Extreem overgewicht [Morbide Obesitas]

Transcriptie

1 Extreem overgewicht [Morbide Obesitas] Operatieve behandeling als hulpmiddel bij extreem overgewicht Extreem overgewicht [Morbide Obesitas]

2 1. Inleiding 3 2. Wat is overgewicht 4 3. Wat zijn de gevolgen van overgewicht 5 4. Een operatie als hulpmiddel 5 5. Voorwaarden om in aanmerking te komen voor een operatie 6 6. Voorbereiding van de operatie 7 Poliklinisch 7 Klinisch 8 7. Anatomie 9 8. Soorten operaties 10 Maagband 10 Maagomleiding (Gastric Bypass) 13 Scopinaro 16 Duodenal Switch Complicaties Nazorg Leefregels SMILE Belangrijke telefoonnummers Tot slot Stroomschema patiënten azm 24

3 Inleiding Extreem overgewicht, in medische kringen Morbide Obesitas oftewel vetzucht genoemd, is een ernstige zaak. Als er niets aan gedaan wordt, kan het leiden tot ziektes die zelfs levensbedreigend kunnen zijn. Het is dus letterlijk van levensbelang om gewicht te verliezen. In het academisch ziekenhuis Maastricht (azm) staat een team van specialisten klaar om u daarbij te helpen: artsen die via een operatie de weg naar gewichtsverlies kunnen vergemakkelijken. Maar ook psychologen, omdat het gaat om een ingreep waar u volledig achter moet staan en die een enorme impact heeft op de rest van uw leven. Als u er niet 100% voor wilt gaan, kan het namelijk zijn dat de operatie geen effect heeft. In dat geval brengt een medische ingreep onnodige risico s met zich mee. Ook diëtisten maken deel uit van het Morbide Obesitas-team: de operatie moet immers samengaan met het invoeren van een ander eet- en zelfs leefpatroon. Als u kiest voor een operatie, weet u dus dat dit uw hele leven zal beïnvloeden. Juist vanwege dit ingrijpende karakter is de Stichting SMILE opgericht: Stichting Maagverkleinende Ingrepen voor Lotgenoten met Eetstoornissen. Het Morbide Obesitas-team van het azm werkt nauw samen met Stichting SMILE. Achterin deze folder leest u meer over de stichting. Op de hiernavolgende pagina s kijken we eerst wat extreem overgewicht is en welke risico s het met zich meebrengt. Vervolgens zetten we op een rij welke operatieve ingrepen mogelijk zijn. Het kan gaan om een maagverkleinende operatie, om een operatie waarbij een maagomleiding wordt aangelegd, of om een ingreep die tot gevolg heeft dat uw lichaam minder voedingsstoffen opneemt. U moet 100% achter de ingreep staan 3

4 Wat is overgewicht Overgewicht betekent dat een lichaam in verhouding teveel vetweefsel heeft. Oorzaak: het lichaam krijgt meer voedingsstoffen (energie) binnen dan nodig voor de gemiddelde energiebehoefte. Deze energiebehoefte is afhankelijk van uw stofwisseling. Het lichaam haalt de noodzakelijke hoeveelheid energie uit de voedingsstoffen en verbrandt deze. Het overschot wordt als reserve opgeslagen in de vorm van vet. Lange mensen mogen gemiddeld meer wegen dan kortere mensen, mannen meer dan vrouwen en ouderen meer dan jongeren. Is uw gewicht meer dan tweemaal het ideale gewicht, dan is er sprake van extreem overgewicht. Hoe bepaalt u of u overgewicht hebt? Als maat voor het gewicht wordt de BMI oftewel de Quetelet index gehanteerd. Om de BMI te berekenen deelt u uw gewicht door lichaamslengte x lichaamslengte. Bijvoorbeeld: iemand van 1,78 m lang weegt 80 kg. Dan is het BMI van deze persoon 80 : (1,78 x 1,78) = 80 : 3,1684 = 25,25. Hij of zij valt, volgens het schema hieronder, binnen de categorie Overgewicht. Als de BMI gelijk is aan of groter dan 35, gaat het om extreem overgewicht [Morbide Obesitas] BMI Classificatie Gezondheidsrisico < 18,5 Ondergewicht Laag 18,5 24,9 Normaal gewicht Gemiddeld 25 29,9 Overgewicht Verhoogd Obesitas Duidelijk verhoogd >40 Morbide Obesitas Zeer risicovol 4 Extreem overgewicht [Morbide Obesitas]

