De zorg voor, tijdens en na een leverresectie volgens het ERAS-protocol

Transcriptie

1 De zorg voor, tijdens en na een leverresectie volgens het ERAS-protocol Chirurgie Hepatobiliaire Chirurgie Inleiding U staat op de wachtlijst voor een leverresectie. Bij deze operatie zal een deel van uw lever worden verwijderd. Hier leest u informatie over de zorg voor, tijdens en na een leverresectie volgens het ERAS-protocol. Uw art heeft besloten u te behandelen volgens het ERAS-protocol. ERAS staat voor Enhanced Recovery After Surgery, in het Nederlands betekent dit versneld herstel na een operatie. Uw artsen verwachten namelijk dat u na de operatie sneller zult herstellen als wij u zorg verlenen volgens het ERAS-protocol. U kunt deze informatie thuis doorlezen. Vragen kunt u bespreken met de verpleegkundige van de polikliniek Chirurgie (zie Contact) of met de afdelingsverpleegkundige als u wordt opgenomen. NB. Dit is een algemene brochure. Afhankelijk van uw persoonlijke situatie is het mogelijk dat één en ander bij u net iets anders verloopt. Voor uw opname Ter voorbereiding op uw opname in het ziekenhuis en de operatie heeft u twee gesprekken (naast het gesprek met de arts). 1. Gesprek met de verpleegkundige van de polikliniek Chirurgie Hierin worden, indien bij u van toepassing, onderstaande onderwerpen besproken: uw medicijngebruik; uw allergieën; uw thuissituatie (Redden uw partner en/of kinderen het als u bent opgenomen? De verpleegkundige kan hulp inschakelen voor uw gezin.); thuiszorg voor uzelf, als u weer thuiskomt na de opname; uw eetgewoonten. Als u andere vragen heeft kunt u die natuurlijk ook stellen. 2. Gesprek met de anesthesioloog op de Pre-Operatieve Polikliniek Anesthesie (POPA) U ontvangt thuis een aparte uitnodiging voor een gesprek met de anesthesioloog. De anesthesioloog is de arts die tijdens uw operatie verantwoordelijk is voor de narcose en de pijnbestrijding. Tijdens het gesprek worden, indien bij u van toepassing, onderstaande onderwerpen besproken. De mogelijkheden van narcose en pijnbestrijding tijdens de operatie. Narcose houdt u in slaap tijdens de operatie. Pijnbestrijding kan via verschillende manieren. De anesthesist zal met u overleggen wat voor u de beste optie is. 1

2 Zo nodig vraagt de anesthesist aanvullend onderzoek voor u aan om uw hart en longfunctie te bekijken. De anesthesist zal altijd aan u uitleggen waarom hij aanvullend onderzoek aan wil vragen. Informatie over pijnbestrijding na de operatie. De opnamedag In de week voor de opname ontvangt u thuis een brief waarin uw opnamedatum en tijd zijn vermeld. U wordt meestal één dag voor de operatie opgenomen. U kunt zich op het genoemde tijdstip melden bij de opnamebalie in de ontvangsthal van het ziekenhuis. Een gastvrouw brengt u vervolgens naar verpleegafdeling C4. Gesprekken op de verpleegafdeling 1. De afdelingsverpleegkundige bespreekt tijdens het opnamegesprek de dagelijkse gang van zaken op de afdeling met u. Bijzonderheden die van belang kunnen zijn tijdens uw opname komen hierbij ter sprake. 2. De zaalarts voert het lichamelijk onderzoek uit. Het is mogelijk dat een co-assistent het opnamegesprek en het lichamelijk onderzoek uitvoert. De co-assistent bespreekt zijn bevindingen altijd met de zaalarts. Als de zaalarts u vervolgens alsnog wil spreken dan zal hij/zij u opzoeken op de afdeling. 3. De chirurg informeert u over het te verwachten verloop van de operatie. Houdt u er rekening mee dat deze gesprekken plaatsvinden tijdens de gehele opnamedag. Het is prettig als u zich tussen de afspraken door kunt vermaken met een boek of iets anders wat u van huis meeneemt. Koffie en thee is altijd voorhanden. Ook kunt u op de normale tijden mee-eten op de verpleegafdeling. Slaap- of kalmeringsmiddelen voor de operatie U krijgt in principe geen slaap- of kalmeringsmiddelen voor de operatie. Om na de operatie vlot te herstellen is het belangrijk dat u snel weer helder bent. Hoe langer u onder invloed blijft van deze middelen, des te trager het herstel na de operatie verloopt (met betrekking tot drinken, eten, bewegen). Bent u gewend aan dagelijks gebruik van slaap- of kalmeringsmiddelen, of bent u zeer nerveus voor de operatie, dan kunt u overleggen met de anesthesioloog of u een dergelijk middel mag gebruiken voor de operatie. Eten en drinken voor de operatie Het is belangrijk dat u de dag voor de operatie minstens anderhalve liter vocht drinkt (geen alcoholische dranken). Tot zes uur voor de operatie mag u normaal eten en drinken. Daarna mag u alleen water drinken. Het is belangrijk dat u de ochtend van de operatie twee pakjes preop neemt. PreOp is een helder drankje met citroensmaak dat voornamelijk bestaat uit suikers. Het drinken van preop voor de operatie heeft een positief effect op het herstel na de operatie. Wordt u als eerste geopereerd, dan moet u de pakjes al vroeg drinken. U krijgt deze pakjes van de verpleegkundige. Vanaf twee uren voor de operatie mag u niets meer drinken, ook geen water of preop. Drink die dus daarvoor nog op. NB. Laxeren is niet nodig voorafgaand aan de operatie. NB. Als u suikerziekte (diabetes) heeft, is preop niet geschikt voor u. Er is geen alternatief beschikbaar. 2

