dienst SoZaWe, afdeling IV T.a.v. mevrouw A. Coenen Postbus BA Rotterdam Advies m.b.t. aanbesteding huishoudelijke verzorging

Transcriptie

1 Stichting Platform Agenda 22 Schiedamse Vest BH Rotterdam Postbus AJ Rotterdam Aan: dienst SoZaWe, afdeling IV T.a.v. mevrouw A. Coenen Postbus BA Rotterdam tel KvK Triodos Bank Kenmerk: Betreft: SPA2212/021-u Advies m.b.t. aanbesteding huishoudelijke verzorging Rotterdam, 8 mei 2012 Geachte mevrouw Coenen, Hierbij doet SPA22 u haar advies toekomen over de uitgangspuntennotitie huishoudelijke verzorging, met het verzoek dit advies mee te sturen aan de raadscommissie MVSP t.b.v. hun vergadering d.d. 23 mei a.s. Te korte voorbereidingstijd advisering Allereerst merkt SPA22 op dat ook dit keer de tijdspanne tussen het aanvragen van het advies en het tijdstip waarop het advies moet worden aangeleverd, te kort is voor een goede consultatieronde bij onze achterban, mede door de vakantiedagen. SPA22 dringt er dan ook op aan dat u er in het vervolg rekening mee houdt, dat zij zes weken nodig heeft voor de voorbereiding en het opstellen van een gedegen advies. Algemene indruk De algemene indruk van SPA22 is dat de uitgangspuntennotitie vooral geschreven is vanuit het oogpunt van kostenbeheersing. Risico daarbij is dat de compensatie uit beeld verdwijnt. Aanbeveling 1 SPA22 beveelt aan dat het college van B&W erop toeziet dat de compensatieplicht uit de Wmo in Rotterdam goed wordt uitgevoerd, en dat cliënten geen voorzieningen worden ontzegd die nodig zijn om hun belemmering te compenseren. Inzetten van vrijwilligers SPA22 merkt op dat er een steeds groter beroep wordt gedaan op het inzetten van vrijwilligers, ook voor huishoudelijke verzorging. Onder vrijwilligers worden dan verstaan vrienden, buurtbewoners, of andere burgers die vrijwilligerswerk willen doen. Nieuw daarbij zijn werkzoekenden die als tegenprestatie huishoudelijk werk moeten doen. 1

2 SPA22 maakt zich daarbij zorgen over de keuze van de mensen die in dit geval huishoudelijke verzorging als werkzoekende moeten gaan doen. Mensen doen vrijwilligerswerk, omdat het hun iets oplevert: voldoening, erkenning, plezier, resultaat. SPA22 is in essentie tegen verplicht werk, omdat ongemotiveerde werkzoekenden zorgen voor vervuiling in de zorgsector. Mensen zonder perspectief in de zorgsector zouden daarom niet in deze sector verplicht werk moeten doen. Dat neemt niet weg dat vrijwilligers op diverse andere terreinen prima vrijwilligerswerk kunnen doen, ook bij mensen thuis. Om vrijwilligerswerk goed te kunnen doen (kwaliteit) is een goede motivatie dan ook een eerste vereiste. Daarnaast moet het werk passen bij degene die het doet. Ten slotte is goede begeleiding nodig om de gewenste kwaliteit te bewerkstelligen, wat ook (hoge) uitvoeringskosten met zich meebrengt. Waar het gaat om een verplichting (als tegenprestatie) om werk te doen maakt SPA22 zich dan ook zorgen. Met name waar het gaat om kwetsbare cliënten, b.v. mensen met beginnende dementie. Juist bij dergelijke cliënten is de kwaliteit van de medewerkers (signalerende functie, oogje in het zeil houden) essentieel. Aanbeveling 2 SPA22 beveelt aan dat de gemeente Rotterdam in het Programma van Eisen (bestek) voor de aanbesteding huishoudelijke verzorging opneemt, dat alleen vrijwilligers die zelf de keuze voor (dit type) vrijwilligerswerk maken en ervoor gemotiveerd zijn, huishoudelijke verzorging kunnen doen en een opleiding aangeboden krijgen. Daarnaast mogen de vrijwilligers niet de professionals en hun functies verdringen. SPA22 vraagt zich af in hoeverre het inzetten van werkzoekenden die als tegenprestatie voor het ontvangen van een uitkering huishoudelijke verzorging moeten leveren, verdringing is van reguliere arbeid. Beter zou het zijn als deze mensen worden opgeleid voor dit werk, zodat zij in de thuiszorg aan de slag kunnen. Daarmee wordt niet alleen huishoudelijke verzorging geboden, maar worden mensen ook geholpen om uit hun uitkering te komen. Aanbeveling 3 SPA22 beveelt aan dat de gemeente Rotterdam zorgt dat mensen die als tegenprestatie voor een uitkering huishoudelijke verzorging moeten verlenen, een gangbare opleiding voor dit werk krijgen, zodat zij daarna regulier in de thuiszorg aan de slag kunnen. Druk op vrijwilligers en mantelzorgers Daarnaast waarschuwt SPA22 opnieuw voor het teveel druk leggen op vrijwilligers en/of mantelzorgers. Er wordt steeds meer uitgegaan van de eigen kracht van cliënten en hun (directe) omgeving en netwerk. SPA22 signaleert dat steeds meer vrijwilligers en/of mantelzorgers door een combinatie van verschillende factoren (meer zelf doen, meer regelwerk, minder financiën, minder tijd) te veel onder druk komen te staan en overbelast dreigen te raken. Aanbeveling 4 In het kader van prestatieveld 4 (ondersteunen van mantelzorgers) beveelt SPA22 aan dat de gemeente zorg draagt voor een goede balans tussen het beroep dat wordt gedaan op mantelzorgers, en hun draagkracht zodat overbelasting wordt voorkomen. Daarbij beveelt SPA22 aan dat de gemeente deze burgers ondersteuning biedt bij (dreigende) overbelasting. 2

