VORtech Computing. Experts in Technisch Rekenwerk MEMO. Onderzoek van cache-eecten in de performance van Waqua/Triwaq

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "VORtech Computing. Experts in Technisch Rekenwerk MEMO. Onderzoek van cache-eecten in de performance van Waqua/Triwaq"

Transcriptie

1 Experts in Technisch Rekenwerk MEMO EV/M Datum 30 december 2008 Auteur(s) Onderwerp Edwin Vollebregt Postbus AG DELFT tel fax Onderzoek van cache-eecten in de performance van Waqua/Triwaq Documentinformatie Versie Auteur Datum Opmerkingen Review 0.8 EV Eerste verslag van bevindingen JD Bestandslokatie: /v3/e05q bo simona/c85904-perform-cache/report 1 Inleiding De gangbare procedure voor het optimaliseren van de performance van parallel Waqua/Triwaq op Linux-clusters is als volgt: 1. beginnen met een initiele roosteropdeling, uitvoeren van een run ten behoeve van performance-data; 2. inlezen van de rekentijden per subdomein in het hulpprogramma Visipart; 3. handmatig verschuiven van subdomeingrenzen: kleiner maken van subdomeinen die te lang rekenen, vergroten van subdomeinen die minder tijd vergen; 4. terug naar stap 1, itereren totdat er niet voldoende winst meer wordt behaald. In stap 3 spelen schattingen van de rekentijden per subdomein een cruciale rol: je hebt vuistregels nodig om te bepalen hoe ver je subdomeingrenzen moet verschuiven voor een gewenst eect op de rekentijd. Een simpele vuistregel is dat de rekentijd voor een subdomein proportioneel is met het aantal roosterpunten in dat subdomein. Deze regel blijkt niet goed te voldoen. Daarom is in Visipart een verjning geprogrammeerd. Visipart bepaalt de rekensnelheid per subdomein als zijnde het aantal roosterpunten dat per tijdseenheid wordt verwerkt. In de zo bepaalde rekensnelheid komen inke variaties voor, tot een factor twee of meer afhankelijk van de vorm en grootte per subdomein. De aanname die vervolgens in Visipart wordt gemaakt is dat kleine veranderingen in de subdomeingrenzen beperkte invloed zullen hebben op de snelheid per subdomein. De

2 Memo EV/M versie 0.8, 30 december vuistregel die hieruit volgt is dat de rekentijd per (nieuw) subdomein gelijk is aan het aantal roosterpunten gedeeld door de snelheid van het (oude) subdomein. De vuistregel die in Visipart wordt gebruikt blijkt in praktijk niet goed te voldoen. De rekensnelheid per subdomein blijkt vooralsnog vrij onvoorspelbaar te zijn. Daardoor is er momenteel geen goede methode voor het optimaliseren van roosteropdelingen. Door deze onvoorspelbaarheid van de performance blijft naar schatting 10-30% van de capaciteit van een parallelle computer of cluster onbenut. De grilligheid van de rekentijd per subdomein heeft te maken met het precieze gedrag van moderne processoren, met name met de tijd die nodig is voor het ophalen van waardes uit het main memory. Als de tijd voor het ophalen van data constant zou zijn dan zou de rekentijd praktisch evenredig met het aantal bewerkingen zijn en was de performance voorspelbaar geweest. In praktijk is de geheugentoegangstijd verre van constant, en spelen zogenaamde \cache-eecten" een belangrijke rol. Zulke eecten zijn al gerapporteerd voor de eerste versies van parallel Triwaq [1, 2]. Meer recent zijn ze onder anderen opgedoken bij het optimaliseren van roosteropdelingen voor het ScalWest-model [3, 5], in opdracht van WLH Borgerhout. Recente experimenten op AMD Opteron-processoren hebben laten zien dat het vermijden van machten van 2 in de roosterafmetingen MMAX en NMAX een betere performance geeft ([4], in opdracht van het Havenbedrijf Rotterdam). Naar aanleiding hiervan heeft VORtech voorgesteld om te onderzoeken of dit ook geldt voor Intel Xeon processoren. Vervolgens zouden MMAX en NMAX automatisch door Waqpre en Coppre moeten worden verhoogd zodat ongunstige waardes worden omzeild. Dit is gemeld in het kader van service call m van het SIMONA beheer en onderhoud. In september 2008 heeft Edwin Spee hiervoor change c85904 aangevraagd. In dit memo doen we verslag van het werk dat is uitgevoerd voor deze change. 2 Aanpassing van MMAX en NMAX in Waqpre Het eerste wat we hebben gedaan in deze change is het uitbreiden van Waqpre. Met de uitbreiding is het mogelijk gemaakt om de groottes van arrays precies in te stellen. Met deze aanpassing kan de invloed van arraygroottes op de performance door middel van sequenti ele sommen worden onderzocht. Er zijn twee nieuwe keywords gedenieerd voor de simulatie-invoerle: MESH - GRID - AREA - ARRSIZM en ARRSIZN. Deze keywords worden tegelijk ingelezen met de roosterafmetingen MMAX en NMAX. De waardes moeten groter of gelijk zijn aan de waardes van MMAX en NMAX. Als ze niet worden opgegeven dan worden MMAX en NMAX als defaults gehanteerd, of zou Waqpre kunnen kiezen voor iets grotere waardes voor het vermijden van machten van twee. In Waqpre worden nu twee verschillende roosterafmetingen onderscheiden: 1. mmaxi en nmaxi, de waardes die de gebruiker heeft gehanteerd in de simulatie-invoerle, en

3 Memo EV/M versie 0.8, 30 december mmaxa en nmaxa, de waardes die Waqpre en Waqpro hanteren voor de groottes van arrays. In heel Waqpro en op de meeste plaatsen in Waqpre nemen mmaxa en nmaxa de rollen over van de oude mmax en nmax. Daarom worden de oude namen mmax en nmax als synoniemen voor mmaxa en nmaxa gebruikt en worden alleen mmaxi en nmaxi als nieuwe variabelen gezien. Deze variabelen worden opgeslagen op de SDS-le in array MESH IDIMEN (posities 44 en 45). Op een aantal plaatsen in Waqpre zijn ook de waardes mmaxi en nmaxi van belang: Bij het bepalen van de computational grid enclosure, indien die niet door de gebruiker is gespeciceerd, bij het inlezen van een rgf-le, waarin op de grootte van het rooster wordt gecontroleerd, bij het inlezen van velden in SIMONA box-formaat, waar waardes voor alle roosterpunten worden verwacht als de gebruiker geen grootte voor een box speciceert, bij het controleren of een restart is toegestaan, inclusief vergelijken van de oude en nieuwe lgrid-tabellen, bij het kopieren van waardes in geval READ FROM wordt gebruikt, waar alleen waardes voor 1..mmaxi en 1..nmaxi kunnen/moeten worden gekopieerd. De aanpassingen zijn getest door mmaxa en nmaxa default iets groter te kiezen dan de opgegeven mmaxi en nmaxi en de hele testbank te draaien. In de testbank traden geen verschillen in berekende grootheden op, maar kwamen wel verschillen in bodemwrijving, viscositeit, turbulentie en schotjes voor die aan het landpunt (iadlnd) zijn gerelateerd. In de testbank kwam geen Triwaq-som voor waarin READ FROM werd gebruikt. Daardoor werd het gebruik van ARRSIZM en ARRSIZN in eerste instantie niet volledig getest. De test \read from" is aangepast van een Waqua- naar een Triwaq-berekening, waarbij de uitgangs SDS-le wel met Waqua is aangemaakt. Verder is de test \inteullag" aangepast zodat ook hierin een READ FROM wordt gebruikt. In dit geval wordt bij de READ FROM ook de laagverdeling iets aangepast en wordt het turbulentiemodel aangezet. Deze testen zijn eerder uitgevoerd in het kader van change c Een mogelijke uitbreiding van de opties ARRSIZM en ARRSIZN is om ook waardes kleiner dan MMAX en NMAX toe te staan, wanneer een gedeelte van het rooster niet wordt gebruikt, dus wanneer en voor zover de computational grid enclosure kleinere waardes dan MMAX/NMAX toestaat. Dat heeft als voordeel dat er in Waqpro minder geheugen nodig is omdat er dan met kleinere mmaxa/nmaxa wordt gewerkt. Let wel dat dit alleen voor sequentiele berekeningen geldt. In geval van parallel rekenen en domein decompositie wordt de overbodige ruimte uit mmaxa/nmaxa sowieso al gestript.

