad in het plangebied aanwezig is. De aanwezigheid van Rugstreeppad kan worden vastgesteld door te luisteren naar kooractiviteit van roepende mannetjes rondom zonsondergang. Dit moet gebeuren op warme, windstille avonden in de periode april t/m juli. De meeste activiteit vindt plaats in april en mei (Dienst Regelingen, 2011). De veldbezoeken voor het vaststellen van Rugstreeppad zijn uitgevoerd op 6 juli 2012, 7 mei 2013 en 28 mei Ook tijdens het veldbezoek van 18 juli 2012 is gelet op de aanwezigheid van Rugstreeppad. Afbeelding 5. Materialen gebruikt voor veldwerk. 10

12 5 Aanwezigheid beschermde soorten Vaatplanten Tijdens de veldbezoeken zijn geen plantensoorten aangetroffen die behoren tot tabel 2 en 3 van de Flora- en faunawet. Ook zijn er geen waarnemingen van tabel 2- en 3-soorten bekend uit het plangebied (NDFF ). Wel zijn de soorten Zwanenbloem en Grote kaardenbol aangetroffen, beide opgenomen in tabel 1 van de Flora- en faunawet. Zwanenbloem komt verspreid in het plangebied voor langs de watergangen. Grote kaardenbol groeit in een verhoogd terrein in het noordoosten van het gebied. De vegetatie in de weilanden behoort tot het matig voedselrijke type en verkeert in het zogenaamde witbol- stadium. Dit stadium typeert de overgang naar kruidenrijk hooiland en komt voor na beëindiging van bemesting. Opvallend waren de graslandranden in het westelijke deel waar Kamgras voorkomt (zie bijlage 3). Kamgras staat op de Rode lijst van vaatplanten. De Rode Lijst heeft echter geen juridische status. In de watergangen werd hoofdzakelijk Schedefonteinkruid gevonden. Ook werden Grof hoornblad, Smalle waterpest, Veenwortel en Kikkerbeet aangetroffen in lage dichtheden. De oevervegetatie is over het algemeen gevarieerder. Naast Riet werden onder andere Kleine waterbies, Heen, Gele lis, Pijptorkruid, Grote egelskop, Moerasrolklaver en Grote waterweegbree gevonden. Vaatplanten die behoren tot tabel 2 en 3 van de Flora- en faunawet zijn niet aanwezig in het plangebied. Zoogdieren Tijdens het veldbezoek zijn, met uitzondering van Haas, geen waarnemingen van zoogdieren gedaan. Wel werden er uitwerpselen van een Vos waargenomen. Soorten zoals Vos, Egel, Mol en Haas, die behoren tot tabel 1, komen voor in het plangebied. Er zijn geen recente waarnemingen bekend van beschermde grondgebonden zoogdieren van uit het plangebied (NDFF ). Mogelijk is er een vossenburcht aanwezig op de voormalige vuilstort in het oosten van het plangebied (mond. med. HHNK). Voor Noordse woelmuis is het leefgebied niet geschikt. Waterspitsmuis kan langs de kruidenrijke oevers voorkomen. Het is echter niet aannemelijk dat de soort voorkomt, omdat schuilmogelijkheden te gering zijn. Volgens verspreidingsgegevens komen Noordse woelmuis en Waterspitsmuis bovendien niet voor in het gebied ten westen van Alkmaar ( Vanuit het plangebied zijn ook geen waarnemingen bekend van vleermuizen (NDFF ). De Zuurvenspolder is een open gebied met weinig elementen die als verblijfplaats voor vleermuizen kunnen dienen. Bomen en bebouwing zijn alleen aanwezig op de erven die langs de rand van de polder gelegen zijn. Verblijfplaatsen van vleermuizen in de polder buiten de erven zijn uitgesloten. Deze erven vallen buiten het bereik van dit onderzoek. Het open weidegebied met de vele watergangen is wel geschikt als foerageergebied voor vleermuizen. Vooral langs de randen van de polder en boven de watergangen is voldoende foerageergelegenheid. Daarnaast is de Molensloot potentieel geschikt als vliegroute voor een soort als Meervleermuis en Watervleermuis. Vogels Tijdens het veldbezoek werden de volgende vogelsoorten waargenomen: Scholekster, Kievit, Kuifeend, Boerenzwaluw, Zwarte kraai, Houtduif en Graspieper. Ook werd een foeragerende Lepelaar gezien, een broedende Knobbelzwaan en een nest met eieren van Meerkoet. Jaarrond beschermde (nesten van) vogelsoorten werden niet in het veld aangetroffen. In de directe omgeving van het plangebied zijn waarnemingen bekend van de jaarrond beschermde soorten Boomvalk, Buizerd, Bosuil, Gierzwaluw, Grote gele kwikstaart, Huismus Kerkuil, Ooievaar, Ransuil, Sperwer en Wespendief (NDFF ). Veel van deze waarnemingen betreffen overvliegende exemplaren. Nesten van deze soorten zijn op basis van het biotoop niet te verwachten binnen het plangebied, maar 11