5 Wat zijn de gevolgen van overgewicht Overgewicht [Obesitas] hoeft niet per definitie tot klachten te leiden. Ernstig of extreem overgewicht daarentegen kan de levensduur verkorten en aanleiding geven tot lichamelijke klachten en aandoeningen, zoals: suikerziekte; hoge bloeddruk; hart- en vaatziekten; rug- en gewrichtsklachten; obstructief slaapapneu syndroom (OSAS); galstenen; longziekten; onvruchtbaarheid; sommige vormen van kanker. Ernstig overgewicht kan daarnaast ook leiden tot psychische en sociale problemen. Mensen met extreem overgewicht geven bijvoorbeeld vaak aan niet lekker in hun vel te zitten en zich te schamen voor hun lichaam. Een operatie als hulpmiddel We hebben het in de inleiding al gezegd: als uw kiest voor een operatie als hulpmiddel tegen extreem overgewicht, moet u er 100% voor gaan. Want de operaties, zoals die in het azm worden uitgevoerd, leiden niet vanzelf tot gewichtsverlies. Wat de chirurg doet, is het u moeilijk maken om veel te kunnen eten, maar niet onmogelijk. Dit betekent dat u zeer streng op dieet gaat voor de rest van uw leven. Eventuele emotionele problemen waar iemand met overgewicht zeker mee te maken heeft, moet u nog steeds zelf oplossen. U kunt hier wel hulp bij krijgen van de psycholoog. Een bewust leefpatroon qua eten en bewegen is het uiteindelijke middel om gewichtsverlies te bereiken. Het azm onderstreept dit belang. Daarom U krijgt een streng dieet voor de rest van uw leven 5

6 blijven wij onze patiënten ook na de operatie begeleiden en ondersteunen, met medische en psychische bijstand, via de inzet van een diëtiste en door u in contact te brengen met SMILE. Voorwaarden om in aanmerking te komen voor een operatie Om via een operatie geholpen te worden moet u aan een aantal voorwaarden voldoen. Dit heeft te maken met de risico`s die een operatie met zich meebrengen. Het opereren van mensen met ernstig overgewicht brengt nog eens extra risico s met zich mee. Een voorwaarde is dat u al geruime tijd bezig bent om uw overgewicht onder controle te krijgen en terug te dringen. U moet al meerdere pogingen tot gewichtsverlies hebben ondernomen. Denkt u hierbij aan diëten, medicamenteuze therapieën, ballonplaatsingen en dergelijke. Begrip van de omgeving is belangrijk Ook is het belangrijk dat uw partner/ familie achter uw beslissing staan en u kunnen steunen na de operatie. Opereren is het uiterste hulpmiddel. Daarnaast zijn uw eerdere inspanningen voor ons ook een indicatie dat u alles op alles wilt zetten om te werken aan gewichtsverlies. De operatie verandert uw leven drastisch! Voordat we groen licht geven voor een operatie, brengen we ook een aantal behandelbare oorzaken zoals suikerziekte, schildklierproblemen en eventuele psychische problemen in kaart. Leeftijd U moet tussen de 18 en 60 jaar oud zijn om in aanmerking te komen voor een operatie. Mensen onder de 18 en boven de 60 jaar opereren we alleen bij uitzondering en na uitvoerig overleg binnen het multidisciplinaire team. 6 Extreem overgewicht [Morbide Obesitas]

7 BMI In de regel moet de BMI groter of gelijk zijn aan 40 of de BMI is 35 en er sprake is van ernstige klachten of aandoeningen ten gevolge van extreem overgewicht. Uiteindelijk bepaalt het multidisciplinaire team of u in aanmerking komt voor een operatie. Psycholoog Vóór er een beslissing kan worden genomen over opereren heeft u een gesprek met een psycholoog van het Morbide Obesitas-team. Enerzijds is dit om zicht te krijgen op eventuele eetstoornissen. Verder is het belangrijk dat u heel goed beseft wat de invloed van deze operatie op uw verdere leven is. De psycholoog checkt in hoeverre u hierop bent voorbereid en bereid bent om ervoor te gáán. Zoals we al aangaven: de operatie is slechts een húlpmiddel om gewicht te verliezen. Of de ingreep u op het goede spoor zet, bepaalt u uiteindelijk voor het grootste deel zélf. Als de psycholoog inschat dat uw wil sterk genoeg is, geeft hij/zij een positief advies af. U wordt dan op de wachtlijst voor operatie geplaatst. Is het advies niet definitief positief, dan maakt de psycholoog vervolgafspraken met u en wordt een behandel/ voorbereidingstraject in gang gezet. Voorbereiding op de operatie Poliklinisch Als u aan de voorwaarden voldoet en u in principe voor opereren in aanmerking komt, moeten er nog een aantal zaken gebeuren. Zo moet u, als hier een indicatie voor is, gezien worden door andere specialisten. Dit kan een longarts, een internist of een cardioloog zijn. Een poliklinisch onderzoek bij de anesthesist behoort altijd tot de voorbereidingen. De goedkeuring van de anesthesist is namelijk absoluut noodzakelijk om de operatie te kunnen ondergaan. De psycholoog checkt of u gemotiveerd bent 7

