De doop als twistappel

Transcriptie

1 Verwarring of verwondering De doop van kinderen in de gemeente is allerminst vanzelfsprekend. Het is eerder een groot voorrecht dat het mag, dan dat het de normaalste zaak is in dat het gebeurt. De doop van kinderen zou een kritische spiegel voor de gemeente moeten zijn. Functioneert de doop van kinderen nog wel op de juiste hoogte? Functioneert de gemeente nog wel als plek waar het geloof wordt voorgeleefd en doorgegeven? C.B. Stam, Veenendaal augustus 2017

2 De doop als twistappel Verwarring of verwondering 1. Inleiding Het klimaat waarin we in leven vraagt veel van mensen. Dat heeft veel gevolgen. De samenleving is ingewikkeld en onoverzichtelijk geworden. Kort door de bocht gesteld betekent dit de kerk dan ook maar niet te moeilijk moet doen. Als iets goed voelt, dan zal dat ook wel goed zijn. Er ligt een zwaar accent op de individuele ontwikkeling. De groei van mijn geloof is belangrijk. Dat legitimeert mijn keuzes. Ieder mens moet vooral doen wat voor hem of haar goed voelt. De plek die jij in de gemeente inneemt, moet jou wat opleveren, anders ga je op zoek naar een andere gemeente. In dat klimaat is het lastig praten over de opvattingen over de doop. Het gesprek over de kinderdoop lijkt niet meer relevant. Er zijn meestal andere redenen waardoor mensen zich laten leiden om bij een gemeente te horen dan leerstellige opvattingen. Toch blijft het zinvol om ons rekenschap te geven van de dooppraktijk in de kerk. Wat zijn achtergronden waarom er kinderen worden gedoopt? En wat zijn de achtergronden waarom voorstanders van de volwassendoop de kinderdoop vaak afwijzen? Dit verhaal probeert een handreiking te zijn voor een gesprek. 2. Kritiek op de kinderdoop De vroegste kritiek op de kinderdoop komt van Tertullianus (200 n. Chr.). Hij vond dat de doop een grote verantwoordelijkheid met zich meebrengt en dat kinderen die niet kunnen nemen. Kinderen moeten pas tot de doop komen als ze opgegroeid zijn. Hoe later, hoe beter. Tertullianus was niet tegen de kinderdoop, maar had Verwarring of verwondering Dit is het verslag van een studie over de doop. Wat moet er nog geloofd worden over de doop? Het gesprek over de doop lukt soms nauwelijks. De verschillende posities over de doop maken gebruik van een verschillend theologisch begrippenkader. Zo vreemd is het niet als dan de verwarring toeslaat. Heeft het nog zin om er over na te denken of is er al een zekere moeheid opgetreden? Of zijn er ontdekkingen waar we ons nog over kunnen verwonderen? In juni 2017 volgde ik een cursus bij prof. dr. H. van den Belt in Groningen. Daar is dit verhaal de neerslag van. 1

3 vanuit zijn specifieke doopopvatting bezwaar tegen dat de doop uitgehold raakte als kinderen gedoopt werden. Met andere woorden: weet wat je doet als kinderen gedoopt worden! Dit betekent wel dat al in de vroege kerk er een dooppraktijk van kinderen was. Een andere kerkvader, Origenes ( ) gaf in zijn tijd aan dat de kerk van de apostelen de traditie had ontvangen om kleine kinderen te dopen. In de tijd dat Augustinus leefde, de kerkvader van het Westen (4 e eeuw), werd de kinderdoop door de Donatisten afgewezen. Zij wilden een zuivere kerk. De doop is teken van het geloof en de bekering van een mens tot een nieuw leven. Augustinus verdedigt de doop van kinderen en zoekt in lijn te blijven met de dooppraktijk van de vroege kerk. Vandaag is de kritiek op de kinderdoop dat deze nergens in het Nieuwe Testament voorkomt. Er staat ook geen bevel dat kinderen gedoopt moeten worden. Wel dat de doop altijd samengaat met geloof en een eigen geloofsbeslissing. De doop is het moment waarop je de oude mens aflegt en de nieuwe mens aandoet en de Heilige Geest ontvangt. De praktijk van de kinderdoop heeft in de kerk tot vervlakking geleid, want ook ongelovige ouders mogen hun kindje laten dopen. Dit alles laat zien dat er rond de vragen van de kinderdoop een onbetaalde rekening ligt in de kerk. 3. Onbetaalde rekening Het is zinvol om in deze tijd ons te bezinnen op de kinderdoop en te zoeken naar de Bijbelse gronden. Als we daar niet adequaat toe in staat zijn, wordt de onbetaalde rekening van de kerk alleen maar hoger. 