3 Vermindering gemiddeld aantal geïndiceerde uren In het verlengde hiervan vraagt SPA22 zich af in hoeverre vermindering van het aantal te indiceren uren realistisch is. SPA22 heeft opgemerkt dat de (geïndiceerde) uren die de gemeente Rotterdam hanteert aan de onderkant zitten van het landelijk gemiddelde. 1 Uit de uitgangspuntennotitie krijgt SPA22 de indruk dat huishoudelijke verzorging vnl. wordt gegeven aan ouderen die relatief gezond zijn, en daardoor toe kunnen met weinig ondersteuning. SPA22 wijst erop dat er ook huishoudelijke verzorging moet worden gegeven bij mensen met een beperking, bij wie het aantal uren huishoudelijke verzorging soms beduidend hoger moet liggen. Ter illustratie: iemand die een hoge dwarslaesie heeft, krijgt tweemaal daags persoonlijke verzorging (uit bed, in bed), er is vaker sprake van verschonen van het bed (soms tweemaal daags) en er moet dus extra worden gewassen. Dat laatste valt onder huishoudelijke verzorging. Ook moet er rekening mee worden gehouden dat als een was gedraaid heeft, de cliënt deze niet zelf uit de machine kan halen en niet zelf kan ophangen of opruimen. Kortom: voor het schoonhouden van een huis en het draaiend houden van een huishouden, is bij de ene cliënt beduidend meer tijd nodig dan bij de andere. Juist om het mogelijk te maken dat mensen zo lang mogelijk zelfstandig thuis kunnen blijven wonen. Hulp bij het huishouden door een vrijwilliger moet daarbij naast de geïndiceerde uren door een professional plaatsvinden; niet erbinnen. Aanbeveling 5 SPA22 beveelt aan dat bij het toekennen van het aantal uren huishoudelijke verzorging niet star wordt vastgehouden aan een vast maximum aantal uren, maar dat waar nodig de mogelijkheid gebruikt wordt om extra uren toe te kennen zodat cliënten voldoende gecompenseerd worden. Gelijkblijvende tarieven In de uitgangspuntennotitie is sprake van een reële kostprijs enerzijds en gelijkblijvende tarieven (voor een periode van twee jaar) anderzijds. SPA22 vraagt zich af hoe dit met elkaar rijmt. In dit kader wijst SPA22 op het recent door de Eerste Kamer aangenomen initiatiefvoorstel-leijten waarin geregeld wordt dat de gemeenteraad basistarieven huishoudelijke verzorging vaststelt, waarbij de basistarieven op basis van reële kostprijzen voor de diverse vormen van huishoudelijke verzorging. 2 Hoewel dit voorstel nog niet officieel gepubliceerd is en daarmee nog niet direct ingegaan is, zal dit naar verwachting tijdens de duur van de voorliggende aanbesteding wel van kracht worden. Aanbeveling 6 SPA22 beveelt aan dat de gemeente Rotterdam zich houdt aan betaling van de CAO lonen voor huishoudelijke verzorging. E.e.a. conform het recent door de Eerste Kamer aangenomen initiatiefvoorstel-leijten over vaststelling basistarieven huishoudelijke verzorging. Persoonsgebonden budget (Pgb) Initiatiefvoorstel-Leijten Vaststelling van basistarieven voor huishoudelijke verzorging. Kst A, 10 mei 2010; aangenomen Tweede Kamer d.d. 20 mei 2010; aangenomen Eerste Kamer d.d. 20 maart

