Plas van Radstake te Zelhem

Transcriptie

1 Plas van Radstake te Zelhem Algemene beschrijving Coördinaten: Grootte: Max. diepte: Gem. breedte: Watertype: Opgenomen in: Naam HSV: Plaats HSV: , ,57 ha 2,2 meter 35 meter plas Alleen in verenigingslijst van viswateren de Zelhemse HSV Zelhem Visrecht Verhuurder visrecht: Visrecht hengelsportvereniging: dhr. Radstake volledig visrecht gehuurd van eigenaar Huidige ecologie & milieu Waterplantenbedekking zomer: Totaal waterplanten Bovenwaterplanten: Drijfbladplanten: Onderwaterplanten: 3 % 5% % 25 % Milieu overig: Doorzicht: Bodemsoort: Bagger: Vismigratie mogelijk: Meest gevangen vissoorten: 6 8 cm Zand - cm Nee brasem Viswatertype: Snoek-blankvoorn viswatertype blankvoorn ruisvoorn Sportvisserij Let op: Viswedstrijdtrajecten aanwezig! Meest gewaardeerd door de sportvisser l viswater vlakbij de bebouwde kom l belangrijk jeugdviswater l ligt bij het clubgebouw Belangrijkste knelpunten / wensen sportvisserij: l aalscholvervraat l teveel waterplantengroei recreatievisser jeugd

2 Sportvisserij Omschrijving wedstrijdtraject(en) Bijzondere regels Aanwezige voorzieningen Aantal vissers per dag gedurende zomerperiode genummerde paaltjes + visstoep geen clubhuis/kantine : aangepaste visplaats (mindervalide sportvisser) visstoep werkdag: 2 weekend: 5 topdag: Visserijbeheer Vissterfte: (laatste 5 jaar) Visuitzettingen: (laatste 5 jaar) Visonttrekking: Is er een visserijkundig onderzoek uitgevoerd? Overige/bijzonderheden Jaartal Vissoort(en) Aantal/kg Omschrijving 24 karper 2 stuks plm. 5% van de graskarpers is dit jaar gestorven Jaartal Vissoort Omschrijving (Aantal/kg) 22 brasem 2 kg 24 karper 75 kg graskarper (voorjaar) 24 overig kg blei + voorns + kleine zeelt 25 overig 5 kg voorns 25 kruiskarper kg (karpers van 3 cm) Nee Ja Graskarperproeven in samenwerking met: HSV Sint Petrus in Weert, HSV Ons Vermaak in Bergeijk, onze eigen vereniging ZHV Zelhem, HSV de Put in Horst aan de Maas en HSV de Snoek in Gendt, door J.S. Peters (Sportvisserij Nederland), zie ook in de bijlage geen Wensen/actieplan komende 5 jaar Wensen het terugdringen van de overmatige groei aan waterplanten, mechanisch of door uitzet van de daarvoor geschikte vissen (graskarpers) Actieplan: Jaartal Omschrijving (laatste 5 jaar) 26 idem 27 idem 28 idem 29 geen 22 geen Overige bijzonderheden geen

3 Plas van Radstake in Zelhem. Aanleiding De visrechten van de Plas van Radstake zijn verhuurd aan de Zelhemse Visvereniging (ZHV). Aanleiding voor de graskarperproef is de uitbundige waterplantengroei in de Plas van Radstake, welke tot diep in de winter problemen oplevert voor de sportvisserij door leden van vereniging..2 Beschrijving water De Plas van Radstake is gelegen bij Zelhem in de provincie Gelderland. De plas is particulier eigendom van de heer Radstake. Het water heeft een oppervlak van,57 ha. De breedte is gemiddeld 35 meter. De gemiddelde diepte is,2 meter. De grootste diepte is 2,2 meter. De bodem bestaat uit zand. De Plas van Radstake is een geïsoleerde plas en wordt gevoed door grond- en regenwater. In de Plas van Radstake zijn er gedurende het jaar grote schommelingen in het waterpeil. Vooral in de zomer kan de waterstand sterk dalen, afhankelijk van het niveau van het grondwater in de omgeving. In het noordelijke deel van de vijver staan een aantal aalscholverkooien (zie voetnoot op pagina Error! Bookmark not defined.). Topografische ondergrond: Topografische Dienst, Emmen Figuur. Overzichtskaart Plas van Radstake ten noorden van Zelhem (Gelderland)

4 .3 Uitvoering graskarperproef Op 26 april 23 is 75 kg graskarper uitgezet in de visvijver (3-35 kilo/ha), afkomstig uit België. In de weken na de uitzetting vertoonden de graskarpers schimmelplekken. Er zijn enkele graskarpers na de uitzetting doodgegaan (circa %). In de loop van het seizoen verdwenen de schimmelplekken bij de rest van de graskarpers. In onderstaande tabel staan de gegevens van de uitzetting. Gegevens van de uitzetting Beoogde bezetting in kg/ha 3 kg/ha Uitgezette hoeveelheid in kilo* 75 kg Gemiddeld gewicht per stuk,5 kg Uitgezette hoeveelheid in aantallen Circa 5 stuks Sterfte na uitzetting (geschat) Circa 5 stuks: 7-8 kilo (~%) Geschatte bezetting** Circa 8 kg/ha * Zie bijlage II ** Gecorrigeerd voor sterfte Voor de monitoring van de waterplanten is gebruikt gemaakt van een werphark en een verlengde hark om de planten omhoog te halen. Het was het eerste seizoen lastig om een goed beeld te krijgen van de ontwikkeling van de bedekking van ondergedoken waterplanten. Dit hing samen met de lokale variabiliteit van de waterplantengroei en het eetgedrag van de graskarpers (geconcentreerd op verschillende locaties gedurende de zomer), terwijl er daarnaast ook maandelijks nog gemaaid werd. In 24 is daarom de vijver in een aantal vakken verdeeld ten behoeve van de monitoring (zie Error! Reference source not found.). In augustus is tevens de bedekking geschat van de overige waterplanten (moerasplanten en drijfbladplanten)..4 Resultaten Waterplantenbedekking De graskarpers werden in de zomer na de uitzetting vooral in het noordelijk deel waargenomen. In dat deel wordt niet wordt gevist vanwege de slechte bereikbaarheid. De waterplanten begroeiing werd daar teruggedrongen van % naar circa 6%. Later in het seizoen werden de graskarpers ook meer in het midden van de vijver gezien. Daar hebben de graskarpers een flinke hergroei van de planten na het maaien niet kunnen voorkomen. Het doorzicht aan het begin van het seizoen was tot op de bodem (,6-,8m). In de loop van het seizoen werd het doorzicht 55-6-cm en trad er zichtbaar een bloei van (groen)algen op. In 24 bleef de waterplantenbedekking schommelen rond de 4%. In tegenstelling tot 23 hebben de graskarpers in 24 vooral in het voorste deel de planten kort gehouden. In het achterste deel bleef de bedekking onveranderd circa 6-8%. Het doorzicht verliep van bodemzicht naar circa 5-6 cm in de zomer als gevolg van algenbloei. Aan het eind van de zomer weer neemt het doorzicht weer toe. De vereniging had de indruk dat de graskarpers vooral de gemaaide delen kort hielden, en dus een voorkeur leken te hebben voor de jonge toppen