13 komen mogelijk wel voor op de erven aan de rand van de polder, of in de bebouwde kom van Bergen. Het is wel aannemelijk dat de Zuurvenspolder een belangrijk foerageergebied is voor verschillende soorten (jaarrond beschermde) vogelsoorten. Door het ruige karakter van de graslanden komen er waarschijnlijk veel prooidieren voor in het gebied. Het plangebied is deels geschikt voor weidevogels. Vooral het centrale en oostelijke kerngebied zijn geschikt voor een aantal weidevogelsoorten, omdat de afstand ten opzichte van bebouwing en beplanting hier groot genoeg is. De weidevogels die aangewezen zijn op het bodemleven, foerageren doorgaans in gebieden met een hoge grondwaterstand. In het deel van het plangebied met een lage grondwaterstand foerageren deze vogels in afgetrapte slootkantjes of op plekken waar regenwater stagneert en de grond nat blijft. Al deze factoren zijn in het gebied aanwezig. De extensieve beweiding, late maaidatum en variatie in grasgroei maken het gebied geschikt voor weidevogels. De kans op het voorkomen van weidevogels is tijdens het broedseizoen daarom groot. Vissen Uit het plangebied zijn geen waarnemingen bekend van beschermde vissoorten (NDFF ). Ten noorden van de Zuurvenspolder is wel een enkele waarneming bekend van Kleine modderkruiper (NDFF ). Tijdens het veldbezoek in mei 2013 zijn meerdere exemplaren van de Bittervoorn (tabel 3 Flora- en faunawet) aangetroffen op twee plekken in een watergang centraal in het plangebied. Daarnaast zijn meerdere zoetwatermosselen waargenomen op de bodem van deze watergang. De Bittervoorn is voor de voortplanting afhankelijk van zoetwatermosselen. Verwacht wordt dat de Bittervoorn verspreid door het plangebied voorkomt in de watergangen. De Kleine modderkruiper is tijdens het veldbezoek niet aangetroffen. Beide soorten komen in de regio voor (Herder et al., 2012). Overige soorten die werden waargenomen zijn Driedoornige stekelbaars en Tiendoornige stekelbaars. Op basis van het biotoop wordt Paling (tabel 2) niet verwacht binnen het plangebied. Afbeelding 6. Aangetroffen school Bittervoorns. 12

14 Amfibieën en reptielen Op basis van de verspreidingsgegevens en beschikbare waarnemingen worden geen Reptielen verwacht binnen het plangebied (NDFF; Herder, 2010). In het veld zijn bovendien geen waarnemingen gedaan of aanwijzingen gevonden van reptielen. Tijdens de veldbezoeken werden in de groep amfibieën Bruine kikker, Meerkikker en Kleine watersalamander aangetroffen, soorten die behoren tot tabel 1 van de Flora- en faunawet. Er zijn enkele waarnemingen bekend van de Rugstreeppad (tabel 3 Flora- en faunawet) in en rondom het plangebied (NDFF ). Het betreft zowel waarnemingen van roepende exemplaren tijdens het voortplantingsseizoen, als exemplaren die in maart op een erf zijn aangetroffen. Bovendien komen populaties Rugstreeppadden voor in de omgeving op basis van recente verspreidingsgegevens (Herder, 2010). Rugstreeppadden komen vaak voor op rommelige boerenerven, oude kassen en dorpen waar ze voldoende schuilplaatsen vinden. Voor de voortplanting maakt de Rugstreeppad gebruik van ondiep water en ondiepe oeverzones van breder water (Janssen & Schaminée, 2008; Herder, 2010). In akker- en graslandgebieden plant de soort zich voort in sloten die zich door het schonen weer in de pioniersfase bevinden (Dienst Regelingen, 2011). Het is waarschijnlijk dat Rugstreeppad overwintert op erven aan de rand van het plangebied en zich voortplant in de (kleinere) watergangen binnen het plangebied. Tijdens de twee avondbezoeken in mei 2013 zijn roepende exemplaren van de Rugstreeppad waargenomen in het plangebied. Op 7 mei zijn ongeveer 5-10 Rugstreeppadden gehoord in de poelen bij de natuurspeelplaats. Ook werden er enkele larven in de waterpartijen aangetroffen. Op 28 mei zijn op meerdere plekken centraal in het plangebied en bij de natuurspeelplaats enkele roepende Rugstreeppadden gehoord (afbeelding 7). Afbeelding 7. Waarnemingen van roepende Rugstreeppadden (geel) en larven (rood). Er vindt in ieder geval voortplanting plaats van Rugstreeppad in de poelen op de natuurspeelplaats. Op basis van de roepende exemplaren op andere plekken in het plangebied kan ook hier voortplanting van de Rugstreeppad worden verwacht. De kleinere sloten in het gebied, die sneller opwarmen, zijn het meest aantrekkelijk en waarschijnlijk 13