4 SPA22 meent dat het Persoonsgebonden budget (Pgb) met name voor de zgn. driedagenregeling 3 een uitstekend alternatief is voor sommige cliënten. SPA22 denkt dan aan cliënten met een grotere hulpvraag (zie voorbeeld bij vermindering gemiddeld aantal geïndiceerde uren ), of cliënten met een sterke voorkeur voor een specifieke aanbieder die aansluit bij hun levensovertuiging. Naast keuzevrijheid in aanbieders, het behouden van de eigen regie en het daardoor beter kunnen organiseren van de huishoudelijke verzorging, levert het de gemeente ook een kostenbesparing op. Immers, de kosten voor b.v. twee uur huishoudelijke verzorging als Pgb zijn lager dan (nl. 75% van) de kosten voor twee uur huishoudelijke verzorging in natura. Aanbeveling 7 SPA22 beveelt aan dat de gemeente onderzoekt in welke gevallen het Pgb een goed alternatief is voor de verstrekking van huishoudelijke verzorging in natura, rekening houdend met zowel de mogelijkheden van de cliënt als met de omvang dan wel complexiteit van de hulpvraag. Dit zowel vanuit het oogpunt van eigen regie en langer zelfstandig kunnen wonen, als vanuit het kostenaspect. Keuzevrijheid SPA22 merkt op dat de gemeente aankoerst op één aanbieder per gebied. Dit beperkt de keuzevrijheid van de cliënt in een bepaald gebied. SPA22 vindt dit niet juist: vanwege diverse persoonlijke voorkeuren moet de klant zelf een keuze kunnen maken. Een PGB garandeert deze keuzevrijheid voor cliënten. SPA22 vraagt zich af of het hanteren van één aanbieder per gebied niet problemen oplevert met de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa). Aanbeveling 8 SPA22 beveelt de gemeente aan om keuzemogelijkheden te garanderen voor cliënten. Kwaliteit waarborging: klachtenmogelijkheid SPA22 meent dat het belangrijk is dat de gemeente Rotterdam, ondanks het feit er minder middelen beschikbaar zijn, haar compensatieplicht voldoende blijft invullen door de kwaliteit van huishoudelijke verzorging hoog in het vaandel te houden. Dit betekent dat het van belang is dat de gemeente dit aspect actief moet volgen, onder meer door een goede klachtenregeling te vragen van de aanbieders. Er moet goed toezicht worden gehouden op de kwaliteit van de thuiszorg door de gemeente. Zie ook de rapportage die SPA22 vorig jaar hierover uitbracht Klachtenprocedure en afhandeling. 4 3 De driedagenregeling houdt in dat Pgb-houders die hulpverleners in loondienst hebben (met een arbeidscontract) die op niet meer dan drie dagen per week voor hen werken, voor deze hulpverleners geen loonheffing en werkgeverslasten hoeven af te dragen. Dit betekent dus dat de administratieve rompslomp voor de Pgb-houders aanzienlijk vermindert. Er hoeft alleen verantwoording van het aantal gewerkte uren en het betaalde loon daarvoor te worden afgelegd. De hulpverleners moeten zelf opgave doen van hun inkomsten uit het Pgb bij de Belastingdienst. 4 Rapportage Klachten en meldingen leiden tot beleidsverbetering; en daar zijn wij voor! Klachtenprocedure en - afhandeling bij Individuele Voorzieningen, Vervoer op Maat, Wet Sociale Werkvoorziening en Wet Werk en Bijstand, d.d. 14 juni

5 Aanbeveling 9 SPA22 beveelt aan dat in het Programma van Eisen (bestek) voor de aanbesteding huishoudelijke verzorging het aspect kwaliteit significant meetelt voor de gunning. Daarnaast beveelt SPA22 aan dat in het bestek wordt opgenomen dat de gegunde leveranciers een goede klacht- en meldregeling moeten hebben, en dat zij de gemeente b.v. elk kwartaal inzage geven in alle klachten en meldingen die zij ontvangen hebben. Huishoudelijke verzorging en welzijnswerk In de uitgangspuntennotitie staat dat een van de risico s bij de aanbesteding is dat deelgemeenten minder inzetten op welzijnswerk. Juist in deze tijden van bezuinigingen is van een dergelijke verminderde inzet sprake. Het zelfredzaamheidsbudget mag niet worden ingezet voor dit doel. Wmo gelden die besteed moeten worden aan huishoudelijke verzorging, moeten ook daadwerkelijk besteed worden aan huishoudelijke verzorging. SPA22 maakt zich hier dan ook zorgen over. Gezien de korte termijn van advisering kunnen nog aanvullingen komen vanuit de aangesloten organisaties. Graag geeft SPA22 in een gesprek toelichting op haar advies. Met vriendelijke groet, Namens het bestuur van SPA22 C.A.J. Scheffer-van Schaik Voorzitter Th.C. Willemsen Vice voorzitter/secretaris c.c. Wethouder K. Louwes mevrouw I. Wiersma dienst SoZaWe mvrouw M. Turksma dienst SoZaWe mevrouw A. Bot dienst SoZaWe 5