4 Memo EV/M versie 0.8, 30 december Rapportage van rekentijden in Waqpro In Waqpro zijn enkele aanpassingen gemaakt waarmee aanvullende informatie over de rekentijden wordt gerapporteerd. Voor de grootste onderdelen van de berekening worden nu ook percentages van de totale tijd afgedrukt. De totale rekentijd wordt omgerekend naar geschaalde grootheden. Met name de tweede wijzigingen is voor de huidige werkzaamheden relevant. Het idee is dat de rekentijd voor een berekening op zich niet direct veel zegt, en dat bepaalde geschaalde grootheden beter vergelijkbaar zijn. Hierbij is met name de rekentijd per roosterpunt per tijdstap van belang. We introduceren de \roosterpunt-tijdstap" (gpstp) als eenheid van berekening, analoog aan de \op" die in de lineaire algebra vaak wordt gebruikt. Het aantal gpstp's van een berekening wordt berekend met #gpstp = numstp numgp kmax (1 + nmode) (1) Hierin is numstp het aantal hele tijdstappen dat is uitgevoerd, numgp het aantal interne punten van het rooster, kmax het aantal lagen en nmode het aantal modes indien het RRSQRT Kalman lter wordt gebruikt (ikalmn.eq.2). Aan het einde van de berekening worden twee getallen afgedrukt: de totale gebruikte cputijd per miljard gpstp's [sec/ggpstp] en de daarmee corresponderende rekensnelheid in [Kgpstp/sec]. De eenheden zijn zodanig gekozen dat de resulterende getallen prettig leesbaar zijn: voldoende resolutie bij twee cijfers achter de komma. Merk op dat de gerapporteerde tijd ook de tijd voor initialisaties omvat en dat de cpu-tijd in plaats van de wall-clock tijd wordt gerapporteerd. Met de cpu-tijd levert de uitvoer in parallelle berekeningen nuttige informatie per subdomein op. Het gebruik van de wall-clock tijd zou relevant zijn wanneer de rekensnelheid voor alle subdomeinen samen wordt gerapporteerd. In de SIMONA testbank levert de nieuwe uitvoer voor verschillende testmodellen heel verschillende uitvoer op. De waardes varieren van ca sec/ggpstp voor het maasdemo-model via voor een subdomein van het czuno.0kalman-model tot voor een subdomein van ddh test 10a. In veel gevallen worden hoge waardes veroorzaakt door een klein aantal roosterpunten in het model of een korte simulatieduur. In andere gevallen, met langere simulaties voor grotere modellen, is er nog geen duidelijke reden voor de grotere rekentijd per roosterpunt bepaald. Het zou nuttig zijn om dit verder uit te zoeken omdat hiermee berekeningen kunnen worden opgespoord waaraan onnodig veel tijd wordt gespendeerd. 4 Performance-eecten van multi-core PC's Vervolgens zijn we met de echte performance-testen voor het onderzoeken van cache-eecten gestart. Hierbij is eerst een moeilijkheid met betrekking tot multi-core PC's opgelost.

5 Memo EV/M versie 0.8, 30 december In de testen voor het Havenbedrijf is al een grote variatie in de rekentijden voor identieke sommen geobserveerd, zie [4]. Deze hebben te maken met de tijd voor geheugentoegang, en met de Linux kernel-optie numa=on. Als de optie numa=on wordt gebruikt dan verdeelt Linux het geheugen over de verschillende cores, zodanig dat het geheugen per core voor die core sneller toegankelijk is dan het andere geheugen of dan dit geheugen voor de andere cores. Dit levert performancewinst op. Alleen kunnen rekenprocessen door de Linux kernel naar andere cores worden verhuisd, bijvoorbeeld als de kernel merkt dat de ene core veel zwaarder is belast dan een andere. Het blijkt dat het geheugen van zo'n rekenproces niet mee-verhuist, zodat berekeningen van een rekenproces na het verhuizen tot 20% langzamer gaan. Dit eect van multi-core PC's wordt gellustreerd door onze eerste performance-testen voor het CSM8-model (Triwaq-berekening, twee lagen), zie Figuren 1 en 2. In deze guren worden de geschaalde rekentijden getoond voor variatie van MMAX (ARRSIZM) in Figuur 1 en van NMAX (ARRSIZN) in Figuur 2. Per guur worden aparte graeken getoond voor de Linux PC \vortech25", met twee dual core AMD Opteron processoren en voor de Linux PC \vortech32", met twee quad core Intel Xeon processoren. In de guren wordt met de blauwe lijnen de gemiddelde (geschaalde) rekentijd van drie identieke runs getoond als functie van de parameter MMAX of NMAX. De rode lijnen laten de variatie in de gemeten rekentijden zien. Deze lopen van het minimum naar het maximum van de tijden per drie identieke runs. De guren 1 en 2 laten een grote variatie in de metingen zien. Deze is groter voor de machine met Xeon processoren dan voor de AMD Opteron-machine. In beide gevallen kan echter worden geconcludeerd dat de variatie tussen identieke runs van dezelfde orde van grootte is als de variatie in tijden voor runs met verschillende MMAX of NMAX. Op basis van deze experimenten is het dus moeilijk om echte eecten van variatie in MMAX en NMAX te herkennen in de metingen. De grote variatie in rekentijden voor identieke runs kan worden tegengegaan met behulp van het Linux taskset-commando. Met dit commando kunnen rekenprocessen hard op een specieke core worden gemapped c.q. vastgepind. Het resultaat hiervan voor het CSM8-model wordt getoond in de guren 3 en 4. Enerzijds is te zien dat de variatie in rekentijden sterk is gereduceerd, anderzijds is de benodigde tijd consequent aan de lage kant van de range van tijden uit guren 1 en 2. Het taskset-commando is voor de huidige testen op een ad-hoc manier in SIMONA verwerkt: alle sequentiele rekenprocessen die via de routine RunApplic van genproc.pm worden opgestart worden hard op core 3 (de vierde core) van de gebruikte machine gemapped. Dat heeft een aantal duidelijke beperkingen: Als de gebruikte machine minder dan vier cores bevat dan geeft taskset een foutmelding en wordt het programma niet opgestart; Als er meerdere SIMONA-programma's tegelijk worden opgestart zitten ze elkaar volledig in de weg.

6 Memo EV/M versie 0.8, 30 december Rekentijd per gridpunt per tijdstap voor CSM8, Triwaq, 2 lagen "niet vastgepind" MMAX Figuur 1: Geschaalde rekentijden voor het CSM8-model (Triwaq, 2 lagen) bij variatie van MMAX. Eerste serie experimenten, zonder harde mapping van berekeningen naar cores Rekentijd per gridpunt per tijdstap voor CSM8, Triwaq, 2 lagen "niet vastgepind" NMAX Figuur 2: Geschaalde rekentijden voor het CSM8-model (Triwaq, 2 lagen) bij variatie van NMAX. Eerste serie experimenten, zonder harde mapping van berekeningen naar cores.

7 Memo EV/M versie 0.8, 30 december Om de beloofde performance-winst van het taskset-commando te kunnen bereiken moet daarom een verjnd schema worden uitgewerkt. Daarbij is er een duidelijk onderscheid tussen een lokale PC waarop een som wordt opgestart, en andere PC's die voor een parallelle of domein decompositie berekening worden gebruikt. Op de eerste PC kan een Perl-procedure opvragen hoeveel cores de machine heeft, welke Waqpro-processen er al draaien en welke cores daarbij worden gebruikt. Van de andere PC's kan deze informatie niet worden opgevraagd. Voor het kiezen van cores voor parallelle berekeningen zien we de volgende mogelijkheden: 1. Op clusters waar een batch scheduling systeem wordt gebruikt kunnen de cores van een run uit de toegewezen hosts worden afgeleid. Bij gebruik van PBS gaat dit via de variabele exec host met als waarde bijvoorbeeld wlh23/1+wlh23/ Op andere clusters zou het eerste Waqpro-proces per machine op core 0 kunnen worden gemapped, het tweede op core 1, enz. Zolang er niet meer subdomeinen zijn dan cores en er slechts een parallelle run tegelijk wordt uitgevoerd hoeft hiervoor niets extras te worden gedaan. De gebruiker zou via een argument -exclusive yes kunnen opgeven dat dit het geval is en dat taskset daarom mag worden gebruikt. 3. Als er meer subdomeinen voorkomen dan cores dan moet het aantal cores per machine worden opgegeven. Dit kan via de hostfile kunnen worden gedaan, via het ppnargument per host. 4. Als er meer parallelle runs tegelijk op dezelfde machines kunnen worden uitgevoerd dan zouden de precieze cores door de gebruiker kunnen worden gespeciceerd. Dit zou via het -hostmap argument van waqpro.pl kunnen worden gedaan, op een manier vergelijkbaar met de exec host van PBS. Dit lijkt echter omslachtig: een gebruiker kan beter PBS installeren dan gebruik maken van deze mogelijkheid. 5. Voor sequentiele berekeningen en parallelle runs op een enkele multi-core machine, die niet via PBS zijn opgestart, kan waqpro.pm uitzoeken welke cores er goed kunnen worden gebruikt. 5 Performance-eecten van arraygroottes MMAX en NMAX Tenslotte zijn de performance-eecten van de arraygroottes ARRSIZM en ARRSIZN onderzocht. Voor het CSM8-model met TRIWAQ zijn de resultaten hiervan al gepresenteerd in Figuren 3 en 4. Er zijn ook testen uitgevoerd met het Zeedelta-model met Waqua, zie Figuren 5 en 6, en met het Maas-model, zie Figuren 7 en 8. De guren laten een duidelijke variatie in de rekentijden zien als functie van de arraygroottes MMAX en NMAX. Merk op dat de schaal van de guren wel steeds verschilt; in sommige guren is de variatie in de rekentijden slechts een paar procent (Figuur 7: Maas-model, MMAX, Intel Xeon: 1.5%), in andere gevallen meer dan tien procent (Figuur 5: Zeedelta, MMAX, AMD Opteron: 24%).