8 Klinisch Opnamedag De dag dat u wordt opgenomen op de verpleegafdeling, kan het zijn dat u nog een hartfilmpje (ECG) moet laten maken en bloed moet laten prikken. Daarnaast hebben de afdelingsarts en een verpleegkundige een gesprek met u. Tijdens dit gesprek wordt de anamnese, de medische voorgeschiedenis met u doorgenomen en wordt u voorbereid op wat er gaat gebeuren. De opnamedag is niet altijd de operatiedag. Operatiedag Vlak voordat u naar de operatiekamer gaat, krijgt u medicijnen toegediend die de anesthesist heeft voorgeschreven. Dit kan in de vorm van pillen of een spuit zijn. Ook krijgt u drukmanchetten om de benen aangemeten. In combinatie met een pompje verkleinen deze de kans op trombose (vorming van een bloedpropje). De drukmanchetten blijven om uw benen totdat u weer uit bed kunt. In de voorbereidingskamer van de operatieafdeling wordt een infuus ingebracht. U krijgt een bloeddrukmeter en een hartslagmeter omgedaan. Het kan zijn dat u een ruggenprik krijgt via een slangetje in de rug. De ruggenprik dient om tijdens en na de operatie. pijnstillende medicatie toe te dienen. Deze ruggenprik wordt niet altijd toegepast. Dit is afhankelijk van de soort operatie en van de anesthesist U wordt voorbereid op de operatie 8 Extreem overgewicht [Morbide Obesitas]

9 Anatomie Hieronder ziet u een plaatje van het spijsverteringsysteem zonder operatieve ingrepen. Dit plaatje helpt u om de hiernavolgende plaatjes van de ingrepen beter te begrijpen. 1 Slokdarm 2 Maag 3 sluitspier maag 4 dunne darm 5 Dikke darm normaal 9

10 Soorten Operaties De operaties zijn grofweg te onderscheiden in: 1. Restrictieve operaties (Maagverkleinende operaties die ertoe leiden dat u minder eet, omdat u eerder het gevoel hebt voldaan te zijn) 2.Malabsortieve operaties (Ingrepen in het spijsverteringsstelsel die maken dat er minder voedingsstoffen kunnen worden opgenomen) 3. Een combinatie van de twee. Maagband operatie Dit is een restrictieve ingreep, die leidt tot een snel vol gevoel. Waar de slokdarm overgaat in de maag, brengt de chirurg een maagbandje aan. Hierdoor ontstaat een voormaag boven de band met een inhoud van 15 tot 20 milliliter. Als dit voormaagje is gevuld, hebt u een verzadigd gevoel. In principe is dit een kijkoperatie (laproscopische operatie) waarbij de chirurg vijf kleine sneetjes in uw buik maakt. Als een kijkoperatie niet mogelijk is, bijvoorbeeld doordat er teveel littekenweefsel in de buik aanwezig is of als de operatietechniek het zelf niet toelaat, maakt de arts een grotere snee in de buik om het bandje te plaatsen (open procedure). De maagband is aanpasbaar. Via een slangetje kan hij gevuld worden met een zoutwater oplossing. Dit bijvullen gebeurt op de afdeling Radiologie (zie de folder `Maagband correcties`). Door de maagband in volume te laten toenemen, wordt de uitgang van de voormaag kleiner en treedt het verzadigingsgevoel sneller op. De maagband is aanpasbaar 10 Extreem overgewicht [Morbide Obesitas]

11 1) Nieuwe maag, pouch 2) Maagband 3) Maag Specifieke complicaties van een maagband operatie Perforatie (scheuren) van de maagwand tijdens de operatie op de plek waar het maagbandje wordt geplaatst. Dit kan gebeuren als de chirurg niet voldoende zicht heeft op het operatiegebied. Gevolg is dat spijsverteringssappen in de buik kunnen komen. Dit kan, als er niet op tijd wordt ingegrepen, een levens bedreigende situatie vormen. Pouchvorming of wel vergroting van het voormaagje. Voor een belangrijk deel kan deze complicatie ontstaan als u te grote porties in één keer eet, als u door blijft eten ondanks het verzadigingsgevoel of als u veel moet braken. Obstructie (versperring) direct na de operatie. De operatie kan leiden tot een flinke zwelling in het gebied rondom de maagband. Hierdoor is het mogelijk dat u tijdelijk veel moeite hebt met eten of drinken. Op ijsblokjes zuigen kan helpen om deze zwelling sneller te laten slinken. Obstructie (versperring) later. Een obstructie op een later moment kan ontstaan als u een te grote hap eten neemt of als de hap niet goed is gekauwd. Het stuk voedsel kan dan in de maagband klem komen te zitten. U merkt dit doordat u niets kunt binnen houden. Neem dan direct contact op met onze verpleegkundig specialist (nurse practitioner) Acute herniatie. Kunt u plots niet meer eten en/of drinken en heeft u pijn in de bovenbuik? 11