3 De operatiedag Bij de informatie over eten en drinken heeft u al gelezen dat u uiterlijk twee uren voorafgaand aan uw operatie de laatste twee pakjes Preop neemt en daarna niets meer mag drinken of eten, ook geen water. Voor de operatie krijgt u speciale operatiekleding aan. U mag geen sieraden en (gebits)protheses dragen, ook geen make-up en nagellak. Een verpleegkundige brengt u vervolgens op uw bed naar de voorbereidingskamer op het operatiecentrum. Voordat u onder narcose wordt gebracht vindt op het operatiecentrum de zogenaamde time out - procedure plaats. Het gehele operatieteam neemt nogmaals alle bijzonderheden van de operatie met u door. Vervolgens wordt u onder narcose gebracht. U krijgt een ruggenprik (epiduraal katheter) om de pijn te bestrijden. Deze blijft tot drie dagen na de operatie zitten, zodat ook na de operatie de pijn onder controle wordt gehouden. Door de pijnbestrijding via uw rug kan uw blaas minder goed functioneren. Daarom krijgt u tijdens de operatie een katheter in de blaas waar uw urine in wordt opgevangen. Na de operatie zal deze nog enige tijd blijven zitten. U krijgt hier van te voren uitleg over. Het kan ook zijn dat u een PCA-pomp krijgt tegen de pijn. Deze zal ook enkele dagen na de operatie blijven zitten. Na de operatie Pijnbestrijding Een goede pijnbestrijding is van groot belang voor een snel herstel na de operatie. Tot de derde dag na de operatie houdt u de epiduraalkatheter of een PCA-pomp. Daarnaast krijgt u paracetamol en in de meeste gevallen ook metamizol. Met paracetamol bent u waarschijnlijk wel bekend, metamizol is een ander medicijn wat goed helpt tegen de pijn. U krijgt dit toegediend via uw infuus. Na drie dagen wordt gekeken of de epiduraalkatheter of de PCA-pomp gestopt kan worden. Als dit het geval is gaat u verder met tabletten tegen de pijn; in de meeste gevallen oxynorm en oxycodon, dit zijn sterke pijnstillers. Soms blijkt het nodig, gezien de pijn, iets langer door te gaan met de epiduraal of de PCA-pomp. Na één tot enkele dagen wordt de oxynorm en oxycodon gestopt. Daarna gebruikt u alleen nog paracetamol en indien nodig metamizol. Als dit niet voldoende is kan tramadol worden bijgegeven. Dit is ook een pijnstiller. Als u vragen heeft over de medicijnen tegen de pijn, stel die dan gerust aan uw arts of de verpleegkundige. Natuurlijk willen we dat u zo weinig mogelijk pijn heeft na de operatie, laat het uw arts of verpleegkundige weten als de pijn ondanks de behandeling niet verbetert. Eten en drinken Als u na de operatie terug bent op de uitslaapkamer mag u water drinken. Als u na de operatie meteen kunt eten mag dit. U krijgt op de dag van de operatie s avonds een vloeibare maaltijd aangeboden als eten nog niet goed lukt. Als het goed gaat is het belangrijk om zo snel mogelijk na de operatie zo normaal mogelijk te eten. Als extraatje voor energie en voedingsstoffen krijgt u elke dag een flesje Nutridrink. Op de verpleegafdeling kan het vochtinfuus meestal worden gestopt als u meer dan één liter per dag drinkt. Vaak is dit op de derde dag na de operatie. 3