5 van het aarvederkruid. In september vond er wel een hergroei plaats in de ondiepe randen van het beviste deel, waarschijnlijk door het toegenomen doorzicht. De vereniging heeft in 24 een strook van circa 2 meter langs de oevers 3x gemaaid. De opbrengst was volgens de vereniging slechts een kwart van wat er normaal uit de vijver komt bij een dergelijke maaibeurt. In 25 is drie keer gemaaid; de eerste twee keer beperkte men zich tot de randen ter plaatse van de visstekken en het deel voor de vissteiger. In de loop van de zomer begon de hele plas vol te groeien en heeft de vereniging een maaiboot de hele plas laten maaien. Ondanks die inspanningen was de bedekking eind september meer dan 6%. De graskarpers zijn in de Plas van Radstake duidelijk niet in staat geweest de plantengroei te beteugelen tot een aanvaardbare hoeveelheden. waterplantenbedekking % bedekking maandelijks gemaaid 3x gemaaid, lagere opbrengst als 23 2x deels gemaaid x helemaal gemaaid 2 Figuur.2 Waterplantenbedekking Plas van Radstake doorzicht cm bodemzicht bodemzicht bodemzicht 5 Figuur.3 Doorzicht Plas van Radstake 23-25

6 Ontwikkeling plantensoorten Aan het begin van het seizoen zijn ieder jaar meerdere soorten waterplanten aangetroffen in de Plas van Radstake. Aan het eind van het seizoen werd er voornamelijk nog aarvederkruid aangetroffen. Op een enkele plek groeide soms wat kroos of een paar planten grof hoornblad. Tabel. Ontwikkeling soorten waterplanten gedurende het seizoen Plas van Radstake 23 aarvederkruid* gekroesd fonteinkruid grote waterranonkel grof hoornblad smalle waterpest 24 aarvederkruid* gekroesd fonteinkruid grote waterranonkel grof hoornblad smalle waterpest 25 aarvederkruid* gekroesd fonteinkruid smalle waterpest stijve waterranonkel kranswier flab begin seizoen ) augustus eind seizoen ) geen monitoring uitgevoerd aarvederkruid* grof hoornblad smalle waterpest aarvederkruid aarvederkruid* grof hoornblad aarvederkruid* grof hoornblad kroos aarvederkruid ) begin en eind seizoen afhankelijk van monitoring datum: april of mei, resp. september of oktober * dominant Bedekking moerasplanten en drijfbladplanten in augustus In het noordelijke deel van de Plas van Radstake groeien enkele veldjes gele plomp en waterlelie bedekking hooguit % van de totale plas. In het achterste deel komt plaatselijk voor moerasvegetatie in een rand circa meter breed. De bedekking met moeras- en drijfbladplanten is hooguit 2% van het totale oppervlak van de plas van Radstake. In deze situatie kwam gedurende de graskarperproef geen verandering.

7 Foto genomen tijdens visserijkundig onderzoek 29 maart 23: Te zien zijn enkele geplaatste aalscholverkooien en een dichte bedekking met aarvederkruid. augustus 25: het waterpeil is bijna een meter gezakt in de Plas van Radstake, waarbij de aalscholverkooien in het noordelijke deel zichtbaar worden. De vereniging maait de waterplanten met de hand met dit 2 meter lange sleepmes, bestaande uit zeisbladen.

8 .5 Discussie en conclusies Discussie De graskarpers zijn in de toegepaste dichtheid van kg/ha niet in staat gebleken de waterplantengroei op de plas van Radstake in toom te houden. De vereniging was aanvankelijk redelijk tevreden. Er hoefde in 24 minder te worden gemaaid en de opbrengt was lager. In 25 echter nam de bedekking steeds mee toe, ondanks verschillende maaiacties van de vereniging. Hoewel graskarpers aarvederkruid wel eten vormt het niet het favoriete voedsel van graskarpers. De leden van de vereniging hadden de indruk dat het vooral de jonge uitgroei was na het maaien waar de graskarpers op foerageerden. Omdat aarvederkruid minder favoriet voedsel is zullen de graskarpers eerst het meer smakelijke voedsel tot zich nemen zoals het aanwezige gekroesd fonteinkruid, grof hoornblad en smalle waterpest. Daardoor blijft er aan het eind van het seizoen vooral aarvederkruid over. Opvallend is overigens dat ook de plekken met stijve waterranonkel verdwenen. Uit vroegere proeven van de OVB kwam naar voren dat deze soort niet werd gegeten door graskarpers. Conclusies De graskarpers zijn in de toegepaste dichtheid van kg/ha niet in staat gebleken de waterplantengroei op de plas van Radstake in toom te houden. Door selectief eetgedrag oefenen de graskarpers meer druk uit op bepaalde (smakelijke) plantensoorten dan op het (minder smakelijk) aarvederkruid. Dit heeft echter binnen de drie jaar van de proef geen effect gehad op de soortenrijkdom van de vijver..6 Aanbevelingen vervolgbeheer Voor het toekomstig waterplantenbeheer van de Plas van Radstake zijn twee keuzes mogelijk; de vereniging kan als vanouds de plas weer maandelijks maaien, of de graskarperdichtheid kan verhoogd worden met bijvoorbeeld 5 kilo per hectare extra ten opzicht van de huidige bezetting Die laatste optie houdt in dat de visbezetting in de relatief klein Plas van Radstake verder wordt opgevoerd en de vraag is of de vereniging dit wenselijk vindt. Bovendien is het zo dat een hogere bezetting met graskarpers kan leiden tot het praktisch helemaal verdwijnen van de ondergedoken waterplanten. Uit de andere graskarperproeven beschreven in dit rapport, en ook uit de literatuur is inmiddels duidelijk geworden dat het lastig is om een waterplantenbedekking te creëren van circa 3%. Vaak is er sprake van een alles of niets effect (Kennisdocument Graskarper in wording). Bij het verdwijnen van alle ondergedoken waterplanten zal een uitbreiding van de moeraskraag (riet, lisdoddes, of het lagere liesgras) en drijfbladplanten nodig zijn om voldoende paai en opgroeigebied voor jonge vis te creëren. Naast de eventuele beslissing voor verhoging van het graskarperbestand wordt sowieso aanbevolen om in het voorjaar van 26 een onderzoek