12 Neem dan met spoed contact op met de behandelend arts of met de verpleegkundig specialist (nurse practitioner). Herstelperiode De herstelperiode na een kijkoperatie is sneller dan bij een open procedure. Ongeveer drie weken na de operatie kunt u weer alles doen zoals voor de operatie. Eten en drinken na de maagband operatie Van de diëtiste krijgt u een eetadvies mee. Lees dit goed en aandachtig door en houd u eraan. Het is nu heel belangrijk om gezond te eten, braken en misselijkheid zoveel mogelijk te voorkomen en gewichtsverlies te bereiken. Na de operatie is een aangepast caloriebeperkt en vitaminerijk dieet noodzakelijk. Het is belangrijk dat u vitaminepreparaten gebruikt Anders kan er een tekort ontstaan aan voedingsstoffen en vitamines. U moet dus gevarieerd en gezond eten. Zeer belangrijk is dat u de rest van uw leven vitaminepreparaten gebruikt. Na de maagband operatie begint u direct met kleine beetjes drinken. Wanneer het drinken goed gaat, gaat het infuus eruit. Daarna begint u met vloeibare voeding zoals yoghurt, pap, vruchtenmoes. Vervolgens start u snel met vaste voeding. Het is belangrijk dat u hierbij voldoende blijft drinken, zeker anderhalve liter per dag. De diëtiste begeleidt u verder poliklinisch bij het aanpassen van uw eetpatroon. Regelmaat in het eetpatroon is ook heel belangrijk. Houd er rekening mee dat de kans bestaat dat u bepaalde voedingsmiddelen slecht of helemaal niet meer kunt verdragen. Belangrijke voedingsadviezenadviezen Eet rustig en kauw uw eten goed. Neem ruimschoots de tijd voor iedere maaltijd en neem kleine hapjes. 12 Extreem overgewicht [Morbide Obesitas]

13 Stop met eten of drinken zodra u een verzadigd gevoel krijgt. Neem geen energierijke dranken of vloeibare producten. Gebruik geen koolzuurhoudende dranken. Het vrijkomende gas kan een te grote druk in het kleine maagje veroorzaken waardoor er problemen kunnen ontstaan. Gebruik dranken en vast voedsel niet samen. Vermijd vet en taai vlees en vellen/ schillen/draden van groente en fruit. Gebruik dagelijks een vitaminepreparaat. Omdat het maagbandje tijdens de operatie nog niet wordt gevuld, kan het voorkomen dat u de eerste tijd nog redelijke hoeveelheden kunt eten. Na ongeveer zes weken bekijken we of we het volume van het bandje moeten aanpassen. Als we het inderdaad vullen, controleren we enkele weken later het resultaat hiervan. Als er geen gewichtverlies optreedt, of als het gewicht al een tijd stabiel is, kan het bandje opnieuw worden bijgevuld. Maagomleiding (Gastric Bypass) Dit is een combinatie van een restrictieve (snel vol gevoel) en een Eet rustig en kauw uw eten goed malabsortieve [verminderde voedselopname uit de darm] operatie. Deze ingreep wordt in het azm zowel volgens de traditionele open procedure als via een kijkoperatie (laproscopisch) uitgevoerd. Eerst verkleinen we de maag door van een deel ervan een reservoir te maken. Dit reservoir heeft een inhoud van ongeveer 15 tot 20 milliliter en doet voortaan dienst als maagje. Daarnaast wordt er door middel van een omleiding voor gezorgd dat het voedsel een deel van de dunne darm overslaat. Hierdoor heeft het lichaam minder mogelijkheid om voedingsstoffen op te nemen. Het effect is een sneller en langer aanhoudend verzadigd gevoel en een verminderde opnamecapaciteit van voedingsstoffen. 13

14 ) Slokdarm 2) Nieuwe maagje, pouch 3) Restmaag 4) Dunne darm 5) Sluitspier maag 4 Specifieke complicaties Direct na de operatie kan naadlekkage optreden. Dit kan behoorlijk gevaarlijk zijn. Lekkages kunnen ontstaan bij de naden van het voormaagje en op de plek waar de darmen aan elkaar Er kan een tekort aan voedingsstoffen en vitamines ontstaan vastgemaakt zijn (zie plaatje). Een andere complicatie is dat de verbinding tussen het nieuwe maagje en de dunne darm zich verder vernauwt. Dit veroorzaakt overmatig braken. Een derde veel voorkomend probleem is dumping. Dit is een gevolg van het zeer snel in de dunne darm komen van calorierijk voedsel (suikers en/of vetten). De patiënt wordt dan niet lekker, heeft vaak last van flinke transpiratie, meestal gevolgd door buikkrampen en diaree. Om dit te voorkomen is het belangrijk om goed 14 Extreem overgewicht [Morbide Obesitas]

