DIRECTORAAT-GENERAAL INTERN BELEID BELEIDSONDERSTEUNENDE AFDELING C: RECHTEN VAN DE BURGER EN CONSTITUTIONELE ZAKEN JURIDISCHE ZAKEN

Transcriptie

1 DIRECTORAAT-GENERAAL INTERN BELEID BELEIDSONDERSTEUNENDE AFDELING C: RECHTEN VAN DE BURGER EN CONSTITUTIONELE ZAKEN JURIDISCHE ZAKEN Documenten over de burgerlijke staat - de uitdaging voor ambtenaren van de burgerlijke stand om de problemen die voortkomen uit het rechtsvacuüm te omzeilen SAMENVATTING Korte inhoud EU-burgers ondervinden veel problemen bij het vastleggen van hun wettelijk verkregen burgerlijke staat in een andere lidstaat, gezien het feit dat de regeling van de burgerlijke stand verschilt tussen de lidstaten. Dit leidt tot discriminatie, belemmering van het vrije verkeer van personen in de EU en weerhoudt EU-burgers ervan zowel dit recht als het recht van verblijf op het grondgebied van de lidstaten uit te oefenen. De oplossing voor deze problemen is niet ingewikkeld; het hangt echter af van de motivatie van de lidstaten. PE NL

2 Dit document is opgesteld op verzoek van de Commissie juridische zaken van het Europees Parlement. AUTEUR(S) Dr. Bojana Zadravec, vicevoorzitter van de European Association of Registrars VERANTWOORDELIJKE ADMINISTRATEUR Vesna NAGLIČ Beleidsondersteunende afdeling C: Rechten van de burger en constitutionele zaken Europees Parlement B-1047 Brussel TAALVERSIES Origineel: EN Vertalingen: BG/CS/DA/DE/EL/ES/ET/FR/IT/LV/LT/HU/MT/NL/PL/PT/RO/SK/SL/FI/SV OVER DE REDACTEUR Om contact op te nemen met de beleidsondersteunende afdeling of om u aan te melden voor de maandelijkse nieuwsbrief gelieve te schrijven naar: poldep-citizens@europarl.europa.eu Europees Parlement, manuscript voltooid in november 2012., Europese Unie, Dit document is op internet beschikbaar onder: KENNISGEVING De meningen die in dit document worden geuit, vallen uitsluitend onder de verantwoordelijkheid van de auteur en geven niet noodzakelijkerwijs het officiële standpunt van het Europees Parlement weer. Reproductie en vertaling voor niet-commerciële doeleinden is toegestaan, mits de bron wordt vermeld, de uitgever daarvan vooraf in kennis wordt gesteld en een exemplaar krijgt toegestuurd.

3 Documenten over de burgerlijke staat - de uitdaging voor ambtenaren van de burgerlijke stand om de problemen die voortkomen uit het rechtsvacuüm te omzeilen SAMENVATTING De ambtenaren onder ons die de burgerlijke staat bijhouden van de personen in de lidstaten van de Europese Unie (hierna: de EU), krijgen dagelijks te maken met de problemen die de EU-burgers en -inwoners ondervinden welke te wijten zijn aan de ongeharmoniseerde regeling in het gebied. Wij leven in een steeds sterker geïntegreerd Europa, maar de wetgeving die de burgerlijke staat regelt verschilt aanzienlijk. Wat in het ene land is toegestaan, is in het andere taboe. Wat door nationale regelgeving mogelijk wordt gemaakt in het ene land kan niet worden toegepast in het andere. Zelfs namen worden niet in alle lidstaten op dezelfde manier geschreven. Het komt maar al te vaak voor dat een man in het ene land geregistreerd staat als de vader van een kind, maar dat hetzelfde kind in het andere land een andere vader heeft. Een wettelijk huwelijk van twee personen uit het ene land wordt niet erkend in het andere. De documenten van de burgerlijke staat van een EU-burger die afgegeven zijn in de ene lidstaat, zijn niet direct rechtsgeldig in de andere. Een wettelijk verkregen burgerlijke staat van het ene land wordt niet noodzakelijkerwijs in alle andere lidstaten erkend. Verschillende wetgeving, verschillende manieren om de burgerlijke staat te vormen en te veranderen, verschillende samenlevingsvormen, verschillende voorwaarden voor het vastleggen en beëindigen van onderlinge betrekkingen, verschillende manieren voor het registeren van de burgerlijke staat en verschillende documenten zijn slechts enkele van de vele obstakels waar de Europese burgers mee te maken krijgen. EU-burgers ondervinden aanzienlijke administratieve moeilijkheden bij het vastleggen van hun burgerlijke staat. Verschillende nationale regels met betrekking tot de burgerlijke staat van personen leiden tot discriminatie en belemmeren het vrije verkeer van personen in de EU en de toepassing van het recht van de EU-burger op vrij verkeer en het verblijf op het grondgebied van de lidstaten. Mensen in de EU verwachten redelijkerwijs dat hun burgerlijke staat op gelijke wijze geregeld wordt, ongeacht het land waar zij zich bevinden. Zij hebben ook het recht om te verwachten dat de wetgever hun behoeften eerbiedigt, los van traditie of politiek. De lidstaten en de EU-instellingen moeten zich richten op het wegnemen van de problemen ten aanzien van de erkenning van de burgerlijke staat van een persoon. Hierbij moeten de volgende richtsnoeren in acht worden genomen: Het is noodzakelijk om de regels die de burgerlijke staat van personen vastleggen in alle lidstaten te harmoniseren en te liberaliseren. Het is noodzakelijk om het internationaal privaatrecht op het gebied van de burgerlijke stand te harmoniseren. De burgerlijke staat, zoals vastgelegd in overeenstemming met de wetgeving van een lidstaat, moet ook in andere lidstaten erkend worden. De documenten die het bewijs vormen van de burgerlijke staat van een persoon in een lidstaat moeten in alle lidstaten erkend worden. Het is van bijzonder belang dat de burgerlijke staat van kinderen worden vastgelegd. In het geboorteland, in elk land waarvan het kind onderdaan is en in elk land waar het kind verblijft gedurende zijn jeugd moeten alle documenten dezelfde gegevens bevatten over zijn ouders en over zijn naam. Dit is de enige manier om de belangen van kind voldoende te beschermen. 3