1. De bezinning op de doop is essentieel omdat de doop de kern van ons christelijk geloof raakt. Er is één doop waarin is de eenheid van het geloof wordt uitgedrukt. Het teken van de doop is de uitdrukking van de verbondenheid in het geloof aan het heilswerk van Christus, Zijn dood en opstanding. Het gesprek over de doop zou ons niet moeten verwarren, maar tot verwondering moeten brengen. 2. De kerk wordt door de kritiek op de kinderdoop uitgedaagd om zich te verantwoorden over de fundering van kinderdoop. Onze tijd vraagt om een adequaat antwoord op de vraag waarom er kinderen gedoopt worden. We zoeken daarbij in lijn te blijven met de traditie van de kerk der eeuwen. 3. Ook al is de dooppraktijk vaak niet meer het verschilpunt waarop keuzes door gemeenteleden worden gemaakt om van gemeente te verwisselen, toch is het voor de kerkelijke gemeente uit oogpunt van toerusting voor de gemeente belangrijk te weten waar de kerkelijke praktijk van de kinderdoop voor staat. Daarmee geeft de kerk aan wat haar identiteit is. 2

4 4. Tekentaal van de doop Erg belangrijk is de vraag waar de doop een teken van is. Dat hangt samen met de vraag wie er handelt in de doop. Is de doop een daad van God of een daad van de gelovige? Wie is er bezig in de doophandeling: God of de gelovige? Doet God wat of doe ik wat? De kerk noemt de doop (samen met het avondmaal) een sacrament. Dat is geen woord dat uit de bijbel komt. Wat in de bijbel staat is het bevel en de opdracht van Jezus om te dopen (Mattheus 28: 19). Maar juist daarom wordt de doop in de kerk een sacrament genoemd. Het is juist een heilig teken vanwege deze opdracht. In dat teken brengt God tot uitdrukking wat de inhoud en betekenis is van de doop is. Wat is in de inhoud van de doop? De doop wordt in het N.T. telkens in verband gebracht met de grote gebeurtenis van het sterven en de opstanding van de Heere Jezus. In wat Hij gedaan heeft ligt de grond van de zaligheid. Dopen is ondergedompeld worden in Christus. Door de doop worden wij ingelijfd in Hem. Het beeldt de afwassing van de zonde uit. De doop wordt in de kerk vanaf vroege tijden (1 e of 2 e eeuw) zowel aan kinderen als volwassenen bediend. Het gaat bij beide doopbedieningen om dezelfde doop. Als volwassenen tot geloof komen, worden zij gedoopt nadat zij hun geloof beleden hebben. Bij de volwassendoop wordt op deze manier duidelijk hoe veelzeggend de doop is. Je bent een ander mens geworden. Wat is de Bijbelse grond van de doop, zowel wanneer die aan volwassenen als aan kinderen wordt bediend? Dat is staat in Handelingen 2: 39. Petrus zegt in zijn preek op het Pinksterfeest in Jeruzalem: Want u komt de belofte toe!. Welke belofte? Die van het Evangelie: toezegging en aanbieding van Gods heil in Jezus Christus, de vergeving van zonde en nieuw leven, de gave van de Heilige Geest. De grond van de doop is het Evangelie: de door God in Christus geschonken vergeving van zonden en de vernieuwing van het leven. De doop reikt iets aan van Godswege! De grond is dus niet het geloof van de dopeling; achter de doop staat de roepende en zoekende