4 Bewegen Bewegen is belangrijk om bloedstolsels in uw bloedvaten te voorkomen en om verlies van spierkracht tegen te gaan. Na de operatie begint u zo snel mogelijk met bewegen. De eerste keer gaat u uit bed onder begeleiding van een verpleegkundige. De verpleegkundige houdt uw bloeddruk in de gaten (bewegen kan lastig zijn als u een lage bloeddruk heeft). Houdt u onderstaand schema goed aan voor een snel herstel: dag 0 (de dag van de operatie): rechtop zitten in bed, op bedrand of stoel dag 1 na operatie: 3 x 1uur uit bed, eten aan tafel dag 2 na operatie: 4 x 1 uur uit bed, eten aan tafel dag 3 na operatie: meer dan 6 uur uit bed. Een goede ademhaling is gunstig voor de genezing en helpt luchtweginfecties te voorkomen. Ook is door een goede ademhaling de zuurstofvoorziening naar de operatiewond beter. Uw ademhaling gaat beter als u rechtop zit. Wanneer u niet uit bed kunt komen, probeert u zoveel mogelijk rechtop in bed te zitten. Ook moeten na de operatie de darmen weer gaan werken, bewegen helpt hierbij. U krijgt twee keer per dag een middel tegen verstopping van de darmen. Ontslag en nazorg Complicaties De duur van uw opname is meestal korter dan een week, maar is afhankelijk van het verloop van uw herstel. In principe kunt u naar huis als u geen infuus meer heeft; normaal (vast) eten verdraagt; genoeg heeft aan paracetamol als pijnbestrijding en geen injecties of infusen meer nodig heeft tegen de pijn; voldoende mobiel bent; uw bloeduitslagen voldoende genormaliseerd zijn. Aan alle bovenstaande criteria moet u voldoen om met ontslag te gaan. De chirurg overlegt met u wanneer u naar huis kunt. Bij uw ontslag uit het ziekenhuis krijgt u twee afspraken mee: 1. een tijdstip voor een telefonische afspraak met de verpleegkundige van de polikliniek. Deze wordt gepland drie werkdagen na uw ontslag. De verpleegkundige belt u op het afgesproken tijdstip en vraagt naar het verloop van uw herstel. Zo nodig neemt de verpleegkundige contact op met de chirurg. 2. een tijdstip voor controle bij de chirurg op de polikliniek. Deze wordt meestal gepland twee tot vier weken na uw ontslag uit het ziekenhuis. Tijdens deze afspraak wordt vaak ook het weefselonderzoek van het weggenomen stuk lever met u besproken. Als u voor de operatie zelfstandig functioneerde heeft u na de operatie in principe thuis geen extra zorg nodig. Wel is het prettig als u de eerste tijd hulp krijgt van uw partner, familie of andere naasten. Doorgaans kunt u na een bepaalde tijd uw werk en andere bezigheden hervatten. Individueel advies hierover krijgt u van de arts of de verpleegkundige. Uw arts heeft u vooraf geïnformeerd over de mogelijke complicaties van een leverresectie. Als u weer thuis bent is het belangrijk dat u zelf alert bent op symptomen die kunnen wijzen op complicaties. Deze worden voorafgaand aan uw ontslag met u besproken. Neemt u in ieder geval contact op met het UMCG (zie Contact) of met uw huisarts: 4

5 als uw temperatuur hoger is dan 38 C (u neemt de eerste week na ontslag elke ochtend via de anus de temperatuur op); bij roodheid van de wond of wondvocht ; als de pijnstillers niet helpen, of de pijn toeneemt; wanneer u aanhoudend misselijk bent en/of moet braken; bij ongerustheid of twijfel. Contact Als u na het lezen van deze informatie nog vragen heeft, kunt u contact opnemen met de afdeling Chirurgie. Wij zijn van maandag t/m vrijdag van 8.30 tot uur bereikbaar via telefoonnummer (050) Ook kunt u tijdens het verpleegkundig telefonisch spreekuur bellen op maandag t/m vrijdag van 8.30 tot uur via de UMCG-telefooncentrale (050) en vragen naar zoemernummer De casemanager Hepatobiliaire Chirurgie is bereikbaar van maandag tot en met donderdag van tot uur via telefoonnummer (06) Voor algemene informatie over het UMCG verwijzen wij u ook graag naar de website: Aantekeningen B /mei