9 uit te voeren naar de visstand. Doel hiervan is een indruk te krijgen van de aanwezige visstand en de grootte en conditie van de uitgezette graskarpers. De resultaten kunnen dan ook vergeleken worden met de resultaten van het uitgevoerde visserijkundig onderzoek dat in 23 is uitgevoerd, voordat de graskarpers zijn uitgezet.

10 Zuurstof bemonstering 25 Plas van Radstake Zelhem Monsterpunt 6 X Y4485 maand temp temp Zuurstof Zuurstof zichtd weer reuk kleur lucht water mg/l verz.% in cm water water jan feb mrt apr, 9,2, zon neutraal helder mei 9, 8,5 9,6 2 zon neutraal helder jun 25, 25, 9,8 7 zon neutraal helder jul 2, 2, 9,6 7 l.bew neutraal helder aug 22, 2,5 9,6 8 9 l.bew neutraal helder sep 6, 6,9 8, l.bew neutraal helder okt 2, 9,5 7, zon neutraal helder nov dec gemm. 8,9 8,8 9,39 99,6 82,9 maxim 25 25,9 7 minim 9 7, temp water gr Celcius Zuurstof in Mg/L 3, 25, 2, 5,, 5,, Plas van Radstake 8,5 25,,9 9,6 9,8 2, 2,5 9,5 9,6 9,6 6,9 8,6 7,6 9,2 jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt n Temperatuur in gr Celcius Zuurstofgehalte in Mg/L Zichtdiepte cm Verz.O2 % jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt n Zuurstof verzadiging in % Zichtdiepte in cm Monsternemer naam Gegevens VBC-OGW

11 stroming geen geen geen geen geen geen geen nov dec nov dec pag.

12 Aalscholverproject Deelrapport: Rapportage gaaskooien (23)

13 Aalscholverproject Deelrapport: Rapportage gaaskooien (23) Uitgevoerd in samenwerking met: Hengelsportfederatie Midden Nederland, WHV de Karper, ZHV Zelhem, HSV Deest en HSV Ons Vermaak Door: Jan Kamman 3

14 Statuspagina Titel Aalscholverproject Deelrapport: Rapportage gaaskooien (23) Samenstelling Sportvisserij Nederland Postbus AD BILTHOVEN Homepage Auteur adres Aantal pagina s Trefwoorden Ir. Jan Kamman kamman@sportvisserijnederland.nl 7 Aalscholver, predatie, kunstmatige structuren, schapengaas, kooien, schuilgelegenheid. Versie Definitief Datum Oktober 23 Bibliografische referentie: Kamman, J.H., 23, Aalscholverproject. Deelrapport: Rapportage gaaskooien (23). Sportvisserij Nederland, Bilthoven. Sportvisserij Nederland, Bilthoven Niets uit dit rapport mag worden vermenigvuldigd door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de copyrighthouder. Sportvisserij Nederland is niet aansprakelijk voor gevolgschade, alsmede schade welke voortvloeit uit toepassing van de resultaten van werkzaamheden of andere gegevens verkregen van Sportvisserij Nederland. 4

15 Samenvatting De aalscholverpopulatie in Nederland is de laatste decennia sterk toegenomen. Met name kleine visvijvers ervaren veel overlast en schade van aalscholvers. Dit project is gericht op de ontwikkeling van praktisch toepasbare maatregelen in kleine wateren om de visstand tegen aalscholverpredatie te beschermen. Hiervoor worden kunstmatige structuren, gemaakt van schapengaas, geplaatst in de visvijver. Zodra de vis bedreigd wordt kan die vluchten tussen de kooien. Sowieso bieden de kooien een permanente (veilige) plek in de leefomgeving van de vis. Het gebruikte schapengaas heeft een hoogte van,3 meter. Van het schapengaas worden cilinders gemaakt, waarvan negen cilinders gekoppeld worden tot één unit/kooi (2,4 m x 2,4 m x,3 m). In maart 29 zijn gaaskooien geplaatst in vier visvijvers. In elke vijver zijn drie visserijkundige onderzoeken uitgevoerd: - 29, voorafgaand aan plaatsing om de nulsituatie vast te leggen; - 2, de visstand na één jaar; - 23, de visstand na vier jaar. Tevens zijn tussentijds enquêtes gehouden onder de visrechthebbende verenigingen. Kolk Meddo, Winterswijk Grootte,64 ha, 2 units geplaatst (5 m 3 =,5 volume%). Na plaatsing heeft de vereniging vis uitgezet. Uit het onderzoek blijkt dat + de visstand sterk toegenomen is, maar dat dit voornamelijk vis betreft. Door de vereniging wordt aangegeven dat men erg tevreden is over de vangsten. Plas van Radstake, Zelhem 3 Grootte,55 ha, 38 units geplaatst (285 m = 5, volume%). Na twee jaar heeft de vereniging de helft van de kooien verwijderd. De visstand is hier niet wezenlijk veranderd. De vereniging geeft echter wel aan een verbetering in hengelvangsten te ervaren. Poolakker, Deest 3 Grootte 2,2 ha, 43 units geplaatst (322 m =, volume%). De Poolakker is het grootste water in deze proefopzet. De visstand is na vier jaar niet wezenlijk veranderd. Ook de hengelvangsten geven geen verbetering te zien. Burgemeester Lindersvijver, Bergeijk 3 Grootte, ha, 67 units geplaatst (52 m =3,9 volume%). De vereniging heeft na plaatsing van de kooien vis uitgezet. De visstand is na vier jaar niet wezenlijk veranderd. Problemen in deze vijver zijn sterke peilschommelingen, waardoor de rietkragen droog komen te staan. Dit zijn juist de schuil- en foerageerplekken voor kleine witvis zoals blankvoorn en rietvoorn. De hengelvangsten in de Burg Lindersvijver worden als positief ervaren. Ook zijn er aalscholvertellingen gehouden die erop wijzen dat minder aalscholvers de vijver bezoeken. Alle vier de verenigingen zijn positief over de geplaatste gaaskooien. Naar de mening van het bestuur en die van de hun leden-sportvissers is er 5