15 op uw eetgewoontes te letten. Tenslotte kan er een tekort ontstaan aan voedingsstoffen en vitamines. Zoals al eerder aangegeven moet u dus steeds gevarieerd en gezond eten en altijd vitaminepreparaten gebruiken. Herstel periode De herstelperiode is afhankelijk van de wijze waarop de operatie plaatsvond. Bij een kijkoperatie gaat het om twee tot vier weken. Een openbuikoperatie heeft een langere hersteltijd ongeveer drie maanden. Dit heeft te maken met de grootte van de operatiewond. Eten en drinken na een maagomleiding (Gastric Bypass) Na de operatie begint u met drinken en daarna krijgt u vloeibare voeding. Als u dit goed verdraagt, mag u weer vaste voeding eten. Tijdens de opname krijgt u van de diëtiste voedingsadviezen. Als u uit het ziekenhuis bent ontslagen, begeleidt zij u verder poliklinisch. De adviezen zijn onder andere bedoeld om (dumping) klachten en vitaminetekorten te voorkomen en om gewichtsverlies te bereiken. De meeste voedingsadviezen komen overeen met de adviezen zoals genoemd bij de maagband operatie (zie bladzijde 10). Als er sprake is van dumpingklachten wordt u aangeraden om melksuiker [lactose] en suikers te vermijden. Bij diarree moet u het gebruik van vet beperken. Belangrijke voedingsadviezen Eet rustig en kauw uw eten goed. Neem ruimschoots de tijd voor iedere maaltijd en neem kleine hapjes. Stop met eten of drinken zodra u een verzadigd gevoel krijgt. Neem geen energierijke dranken of vloeibare producten. Gebruik geen koolzuurhoudende dranken. Het vrijkomende gas kan een te grote druk in het kleine maagje veroorzaken waardoor er problemen kunnen ontstaan. Gebruik dranken en vast voedsel niet samen. Vermijd vet en taai vlees en vellen/ schillen/draden van groente en fruit. Gebruik dagelijks een vitaminepreparaat. 15

16 Scopinaro Dit is een in hoofdzaak malabsortieve (verminderde opname van voedingsstoffen uit de darm) operatie al is er ook een restrictieve factor (maagverkleining). We verkleinen de maag tot een inhoud van 200 tot 250 milliliter. Door middel van omleidingen zorgen we ervoor dat spijsverteringssappen zich slechts gedurende korte tijd kunnen mengen met het voedsel. Hierdoor kan het lichaam minder voedingsstoffen opnemen. Dit gebeurt in een stukje dunne darm van 50 tot 60 centimeter lang. Deze operatie is de meest ingrijpende ter ondersteuning van gewichtsverlies. De chirurgen werken steeds meer via een kijkoperatie (laparoscopisch). Deze ingreep kent een aantal variaties, zoals de Duodenal Switch. Duodenal Switch De duodenal switch is een variatie op de Scopinaro. Bij de duodenal switch verkleinen we de maag in de lengterichting (sleeve resectie) met behoud van de maagsluitspier. Omdat dit de voedselopname zeer beperkt, wordt het deel van de dunne darm waar voedsel en spijsverteringssappen elkaar ontmoeten langer gemaakt: 75 tot 100 centimeter in plaats van 50 centimeter. Deze operatie kan in twee fasen worden uitgevoerd. Eerst voeren we de sleeve resectie of maagverkleining uit om dan 6 tot 12 maanden later de omleiding, duodenal switch, eraan toe te voegen. Deze ingrepen (Scopinario en Duodenal Switch) worden momenteel niet uitgevoerd in het azm. Specifieke complicaties van de Scopinaro en Duodenal Switch Eten en drinken na de Scopinaro en Duodenal Switch Na de operatie begint u met drinken en daarna met vloeibare voeding. Als u dit goed verdraagt krijgt u vaste voeding. Tijdens de opname krijgt u van de diëtist voedingsadviezen en zij zal u vervolgens poliklinisch verder begeleiden. De adviezen zijn onder andere bedoeld om (dumping) klachten te voorkomen, gewichtsverlies te bereiken en tekorten te voorkomen. De meeste voedingsadviezen komen overeen met de adviezen zoals genoemd bij de maagband en de maagomleiding (Gastric Bypass). Naast deze adviezen kan het voorkomen dat u bij dumpingklachten melksuiker 16 Extreem overgewicht [Morbide Obesitas]

17 (lactose) en suikers moet vermijden. Overdadig gebruik van vetten kan ernstige diarree veroorzaken. Herstelperiode De herstelperiode is afhankelijk van de wijze waarop de operatie plaatsvond. Bij een kijkoperatie gaat het om twee tot vier weken. Een openbuikoperatie heeft een langere hersteltijd ongeveer drie maanden. Dit heeft te maken met de grootte van de operatiewond. Belangrijke adviezen Het is van groot belang voldoende eiwitten (ongeveer 80 gram per dag), vitaminen en calcium te gebruiken. Complicaties Bij de maagband operatie zetten we al een aantal complicaties op een rij. We benoemen een paar complicaties die voor alle ingrepen die aan bod kwamen gelden. Het aantal patiënten dat last krijgt van deze verschijnselen is trouwens erg klein. Complicaties verdelen we in twee groepen: Vroege complicaties, ontstaan tijdens of vlak na de operatie. Complicaties op langere termijn. Vroege complicaties Buikvliesontsteking. Deze kan veroorzaakt worden door een lek in de maagwand of naadlekkage op de gehechte plaatsen. U moet opnieuw geopereerd worden. Als er niet snel wordt ingegrepen, kan de complicatie levensbedreigend zijn. Trombose. Een operatie kan de vorming van bloedstolsels in de aderen van de hersenen, het hart en de longen (longembolieën; plotselinge afsluiting van een bloedvat in de longen door een stolsel) veroorzaken. Om dit te voorkomen moet u snel na de operatie gaan bewegen: zitten op een stoel, kleine stukjes lopen. Ook krijgt u tijdens uw verblijf in het azm spuitjes die helpen om trombose tegen te gaan. Verder bevordert een drukmanchet tijdens en direct na de operatie de doorbloeding in de benen. 17