God. Hij laat het Evangelie verkondigen en trekt mensen in de lichtkring van Zijn genade. Als er geloof ontstaat, mag de doop ontvangen worden. Maar deze doop is dan niet het bewijs van het geloof, maar het teken van Gods belofte in het Evangelie die het houvast voor de gelovige mag zijn! Want er kunnen tijden van grote nood en aanvechting komen. De doop is het teken van wat God schenkt, niet het teken van het geloof van de gelovige zelf. Als de doop over het geloof gaat of de wedergeboorte van de gelovige zou verzegelen, zoals de voorstanders van de volwassendoop stellen, wat betekent die doop dan nog als iemand niet (meer) werkelijk gelooft? Dan zegt de doop iets wat niet meer waar is. Met de geloofsdoop valt bij ongeloof de bodem onder de doop weg. Maar als de doop wat zegt over Gods belofte, dan blijft de doop ook waar als er (nog) geen geloof is gekomen. 3

5 5. Sacramenten Wat zijn sacramenten? In de vroege kerk is van meet af aan daarin God aan het Woord. Voor Augustinus is het sacrament een zichtbare vorm is van een onzichtbare genade. De definitie van het sacrament is bij hem: het Woord komt bij het element (water) en het wordt een sacrament. Het laat Gods genade zichtbaar worden en reikt ons dat tastbaar aan om ons te troosten en ons te laten weten dat we ons niet vergissen. Dat geeft houvast in tijden van aanvechting. Het is de objectiviteit van wat God doet in Christus door Zijn Geest in dit teken. In latere ontwikkelingen in de kerk werd dit accent steeds sterker doorgetrokken. Zelfs zo sterk dat het sacrament niet alleen een teken, maar zelfs ook de drager is van Gods genade! Het verleent de genade ex opere operato (door de handeling wordt de zaak bewerkt). Het werd daardoor een rituele handeling waarmee de genade ontvangen werd. Allerlei misstanden waren het gevolg zoals ritualisering van de sacramentsbediening en dat alleen de uiterlijke deelname telde. Luther heeft deze rooms-katholieke gedachte verworpen, maar daarbij wel de lijn vastgehouden dat Christus Zelf in dit teken naar ons toekomt en daarin aanwezig is! Het water van de doop is niet zomaar water, maar water dat in Gods Woord en gebed besloten is en daardoor geheiligd! Als het water verbonden wordt met het Woord, is het water vol genade en een bad der wedegeboorte, door de Geest. Over de kinderdoop zegt Luther: Dat de kinderdoop Christus welgevallig is, wordt voldoende bewezen door Zijn eigen werk, namelijk dat God veel kinderen heilig maakt en de Heilige Geest gegeven heeft die op die manier gedoopt zijn. Verder zeggen wij, dat het voor ons niet het allerbelangrijkste is of degene die gedoopt wordt wel of niet gelooft, want daardoor wordt de doop niet ongeldig, maar alles is gelegen aan Gods Woord en gebod. Want mijn geloof maakt de doop niet, maar ontvangt de doop Het is voor Luther dus geen vraag of kinderen gedoopt mogen worden. Want ook al gaat het ook bij kinderen om de verbinding tussen de doop en het geloof, maar het is heel goed mogelijk dat een kind het geloof ontvangen heeft. Wie zegt wat God door Zijn Geest in het hart van een kind aan het doen is? God kan Zijn Geest al geschonken hebben. Daarom mogen ook kinderen gedoopt worden. Calvijn heeft de rooms-katholieke visie op de werking van het sacrament ook afgewezen als geklets van de sofisten. In zijn Institutie (Inst ) grijpt hij terug op Augustinus om te laten zien dat de sacramenten iets van God aanreiken. Het sacrament is nodig omdat woorden niet genoeg zijn. Dat heeft te maken met onze zwakheid, beperktheid. In art. 33 van de NGB is dit overgenomen: onze goede God, acht hebbende op onze grovigheid en zwakheid, ons heeft verordend de sacramenten, om aan ons Zijn beloften te verzegelen Er zit een geestelijke kracht in het sacrament. Daarom zegt hij ook dat de gelovigen zonder goede dingen en arm 4