16 minder overlast van aalscholvers en zijn de vangsten beter. Het is zelfs zo dat dicht naast de kooien de beste vangsten worden gedaan. Veel sportvissers vissen er dan ook speciaal dichtbij. Het gemiddelde rapportcijfer dat de verenigingen geven aan de gaaskooien is een 7,7. Daarbij bevelen zij allen het project andere verenigingen aan die problemen hebben met aalscholverpredatie. De conclusie, vier jaar na plaatsing van de gaaskooien, is dat uit de visserijkundige onderzoeken geen verbetering van de visstand te zien is. De verenigingen ervaren wel een verbetering van de vangsten. Verder kan geconcludeerd worden dat de kooien niet de productie van een water verhogen. Ook vervangen de kooien niet de natuurlijke paai- en opgroeigebieden in een water. 6

17 Inhoudsopgave Blz Samenvatting 5. Inleiding 9 2. Gaaskooien 2. Plaatsing kooien 2.2 Volumes en oppervlaktes 2.3 Toestand gaaskooien na vier jaar 2.4 Andere visvijvers met gaaskooien Uitvoering visserijkundige onderzoeken 5 4. Enquête, augustus Bespreking vier proefvijvers 5. Kolk Meddo, Winterswijk 5.2 Plas van Radstake, Zelhem 5.3 Poolakker, Deest 5.4 Burgemeester Lindersvijver, Bergeijk Conclusies, aanbevelingen 37 Literatuurlijst 38 Bijlagen:. Enquête Gegevens Visserijkundige onderzoeken Kolk Meddo 3. Plas van Radstake 4. Poolakker 5. Burgemeester Lindersvijver

18 Onderwaterfoto van een gaaskooi in de Plas van Radstake. 8

19 Inleiding De aalscholverpopulatie in Nederland is de laatste decennia sterk toegenomen. Met de toename van aalscholvers is ook de impact op de visstand in de Nederlandse wateren toegenomen. Uit Engels onderzoek (Russel, 27) is gebleken dat kunstmatige structuren in de vorm van kooien van schapengaas, geplaatst in een visvijver, een grote reductie geven van de predatie door aalscholvers doordat vluchtende en verschuilende vissen hierin hun heenkomen kunnen vinden. Deze kooistructuren kunnen relatief eenvoudig gemaakt en geplaatst worden. Proefvijvers In maart 29 zijn in vier visvijvers structuren geplaatst om te onderzoeken of dit een oplossing is om de negatieve effecten van aalscholverpredatie te verminderen. Het project wordt uitgevoerd in vier visvijvers: Kolk Meddo te Winterswijk Plas van Radstake te Zelhem Poolakker te Deest Burgemeester Lindersvijver te Bergeijk Uitvoering onderzoek Voorafgaand -29- aan het plaatsen van de kooien zijn visserijkundige onderzoeken uitgevoerd om de nulsituatie vast te leggen (Weijman & Kamman, 29), tevens zijn dieptekaarten gemaakt. Na één jaar -2is wederom de visstand in de vier visvijvers bepaald. Gedurende het onderzoek zijn enquêtes gehouden onder de visrechthebbende verenigingen. De resultaten van het tweede onderzoek zijn ook vastgelegd in een rapport (Kamman, 2). In 23 is voor de derde maal visserijkundig onderzoek uitgevoerd. Vraagstelling: Is het mogelijk om door plaatsing van kunstmatige structuren, gemaakt van schapengaas, in visvijvers de schade aan de visstand veroorzaakt door aalscholverpredatie te verminderen? 9

20 IMG_3996 Plaatsen van gaaskooien in visvijver Poolakker.

21 2 Gaaskooien De gaaskooien zijn gemaakt van schapengaas (merk Ursus zincalu), met een hoogte van,3 meter. De grootte van de mazen verloopt; bovenaan zijn mazen 2 keer 5x5 cm (hoogte x breedte), 5 keer x5 en onderaan zijn de mazen keer 5x5 cm. Schapengaas wordt geleverd op rollen van 5 meter. Van de rol worden stukken afgeknipt van ongeveer 2,5 meter, welke tot cilinders worden gevormd met een doorsnede van 8 cm. De cilinders worden aan elkaar vastgekoppeld tot units van 3x3 stuks. Hierbij is gebruik gemaakt van ringkrammen (7 mm) die met een speciale ringkrammentang worden samengeknepen. De helft van de gaaskooien wordt voorzien van zogeheten schaduwgaas. Het schaduwgaas wordt aan de bovenzijde ook vastgezet met ringkrammen. Na het plaatsen worden de clusters van gaaskooien gemarkeerd met ijzeren palen en eventueel schriklint, zodat ook sportvissers kunnen zien waar de kooien staan. De kooien worden zo geplaatst dat er een relatie is met de oevervegetatie. Als aalscholvers in een vijver de vis opjagen naar een bepaalde hoek, dan wordt daarvoor een rij units geplaatst en eventueel in de hoek zelf ook nog enkele. De units staan ook dicht bij de kant, zodat sportvissers er vlakbij kunnen vissen. Bovenaanzicht unit 2,4 X 2,4 = 5,76 m,3 m hoog 3 7,5 m per unit 2 per unit Instructieochtend gaaskooien maken Op 2 maart 2 is in Limburg een instructieochtend gehouden voor geïnteresseerde verenigingen. Bij de Gubbelsvijver van HSV De Eendracht in Broekhuizervorst waren zo n 25 verenigingsmensen aanwezig om te kijken hoe de kooien gemaakt worden en hoe ze geplaatst worden.