18 Wondinfectie. De operatiewond kan gaan onsteken. Dit kan verholpen worden met antibiotica. In ernstige gevallen moet de wond opnieuw worden opengemaakt. Obstructie van voedsel. Deze complicatie treedt met name op bij de maagband operatie. In de eerste weken na de operatie kan de plek waar geopereerd is wat geïrriteerd en opgezwollen zijn. Dit maakt het moeilijk om iets te eten of te drinken. Belangrijk is dat u kleine beetjes eet en zeer goed kauwt. Overlijden. De kans dat een operatie fatale gevolgen heeft is zeer klein: kleiner dan één procent. Hoe groot het risico is, is afhankelijk van het soort operatie en van de conditie van de patiënt. De herstelperiode is afhankelijk van het soort operatie Complicaties op langere termijn Zenuwontsteking in de uiteinden van de vingers of tenen. Dit gaat gepaard met pijn en gevoelloosheid. Deze ontsteking kan ontstaan door een gebrek aan vitamine B1. U kunt dit voorkomen door de voorgeschreven vitamines steeds te gebruiken en de voedingsadviezen van de diëtiste goed op te volgen. Bloedarmoede ten gevolge van een gebrek aan ijzer, vitamine B12 of andere vitamines. Om bloedarmoede te kunnen constateren, controleren wij regelmatig uw bloed. Ook hier geldt weer dat het van heel groot belang is dat u uw vitamines steeds inneemt. Ontsteking van de slokdarm [oesophagitis]. Als u langere tijd te grote stukken voedsel eet, het voedsel onvoldoende kauwt of iets verkeerd eet, kan de slokdarm ontstoken raken. De ontsteking kan ook veroorzaakt worden door veel braken wanneer in het geval van een maagband operatie het bandje te strak zit. Huidplooien. Door het sterke afvallen kunnen huidplooien ontstaan, met name bij de buik, borsten, armen, 18 Extreem overgewicht [Morbide Obesitas]

19 benen en billen. U kunt navraag doen bij de afdeling Plastische Chirurgie of dit verholpen kan worden. Uw ziektekostenverzekeraar kan u vertellen hoe de vergoedingen hiervoor zijn geregeld. U krijgt medicatie om trombose te voorkomen Nazorg Na de operatie blijft u enige tijd op de Recovery (uitslaapkamer). Hoe lang is afhankelijk van hoe snel u wakker wordt en of uw toestand stabiel genoeg is om naar de verpleegafdeling terug te brengen. Het kan zijn dat u een tijdje bewaakt moet worden, bijvoorbeeld als u slaapapneu hebt. U gaat dan naar de Intensive Care. Als u wakker wordt, kan het zijn dat u een infuus hebt voor toediening van vocht; een slangetje in de rug waardoor u pijnstilling krijgt; een slangetje bij de wond om wondvocht af te voeren; een maagslang via de neus en een urinekatheter. De chirurg bepaalt of u deze slangen krijgt en wanneer ze worden verwijderd. De nazorg start direct na de operatie. Hierbij is het belangrijk dat u duidelijk aan de verpleging aangeeft als u pijn of andere klachten hebt. Zo kunnen zij u snel helpen. Hebt u vragen over de operatie of andere medische zaken, aarzel niet en vraag het aan de afdelingsarts. Hij/zij kan uw vragen beantwoorden. U moet weer zo snel mogelijk op de been zijn, onder meer om trombose te voorkomen. Mogelijk helpt een fysiotherapeut u bij het uit bed komen. Ook kan deze, als dit noodzakelijk is, ademhalingsoefeningen met u doen om longcomplicaties te voorkomen. Als u behoefte hebt aan een gesprek met lotgenoten, neem dan contact op met SMILE. Dit kan ook via de verpleging. Het kan zijn dat u na de operatie bewaakt moet worden 19