6 naar de sacramenten moeten komen. Ze mogen niets meebrengen dan hun grote armoede. Dat betekent dus dat ze, als ze de sacramenten ontvangen, niets doen waarmee ze lof verdienen en dat hun in deze handeling geen enkele daad kan worden toegeschreven. Want ze zijn daarbij volledig passief. God doet alles. Wij krijgen alleen. Voor Calvijn is het duidelijk dat wij niets moeten laten zien, maar dat God wat laat zien. De Reformatie heeft de lijn van Augustinus, dat God in de doop bezig is, voortgezet. Wat de doop laat zien, is wat God met ons wil doen: in Christus wordt de oude mens begraven en staat de nieuwe mens op. Dat is een levenslang proces, het vindt een leven lang plaats. Luther zegt dat een waarachtig christen: echt in de doop gekropen is en er dagelijks weer uitkomt. Waar het geloof is, daar doet de doop ook zijn werk en draagt het geloof vrucht. Het teken van de doop zet een streep onder het Evangelie. God werkt daardoor krachtig, opdat er geloof mag zijn en de doop ook werkt. 6. Wederdopers In de tijd van de Reformatie ontstond het anabaptisme (wederdopers). De aanhangers van deze stroming vonden dat de Reformatie niet ver genoeg ging. Zij stelt dat alleen volwassenen (mondig) gedoopt mogen worden. Omdat in die tijd iedereen als gevolg van de rooms-katholieke dooppraktijk al als kind was gedoopt betekende dit dat men opnieuw gedoopt moest worden, daarom worden zij ook wel wederdopers genoemd. De kritiek van de doperse beweging op de kerk was vooral gericht tegen de rituele dooppraktijk van de Roomse katholieke kerk. Toen deze beweging echter doorschoot in de kritiek op de kinderdoop, heeft de Reformatie zich tegen deze stroming gekeerd en kwam het tot uiteindelijk tot een breuk. De doperse beweging heeft de brede volkskerk onder kritiek gezet. De kerk moest weer opnieuw beginnen en daarvoor terug naar het begin (restitutio) van Handelingen 2. De doop was voor hen het teken van een waar en zuiver geloof waardoor mensen echt wedergeboren waren. Door de doop werd je lid van de ware gemeente van Gods uitverkorenen. Dit betekende een verschuiving. Je kon pas gedoopt worden als je eerst geloofde. De grond om gedoopt te worden werd de belijdenis van de gelovige. De gelovige moest het aantonen dat hij zover was in geloof en bekering om gedoopt te worden. De doperse beweging sprak sterk tot de verbeelding van de gewone man. Het was het verzet tegen de gevestigde orde van de kerk. De kerk was een geesteloos instituut. De theologische studie en geleerdheid waren niet nodig, omdat ook eenvoudige mensen inwendig door de Geest geleid werden. Er zijn geen ambtsdragers nodig om de doop te bedienen, iedereen mag dat. 5

7 7. Reformatie De opvatting van de dopersen dat de grond van de doop de vernieuwing van de gelovige moet zijn heeft de Reformatie niet gedeeld. De Reformatie heeft op den duur steeds krachtiger stelling genomen tegen deze ontwikkeling. In hun verweer tegen de kritiek op de kinderdoop van de dopersen ging de Reformatie gebruik maken van de lijn van het verbond. Met name Zwingli (Zwitserland) heeft dit aangereikt. Het verbond is de dragende grond voor de kinderdoop, zoals dat ook bij de besnijdenis in Israël het geval was. Bullinger heeft dit thema verder uitgewerkt. Met een beroep op Augustinus betoogt hij dat het in het O.T. en het N.T. om één en hetzelfde verbond gaat. Dit verbond kent het teken van de besnijdenis en van de doop. Calvijn heeft later gebruik gemaakt van deze