8 Memo EV/M versie 0.8, 30 december Rekentijd per gridpunt per tijdstap voor CSM8 model (Triwaq, 2 lagen) "vastgepind" MMAX Figuur 3: Geschaalde rekentijden voor het CSM8-model (Triwaq, 2 lagen) bij variatie van MMAX Rekentijd per gridpunt per tijdstap voor CSM8 model (Triwaq, 2 lagen) "vastgepind" NMAX Figuur 4: Geschaalde rekentijden voor het CSM8-model (Triwaq, 2 lagen) bij variatie van NMAX.

9 Memo EV/M versie 0.8, 30 december Rekentijd per gridpunt per tijdstap voor Zeedelta WQ model MMAX Figuur 5: Geschaalde rekentijden voor het Zeedelta-model (Waqua) bij variatie van MMAX Rekentijd per gridpunt per tijdstap voor Zeedelta WQ model NMAX Figuur 6: Geschaalde rekentijden voor het Zeedelta-model (Waqua) bij variatie van NMAX.

10 Memo EV/M versie 0.8, 30 december Rekentijd per gridpunt per tijdstap voor Maas model MMAX Figuur 7: Geschaalde rekentijden voor het Maas-model (Waqua) bij variatie van MMAX Rekentijd per gridpunt per tijdstap voor Maas model NMAX Figuur 8: Geschaalde rekentijden voor het Maas-model (Waqua) bij variatie van NMAX.

11 Memo EV/M versie 0.8, 30 december rekentijd per roosterpunt per tijdstap [µ s] Simona Zeedelta, Waqua Wasuxc, 2e halve stap subdomein 1 (rivieren) subdomein 2 (zeegebied) afmeting nmax modulo 256 Figuur 9: Gemiddelde rekentijd per roosterpunt voor het oplossen van de impulsvergelijking in subroutine wasuxc, afhankelijk van de afmeting nmax per subdomein. Zeedelta-model, twee subdomeinen. Opvallend is dat het gebruik van veelvouden van vier, acht of zestien in NMAX in veel gevallen voordelig is (Figuren 6 en 8), terwijl van machten van twee juist een nadelig eect werd verwacht. Ter vergelijking toont Figuur 9 de resultaten uit het onderzoek dat is uitgevoerd voor het Havenbedrijf [4]. In deze guur is een extreem sterk cache-eect te zien, waarbij de rekentijd soms meer dan verdubbelt wanneer er een ongunstige array-afmeting wordt gebruikt. Een aantal verschillen met de huidige testen is als volgt: 1. In de huidige testen kijken we naar de totale rekentijd in plaats van de tijd voor een enkele berekening (subroutine wasuxc); 2. we werken met de nieuwste moederversie (december 2008, revisie 2427) in plaats van simona , van voor de uniformering van Waqua en Triwaq; 3. we werken met een vast domein en varieren alleen de arraygroottes mmaxa en nmaxa, in plaats van te varieren met de roosteropdeling, waarbij ook het aantal roosterpunten verandert, het aantal rijen en kolommen, etc.; 4. we hebben de arraygroottes met stapjes van een over een bescheiden range opgehoogd in plaats van grote machten van twee op te zoeken. Voor het Zeedelta-model is 1568 een 32-voud, voor het Maas-model is 6016 een 128-voud.

12 Memo EV/M versie 0.8, 30 december Een andere mogelijke verklaring voor de onduidelijk uitkomsten uit de experimenten is dat de cache-eecten misschien heel gevoelig zijn voor het precieze model dat wordt gebruikt. Ook in Figuur 9 is te zien dat de variatie voor het ene subdomein veel groter is dan voor het andere. Misschien dat dat subdomein net op de grens zit van wat er in het cache-geheugen past, en dat het daardoor zo gevoelig is voor de layout van variabelen in het geheugen. 6 Conclusies en aanbevelingen In dit memo hebben we de invloed van de arraygroottes MMAX en NMAX op de performance van Waqua/Triwaq onderzocht. Hiervoor zijn extra opties toegevoegd aan de beschrijving van een model in de simulatie-invoerle. Ook zijn er uitbreidingen gemaakt aan de rapportage over de rekentijd door het programma Waqpro, en zijn er tijdelijke aanpassingen gemaakt voor het hard toewijzen van rekenprocessen aan verschillende cores van multi-core PC's. De aanleiding voor het huidige onderzoek was een onderzoek dat is uitgevoerd voor het Havenbedrijf Rotterdam, waar er een situatie was opgemerkt waarbij de performance twee keer slechter werd bij bepaalde machten van twee. Dit fenomeen is in het huidige onderzoek niet gereproduceerd. In de huidige testen is de invloed van de arraygroottes op de performance steeds kleiner dan zo'n 5%, behalve in een enkel geval voor het CSM8-model waar de performance plotseling 24% slechter is voor een speciale waarde van MMAX. Verder is opvallend dat machten van twee in het huidige onderzoek vaak juist voordelig in plaats van nadelig zijn. Op basis van de huidige resultaten zien we geen aanleiding om bepaalde arraygroottes te kiezen of juist te vermijden in Waqpre en/of Coppre. We stellen voor dat de opties ARRSIZM en ARRSIZN wel worden opgenomen in de moederversie van de programmatuur. Dat biedt gebruikers de mogelijkheid om te experimenteren met hun model. Ook zou de optie kunnen worden uitgebreid zodat er voor de simulatie van uitsnedes uit een groter model minder geheugen is vereist. Wat ons betreft is het gewenst dat er verder onderzoek wordt gedaan naar de bepalende factoren voor de rekentijd per domein. Ook zou het gebruik van het taskset-commando verder kunnen worden uitgewerkt. Hiermee wordt de performance op Linux PC's verbeterd en beter herhaalbaar gemaakt. Referenties [1] M.R.T. Roest. Parallel TRIWAQ on a Cray T3E and on an IBM SP2. Technical Report TR97-03, VORtech, P.O.Box 260, 2600 AG Delft, the Netherlands, July By order of RIKZ. [2] E.A.H. Vollebregt. Parallel Software Development Techniques for Shallow Water Models. PhD thesis, Delft University of Technology, 1997.

13 Memo EV/M versie 0.8, 30 december [3] E.A.H. Vollebregt. Testen met het Scalwest model op het Linux-cluster van WLH. Memo EV/M04.066, versie 1.0, VORtech, Juli [4] E.A.H. Vollebregt. Onderzoek naar de performance van WAQUA/TRIWAQ op multi-core Opteron-systemen. Memo EV/M07.061, VORtech, Oktober [5] E.A.H. Vollebregt. Performance-testen van de upgrade van het linux-cluster van WLH. Memo EV/M07.009, versie 0.9, VORtech, Februari 2007.