20 Gewichtsverlies Voor alle operaties geldt dat het onmogelijk is om exact te voorspellen hoeveel u na de operatie zult afvallen. Het gemiddelde gewichtsverlies is voor de verschillende operaties anders. Zo zult u bij een maagband operatie over het algemeen minder gewichtsverlies per jaar hebben als bij een maagomleiding of scopinaro operatie. Na een maagband operatie verliest u gemiddeld 50% van uw overgewicht, 60 tot 65% na een maagomleiding en tussen de 80 en 90% met een scopinaro of duodenal switch. 20 Leefregels Bewegen Na de ingreep is het belangrijk om te bewegen. Niet alleen om een gezond lichaam te krijgen, maar ook om het beste resultaat van de operatie te bereiken. Het is echter belangrijk dat u vlak na de operatie geen intensieve sport beoefent. Beperk u tot een stevige wandeling, fietsen, zwemmen of dansen. Vanaf zes weken na de operatie is het belangrijk om wekelijks te sporten. Voor alle sporten geldt: overdrijf niet. Begin rustig aan. Dit voorkomt blessures. U heeft tenslotte Bewegen is belangrijk om het beste resultaat te bereiken lange tijd niet aan sport gedaan. In principe mag u na drie weken weer alles doen. Alleen in het geval van een open operatie mag u de eerste drie maanden niet zwaar tillen of zware arbeid verrichten. Voeding Na de ingreep geeft de diëtiste u een specifiek voedingsadvies, afhankelijk van het type ingreep dat heeft plaatsgevonden. Het is belangrijk het voedingsadvies goed op te volgen. Een diëtiste blijft u ook na de operatie begeleiden. Met alle vragen met betrekking tot voeding kunt u bij haar terecht. Dit kan ook telefonisch. U moet zich er goed van bewust zijn dat u moet voorkomen om calorierijke voedingswaren te nuttigen. Denk bijvoorbeeld aan suikerhoudende en Extreem overgewicht [Morbide Obesitas]

21 calorierijke dranken. Als u hiervan veel drinkt, valt u niet of niet voldoende af en kunt u zelfs weer zwaarder worden. Hierdoor mist de operatie als hulpmiddel zijn doel. Geef uw lichaam tijd om te herstellen Er kunnen na de operatie ook problemen ontstaan door voeding. Enkele problemen zijn: Een vol gevoel na de maaltijd als gevolg van teveel of te snel eten. Dit kunt u oplossen door de tijd te nemen voor het nuttigen van een maaltijd en minder te eten. Verstopping door slecht kauwen van het voedsel. Verkeerde en of teveel voedsel inname, met gewichtstoename tot gevolg, bijvoorbeeld door uitrekking van de nieuwe maag. Medicatie Het is heel belangrijk dat u de medicatie, vitamines en maagbeschermers inneemt die de specialist u voorschrijft. Dit voorkomt problemen. De rest van uw leven moet u extra vitamines gebruiken. herstellen. Hoe lang verschilt per persoon en per operatie. Een kijkoperatie is minder ingrijpend dan een open operatie; een scopinaro vraagt meer van uw lichaam dan een maagbandje plaatsen. Belangrijk is dat u zich ook in de thuissituatie de tijd moet nemen om te herstellen en op krachten te komen. Vergist u zich niet: het sneller verliezen van gewicht vergt ook meer energie en kracht dan u op dit moment misschien kunt inschatten. Het praten hierover met lotgenoten kan verhelderend werken en verlichting bieden. Om elkaar als lotgenoten steun te kunnen bieden, is SMILE opgericht. (Stichting Maagverkleinende Ingrepen voor Lotgenoten met Eetstoornissen). Voor alle ingrepen geldt dat uw lichaam de tijd nodig heeft om te 21

22 SMILE organiseert bijeenkomsten voor lotgenoten Deze folder geeft u antwoorden op vragen die u wellicht hebt rondom extreem overgewicht [Morbide Obesitas] en rondom medische ingrepen die kunnen helpen bij het streven naar gewichtsverlies. Hopelijk is deze informatie mensen die een ingreep overwegen behulpzaam bij het maken van een keuze. U kunt met vragen ook altijd terecht bij SMILE, een stichting die informatie en advies geeft aan mensen die een maagverkleining overwegen of al hebben ondergaan. SMILE is in het leven geroepen om te stimuleren dat mensen die een operatie ondergingen elkaar vinden en elkaar steunen en begeleiden. Want praten met lotgenoten blijkt vooral na de operatie gemakkelijker dan praten met een arts. Uit ervaring is bekend dat mensen die een maagverkleining hebben ondergaan steun nodig hebben van lotgenoten en wel op een wijze die aansluit bij hun belevingswereld. Om ontmoetingen te bewerkstelligen organiseert SMILE regelmatig bijeenkomsten, waar lotgenoten gezellig bij elkaar komen en over eventuele problemen of vragen praten. Niemand begrijpt zo goed wat er in u omgaat en waar u mee zit als een lotgenoot. Daarnaast organiseert SMILE ook bijeenkomsten met gastsprekers die deskundig zijn op het gebied van extreem overgewicht of de in deze folder behandelde operaties. Ze nodigen bijvoorbeeld de chirurg uit, de diëtist, de psycholoog, de plastische chirurg of de verpleegkundig specialist. Zij vertellen over hun vakgebied en de toehoorders krijgen altijd ruimschoots de gelegenheid om vragen te stellen. Dit alles in een ongedwongen en ontspannen sfeer. 22 Extreem overgewicht [Morbide Obesitas]