verbondstheologie. Daarmee kwam de kinderdoop helemaal in de terminologie terecht van het verbond. Op vraag: wat is de grond waarop de doop ook aan kinderen bediend mag worden? werd als antwoord gegeven: God heeft Zijn verbond gesloten met ons en onze kinderen. Deze lijn is de gereformeerde traditie steeds sterker geworden. De doop werd gaandeweg het teken van het verbond genoemd, en niet meer het teken van de inlijving in Christus. Vanuit de vergelijking met het verbond met Abraham, werd nu ook gesteld dat de doop in de plaats van de besnijdenis is gekomen. De kritiek van de dopersen op deze stap is dan substantieel. Want deze theologische lijn veronderstelt bijna dat de gemeente in plaats van Israël gekomen is. Maar zo wordt gesteld: de besnijdenis is toch een heel ander teken dan de doop? Is de besnijdenis niet het uiterlijk teken om bij het volk van Israël te horen zoals dat bij de roeping van Abraham begonnen was? In het N.T. gaat het om een heel ander verbond: een nieuw verbond. Gaat het daarbij niet om het geloof in de Heere Jezus Christus? En moet dat geloof de doop in Zijn Naam niet één geheel zijn? Een zuigeling kan toch niet tot geloof gekomen zijn? De doop laat toch zien dat er een geestelijke vernieuwing tot stand gekomen is in het hart? 8. Waar nemen wij onze plek in? Het is opvallend dat de lijn van het verbond als grond voor de doop van kinderen het gesprek met de critici bemoeilijkt. Het begrip verbond is in de kinderdoop zo overheersend in de kerk dat er bijna geen gesprek meer mogelijk is met hen die de kinderdoop afwijzen. Het geeft veel verwarring. De kerk wordt bij de uitleg van het verbond als grond voor de kinderdoop niet begrepen. Als daar een knelpunt zit, hoe kunnen in het gesprek met degenen die de kinderdoop afwijzen wel aanknopingspunten vinden? Door aan te geven en toe te geven dat het theologisch primaat inderdaad bij de volwassendoop ligt. De dooppraktijk in het N.T. is begonnen bij de doop van volwassenen. Mensen kwamen door de verkondiging van het Evangelie tot geloof en bekering. Daarna werden ook zij gedoopt, die bij hen hoorden ( hun huis ). Blijkbaar vond er een huisdoop in het N.T. plaats. Het ligt in de lijn dat daarbij ook kinderen werden gedoopt. 6

8 Dit betekent dat de kinderdoop altijd een afgeleide is van de volwassendoop. Een afgeleide, niet in de zin van minder, maar in de zin dat zij voortkomt uit het feit dat eerst volwassenen gedoopt worden. Als er kinderen gedoopt worden is dat vanwege het voorrecht dat Gods genade zich ook tot de kinderen en allen die daar verre zijn uitstrekt. Wat een wonder! Dat is omdat God niet blijft steken bij de ouders, maar doortelt als er ook kinderen geboren worden Jezus is Koning en Hij regeert waar geleefd wordt uit Zijn genade. Dat raakt alle verhoudingen. Ook als er kinderen geboren worden, ook in de omgang met elkaar in het huwelijk, in het gezin. De lijnen worden doorgetrokken. Ook de kinderen zijn in Christus geheiligd. Dit betekent dat de doop aan kinderen eerder een groot voorrecht is dan een vanzelfsprekendheid! Het mag tot verwondering brengen dat een kind het teken ook mag ontvangen. Dat God in die lijn doorgaat als hun ouders in het geloof de Heere toebehoren en Hem dienen. In de kerk worden als het er op aan komt ook niet alle kinderen gedoopt. In het gezin waar Jezus als Koning regeert mogen de kinderen naar de doopvont gebracht worden. 