VORtech Computing. Experts in Technisch Rekenwerk MEMO. Ontwerp en prototyping van 3D overlaten in TRIWAQ. EV/M07.077 Datum 2 januari 2008

VORtech Computing. Experts in Technisch Rekenwerk MEMO. Ontwerp en prototyping van 3D overlaten in TRIWAQ. EV/M07.077 Datum 2 januari 2008 Experts in Technisch Rekenwerk MEMO EV/M7.77 Datum 2 januari 28 Auteur(s) Onderwerp dr.ir. E.A.H. Vollebregt Postbus 26 26 AG DELFT tel. 15-285 5 fax. 15-285 6 vortech@vortech.nl Ontwerp en prototyping

Nadere informatie

VORtech Computing Memo EV/M versie 0.9, 17 november

VORtech Computing Memo EV/M versie 0.9, 17 november Experts in Technisch Rekenwerk MEMO EV/M06.074 Datum 17 november 2006 Auteur(s) Onderwerp Edwin Vollebregt Postbus 260 2600 AG DELFT tel. 015-285 0125 fax. 015-285 0126 vortech@vortech.nl Voortgang uniformering

Nadere informatie

Memo. 1 Inleiding. 2 Testopstelling. 2.1 Simona. 2.2 Configuratie

Memo. 1 Inleiding. 2 Testopstelling. 2.1 Simona. 2.2 Configuratie Memo Aan : M. Elorche / E. Spee Van : M. Wakker / P. van den Bosch Paraaf : Onderwerp : Testen Uniformering Waqua / Triwaq Datum : 28 september 2007 Kopie(en) : Projectnummer : A1681.37 1 Inleiding Medio

Nadere informatie

VORtech Computing. Experts in Technisch Rekenwerk MEMO. Testen met Zeedelta-model t.b.v. fase 4 uniformering WAQUA/TRIWAQ

VORtech Computing. Experts in Technisch Rekenwerk MEMO. Testen met Zeedelta-model t.b.v. fase 4 uniformering WAQUA/TRIWAQ Experts in Technisch Rekenwerk MEMO EV/M6.57 Datum 27 september 26 Auteur(s) Onderwerp Documentinformatie Edwin Vollebregt Postbus 26 26 AG DELFT tel. 15-285 125 fax. 15-285 126 vortech@vortech.nl Testen

Nadere informatie

VORtech Computing. Experts in Technisch Rekenwerk MEMO. Onderzoek van testresultaten over de uniformering van Waqua en Triwaq

VORtech Computing. Experts in Technisch Rekenwerk MEMO. Onderzoek van testresultaten over de uniformering van Waqua en Triwaq Experts in Technisch Rekenwerk MEMO EV/M08.013 Datum 11 februari 2008 Auteur(s) Onderwerp dr.ir. E.A.H. Vollebregt Postbus 260 2600 AG DELFT tel. 015-285 0125 fax. 015-285 0126 vortech@vortech.nl Onderzoek

Nadere informatie

VORtech Computing. Experts in Technisch Rekenwerk MEMO. Testverslag n.a.v. melding 84610: vervolmaking Waqua-met-Costa. EL/M Datum

VORtech Computing. Experts in Technisch Rekenwerk MEMO. Testverslag n.a.v. melding 84610: vervolmaking Waqua-met-Costa. EL/M Datum Experts in Technisch Rekenwerk MEMO EL/M08.086 Datum 28-11-2008 Auteur(s) Onderwerp Documentinformatie Erwin Loots Testverslag n.a.v. melding 84610: vervolmaking Waqua-met-Costa Postbus 260 2600 AG DELFT

Nadere informatie

VORtech Computing. Experts in Technisch Rekenwerk MEMO. Verwerking van diagonale overlaten in WAQUA. BvtH/M08.079. Onderwerp. Documentinformatie

VORtech Computing. Experts in Technisch Rekenwerk MEMO. Verwerking van diagonale overlaten in WAQUA. BvtH/M08.079. Onderwerp. Documentinformatie Experts in Technisch Rekenwerk Postbus 260 2600 AG DELFT MEMO Datum Auteur(s) Onderwerp BvtH/M08.079 24-nov-2008 Bas van 't Hof Verwerking van diagonale overlaten in WAQUA tel. 015-285 0125 fax. 015-285

Nadere informatie

VORtech Computing. Experts in Technisch Rekenwerk MEMO. Onderzoek van ux-limiters voor het transportgedeelte van Waqua/Triwaq

VORtech Computing. Experts in Technisch Rekenwerk MEMO. Onderzoek van ux-limiters voor het transportgedeelte van Waqua/Triwaq Experts in Technisch Rekenwerk MEMO EV/M8.84 Datum 4 december 28 Auteur(s) Onderwerp Edwin Vollebregt Postbus 26 26 AG DELFT tel. 5-285 25 fax. 5-285 26 vortech@vortech.nl Onderzoek van ux-limiters voor

Nadere informatie

Optimale koppeling in domein-decompositieberekeningen

Optimale koppeling in domein-decompositieberekeningen Experts in Technisch Rekenwerk Postbus 26 26 AG DELFT MEMO BvtH/M7.47 Datum 5 juli 28 Auteur(s) Onderwerp Bas van 't Hof Optimale koppeling in domein-decompositieberekeningen tel. 5-285 25 fax. 5-285 26

Nadere informatie

Simona2011-RC: 64-bit Linux

Simona2011-RC: 64-bit Linux Simona2011-RC: 64-bit Linux Simona2011-RC Belangrijkste wijzigingen in Simona2011-RC Netcdf in waqwnd Barriersturing over domeingrenzen Visipart geschikt voor DDHOR Nieuw platform: linux64 met openmpi

Nadere informatie

Simona gebruikersmiddag. Huib Tanis (Awista)

Simona gebruikersmiddag. Huib Tanis (Awista) Simona gebruikersmiddag Huib Tanis (Awista) Simona2014 major release Performance op Rijkswaterstaat rekencomputers Simona2014 release Upgrade compiler verschillen door afronding wijziging in uitvoer (bijv.

Nadere informatie

VORtech Computing. Experts in Technisch Rekenwerk MEMO. Voortgangsverslag over fase 2 van het droogvalproject. EV/M Datum 31 augustus 2004

VORtech Computing. Experts in Technisch Rekenwerk MEMO. Voortgangsverslag over fase 2 van het droogvalproject. EV/M Datum 31 augustus 2004 Experts in Technisch Rekenwerk MEMO EV/M04.079 Datum 31 augustus 2004 Auteur(s) Onderwerp Edwin Vollebregt Postbus 260 2600 AG DELFT tel. 015-285 0125 fax. 015-285 0126 vortech@vortech.nl Voortgangsverslag

Nadere informatie

COSTA is voortaan niet meer met een oudere versie van WAQPRO gekoppeld, maar met de nieuwste;

COSTA is voortaan niet meer met een oudere versie van WAQPRO gekoppeld, maar met de nieuwste; Experts in Technisch Rekenwerk MEMO BvtH/M08.042 Datum 12-06-2008 Auteur(s) Onderwerp Bas van t Hof en Nils van Velzen Koppeling van WAQUA aan COSTA en OpenDA Postbus 260 2600 AG DELFT tel. 015-285 0125

Nadere informatie

HANDS-ON TRAINING DOMEIN DECOMPOSITIE Cursusboek Module 2

HANDS-ON TRAINING DOMEIN DECOMPOSITIE Cursusboek Module 2 HANDS-ON TRAINING DOMEIN DECOMPOSITIE Cursusboek Module 2 HANDS-ON TRAINING DOMEIN DECOMPOSITIE Cursusboek Module 2 Version : 1.0, oktober 2002 Maintenance : see www.helpdeskwater.nl/waqua Copyright :

Nadere informatie

VORtech Computing. Experts in Technisch Rekenwerk MEMO. Verschillen tussen simulaties van het Markermeer met globale wind en met SVWP

VORtech Computing. Experts in Technisch Rekenwerk MEMO. Verschillen tussen simulaties van het Markermeer met globale wind en met SVWP Experts in Technisch Rekenwerk MEMO EV/M4.82 Datum 26 augustus 24 Auteur(s) Onderwerp Edwin Vollebregt Postbus 26 26 AG DELFT tel. 15-285 125 fax. 15-285 126 vortech@vortech.nl Verschillen tussen simulaties

Nadere informatie

Three Ships CDS opschalingsdocument Overzicht server configuratie voor Three Ships CDS

Three Ships CDS opschalingsdocument Overzicht server configuratie voor Three Ships CDS CDS opschalingsdocument Overzicht server configuratie voor CDS 1. Algemeen Dit document geeft een overzicht van een aantal mogelijke hardware configuraties voor het inrichten van een serveromgeving voor

Nadere informatie

RAPPORT PERFORMANCETEST QUESTIONMARK

RAPPORT PERFORMANCETEST QUESTIONMARK RAPPORT PERFORMANCETEST QUESTIONMARK AOC RAAD Door: Marcel Verberkt Stoas Learning Systems Uitgevoerd : 04 mei 2010 INHOUD AOC Raad... 1 Inhoud... 2 Inleiding... 3 Inleiding... 3 Doelstelling... 4 Opzet

Nadere informatie

- Rijkswaterstaat Water, Verkeer en Leefomgeving. Factsheet omgaan met rekentijden Ringtoets

- Rijkswaterstaat Water, Verkeer en Leefomgeving. Factsheet omgaan met rekentijden Ringtoets Zuiderwagenplein 2 8224 AD LELYSTAD Postbus 2232 3500 GE UTRECHT T 088 7973701 www.rijkswaterstaat.nl Factsheet omgaan met rekentijden Ringtoets Bijlage(n) V1.0: 1 maart 2017 V1.1: 3 april 2017: update