22 2. Plaatsing kooien De kooistructuren zijn zo dicht mogelijk geplaatst in de buurt van de natuurlijke overwinteringsplaatsen en schuilgebieden. De helft van de kooienstructuren is voorzien van schaduwgaas om de vis extra beschutting te bieden van bovenaf. De kooistructuren zijn in groepen geplaatst, vanuit een boot. Getracht is om de kooien zo dicht mogelijk bij elkaar te plaatsen, in de praktijk bleek dit echter niet zo eenvoudig. Zeker als er schaduwgaas op de kooi is vastgemaakt, is deze windgevoelig bij het plaatsen. Daardoor zijn er tussen de kooistructuren wisselende afstanden van cm tot zo n 5 cm. Per groep aan gaaskooien wordt daardoor een groter oppervlak bezet dan alleen het oppervlak van de gaaskooien zelf. Een unit voor plaatsing in visvijver Poolakker. 2

23 2.2 Volumes en oppervlaktes De vier vijvers zijn allemaal anders van vorm en diepte. Met behulp van het softwareprogramma DrDepth zijn dieptekaarten gemaakt en zijn daarnaast het oppervlak en het volume bepaald van de vijvers. Opp. Gem Gaaskooien (units) water diepte aantal volume oppervlak Kolk Meddo Plas van Radstake Poolakker Burg Lindersvijver,64 ha,55 ha 2,2 ha, ha,6 m,2 m,5 m,2 m 2 st 38 st 8 st 43 st 67 st 5 m 285 m 35 m 322 m 52 m =,5% = 5,% = 2,4% =,% = 3,9% 38 m 2 =,6% 24 m 2 = 4,4% 4 m 2 =,9% 272 m 2 =,2% 424 m 2 = 3,8% Let op: Bij de berekening van het oppervlak wordt % extra berekend omdat de kooien niet tegen elkaar aanstaan. In Kolk Meddo is ervoor gekozen om de kooistructuren op de diepste delen van 2,9 meter te plaatsen. Dit geeft de mogelijkheid om twee units van,3 meter boven op elkaar te plaatsen, zodat de gaaskooien een hoogte hebben van 2,6 meter. In 2 is door de vereniging in Zelhem een deel van de gaaskooien verwijderd. Hierdoor bleven er 8 units over in het noordelijke deel van de vijver. Het oppervlak aan gaaskooi in de vijver is hiermee met meer dan de helft verminderd (zie de rode cijfers in de bovenstaande tabel). 2.3 Toestand gaaskooien na vier jaar Tijdens de visserijkundige onderzoeken in 23 is bij alle vier de vijvers gekeken hoe de toestand was van de gaaskooien. Uit deze visuele inspectie bleek dat alle gaaskooien nog prima intact waren. Het doek dat op de helft van de kooien is aangebracht was ook nog intact, in veel gevallen lag er laagje slib op. Ook zaten aan verschillende kooien stukken nylon vast van hengelaars wiens vistuig verstrikt was geraakt in de gaaskooien. 2.4 Andere visvijvers met gaaskooien Naar aanleiding van de publiciteit over de gaaskooien en de voorlichtingsavonden hebben verschillende andere verenigingen ook gaaskooien geplaatst in hun visvijver. De meeste hebben dit gedaan met een bijdrage (subsidie) van Sportvisserij Nederland. HSV De Stuwkanters Belfeld HSV Willem Barendsz Horst HSV Ons Genoegen Schinnen HSV De Eendracht Broekhuizervorst HSV De Fint Rossum HSV t Sluisje Lieshout HSV De Vriendenkring Tienray HSV t Stekelbaarsje Arkel 3

24 Visserijkundig onderzoek Plas van Radstake 23. 4

25 3 Uitvoering visserijkundige onderzoeken De visstandbemonsteringen zijn uitgevoerd door Sportvisserij Nederland in samenwerking met Visserijbedrijf Kalkman. Hierbij wordt gebruik gemaakt van twee methodes; de zegen en het elektrovisapparaat. Afhankelijk van het water (diepte en grootte) wordt een grotere of kleinere zegen gebruikt. In de vijvers is gevist met de volgende zegens: Meddo, zegen van 6 meter lengte en een gestrekte maaswijdte van 25 millimeter in de zegenzak. Plas van Radstake, zegen 75 meter lengte en een gestrekte maaswijdte van 25 millimeter in de zegenzak. Poolakker, zegen van 6 meter lengte en een gestrekte maaswijdte van 25 millimeter in de zegenzak. Burg. Linderswijver, zegen 75 meter lengte en een gestrekte maaswijdte van 25 millimeter in de zegenzak. Tevens zijn, door medewerkers van Sportvisserij Nederland met een elektrovisapparaat met een vermogen van vijf kw, de oevers afgevist. De gevangen vis is direct met beugels overgebracht in teilen en naar de verwerkingsplaats gebracht. Bij de onderzoeken in 29 zijn de vijvers nauwkeuriger bevist, met meer zegentrekken, dan in 2. Dit komt door de geplaatste gaaskooien, waardoor niet meer effectief gevist kan worden. Ook met de methode elektrisch vissen was niet goed bij de kooien te vissen, omdat het metaal van de kooien het elektrische veld verstrooide. In 23 speelde hetzelfde probleem als in 2; door de kooien kan minder effectief gevist worden. 5

26 Sportvissers bij Kolk Meddo. Sportvissers bij de Plas van Radstake. 6

27 4 Enquête augustus 23 W H V D e Ka r p e r, W i n t e r sw i j k ZH V Ze l h e m, Ze l h e m H SV D e e st, Deest H.S.V. On s Ve r m a a k, Be r g e i j k In augustus 23 is naar de vier deelnemende verenigingen een korte vragenlijst gestuurd, met vragen over hun ervaringen met de gaaskooien. In Bijlage I is de enquête opgenomen. Is er in de vijver in 22 vis uitgezet? Nee Nee Nee Nee 2 Zijn er op uw vijver, afgelopen jaar, aalscholvers actief geweest? Ja, 2 of 3 Ja, of 2 per week Nee Ja, tot 4 3 Hoe zijn de vangsten in de visvijver met de gaaskooien? Goed Goed Slecht Goed 4 Is er in 22 of 23 een wedstrijd gevist in de vijver met de gaaskooien? Nee Ja Nee Nee 5 Hoe zijn, na vier jaar, de reacties van uw leden op de gaaskooien? Positief Positief & negatief Positief Positief & negatief 6 Hoe oordeelt u zelf (het bestuur) over de gaaskooien? Positief Positief & negatief Positief Positief 7 Zou u andere verenigingen adviseren om ook gaaskooien te plaatsen in hun visvijver? Ja Ja Ja Ja 8 Welk rapportcijfer geeft u (het bestuur) de maatregel gaaskooien?