9. Doop en geloof Hoe groot het voorrecht van de doop voor een kind ook is, toch hoort ook bij kinderdoop het persoonlijk geloof! In het N.T. worden gelovigen gedoopt. Zonder geloof wordt de betekenisvolle inhoud van de doop niet ontvangen. Want hoe duidelijk het Evangelie in de taal van de doop zichtbaar wordt, er moet nog wel wat gebeuren: de wedergeboorte! Er is dus een spanning tussen dat wat God aanbiedt, en dat wat er bij mens gebeuren moet: dat het in geloof ontvangen wordt. Dat is het werk van de Geest. Hij eigent toe, wat wij in Christus hebben! Als er kinderen in de gemeente worden gedoopt zal de gemeente des te meer de opvoeding en catechese ter hand nemen. Door kinderen te dopen voordat zij zelf Christus als Heere erkennen en belijden, veronachtzaamt de kerk dus niet de geloofsbeslissing van het kind, maar wil de kerk het kind juist des te meer de weg wijzen (catechese) om tot geloof te komen! Zo mag gaan blijken dat God doorwerkt. Met Zijn Geest gaat Hij verder in de lijn van de geslachten. De gedoopte kinderen horen er bij, zij zijn door hun ouders in Christus geheiligd, ze worden in de gemeente in-ge-lichaamd! En er mag biddend en werkend gewacht worden op het moment dat God daadwerkelijk Zijn belofte inlost en dat de gedoopte kinderen ook metterdaad tot geloof komen. Het gezin en de gemeente mogen de bakermat worden van het geloof van de nieuwe generatie! Wanneer werkt de Geest dit uit? Dat is eigen aan de Geest. Maar de doopbediening is niet alleen van betekenis op het moment van de doop. De Geestesdoop is als zodanig niet een aparte doophandeling. Niet zolang het water op ons is en dat wij het water ontvangen werkt de doop, maar al de tijd van ons leven (art. 34 NGB). Het zegel van de doop is dit dat, zo waarachtig het water stroomt, zo gebeurt er 7

9 iets! Door de Geest die werkt. Wat? En wanneer? Voor, tijdens of na de doop. Hoe en wat laat zich niet narekenen. De Geest waait waarheen Hij wil! 10. Gemeente Waar de praktijk van de kinderdoop plaatsvindt, is het heel belangrijk om te onderstrepen dat kinderen door middel van de doop ingelijfd zijn in de gemeente van Christus. Kinderen horen dus helemaal bij de gemeente en mogen gaandeweg leren dat en hoe ze deel mogen uitmaken van de genade, en ontdekken wat zij in Christus mogen hebben. De gemeente van Christus mag een sterkte plek zijn van ver-bond-enheid, de plek waar ook kinderen volwaardig deel van uitmaken. Doopleden zijn, hoe oud ze zijn of jong, volwaardige gemeenteleden die mogen leren om hun geloof te belijden. Het deel uit maken van de gemeente is heel wat meer dan een formeel lidmaatschap. Het gaat om de gemeente die als de gemeente die door God wordt samengeroepen om gemeenschap te hebben met Christus, die door Gods Geest wordt geschonken. De kinderen in de gemeente dienen zelfs boven de ouderen, speciale zorg te krijgen om hen in te leiden en in te wijden in de verborgenheden van het geloof! Met veel geduld en liefde wordt hen de weg gewezen naar het heil in Christus. Ze hebben nog een leven te gaan. Ouders zullen daarom hun plek in de gemeente in nemen om samen met de gemeente de verantwoordelijkheid te nemen om de kinderen dicht bij het heil te brengen. 11. Evaluerend Als wij hier over nadenken is wel duidelijk hoe belangrijk het is dat ouders die hun kind laten dopen en de gemeente waar kinderen worden gedoopt het er niet bij mogen laten zitten! De kerk begint niet elke keer opnieuw, maar gaat voort in de tijd en het geloof wordt doorgegeven. Er is een weg van doopcatechese-belijdenis-avondmaal-opzicht. Dat is een dynamische weg waarbij weliswaar met veel geduld, maar ook met aandrang gewezen wordt op de weg die God met ons en onze kinderen wil gaan. Het is echter ook een moeizame weg. Er is van oude tijden af een brede dooppraktijk in de kerk. Het gevaar van oppervlakkigheid is altijd aanwezig. Hoe diep zit het geloof bij de gedoopte kinderen door de jaren heen? Daarom is de roeping ook om vol te houden en telkens weer binnen de context van de tijd die kerk onder het volk te zijn. De kerk is geen kerk van gelijkgestemden, maar van geroepenen! De kerk als volkskerk is om van te houden. 12. Conclusies Het wordt tijd om conclusies te trekken. Puntsgewijs is het volgende belangrijk om aandacht aan te geven. 8