Nadere informatie

Detailontwerp van de Domein Decompositie in WAQUA en TRIWAQ. Technisch Rapport TR01-06 versie 2.6 (1 april 2015)

Detailontwerp van de Domein Decompositie in WAQUA en TRIWAQ. Technisch Rapport TR01-06 versie 2.6 (1 april 2015) Experts in Technisch Rekenwerk Postbus 260 2600 AG DELFT tel. 015-285 0125 fax. 015-285 0126 vortech@vortech.nl Detailontwerp van de Domein Decompositie in WAQUA en TRIWAQ Technisch Rapport TR01-06 versie

Nadere informatie

Detailontwerp van de Domein Decompositie in WAQUA en TRIWAQ. Technisch Rapport TR01-06 versie 2.6 (4 april 2014)

Detailontwerp van de Domein Decompositie in WAQUA en TRIWAQ. Technisch Rapport TR01-06 versie 2.6 (4 april 2014) Experts in Technisch Rekenwerk Postbus 260 2600 AG DELFT tel. 015-285 0125 fax. 015-285 0126 vortech@vortech.nl Detailontwerp van de Domein Decompositie in WAQUA en TRIWAQ Technisch Rapport TR01-06 versie

Nadere informatie

ViSoft Premium. Nieuw in Update 2011-2 1 NIEUWE FUNCTIES. worden dan automatisch alle profielen vervangen en in 3D getoond.

ViSoft Premium. Nieuw in Update 2011-2 1 NIEUWE FUNCTIES. worden dan automatisch alle profielen vervangen en in 3D getoond. ViSoft Premium Nieuw in Update 2011-2 1 NIEUWE FUNCTIES 1.1 SCHLÜTER PROFIEL-VARIATIES worden dan automatisch alle profielen vervangen en in 3D getoond. De verbeterde manier om profielen te selecteren

Nadere informatie

VORtech Computing. Experts in Technisch Rekenwerk MEMO. Testverslag aangaande implementatie van getijopwekkende krachten. AV/M Datum 29 mei 2008

VORtech Computing. Experts in Technisch Rekenwerk MEMO. Testverslag aangaande implementatie van getijopwekkende krachten. AV/M Datum 29 mei 2008 Experts in Technisch Rekenwerk Postbus 260 2600 AG DELFT MEMO AV/M08.035 Datum 29 mei 2008 Auteur(s) Onderwerp Documentinformatie Arie Verhoeven Testverslag aangaande implementatie van getijopwekkende

Nadere informatie

Introductie Parallel Rekenen en Domein Decompositie

Introductie Parallel Rekenen en Domein Decompositie Introductie Parallel Rekenen en Domein Decompositie Cursus Domein Decompositie en Parallel Rekenen in SIMONA Module 1. Edwin Vollebregt, VORtech Computing Inhoud Waarom parallel rekenen? Geschiedenis parallel

Nadere informatie

RAM optimaliseren: Cacheman

RAM optimaliseren: Cacheman RAM optimaliseren: Cacheman Windows beheert het geheugen op haar eigen manier, zonder dat u daar in principe veel invloed op heeft. Het programma Cacheman van Outertech kan daar verandering in brengen.

Nadere informatie

SIG. HVH en Huursombenadering

SIG. HVH en Huursombenadering SIG HVH en Huursombenadering 26-01- 2017 AGENDA JAARLIJKSE HUURVERHOGING Bevindingen n.a.v. eerste praktijkervaringen HUURSOMBENADERING Wet- en regelgeving Voorgestelde oplossing Planning en advies Verslag

Nadere informatie

AFO 142 Titel Aanwinsten Geschiedenis

AFO 142 Titel Aanwinsten Geschiedenis AFO 142 Titel Aanwinsten Geschiedenis 142.1 Inleiding Titel Aanwinsten Geschiedenis wordt gebruikt om toevoegingen en verwijderingen van bepaalde locaties door te geven aan een centrale catalogus instantie.

Nadere informatie

informatica. hardware. overzicht. moederbord CPU RAM GPU architectuur (vwo)

informatica. hardware. overzicht. moederbord CPU RAM GPU architectuur (vwo) informatica hardware overzicht moederbord CPU RAM GPU architectuur (vwo) 1 moederbord basis van de computer componenten & aansluitingen chipset Northbridge (snel) Southbridge ("traag") bussen FSB/HTB moederbord

Nadere informatie

Automatisering van de calibratie van WAQUA riviermodellen

Automatisering van de calibratie van WAQUA riviermodellen Experts in Technisch Rekenwerk MEMO EV/M04.101 Datum 1 november 2006 Auteur(s) Onderwerp Documentinformatie E.A.H. Vollebregt, C. van Velzen Automatisering van de calibratie van WAQUA riviermodellen Postbus

Nadere informatie

VORtech Computing. Experts in Technisch Rekenwerk MEMO. EV/M Datum 18 augustus 2009

VORtech Computing. Experts in Technisch Rekenwerk MEMO. EV/M Datum 18 augustus 2009 Experts in Technisch Rekenwerk MEMO EV/M9.45 Datum 18 augustus 29 Auteur(s) Edwin Vollebregt Postbus 26 26 AG DELFT tel. 15-285 125 fax. 15-285 126 vortech@vortech.nl Onderwerp Analyse van het gedrag van

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/28464 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Jeroen Bédorf Title: The gravitational billion body problem / Het miljard deeltjes

Nadere informatie

Tips & Trucs ARCHICAD 117: Programma van Eisen add-on voor KeyMembers

Tips & Trucs ARCHICAD 117: Programma van Eisen add-on voor KeyMembers Tips & Trucs ARCHICAD 117: Programma van Eisen add-on voor KeyMembers Met de Programma van Eisen add-on kan eenvoudig een programma van eisen worden ingelezen vanuit een excel bestand, waarbij snel zones

Nadere informatie

Hoofdstuk 26: Modelleren in Excel

Hoofdstuk 26: Modelleren in Excel Hoofdstuk 26: Modelleren in Excel 26.0 Inleiding In dit hoofdstuk leer je een aantal technieken die je kunnen helpen bij het voorbereiden van bedrijfsmodellen in Excel (zie hoofdstuk 25 voor wat bedoeld

Nadere informatie

Informatica: C# WPO 12

Informatica: C# WPO 12 Informatica: C# WPO 12 1. Inhoud Datacontainers, bestanden uitlezen, bestanden schrijven en data toevoegen aan en bestand, csv-bestanden 2. Oefeningen Demo 1: Point2D Demo 2: Notepad Demo 3: Read CSV-file

Nadere informatie

RELEASE NOTES. (april 2014)

RELEASE NOTES. (april 2014) RELEASE NOTES MAJOR RELEASE Simona2014 (april 2014) Deltares voert het beheer en onderhoud aan de Simona-software uit op basis van de Service Level Agreement (SLA) met het Ministerie van Infrastructuur

Nadere informatie

RELEASE NOTES UPDATE RELEASE SIMONA0612 (december 2006)

RELEASE NOTES UPDATE RELEASE SIMONA0612 (december 2006) RELEASE NOTES UPDATE RELEASE SIMONA0612 (december 2006) RIJKSWATERSTAAT RIKZ Inhoud Inhoud... 2 1. Inleiding... 3 2. Informatie voor gebruikers... 3 2.1 Niet-hydrostatisch rekenen in TRIWAQ... 3 2.2 Horizontaal

Nadere informatie

Cover Page. Author: Vu, Van Thieu Title: Opportunities for performance optimization of applications through code generation Issue Date:

Cover Page. Author: Vu, Van Thieu Title: Opportunities for performance optimization of applications through code generation Issue Date: Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/18622 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Vu, Van Thieu Title: Opportunities for performance optimization of applications

Nadere informatie

Ontwerpdocument: Operationaliseren WAQUA in COSTA

Ontwerpdocument: Operationaliseren WAQUA in COSTA Experts in Technisch Rekenwerk MEMO 07.058 Datum 3 december 2007 Auteur(s) Onderwerp Documentinformatie Erwin Loots Ontwerpdocument: Operationaliseren WAQUA in COSTA Postbus 260 2600 AG DELFT tel. 015-285

Nadere informatie

Van Dale Elektronisch groot woordenboek versie 4.5 activeren en licenties beheren

Van Dale Elektronisch groot woordenboek versie 4.5 activeren en licenties beheren De nieuwste editie van dit document is altijd online beschikbaar: Activeren en beheren licenties Inhoudsopgave Van Dale Elektronisch groot woordenboek versie 4.5 activeren Automatisch activeren via internet

Nadere informatie

RELEASE NOTES MAJOR RELEASE SIMONA2009 (november 2009)

RELEASE NOTES MAJOR RELEASE SIMONA2009 (november 2009) RELEASE NOTES MAJOR RELEASE SIMONA2009 (november 2009) RIJKSWATERSTAAT Inhoud Inhoud... 2 1. Inleiding... 3 2. Informatie voor gebruikers... 3 2.1 Meenemen van getij-opwekkende krachten in de berekening...