15 als voortplantingswater. Voortplanting van Rugstreeppad in het brede water van de Molensloot valt niet te verwachten, al kan dit in ondiepere oeverzones niet worden uitgesloten. De strikt beschermde Rugstreeppad (tabel 3 van de Flora- en faunawet) komt met zekerheid voor in het plangebied. Overige soorten amfibieën en reptielen die behoren tot tabel 2 en 3 worden uitgesloten op basis van verspreidingsgegevens. Overige diersoorten Er zijn geen waarnemingen bekend van beschermde overige diersoorten in het plangebied, zoals weekdieren en libellen (NDFF ). Tussen de vegetatie bevonden zich platte slakken. Een monster van de slakken werd verzameld en door een expert beoordeeld. In het bijzonder werd gelet op de beschermde Platte schijfhoren. De Platte schijfhoren werd niet aangetroffen. De aangetroffen slakken betroffen individuen van de Gewone schijfhoren (Planorbis planorbis). Beschermde overige diersoorten worden niet verwacht in het plangebied. 14

16 6 Effecten op beschermde soorten In het plangebied kunnen beschermde soorten vleermuizen en broedvogels worden verwacht. Daarnaast komen met zekerheid de Bittervoorn en Rugstreeppad voor in de Zuurvenspolder. De werkzaamheden hebben mogelijk invloed op bovenstaande soorten en soortgroepen. Negatieve effecten op andere tabel 2- en 3-soorten worden niet verwacht. In verband met de waterberging worden delen van het terrein opgehoogd en wordt er een kade aangebracht om het water in de berging vast te houden. Langs de Molensloot is de aanleg van natuurvriendelijke oevers gepland. Het uitgangspunt bij de werkzaamheden is dat het slotenpatroon gehandhaafd blijft. Wel worden er mogelijk watergangen verbreed en gebaggerd en zijn er twee stuwen voorzien in de Molensloot. In het westen van de polder zullen twee paddenpoelen worden aangelegd. Negatieve effecten van de werkzaamheden op vleermuizen worden niet verwacht. Aantasting van verblijfplaatsen van vleermuizen is uitgesloten. Het huidige slotenpatroon blijft gehandhaafd, waardoor negatieve effecten op een eventuele vliegroute ook niet aan de orde zijn. Mogelijk is er tijdelijk iets minder geschikt foerageergebied aanwezig gedurende de werkzaamheden, maar dit effect is slechts tijdelijk en niet van grote omvang. Delen van het plangebied zijn geschikt als broed- en foerageerbiotoop voor weidevogels. De werkzaamheden dienen buiten het broedseizoen te worden uitgevoerd om negatieve effecten op broedgevallen uit te sluiten. Het broedseizoen duurt grofweg van 15 maart t/m 15 juli. Het gebied kan minder aantrekkelijk worden voor weidevogels wanneer er recreatieve voorzieningen worden aangelegd in het centrale deel van de polder, of als er een kade wordt aangelegd. Voor weidevogels is de openheid van het landschap van groot belang. Jaarrond beschermde nesten komen niet voor in het plangebied. Negatieve effecten op jaarrond beschermde nesten zijn uit te sluiten, mits er geen werkzaamheden plaatsvinden op erven. Werkzaamheden aan watergangen, zoals verbreden en het aanleggen van natuurvriendelijke oevers hebben mogelijk effect op Bittervoorn en Rugstreeppad. Vooral de oeverzones van watergangen vormen belangrijk voortplantingshabitat voor beide soorten. De Bittervoorn is daarbij afhankelijk van de aanwezigheid van zoetwatermosselen. Tijdens de voortplantingsperiode (april t/m augustus) bevinden zich de eisnoeren, larven en juvenielen van Rugstreeppad in het water. In deze periode kunnen de werkzaamheden grote invloed hebben op Bittervoorn en Rugstreeppad. Op basis van de roepende Rugstreeppadden centraal in het plangebied kan hier voortplanting van deze soort worden verwacht. De kleinere sloten in het gebied, die sneller opwarmen, zijn het meest aantrekkelijk en waarschijnlijk als voortplantingswater. Voortplanting van Rugstreeppad in het brede water van de Molensloot valt niet te verwachten, al kan dit in ondiepere oeverzones niet worden uitgesloten. Omdat er in het gebied weinig schuilgelegenheid is, wordt verwacht dat Rugstreeppadden zich gedurende het najaar en in de winterperiode zullen ophouden bij de boerenerven aan de rand van de polder. De werkzaamheden in het plangebied zijn in de winterperiode niet of van zeer geringe invloed op de Rugstreeppad. De kade die rondom de waterberging wordt aangelegd, dient passeerbaar te zijn voor de Rugstreeppad. Geadviseerd wordt om de kade aan beide kanten over een flauwe helling te laten beschikken. De geplande aanleg van paddenpoelen zorgt voor nieuw geschikt voortplantingshabitat voor de Rugstreeppad. Deze uitbreiding van geschikt leefgebied heeft waarschijnlijk een positief effect op de instandhouding van de soort in het gebied. Hierbij is wel van belang dat de poelen niet dicht groeien na verloop van tijd. Geadviseerd wordt om de maatregelen uit de soortenstandaarden van Bittervoorn en Rugstreeppad in acht te nemen (Dienst regelingen, 2011a, b) en/of voor deze soorten een ontheffing aan te vragen. 15