10 a. De kerk is niet van gisteren op vandaag op ontstaan, maar heeft in een lange tijd zich verantwoord. Ook nu heeft zij zich te verantwoorden over geloofsinzichten. Het is wijs en verstandig om te luisteren naar het voorgeslacht en de vertaalslag te maken naar onze dagen, om ook voor eenzijdigheden of over-accentueringen bewaard te blijven. b. De kinderdoop vindt in de kerkelijke praktijk te vaak als vanzelfsprekend plaats, maar dat is niet terecht. Er ligt een theologisch primaat bij de volwassendoop, de kinderdoop is een afgeleide. Als er in de kerk kinderdoop plaatsvindt, is deze van hetzelfde niveau als de volwassendoop: ondergaan met Christus en met Hem opstaan. c. Omdat vandaag de dag in de kerk de kinderdoop voornamelijk plaatsvindt, raakt gemakkelijk uit het oog dat de doop een essentieel moment is in het leven van een gelovige! Er moet voor gewaakt worden dat de kinderdoop op hetzelfde hoge niveau blijft staan als de doop aan volwassenen! d. De verbondsleer in de gereformeerde traditie heeft een bijna overheersende plek gekregen bij de kinderdoop. Het is echter heel belangrijk om de N.T.-sche kern (Romeinen 6) van de doop vast te houden, ook bij kinderen. e. Als er wordt gesteld dat in de doop van een kind als teken van Gods verbond zichtbaar wordt dat God de Eerste is, moet toch ook gesteld worden dat God altijd begint, ook bij de volwassendoop! f. In het sacrament laat God zien wie Hij is. De doop verzegelt niet het geloof van de gelovige, maar de inhoud van het Evangelie: het afleggen van de oude mens, de vergeving van zonden en de vernieuwing van het leven door Christus. g. De doop is het blijvende appèl op de dopeling om eens en later eens te meer, in zijn of haar leven, in geloof en bekering te antwoorden op de roeping van het Evangelie. Om te leren en te blijven leren wat de doop betekent, of je nou kind of volwassene bent. h. De doop is, ook voor kinderen, de inlijving in de gemeente van Christus. Dopen is dan ook nooit een op zichzelf staand gebeuren waarbij het om de gelovige gaat, maar vindt altijd plaats in de gemeente en zo tot de gemeente te behoren. i. De doop van kinderen doet een beroep op de gemeente en ouders om zich te verbinden aan elkaar en om verantwoordelijkheid te nemen om het geloof door te geven. Het is aan te bevelen om bij doopbedieningen de verantwoordelijkheid van de gemeente expliciet tot uitdrukking te laten komen. 9

11 j. Bij de doop gaat de dopeling (als kind met de ouders of volwassenen) het contact (commitment) aan met anderen, om samen op te groeien in de genade van Christus en te zoeken naar de eigen plek in het functioneren van Zijn lichaam... Appendix Omdat de verbondsleer rond de doop van kinderen verwarring geeft over de verhouding doop en besnijdenis, verdient het voorkeur om de formulering in het doopformulier aan te passen: Daarom heeft God onder het oude verbond bevolen de kinderen te besnijden. Deze besnijdenis was een verzegeling van het verbond en van de gerechtigheid van het geloof. Evenzo heeft Christus de kinderen omhelsd, de handen opgelegd en gezegend. Omdat onder het nieuwe verbond de doop de vervulling is van de besnijdenis, zal men de jonge kinderen als erfgenamen van het rijk van God en Zijn verbond dopen 10