23 Belangrijke telefoonnummers Verpleegkundig specialist (Nurse practitioner) adres van het Morbide Obesitas team: Polikliniek Heelkunde Polikliniek Diëtitiek Polikliniek Medische Psychologie Spoed Eisende Hulp (SEH) Verpleegafdeling A Verpleegafdeling A Verpleegafdeling B Website academisch ziekenhuis Maastricht: Patiëntenvereniging SMILE Marina Lousberg Belinda Oomen adres van SMILE: Website van SMILE: Deze website heeft heel veel informatie over extreem overgewicht [Morbide Obesitas], over de verschillende operaties, met voorbeeldmenu s wat u na de operatie mag eten, met veelgestelde vragen en met een agenda voor de lotgenotenbijeenkomsten. Tot slot Als u na het lezen van deze folder nog vragen hebt kunt u, tijdens kantooruren, altijd bellen met de verpleegkundig specialist (nurse practitioner). 23

24 Stroomschema patiënten azm Dit schema is de weg die u in het azm doorloopt als u zich bij ons meldt met de vraag om in aanmerking te komen voor een operatie als hulpmiddel bij gewichtsverlies. Polikliniek Heelkunde Eerste afspraak Afspraak arts/verpleegkundig specialist A Op aanvraag Chirurg: Cardioloog Longarts Internist Andere specialisten 1 Voorlichtingsmiddag B Medische Psychologie C D Negatief advies geen operatie Positief advies Voorlopig positief advies Polikliniek Heelkunde Tweede afspraak Afspraak arts/verpleegkundig specialist Bij definitief positief advies van de psycholoog Plaatsing op wachtlijst en oproepbaar E Bij voorlopig positief advies psycholoog Vervolgtraject psychologie Plaatsing op wachtlijst; niet oproepbaar 24 Extreem overgewicht [Morbide Obesitas]

25 U heeft een afspraak gemaakt op A de polikliniek Heelkunde omdat u hulp zoekt in verband met een overgewichtprobleem. Tijdens het spreekuur verzamelen wij gegevens van u. Deze gegevens toetsen wij aan de criteria die zijn opgesteld om voor een operatie in aanmerking te komen. U wordt tijdens het poliklinische B bezoek uitgenodigd voor onze informatiemiddag. Op deze informatiemiddag krijgt u uitgebreid informatie over de operaties, de risico s, de gevolgen van de operaties voor uw verder leven, de weg naar de operatie toe en nog veel meer. Aan het einde van deze middag krijgt u een aanvraag mee. Deze aanvraag kunt u inleveren bij de afdeling Medische Psychologie. Er wordt dan voor u een afspraak gemaakt, zodat u kunt doorgaan met het traject op weg naar een operatie. De chirurg/verpleegkundig 1 specialist (nurse practitioner) kan op basis van de verzamelde gegevens besluiten om u door een specifieke specialist te laten bekijken. Dit om alle gegevens nodig voor de operatie in kaart te kunnen brengen. De medische psycholoog brengt C tijdens de bijeenkomsten die u met hem/haar hebt een aantal zaken met u duidelijk in kaart. Het is de bedoeling dat u geholpen wordt om eventuele problemen betreffende leefen eetpatroon vóór de operatie te kunnen hanteren. Hierdoor proberen we de periode ná de operatie voor u wat minder zwaar te maken. Het is absoluut noodzakelijk dat de psycholoog een definitief of een voorlopig positief advies afgeeft voordat u op de wachtlijst komt. Bij een voorlopig positief advies wordt er een vervolgtraject met u doorlopen. Een zeer belangrijk punt. Als u D van de medische psycholoog een definitief of een voorlopig positief advies hebt gekregen, moet u opnieuw een afspraak maken bij de polikliniek Heelkunde. De psycholoog geeft alleen een advies af, maar plaatst u niet op de wachtlijst. Als u dus geen nieuwe afspraak maakt met polikliniek Heelkunde, kunt u niet op de wachtlijst komen te staan. 25

26 Tijdens dit poliklinische bezoek E worden alle gegevens met u doorgesproken. U kunt ook vragen stellen. Als u een definitief positief advies hebt, plaatsen wij u op de wachtlijst. U kunt dan worden opgeroepen voor operatie. Bij een voorlopig positief advies komt u wel op de wachtlijst, maar kunt u nog niet worden opgeroepen. Dit is pas mogelijk als de psycholoog dit voorlopig positieve advies omzet in een definitief positief advies. 26 Extreem overgewicht [Morbide Obesitas]

27 Noteer hier uw aantekeningen en vragen 27

28 Bezoekadres: P. Debyelaan HX, Maastricht Postadres: Postbus AZ Maastricht Patiëntencommunicatie: T : (043) E : patientenvoorlichting@azm.nl I : Uitgave: oktober Verkleinde weergave titel (altijd op linkerpagina)