17 7 Conclusie In het plangebied zijn de strikt beschermde Bittervoorn en Rugstreeppad aangetroffen. Daarnaast kunnen andere beschermde soorten worden verwacht in het plangebied. Soorten van tabel 1 van de Flora- en faunawet In het onderzoeksgebied komen soorten planten, zoogdieren en amfibieën voor die behoren tot tabel 1 van de Flora- en faunawet. Tijdens het veldbezoek werden de soorten Zwanenbloem, Grote kaardenbol, Haas, Bruine kikker, Meerkikker en Kleine watersalamander waargenomen. Voor deze soorten geldt een algehele vrijstelling van de artikelen 8 t/m 12 van de Flora- en faunawet. Voor deze soorten hoeft geen ontheffing te worden aangevraagd. Wel geldt te allen tijde de zorgplicht. Soorten van tabel 2 van de Flora- en faunawet Soorten die onder tabel 2 vallen werden niet in het veld aangetroffen. De aanwezigheid van de Kleine modderkruiper wordt echter niet uitgesloten, omdat de soort recentelijk is waargenomen in de buurt van het plangebied. Overige soorten die behoren tot tabel 2 worden niet verwacht. Voor soorten die onder tabel 2 van de Flora- en faunawet vallen, hoeft geen ontheffing aangevraagd te worden, mits gewerkt wordt volgens de Gedragscode Flora- en Faunawet voor waterschappen. Soorten van tabel 3 van de Flora- en faunawet Tijdens de veldbezoeken zijn twee soorten aangetroffen die behoren tot tabel 3 van de Flora- en faunawet, namelijk Bittervoorn en Rugstreeppad. Beide soorten komen waarschijnlijk verspreid over het plangebied voor. Werkzaamheden aan watergangen, zoals verbreden en het aanleggen van natuurvriendelijke oevers hebben mogelijk effect op Bittervoorn en Rugstreeppad, vooral in de voortplantingsperiode (april t/m augustus). Geadviseerd wordt om de maatregelen uit de soortenstandaarden van Bittervoorn en Rugstreeppad in acht te nemen (Dienst regelingen, 2011) en/of een ontheffing aan te vragen voor deze soorten. De geplande aanleg van paddenpoelen zorgt voor nieuw geschikt voortplantingshabitat voor de Rugstreeppad. Dit heeft waarschijnlijk een positief effect op de instandhouding van de soort in het gebied, mits de poelen niet dicht groeien na verloop van tijd. Mogelijk maken vleermuizen gebruik van het plangebied als foerageergebied en worden watergangen gebruikt als vliegroute. Verblijfplaatsen van vleermuizen zijn niet aanwezig. Negatieve effecten van de werkzaamheden op vleermuizen worden niet verwacht. Vogels Delen van het plangebied zijn geschikt als broed- en foerageerbiotoop voor weidevogels. De werkzaamheden dienen buiten het broedseizoen te worden uitgevoerd om negatieve effecten op broedgevallen uit te sluiten. Het broedseizoen duurt grofweg van 15 maart t/m 15 juli. Jaarrond beschermde nesten komen niet voor in het plangebied. Negatieve effecten op jaarrond beschermde nesten zijn uit te sluiten, mits er geen werkzaamheden plaatsvinden op erven. 16