Nadere informatie

november 2018 Nieuwsbrief KPP-project Hydraulica Programmatuur

november 2018 Nieuwsbrief KPP-project Hydraulica Programmatuur november 2018 Nieuwsbrief KPP-project Hydraulica Programmatuur Een belangrijk deel van het budget is besteed aan regulier beheer en onderhoud van deze softwaresystemen inclusief het uitbrengen van releases.

Nadere informatie

Hardwarevereisten RAID. Geheugen

Hardwarevereisten RAID. Geheugen Hardwarevereisten Wij raden u aan om bij een nieuw aan te schaffen server altijd de op dat moment meest recente processortechnologie te gebruiken. Wilt u Ridder iq installeren op een bestaande server,

Nadere informatie

Modelleren C Appels. Christian Vleugels Sander Verkerk Richard Both. 2 april 2010. 1 Inleiding 2. 3 Data 3. 4 Aanpak 3

Modelleren C Appels. Christian Vleugels Sander Verkerk Richard Both. 2 april 2010. 1 Inleiding 2. 3 Data 3. 4 Aanpak 3 Modelleren C Appels Christian Vleugels Sander Verkerk Richard Both 2 april 2010 Inhoudsopgave 1 Inleiding 2 2 Probleembeschrijving 2 3 Data 3 4 Aanpak 3 5 Data-analyse 4 5.1 Data-analyse: per product.............................

Nadere informatie

Bijlage 8. Testprogramma brandreactiemodulen LBK

Bijlage 8. Testprogramma brandreactiemodulen LBK Bijlage 8 Testprogramma brandreactiemodulen LBK INHOUDSOPGAVE 1 Algemeen... 1 1.1 Introductie... 1 2 Algemene Setup Instructies... 2 2.1 Setup instructies... 2 2.2 Programma start... 2 3 Configureren...

Nadere informatie

RELEASE NOTES. (april 2010)

RELEASE NOTES. (april 2010) RELEASE NOTES MAJOR RELEASE SIMONA2010 (april 2010) Deltares voert het beheer en onderhoud aan de SIMONA-software uit op basis van de Service Level Agreements (SLA) met het Ministerie van Verkeer en Waterstaat.

Nadere informatie

VORtech Computing. Experts in Technisch Rekenwerk MEMO. Strategie voor roteren en transleren van modellen in IPW. EV/M Datum 7 juni 2007

VORtech Computing. Experts in Technisch Rekenwerk MEMO. Strategie voor roteren en transleren van modellen in IPW. EV/M Datum 7 juni 2007 Experts in Technisch Rekenwerk MEMO EV/M07.037 Datum 7 juni 2007 Auteur(s) Onderwerp dr.ir. E.A.H. Vollebregt Postbus 260 2600 AG DELFT tel. 015-285 0125 fax. 015-285 0126 vortech@vortech.nl Strategie

Nadere informatie

Installatie handleiding Reinder.NET.Optac

Installatie handleiding Reinder.NET.Optac Installatie handleiding Reinder.NET.Optac Versie : 2012.1.0.1 Inhoudsopgave 1 Systeemvereisten... 2 2 Pincode... 2 3 Licentie... 2 4 Installatie... 2 5 Eerste gebruik... 4 Titel Pagina 1 van 6 23-1-2012

Nadere informatie

Informatica: C# WPO 13

Informatica: C# WPO 13 Informatica: C# WPO 13 1. Inhoud Bestanden uitlezen, bestanden schrijven en data toevoegen aan een bestand, csv-bestanden 2. Oefeningen Demo 1: Notepad Demo 2: Read CSV-file Demo 3: Write CSV-file A: Plot

Nadere informatie

COSTA. OpenDA/COSTA voor operationele modellen en kalibratie rivier toepassingen. Nils van Velzen. Simona gebruikersdag Oktober 2009. www.costapse.

COSTA. OpenDA/COSTA voor operationele modellen en kalibratie rivier toepassingen. Nils van Velzen. Simona gebruikersdag Oktober 2009. www.costapse. www.costapse.org OpenDA/COSTA voor operationele modellen en kalibratie rivier toepassingen Nils van Velzen Simona gebruikersdag Oktober 2009 www.costapse.org Overzicht Data assimilatie en model kalibratie

Nadere informatie

10. Module Volume Berekening... 1

10. Module Volume Berekening... 1 10. Module Volume Berekening... 1 10.1. Inleiding...1 10.2. Icoonomschrijving...2 10.2.1. Nieuw... 3 10.2.2. Herstellen... 3 10.2.3. Wijzig... 3 10.2.4. Aanpassen... 4 10.3. Volume...5 10.3.1. Ontwerphoogte...

Nadere informatie

Handleiding Icespy MR software

Handleiding Icespy MR software Handleiding Icespy MR software Versie 4.40.04 Wij danken u voor de aanschaf van deze IceSpy producten en adviseren u om deze handleiding goed door te nemen. 2 INHOUDSOPGAVE: 1. Installeren van de software...

Nadere informatie

Handleiding Sonus Communicator voor Rion NL-22 - NL-32

Handleiding Sonus Communicator voor Rion NL-22 - NL-32 versie: V1.0 projectnummer: 04023 datum: oktober 2004 Postbus 468 3300 AL Dordrecht 078 631 21 02 2004, Dordrecht, The Netherlands Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd,

Nadere informatie

VirtualBox: hoe werkt het?

VirtualBox: hoe werkt het? VirtualBox: hoe werkt het? Handleiding van Auteur: ReD123NaX Oktober 2014 VirtualBox: hoe werkt het? In deze nieuwsbrief ga ik wat vertellen over virtualisatie. Virtualisatie is dé uitkomst wanneer je

Nadere informatie

MINIMALE SYSTEEMEISEN. Vakware 6

MINIMALE SYSTEEMEISEN. Vakware 6 MINIMALE SYSTEEMEISEN Vakware 6 INHOUDSOPGAVE INLEIDING... 3 1. BESTURINGSSYSTEMEN... 4 2. WEBAPPLICATIES... 5 2.1 Vakware Digitale Werkbon... 5 3. HARDWARE-EISEN... 6 3.1 Database server(s)... 6 3.2 Werkstation(s)/client(s)...

Nadere informatie

Systeemeisen. CA4000 Versie Aanvullende informatie. Artikelnummer: CA4000

Systeemeisen. CA4000 Versie Aanvullende informatie. Artikelnummer: CA4000 Systeemeisen CA4000 Versie 1.0.50.72 Aanvullende informatie Artikelnummer: CA4000 Versie: 13-4-2018 Inleiding Geachte gebruiker, Deze handleiding bevat de systeem eisen waaraan een systeem moet voldoen

Nadere informatie

De nieuwste editie van dit document is altijd online beschikbaar: Activeren en beheren licenties

De nieuwste editie van dit document is altijd online beschikbaar: Activeren en beheren licenties De nieuwste editie van dit document is altijd online beschikbaar: Activeren en beheren licenties Inhoudsopgave Van Dale Elektronisch groot woordenboek versie 5.0 activeren... 2 Automatisch activeren via

Nadere informatie

3. Structuren in de taal

3. Structuren in de taal 3. Structuren in de taal In dit hoofdstuk behandelen we de belangrijkst econtrolestructuren die in de algoritmiek gebruikt worden. Dit zijn o.a. de opeenvolging, selectie en lussen (herhaling). Vóór we

Nadere informatie

Practicum algemeen. 1 Diagrammen maken 2 Lineair verband en evenredig verband 3 Het schrijven van een verslag

Practicum algemeen. 1 Diagrammen maken 2 Lineair verband en evenredig verband 3 Het schrijven van een verslag Practicum algemeen 1 Diagrammen maken 2 Lineair verband en evenredig verband 3 Het schrijven van een verslag 1 Diagrammen maken Onafhankelijke grootheid en afhankelijke grootheid In veel experimenten wordt

Nadere informatie

RELEASE NOTES UPDATE RELEASE SIMONA0709 (september 2007)

RELEASE NOTES UPDATE RELEASE SIMONA0709 (september 2007) RELEASE NOTES UPDATE RELEASE SIMONA0709 (september 2007) RIJKSWATERSTAAT RIKZ Inhoud Inhoud... 2 1. Inleiding... 3 2. Informatie voor gebruikers... 3 2.1 Samenvoeging van de rekenkernen van WAQUA en TRIWAQ...