28 8

29 Opmerkingen: WHV De Karper Winterswijk Geen opmerkingen. HSV Zelhem: Redelijk vangsten, er wordt weer voorn en rietvoorn gevangen. De jeugd is weer blij met de vangsten. Gemengde reacties van leden, de een vindt de gaaskooien geen gezicht dat als ze niet onder water staan en helemaal begroeid zijn met opgedroogde waterplanten, de ander ziet het nut er wel van in. Conclusie voor onze plas: de kooien zijn niet echt geschikt, omdat het niveau van het water afhankelijk is van het grondwaterpeil. Het probleem is de werking hiervan. De boeren en de tuinders sproeien veel en daardoor zakt het waterniveau met wel twee meter. Dit herstelt zich weer in de winter als het grondwaterpeil weer stijgt. Er zijn veel minder aalscholvers actief en er worden weer grotere voorns en rietvoorns gevangen, aan de andere kant is het voor de onderhoudsploeg haast onmogelijk om de waterplanten rond de kooien te maaien. HSV Deest Wij hebben de stellige indruk dat de aalscholvers hun interesse in het water hebben verloren na het plaatsen van de kooien. Wij hadden nu drie eilanden opgebouwd uit de gaasrollen. Graag willen wij experimenteren met het plaatsen van de rollen rond de gehele vijver tegen de oever om een natuurlijke schuilzone in de oeverzone te maken. Dit lijkt ons natuurlijker en daardoor mogelijk ook beter werken. HSV Ons Vermaak Bergeijk Bij de gaaskooien wordt over het algemeen goed gevangen. De karpervissers klagen over de kooien, de rest hoor je niet. We weten niet of er in het algemeen minder aalscholvers zitten. Als we vis uitzetten doen we dat in februari, dan kunnen ze eerst bij de buren de vijver leeg eten en in maart wordt er al gevist dan komen de aalscholvers ook niet zo snel. Bespreking resultaten enquête Alle vier de verenigingen zijn positief over de geplaatste gaaskooien. Het gemiddelde rapportcijfer dat de verenigingen geven is een 7,7. Een hoog cijfer dat strookt met de reacties van de sportvissers en het oordeel van de besturen. Ook opvallend is dat alle vier de verenigingen andere verenigingen aanbevelen dergelijke gaaskooien ook te plaatsen. Er wordt door de verenigingen aangegeven dat er minder overlast van aalscholvers is en dat de vangsten over het algemeen goed zijn. Het is zelfs zo dat dicht naast de kooien de beste vangsten worden gedaan. Veel sportvissers vissen dan ook speciaal dicht tegen de kooien aan. Karpervissers ondervinden hinder van de gaaskooien. 9

30 24

31 5.2 Plas van Radstake, Zelhem Gebiedsbeschrijving De Plas van Radstake is gelegen bij Zelhem in de provincie Gelderland. Het water heeft een oppervlak van,55 ha. De breedte is gemiddeld 35 meter. De gemiddelde diepte is,2 meter. De grootste diepte is 2,2 3 meter. Het volume van deze vijver is 6.6 m. De bodem bestaat uit klei/zand. De totale oeverlengte is circa 38 meter. Visrecht De Plas van Radstake is particulier eigendom van dhr. B. Radstake. De visrechten van de Plas van Radstake zijn in bezit van de Zelhemse Visvereniging (ZHV). Plaatsing gaaskooien In de Plas van Radstake zijn op zaterdag 28 maart units van 3 3x3 cilinders geplaatst met een totaalvolume van 285 m, wat gelijk staat aan 5,% van het totale volume van de vijver. Door de vereniging zijn de kooien aan de zuidkant van de vijver in 2 verwijderd. Deze kooien leverden problemen op met het maaien van de vijver en er waren klachten van vissers van wie het vistuig vast kwamen te zitten in de kooien. In de Plas van Radstake zijn er gedurende het jaar grote schommelingen in het waterpeil. Met name in de zomer kan de waterstand sterk dalen, waardoor de kooien deel boven water komen te staan. 25

32 Gevangen vissoorten in de Plas van Radstake 25 februari 29 Aantal Minimum Maximum Hoeveelheid lengte lengte (in kg) Vissoort (in cm) (in cm) Baars ,8 Brasem ,9 Blankvoorn 2,5 Karper ,5 Kolblei 4, Aal/Paling 89,3 Ruisvoorn ,5 Snoek , Totaal ,6 Gevangen vissoorten in de Plas van Radstake 6 maart 2 Aantal Minimum Maximum Hoeveelheid lengte lengte (in kg) Vissoort (in cm) (in cm) Baars ,8 Brasem ,4 Blankvoorn ,2 Karper ,9 Spiegelkarper 77 8,8 Ruisvoorn ,5 Snoek ,6 Zeelt 49,9 Totaal , Gevangen vissoorten in de Plas van Radstake 29 maart 23 Aantal Minimum Maximum Hoeveelheid lengte lengte (in kg) Vissoort (in cm) (in cm) 4,2 Baars ,8 Brasem 8 5 8,4 Blankvoorn ,8 Karper ,8 Ruisvoorn Snoek ,3 4 4, Zeelt Totaal ,4 Soortensamenstelling 29 Er zijn in totaal acht vissoorten gevangen, 398 exemplaren, met een totaalgewicht van ongeveer 74 kilo. Soortensamenstelling 2 Er zijn zeven vissoorten gevangen, 249 exemplaren, met een totaalgewicht van ongeveer 87 kilo. Soortensamenstelling 23 Er zijn zeven vissoorten gevangen, 255 exemplaren, met een totaalgewicht van ongeveer 48 kilo. 26