4 Beleidsondersteunende afdeling C: Rechten van de burger en constitutionele zaken Elk individu moet het recht hebben zijn persoonlijke naam, zoals deze krachtens de wetgeving van een lidstaat is verkregen, in alle andere lidstaten in dezelfde vorm te gebruiken. Het geslacht van een individu moet in alle lidstaten hetzelfde zijn. De documenten van de burgerlijke staat van een persoon die afgegeven zijn in de ene lidstaat moeten zonder aanvullende formaliteiten in alle andere lidstaten erkend worden. Wettelijke of bestuursrechtelijke beslissingen met betrekking tot de burgerlijke staat van een persoon die afgegeven zijn in de ene lidstaat, moeten zonder aanvullende procedures in alle andere lidstaten erkend worden. Het is noodzakelijk om een dergelijke uitwisseling van persoonlijke gegevens tussen de lidstaten vast te leggen om zo elk individu de mogelijkheid te geven om zijn burgerlijke staat en die van zijn kinderen op de meest simpele manier vast te leggen in alle landen waarmee hij qua origine verbonden is. De harmonisatie van de nationale regels in de lidstaten is een lange procedure. Gezien het feit dat de problemen op het gebied van het wijzigen en vastleggen van de burgerlijke staat urgent zijn, zullen de EU-instellingen, als zij deze ten minste gedeeltelijk willen oplossen, echter snel moeten handelen. Zij moeten een aantal maatregelen nemen om de huidige situatie op zijn minst te verbeteren. Deze maatregelen zouden het volgende moeten omvatten: Het wegnemen van de noodzaak van notariële documenten die afgegeven zijn in de lidstaten. Lidstaten kunnen deze maatregel toepassen door middel van niet meer dan een onderlinge overeenkomst. Directe uitwisseling van informatie over veranderingen in de burgerlijke staat, die het land waarin de persoon zijn burgerlijke staat heeft veranderd indient bij het land waar de persoon geboren is en waarvan hij/zij onderdaan is. Deze maatregel kan ook tamelijk snel toegepast worden. Het vereist alleen een overeenkomst tussen de lidstaten. Directe uitwisseling van gegevens tussen de instanties die de individuele burgerlijke staat bijhouden in de individuele lidstaten. Invoering van een geharmoniseerd formulier voor het registeren van veranderingen in de burgerlijke staat. Ik wil hier graag aan toevoegen dat dit geen dringende maatregel is omdat de burgerlijke stand, die te maken heeft met documenten over de burgerlijke staat van over de hele wereld, getraind is om de gegevens te verkrijgen die hij nodig heeft voor het vastleggen van veranderingen in de burgerlijke staat. Een alternatief is de invoering van een formulier met de gegevens zowel in de nationale taal van het land dat het document heeft afgegeven als in het Engels. Erkenning van de namen (voornamen en achternamen) die EU-burgers in een andere lidstaat verkrijgen. Deze maatregel moet vanzelfsprekend EU-inwoners omvatten alsmede de namen die EU-burgers en -inwoners wettelijk hebben verkregen in andere landen. Harmonisering van de alfabetische tekens die worden gebruikt bij het registreren van de burgerlijke staat. Invoering van een EU-register van de burgerlijke staat van EU-burgers, waaraan de lidstaten basisgegevens toevoegen over veranderingen in de burgerlijke staat. Erkenning van de burgerlijke staat die een individu in de ene lidstaat heeft verkregen of geniet door alle andere lidstaten. De maatregelen worden vermeld aan hand van hun uitvoerbaarheid. Terwijl de maatregelen met betrekking tot documenten en de uitwisseling van gegevens tamelijk 4

5 gemakkelijk zijn toe te passen, vragen de maatregelen met betrekking tot alfabetische tekens en registratiebeheer om aanzienlijke financiële middelen en zijn zij daarom minder haalbaar. De laatste maatregel - erkenning van de burgerlijke staat die verkregen is in een andere lidstaat - zal het moeilijkst zijn om volledig toe te passen. De belangrijkste reden hiervoor is dat de meerderheid van de lidstaten helaas nog steeds een voorbehoud maakt ten aanzien van homoseksueel partnerschap. Helaas heeft de EU niet de bevoegdheid om het gebied van de burgerlijke staat te regelen. EU-burgers ondervinden grote problemen door het rechtsvacuüm op dit gebied. Een oplossing zou zijn om de bevoegdheid om dit gebied te regelen over te hevelen van de lidstaten naar de EU-instellingen. De EU moet natuurlijk het model volgen van die landen die de burgerlijke staat op een liberale en open manier regelen en die rekening houden met veranderingen in levensstijl en de manier waarop de samenleving werkt. 5