Nadere informatie

Numerieke benadering van vierkantwortels

Numerieke benadering van vierkantwortels HP Prime Grafische Rekenmachine Numerieke benadering van vierkantwortels Doel: De waarde van een vierkantswortel met een recursieve rij benaderen, het schrijven van een klein programma. Sleutelwoorden:

Nadere informatie

emaxx Systeem eisen ManagementPortaal voor de ZakenMagazijn database

emaxx Systeem eisen ManagementPortaal voor de ZakenMagazijn database emaxx Systeem eisen ManagementPortaal voor de ZakenMagazijn database Datum: 25-09-2007 Auteur: ing. E.L. Floothuis Versie: 0.1 Status: Concept Kopersteden 22-4 Postbus 157 7500 AD Enschede Tel: 053 48

Nadere informatie

Catalogger 9.0 features

Catalogger 9.0 features features Catalogger software maakt het onderhouden van productassortimenten en het genereren van catalogi steeds eenvoudiger. Versie 9.0 zit vol met nieuwe features en verbeteringen. Vanaf nu is er Unicode

Nadere informatie

De digitale windtunnel

De digitale windtunnel De digitale windtunnel CFD modellen. Erik den Tonkelaar(DGMR), Hannes Sanders(ARCADIS) De digitale windtunnel In deze presentatie: CFD in het algemeen Onderzoek WinMiskan in kader van COB Voor- en nadelen

Nadere informatie

Beschrijving toolset Netwerk/Protocol/Applicatie test Datum 11 januari 2012 Auteur Louis de Wolff Versie 1.0

Beschrijving toolset Netwerk/Protocol/Applicatie test Datum 11 januari 2012 Auteur Louis de Wolff Versie 1.0 Beschrijving toolset Netwerk/Protocol/Applicatie test Datum 11 januari 2012 Auteur Louis de Wolff Versie 1.0 Netwerk evaluatie tools Inleiding In een pakket geschakelde netwerk gebeurt de communicatie

Nadere informatie

VBA voor doe het Zelvers deel 22. Handleiding van Helpmij.nl. Auteur: leofact

VBA voor doe het Zelvers deel 22. Handleiding van Helpmij.nl. Auteur: leofact VBA voor doe het Zelvers deel 22 Handleiding van Helpmij.nl Auteur: leofact december 2015 Vorige aflevering In de vorige aflevering werden de regular expressions behandeld. Voor VBA zijn deze beschikbaar

Nadere informatie

Percentage afwijkingen groter dan vijf decibel

Percentage afwijkingen groter dan vijf decibel Om beter op zoek te kunnen gaan waar er verbeteringen kunnen toegevoegd worden aan de algoritmes heb ik een hulpfunctie gemaakt die in plaats van het interpoleren tussen fingerprints slechts de positie

Nadere informatie

Cloud Computing: Met HPC in de wolken Ron Trompert

Cloud Computing: Met HPC in de wolken Ron Trompert Cloud Computing: Met HPC in de wolken Ron Trompert Wat is Cloud computing Voorbeelden Cloud Soorten Cloud SaaS (Software as a Service) Software die als een dienst wordt aangeboden, bijv. google calendar,

Nadere informatie

RELEASE NOTES UPDATE RELEASE SIMONA0712 (december 2007)

RELEASE NOTES UPDATE RELEASE SIMONA0712 (december 2007) RELEASE NOTES UPDATE RELEASE SIMONA0712 (december 2007) RIJKSWATERSTAAT RIKZ Inhoud Inhoud... 2 1. Inleiding... 3 2. Informatie voor gebruikers... 3 2.1 Grootschalige vernieuwing van het temperatuurmodel

Nadere informatie

Stoomboot & de toekomst

Stoomboot & de toekomst Stoomboot & de toekomst W. Verkerke (ATLAS) Wat is stoomboot Gebruikers definitie van concept stoomboot Op basis van gesprekken met ATLAS/LHCb/ALICE/Astro Lokale batch faciliteit met de volgende definierende

Nadere informatie

Friesland College Leeuwarden

Friesland College Leeuwarden Voorwoord In dit project vertel ik wat Open Source is en wat ik daarover heb gevonden. Ik laat zien hoe ik een Virtuele machine geschikt maak voor Dual Boot. Dan laat ik zien hoe je 2 besturingssystemen

Nadere informatie

8. Module Digitaal Terrein Model (DTM) aanmaken... 1

8. Module Digitaal Terrein Model (DTM) aanmaken... 1 8. Module Digitaal Terrein Model (DTM) aanmaken... 1 8.1. Inleiding...1 8.2. Icoonomschrijving...2 8.2.1. Nieuw... 3 8.2.2. Herstellen... 3 8.2.3. Wijzig... 3 8.2.4. Aanpassen... 4 8.3. Het Begin...5 8.4.

Nadere informatie

Introductie Domein Decompositie en Parallel Rekenen in SIMONA Cursusboek Module 1

Introductie Domein Decompositie en Parallel Rekenen in SIMONA Cursusboek Module 1 Introductie Domein Decompositie en Parallel Rekenen in SIMONA Cursusboek Module 1 Introductie Domein Decompositie en Parallel Rekenen in SIMONA Cursusboek Module 1 Version : 1.0, oktober 2002 Maintenance

Nadere informatie

Tips & Tricks: Tip van de maand december 2011. NX CAE NX Nastran: Memory optimalisatie buffsize f06 output

Tips & Tricks: Tip van de maand december 2011. NX CAE NX Nastran: Memory optimalisatie buffsize f06 output Tips & Tricks: Tip van de maand december 2011 NX CAE NX Nastran: Memory optimalisatie buffsize f06 output Door: Christophe Vandevelde In de techtip van augustus hebben we het gehad over de hardware optimalisatie

Nadere informatie

Wat is OpenFOAM? OpenFOAM 1 is sterk in opkomst als een gratis. en serieus alternatief voor dure commerciële

Wat is OpenFOAM? OpenFOAM 1 is sterk in opkomst als een gratis. en serieus alternatief voor dure commerciële OpenFOAM 1 is sterk in opkomst als een gratis Wat is OpenFOAM? en serieus alternatief voor dure commerciële CFD pakketten. Het heeft grote voordelen ten opzichte van bestaande pakketten en daarmee is het

Nadere informatie

4/5 Installatieservers

4/5 Installatieservers Netwerk Services 4/5 Installatieservers 4/5.1 Een Su SE -installatieserver maken 4/5.1.1 Inleiding Als u maar één server te installeren hebt, doet u dat natuurlijk vanaf de installatie-dvd. Als er meerdere

Nadere informatie

Gebruikershandleiding

Gebruikershandleiding 0.1 BGT Controleservice Gebruikershandleiding Datum 6 maart 2014 Versie 1.3 Inhoudsopgave 1 Inleiding...3 2 Eisen aan de levering...4 3 Uit te voeren controles...5 4 Uitvoering Controle...6 4.1 Controleren

Nadere informatie

n-queens minimale dominantie verzamelingen Chessboard Domination on Programmable Graphics Hardware door Nathan Cournik

n-queens minimale dominantie verzamelingen Chessboard Domination on Programmable Graphics Hardware door Nathan Cournik n-queens minimale dominantie verzamelingen Chessboard Domination on Programmable Graphics Hardware door Nathan Cournik Rick van der Zwet 4 augustus 2010 Samenvatting Dit schrijven zal

Nadere informatie

MULTIMEDIABOX.nl Custom made solutions hardware & software. Advanced Menu

MULTIMEDIABOX.nl Custom made solutions hardware & software. Advanced Menu MULTIMEDIABOX.nl Custom made solutions hardware & software Advanced Menu Datum: 07-06-2011 Versie: V0.01 Auteur: Multimediabox.nl RVB Plaats: Eindhoven 1 Waarschuwing: In dit document kunnen instellingen

Nadere informatie

VAARDIGHEDEN EXCEL. MEETWAARDEN INVULLEN In de figuur hieronder zie je twee keer de ingevoerde meetwaarden, eerst ruw en daarna netjes opgemaakt.

VAARDIGHEDEN EXCEL. MEETWAARDEN INVULLEN In de figuur hieronder zie je twee keer de ingevoerde meetwaarden, eerst ruw en daarna netjes opgemaakt. VAARDIGHEDEN EXCEL Excel is een programma met veel mogelijkheden om meetresultaten te verwerken, maar het was oorspronkelijk een programma voor boekhouders. Dat betekent dat we ons soms in bochten moeten

Nadere informatie

Op dit moment is ons gehele hosting cluster om NFS heen gebouwd waardoor zo maar overstappen geen optie is.