33 Hoeveelheid gevangen vis Totaal Hoeveelheid vis zonder brasem Hoeveelheid vis zonder karper & brasem Hoeveelheid snoek kg kg kg 53. kg 56.7 kg 45.6 kg 2.6 kg 2. kg 5.8 kg 5. kg 4.6 kg 2.3 kg Bespreking resultaten 2 Door het grote aantal gaaskooien kon veel minder effectief worden gevist. Daarmee rekening houdend is de visstand in de Plas van Radstake in 2 niet heel erg veranderd ten opzichte van 29. Alleen baars is in 2 (veel) meer gevangen en de ruisvoorns waren gemiddeld iets groter. 23 In 23 werden ongeveer dezelfde aantallen vis gevangen als in 2. Echter bestond de vangst nu meer uit kleine ruisvoorn en werden er bijna geen brasems meer gevangen. Daardoor is het gevangen gewicht sterk gedaald tot minder dan 5 kg. Opvallend was dat de meeste vis in de directe omgeving van de overgebleven gaaskooien werden gevangen. Tijdens een veldbezoek in juni 23 waren nog wel kleine schooltjes brasem te zien in het heldere water. Totaal Hoewel de totale hoeveelheid gevangen vis in de loop van de jaren sterk terugloopt, is dit eigenlijk alleen het geval bij de vissoorten brasem en karper. De overige soorten blijven qua hoeveelheid (gewicht) redelijk gelijk. Oordeel vereniging De vereniging is gematigd positief over de gaaskooien. Wat betreft de aalscholvers merken ze een duidelijke verbetering. Er wordt beter vis gevangen sinds de kooien geplaatst zijn. Probleem bij de Plas van Radstake is de sterk wisselende waterstand, waardoor de gaaskooien soms boven water komen te staan, wat er lelijk uit ziet. 27

34 Gaas vastzetten met ringkrammen. 36

35 6 Conclusies, aanbevelingen Het onderzoek is uitgevoerd in vier visvijvers, waarbij tussen de vijvers grote verschillen zijn in onder meer ligging, grootte en diepte. Dat maakt een onderlinge vergelijking lastig. Vier jaar na plaatsing van de gaaskooien kunnen de volgende conclusies worden getrokken: Alle vier de visrechthebbende verenigingen zijn positief over de gaaskooien. Het gemiddelde rapportcijfer is een 7,7. De verenigingen ervaren een verbetering van de hengelvangsten na plaatsing van de gaaskooien; Uit de visserijkundige onderzoeken is geen eenduidige verbetering van de visstand te zien; Door de gaaskooien is geen goed visserijkundig onderzoek met zegen en elektrovisapparaat (meer) mogelijk. Door middel van hengelvangsten kan een beter inzicht worden verkregen in de effecten van de gaaskooien. Het uitzetten van vis heeft een positief effect op de vangsten. De uitgezette vis weet zich goed in de vijvers te handhaven. De (vis)productie wordt door de gaaskooien niet vergroot. Hierdoor zal in een voedselarmere vijver, zonder aanvullende maatregelen, de visstand dalen tot de bij de vijver behorende draagkracht. Ook vervangen de gaaskooien niet het natuurlijke paai- en foerageergebied van vis; De kooien moeten zo diep worden geplaatst dat ze altijd volledig onder water blijven staan, ook bij eventuele lage waterstanden; Voor de markering kunnen het best kleine boeien worden gebruikt, zodat de hengelaars weten waar de kooien staan; Direct naast de gaaskooien wordt het best met de hengel gevangen. De kooien moeten zodanig geplaatst worden dat de hengelaars er dichtbij kunnen vissen; Met name karpervissers ondervinden last van de kooien. Oorspronkelijke vraagstelling: Is het mogelijk om door plaatsing van kunstmatige structuren, gemaakt van schapengaas, in visvijvers de schade aan de visstand veroorzaakt door aalscholverpredatie te verminderen? Antwoord: Verenigingen ervaren een verbetering van de vangsten na plaatsing van gaaskooien. Uit visserijkundige onderzoeken kan geen eenduidige verbetering van de visstand worden aangetoond na plaatsing van gaaskooien. 37

36 Literatuurlijst Carss, D. N. ed., (25). Reducing the conflict between Cormorants and fisheries on a pan-european scale. REDCAFE Final Report: Summary Report of a Concerted Action funded by the European Union. Study contract no. Q5CA : Natural Environment Research Council, Centre for Ecology & Hydrology. CEH Banchory Hill of Brathens Banchory Aberdeenshire AB3 4BY Scotland, UK. Coussement, M & P. Coene (24). De impact van de aalscholver op visbestanden in private wateren. Kamman, J.H. (2). Aalscholverproject, deelrapport kunstmatige structuren. Situatie na één jaar. Sportvisserij Nederland te Bilthoven. Laak, G.A.J. de & T.W.P.M. Aarts (28). Effecten van aalscholvers op visbestanden. Sportvisserij Nederland, Bilthoven. Leijzer, T.B. (2), Aalscholvers en sportvisserij, maatregelen tegen de invloed van aalscholverpredatie op viswateren. NVVS (2). Aalscholvers en sportvissers. Amersfoort. Russel, I. ea (25), Habitat use by roach (Rutilus rutilus L.) and Perch (Perca Fluviatilis L.) in response to the presence of cormorants (Phalacrocorax L.) and artificial refuges. Russel, I. (27), Reducing the impact of cormorants: the use of fish refuges. Natural England Technical Information Note TIN28, First Edition 5 november 27. Russel, I. ea (28), Reducing fish losses to cormorants using artificial fish refuges: an experimental study. Fisheries Management and Ecology, 28, 5, Spiegel, A. van der (992). Visgemeenschappen van het stilstaande water. In Quak, J. en A. van der Spiegel (eds.). Cursus Visstandbeheer en Integraal Waterbeheer. Nieuwegein, Organisatie ter Verbetering van de Binnenvisserij. STOWA (22), Handboek Visstandbemonstering. Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer. Rapport 22/7. STOWA, Utrecht. Weijman R.J.C. & Kamman J.H. (29) Aalscholverproject, Deelrapport kunstmatige structuren, nul situatie. Sportvisserij Nederland, Bilthoven. Zoetemeyer, R.B., & B.J. Lucas (27) Basisboek visstandbeheer. Sportvisserij Nederland, Bilthoven. 38