18 8 Bronnen Boerema, L, E.T. de Jong & T.H.H.A. van der Schoot Natuur en Ruimte. Berghauser Pont Publishing Creemers, R.C.M. & J.J.C.W. van Delft (RAVON) (redactie) De amfibieën en reptielen van Nederland. Nederlandse Fauna 9. Nationaal Natuurhistorisch Museum Naturalis, European Invertebrate Survey Nederland, Leiden. Daemen, N.D Quickscan Flora- en faunawet waterberging Saenegheest Bergen, Noord-Holland. Registratienummer Damm T., D. Hoogeboom & J.C.P.M. van de Sande Beschermde soorten in het beheergebied van Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier. soortprotocollen en verspreidingskaarten- G&G rapport Van der Goes en Groot. Dienst Regelingen, Aangepaste beoordeling ontheffing ruimtelijke ingrepen Flora- en faunawet. Ministerie van LNV. Dienst Regelingen. 2011a. Soortenstandaard Bittervoorn Rhodeus amarus. Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie. Dienst Regelingen. 2011b. Soortenstandaard Rugstreeppad Bufo calamita. Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie. Herder, J.E. (red.) Atlas van de Noord-Hollandse amfibieën en reptielen. Landschap Noord-Holland, Heiloo & Stichting Ravon, Nijmegen. Herder, J.E., J. Kranenbarg, D.M. Hoogeboom, J. Hamers & K. Dekker (red.), Atlas van de Noord-Hollandse vissen. Landschap Noord-Holland, Heiloo & Stichting Ravon, Nijmegen. Janssen, J.A.M. & J.H.J. Schaminée Soorten van de Habitatrichtlijn. KNNV Uitgeverij. Provincie Noord-Holland, Natuurbeheerplan 2013 Noord-Holland. Uitgave Provincie Noord-Holland. Unie van Waterschappen Gedragscode Flora- en faunawet voor waterschappen. Van der Meijden, R Heukels' Flora van Nederland. 23 e druk. Wolters-Noordhoff bv, Groningen. Websites ( Soortendatabase EL&I ) (NDFF) (Natura 2000, Ministerie van Economische Zaken) (Natuurbeheerplan 2013, Provincie Noord-Holland) is een onafhankelijk en geaccrediteerd laboratorium en voldoet aan alle geldende eisen. verricht onderzoek naar grond, grondwater, waterbodems en Flora & Fauna en brengt daarover advies uit aan haar opdrachtgevers. Voor enige schade die het gevolg is van besluiten van opdrachtgevers op basis van het advies is niet aansprakelijk. 17

19 Bijlage 1. Soortenlijst waarnemingen Nederlandse naam Aantal Locatie Datum Bescherming Vaatplanten Grote kaardenbol +/ / Tabel 1 Ff-wet Vissen Bittervoorn / Tabel 3 Ff-wet Bittervoorn / Tabel 3 Ff-wet Driedoornige stekelbaars Meerdere Tiendoornige stekelbaars Meerdere Amfibieën Kleine watersalamander / Tabel 1 Ff-wet Kleine watersalamander / Tabel 1 Ff-wet Rugstreeppad / Tabel 3 Ff-wet Rugstreeppad / Tabel 3 Ff-wet Rugstreeppad / Tabel 3 Ff-wet Rugstreeppad / Tabel 3 Ff-wet Vogels Knobbelzwaan (broedend) / Vogelrichtlijn Nest Meerkoet / Vogelrichtlijn 18

20 Bijlage 2. Schetsontwerp plangebied. 19

21 Bijlage 3. Ligging kamgrashooiland. 20