Op dit moment is ons gehele hosting cluster om NFS heen gebouwd waardoor zo maar overstappen geen optie is. Inleiding In onze huidige omgevingen maken we voor bijna 1% gebruik van NFS. Het is bij ons intern bekend dat NFS op sommige punten steken laat vallen, denk hierbij aan performance, maar ook aan locking

Nadere informatie

Orbis Software. Debman4U. Release Notes2.10. Dit document bevat de Release Notes van Debman4U V2.10

Orbis Software. Debman4U. Release Notes2.10. Dit document bevat de Release Notes van Debman4U V2.10 Orbis Software Debman4U Release Notes2.10 Dit document bevat de Release Notes van Debman4U V2.10 Inhoudsopgave 1. 0 1. 1 1. 2 1. 3 1. 4 Belangrijkste nieuwe functionaliteiten Nieuw design Debman4U Ondersteuning

Nadere informatie

DE NETWERKPRINTER INSTALLEREN

DE NETWERKPRINTER INSTALLEREN DE NETWERKPRINTER INSTALLEREN MTSO-INFO-EXTRA 4 VAKGROEP MTSO 2001 Faculteit PSW Universiteit Antwerpen Contact: prof. dr. Dimitri Mortelmans (dimitri.mortelmans@ua.ac.be) Tel : +32 (03) 820.28.53 - Fax

Nadere informatie

PROS1E1 Gestructureerd programmeren in C Dd/Kf/Bd

PROS1E1 Gestructureerd programmeren in C Dd/Kf/Bd Inhoudsopgave 1 Inleiding... 1 2 Toekenning- en herhalingsopdrachten (for loop)... 2 2.1 De wet van Ohm... 3 2.2 De spaarrekening... 3 2.3 De transformator... 3 3 Keuze- en herhalingsopdrachten (if, switch,

Nadere informatie

Centrale begrippen hoofdstuk 3. Waarom multiprogramming? Vandaag. processen proces state: running, ready, blocked,... Vragen??

Centrale begrippen hoofdstuk 3. Waarom multiprogramming? Vandaag. processen proces state: running, ready, blocked,... Vragen?? Vragen?? Vandaag Hoofdstuk 4: threads (tentamenstof : 4.1 t/m 4.2) Kleine Opgaven 4.1 (niet alleen ja of nee, ook waarom!) en 4.4 inleveren maandag Centrale begrippen hoofdstuk 3 processen proces state:

Nadere informatie

Onderneming en omgeving - Economisch gereedschap

Onderneming en omgeving - Economisch gereedschap Onderneming en omgeving - Economisch gereedschap 1 Rekenen met procenten, basispunten en procentpunten... 1 2 Werken met indexcijfers... 3 3 Grafieken maken en lezen... 5 4a Tweedegraads functie: de parabool...

Nadere informatie

GEBRUIKERSHANDLEIDING AREX DIGICOMM

GEBRUIKERSHANDLEIDING AREX DIGICOMM GEBRUIKERSHANDLEIDING AREX DIGICOMM Arex Test Systems bv, Vennestraat 4b, 2161 LE Lisse, Holland Product van: Arex Test Systems bv Vennestraat 4b 2161 LE Lisse Holland Tel: +31 (0)252 419151 Fax: +31 (0)252

Nadere informatie

Technische nota AbiFire5 Rapporten maken via ODBC

Technische nota AbiFire5 Rapporten maken via ODBC Technische nota AbiFire5 Rapporten maken via ODBC Laatste revisie: 29 juli 2009 Inhoudsopgave Inleiding... 2 1 Installatie ODBC driver... 2 2 Systeeminstellingen in AbiFire5... 3 2.1 Aanmaken extern profiel...

Nadere informatie

Impactanalyse Raadsman bij politieverhoor

Impactanalyse Raadsman bij politieverhoor Impactanalyse Raadsman bij politieverhoor Rapportage - deel 2 Nadere (piek- en dal)analyse voor consultaties en eerste verhoren Nationale Politie Barneveld, 22 december 2015 Referentie: WJ/bv/14.343 Versie:

Nadere informatie

Multi user Setup. Firebird database op een windows (server)

Multi user Setup. Firebird database op een windows (server) Multi user Setup Firebird database op een windows (server) Inhoudsopgave osfinancials multi user setup...3 Installeeren van de firebird database...3 Testing van de connectie met FlameRobin...5 Instellen

Nadere informatie

SIMONA Update (5) Q2 2007

SIMONA Update (5) Q2 2007 SIMONA Update (5) Q2 2007 Onderwerpen van deze Simona nieuwsbrief: - Meldingen vanuit Simona-B&O - Major Release Simona2007-01 - Update release Simona0709 - Uniformering Waqua/Triwaq afgerond! - Bericht

Nadere informatie

vandaag is Annie twee jaar jonger dan Ben en Cees samen

vandaag is Annie twee jaar jonger dan Ben en Cees samen Hoofdstuk I Lineaire Algebra Les 1 Stelsels lineaire vergelijkingen Om te beginnen is hier een puzzeltje: vandaag is Annie twee jaar jonger dan Ben en Cees samen over vijf jaar is Annie twee keer zo oud

Nadere informatie

Functie beschrijving: Het automatisch aanmaken van een raai-volgende contour

Functie beschrijving: Het automatisch aanmaken van een raai-volgende contour Modelit Rotterdamse Rijweg 126 3042 AS Rotterdam Telefoon +31 10 4623621 info@modelit.nl www.modelit.nl Functie beschrijving: Het automatisch aanmaken van een raai-volgende contour Datum 8 Mei 2004 Modelit

Nadere informatie

Oracle-database creëren

Oracle-database creëren Datum: maart 2014 Versie: 3.1 2014 Perceptive Software. Alle rechten voorbehouden. Perceptive Software is een gedeponeerd handelsmerk van Lexmark International Technology S.A. in de VS en andere landen.

Nadere informatie

Domein A: Inzicht en handelen

Domein A: Inzicht en handelen Tussendoelen wiskunde onderbouw vo vmbo Preambule Domein A is een overkoepeld domein dat altijd in combinatie met de andere domeinen wordt toegepast (of getoetst). In domein A wordt benoemd: Vaktaal: het

Nadere informatie

Wijziging werken met gebruikers in MOO

Wijziging werken met gebruikers in MOO Wijziging werken met gebruikers in MOO Betere mogelijkheden om leerlingen in te delen in groepen Betere mogelijkheden om leerlingen in te delen in groepen De wijze waarop MOO leerlingen indeelt in groepen

Nadere informatie

Van Dale Groot woordenboek van de Nederlandse taal 14 activeren

Van Dale Groot woordenboek van de Nederlandse taal 14 activeren Home Inhoudsopgave Van Dale Groot woordenboek van de Nederlandse taal 14 activeren Automatisch activeren via internet Automatisch opnieuw activeren via internet Licenties beheren en licentiebestand downloaden

Nadere informatie

Normering en schaallengte

Normering en schaallengte Bron: www.citogroep.nl Welk cijfer krijg ik met mijn score? Als je weet welke score je ongeveer hebt gehaald, weet je nog niet welk cijfer je hebt. Voor het merendeel van de scores wordt het cijfer bepaald

Nadere informatie

Netwerk Interfacing Data Logging.

Netwerk Interfacing Data Logging. Handleiding Netwerk Interfacing Data Logging. EduTechSoft.nl 2009-2010 H.O.Boorsma. Pagina - 2 - Netwerk Interfacing Data Logging Pagina - 3 - Inhoud Inleiding.... 4 Beschrijving van het programma....

Nadere informatie

Meetellen van vakken bij meerdere inschrijvingen - notitie voor specialisten HvA Reinier van der Neut / 20-03-2012

Meetellen van vakken bij meerdere inschrijvingen - notitie voor specialisten HvA Reinier van der Neut / 20-03-2012 Meetellen van vakken bij meerdere inschrijvingen - notitie voor specialisten HvA Reinier van der Neut / 20-03-2012 Wanneer een student inschrijvingen heeft op twee of meer verschillende opleidingen en

Nadere informatie

Waarmaken van Leibniz s droom

Waarmaken van Leibniz s droom Waarmaken van Leibniz s droom Artificiële intelligentie Communicatie & internet Operating system Economie Computatietheorie & Software Efficiënt productieproces Hardware architectuur Electronica: relais

Nadere informatie

Les 7 & 8: MSW Logo Mieke Depaemelaere

Les 7 & 8: MSW Logo Mieke Depaemelaere Faculteit Psychologische en Pedagogische Wetenschappen ACADEMISCHE INITIËLE LERARENOPLEIDING Academiejaar 2001-2002 Vakdidactiek informatica : praktijkgerichte seminaries Lesgevers : Prof. A. Hoogewijs

Nadere informatie