37 Bijlage Enquête gaaskooien 23 39

38 4

39 Bijlage 3 Gegevens visserijkundige onderzoeken Plas van Radstake, Zelhem Aandeel per vissoort - 29 De vangst bestond qua aantallen voornamelijk uit baars, brasem en ruisvoorn (respectievelijk 9%, 2% en 49% van het totaal aantal gevangen exemplaren, zie onderstaande linkergrafiek). Qua gewicht bestond de vangst voor het grootste deel uit brasem, gevolgd door karper (respectievelijk 69% en 9% van het totale vangstgewicht, zie rechtergrafiek). Relatieve aantals-aandeel Relatieve gewichts-aandeel Baars 9% Karper 9% Brasem 2% Overig % Snoek 7% Ruisvoorn 2% Blankvoorn 3% Snoek 9% Brasem 69% Overig % Ruisvoorn 49% Aandeel per vissoort - 2 De vangst bestond qua aantallen voornamelijk uit baars, ruisvoorn en snoek (respectievelijk 5%, 3% en 9% van het totaal aantal gevangen exemplaren, zie onderstaande linkergrafiek). Qua gewicht bestond de vangst voor het grootste deel uit karper, gevolgd door brasem (respectievelijk 37% en 35% van het totale vangstgewicht, zie rechtergrafiek). Brasem 8% Relatieve aantals-aandeel 2 Blankvoorn % Relatieve gewichts-aandeel 2 Karper 37% Karper 2% Ruisvoorn 3% Baars 5% Snoek 7% Blankvoorn <% Snoek 9% Overig <% Ruisvoorn 3% Brasem 35% Baars 2% Overig 6% Aandeel per vissoort - 23 De vangst bestond qua aantallen voornamelijk uit ruisvoorn met 8%. Qua gewicht bestond de vangst voor het grootste deel uit karper en snoek (respectievelijk 62% en 25%, zie rechtergrafiek). 49

40 Baars - 29 In totaal zijn 76 baarzen gevangen met een lengte van 7 tot 9 cm. Project : Plas van Radstake te Zelhem Project LF diagram voor Baars : Plas van Radstake te Zelhem Conditiediagram voor Baars, Conditiefactor Aantallen , Lengte in cm Lengte in cm. Baars 2 In totaal werden 26 baarsjes gevangen met een lengte van 7 tot 6 centimeter. Project : Plas van Radstake te Zelhem Project LF diagram voor Baars 5 : Plas van Radstake te Zelhem Conditiediagram voor Baars,5 45 Conditiefactor 4 Aantallen , Lengte in cm Lengte in cm Baars 23 In totaal werden 4 baarsjes gevangen met een lengte van en centimeter. 5

41 Brasem - 29 Er zijn 82 brasems gevangen met een lengte van 6 tot 62 centimeter. Project : Plas van Radstake te Zelhem Project LF diagram voor Brasem : Plas van Radstake te Zelhem Conditiediagram voor Brasem,5 8 7 Conditiefactor Aantallen , Lengte in cm Lengte in cm. Brasem - 2 Er zijn 9 brasems gevangen met een lengte van 5 tot 58 centimeter. Project : Plas van Radstake te Zelhem Project LF diagram voor Brasem 5 : Plas van Radstake te Zelhem Conditiediagram voor Brasem,5 Conditiefactor Aantallen 4 3 2, Lengte in cm Lengte in cm Brasem - 23 Er zijn 2 brasems gevangen met een lengte van 47 en 52 centimeter. 5

42 Blankvoorn - 29 Er zijn blankvoorns gevangen met een lengte van tot 2 centimeter. Project : Plas van Radstake te Zelhem Project LF diagram voor Blankvoorn : Plas van Radstake te Zelhem Conditiediagram voor Blankvoorn,5 4 Conditiefactor Aantallen 3 2, Lengte in cm Lengte in cm. Blankvoorn - 2 Er zijn twee blankvoorns gevangen met een lengte van 2 en 22 centimeter. Project : Plas van Radstake te Zelhem LF diagram voor Blankvoorn Aantallen Lengte in cm. Blankvoorn - 23 Er zijn acht blankvoorns gevangen met een lengte van 5 tot 8 centimeter. 52

43 Karper - 29 In totaal zijn vier karpers gevangen met een lengte van 73 tot 86 cm. Project : Plas van Radstake te Zelhem Project LF diagram voor Karper : Plas van Radstake te Zelhem Conditiediagram voor Karper,5 Aantallen Conditiefactor, Lengte in cm Lengte in cm. Karper - 2 Er zijn vier karpers (ex spiegelkarper) gevangen met een lengte van 65 tot 84 cm. Project : Plas van Radstake te Zelhem Project LF diagram voor Karper Conditiediagram voor Karper,5 Aantallen Conditiefactor : Plas van Radstake te Zelhem, Lengte in cm Lengte in cm Karper - 23 Er zijn vier karpers gevangen met lengtes van 68 tot 84 cm. 53

44 Ruisvoorn - 29 Er zijn 95 ruisvoorns gevangen met een lengte van 4 tot 8 centimeter. Project : Plas van Radstake te Zelhem Project LF diagram voor Rietvoorn/Ruisvoorn : Plas van Radstake te Zelhem Conditiediagram voor Rietvoorn/Ruisvoorn,5 8 7 Conditiefactor Aantallen , Lengte in cm Lengte in cm. Ruisvoorn - 2 Er zijn 74 ruisvoorns gevangen. De kleinste ruisvoorn was 6 cm, de grootste was 2 cm. Project : Plas van Radstake te Zelhem Project LF diagram voor Rietvoorn/Ruisvoorn 2 : Plas van Radstake te Zelhem Conditiediagram voor Rietvoorn/Ruisvoorn,5 Conditiefactor Aantallen 5 5, Lengte in cm Lengte in cm Ruisvoorn - 23 Er zijn 28 ruisvoorns gevangen. De kleinste ruisvoorn was 5 cm, de grootste was 8 cm. 54

45 Snoek - 29 Er zijn 29 snoeken gevangen met een lengte die varieerde van tot 75 centimeter. Project : Plas van Radstake te Zelhem Project LF diagram voor Snoek Conditiediagram voor Snoek,5 Conditiefactor 3 Aantallen : Plas van Radstake te Zelhem 2, Lengte in cm Lengte in cm. Snoek - 2 Er zijn 22 snoeken gevangen met een lengte die varieerde van 2 tot 76 centimeter. Project : Plas van Radstake te Zelhem Project LF diagram voor Snoek Conditiediagram voor Snoek,5 Conditiefactor Aantallen 2 : Plas van Radstake te Zelhem, Lengte in cm Lengte in cm Snoek - 23 Er zijn 4 snoeken gevangen met een lengte die varieerde van tot 82 centimeter. Overige vangsten - 29 Verder zijn één kolblei van 4 centimeter en één paling van 89 centimeter gevangen. Overige vangsten - 2 Verder zijn één spiegelkarper van 77 centimeter en één zeelt van 49 centimeter gevangen. Overige vangsten - 23 Verder zijn nog vier kleine zeelten ( cm tot 4 cm) gevangen. 55

46 Sportvisserij Nederland Postbus AD Bilthoven 72