Wij blijven hier wonen!

Transcriptie

1 Wij blijven hier wonen! Over het stimuleren van preventieve woningaanpassingen Onderzoek laat zien dat 55-plussers het liefst zo lang mogelijk in hun eigen woning willen blijven wonen. Het huis voelt vertrouwd, kinderen zijn er geboren en opgegroeid en er is een goed contact met de buren opgebouwd. De woning is hier echter niet altijd op toegerust. Zo kan de trap in de loop van de jaren een obstakel gaan vormen. En wat dan? Vaak wordt dan gedacht aan een verhuizing, terwijl kleine aanpassingen aan de woning het comfort aanzienlijk kunnen vergroten. Spectrum CMO Gelderland begeleidde in de gemeente Heumen het project Wij blijven hier wonen waarin huurders, eigenaren en eigenaar-bewoners worden gestimuleerd om hun woningen preventief aan te passen om deze geschikt te maken voor de toekomst. Een beschrijving van deze succesvolle methodiek. Zoals vele gemeenten in Nederland deed ook gemeente Heumen onderzoek naar de woonwensen van senioren. De meerderheid van de ondervraagde senioren gaf aan graag in de huidige woning te willen blijven wonen. Maar tegelijkertijd gaf men ook aan deze niet als geschikt hiervoor te ervaren. Nieuwbouw biedt voor de explosief toenemende vraag van ouderen en mensen met een beperking onvoldoende soelaas. Daarom besloot Heumen om huurders, eigenaren en eigenaar-bewoners te stimuleren hun woningen preventief aan te passen om deze geschikt te maken voor de toekomst. Provincie Gelderland onderkende deze ontwikkeling en startte een stimuleringsfonds om de bestaande woningvoorraad toe te rusten voor de toekomst. Vijf gemeenten zijn er mee aan de slag gegaan, waarvan Heumen er een is. De gemeente Heumen vroeg Spectrum CMO Gelderland om het proces in haar gemeente in gang te zetten en te begeleiden.

2 Fase 2: horen In de tweede fase krijgen bewoners advies op maat via de huistest op (kijken/ zien). Daarnaast kan men een beroep doen op de zes getrainde vrijwillige woonadviseurs die met hun enthousiasme en kunde bewoners persoonlijk adviseren (horen en beleven). Na afloop ontvangen de bewoners een boekje met verbeterpunten in de woning en oplossingen. Ook krijgen ze inzage in de kosten. Het woonadvies brengt de knelpunten van de woning in combinatie met huidige en eventuele toekomstige gewenste voorzieningen in zicht. Zo komt gebruiksgemak, comfort, valpreventie, veiligheid (w.o. brandveiligheid en inbraakveiligheid), domotica en toegankelijkheid van de woning in beeld. In de buurtbijeenkomst vertellen wijkambassadeurs enthousiast hun ervaringen. Samen op weg Direct bij de start is een projectgroep gevormd met vertegenwoordigers van de gemeente Heumen, het Wmo-loket, de woningcorporatie, de welzijns- en zorginstelling, de belangenbehartigers van de ouderenbond en burgeradviesraad en Spectrum als externe adviseur annex projectleider. Als doelstelling is geformuleerd: het stimuleren van eigenaar- bewoners en huurders van 55 jaar en ouder om tijdig na te denken over de toekomst en hen te verleiden tot het aanpassen en verbeteren van hun woning. Inzet is zowel het teweegbrengen van een mentale verandering, het bewustwordingsproces, als het daadwerkelijk aanzetten tot actie. De eigen verantwoordelijkheid en keuzevrijheid van bewoners voor het nemen van preventieve maatregelen is het uitgangspunt. Met relatief kleine aanpassingen kun je de woning aanzienlijk comfortabeler en veiliger maken, zodat je er ook langer zelfstandig kunt blijven wonen. De kunst van het verleiden Om het bewustwordingsproces in gang te zetten zijn vier stappen geformuleerd: Verleiden Advies op maat Ondersteuning Over de streep helpen Als een rode draad door deze stappen loopt het prikkelen van de zintuigen: kijken, horen, voelen en beleven. Alle sensoren zijn ingezet om ouderen te prikkelen om na te denken over veilig, gemakkelijk en comfortabel wonen. Aanpak in fasen Fase 1: kijken In de eerste fase van het project worden bewoners verleid om na te gaan denken over preventieve woningaanpassingen. Instrumenten hiervoor zijn: een folder, een nieuwsbrief, persberichten (kijken/lezen), buurtbijeenkomst (horen) en het luisteren naar ervaringen van enthousiaste wijkambassadeurs. Fase 3: ondersteunen De derde fase bestaat uit het bieden van ondersteuning bij allerlei vragen over het doen van een aanpassing. In Heumen wordt deze ondersteuning geboden via Vraagwijzer, het Wmo-loket van de gemeente. Hier kunnen mensen terecht voor informatie, hulp bij het realiseren van een woningaanpassing en zich aanmelden voor een woonadvies. De Huistest De Wij blijven hier wonen internetapplicatie is ontwikkeld door Mieke Koot van Koot Senioren-projecten. Het product bestaat uit de Huistestapplicatie, 25 vragen en per vraag één of meer oplossingen. Het is voorzien van foto s, mogelijkheid voor het genereren van statistische informatie, handleiding voor het gebruik van de applicatie en handleiding voor de technische uitvoering. De applicatie kan op maat gemaakt worden voor iedere organisatie en aan de website van de organisatie gehangen worden. De provincie Gelderland heeft deze applicatie aangekocht en beschikbaar gesteld voor de Gelderse gemeenten. Voor meer informatie zie Wij blijven hier wonen!

3 Technologie in de woning In de modelwoning in Heumen ziet men zoals oplossingen als een tweede trapleuning, lagere drempels, thermostatische- en hendelmengkranen, rookmelders, handige handgrepen, buitenverlichting en extra verlichting in de keuken. Ook zijn voorbeelden te bekijken van woning-automatisering, zoals: beveiligde deursloten, personenalarmering en vernuftige deurbellen. Omdat steeds meer apparaten draadloos zijn is hak- en breekwerk niet noodzakelijk om woningtechnologie toe te passen. Fase 4: beleven In deze laatste fase bezoeken bewoners een modelwoning en de informatiebeurs (kijken, horen, voelen en ervaren). Het is het laatste zetje in de rug. In de modelwoning kunnen mensen daadwerkelijk het gemak zien en ondervinden van diverse woningaanpassingen, zoals extra verlichting, tweede trapleuning en lagere drempels. Op de informatiebeurs presenteren diverse lokale klus- en installatiebedrijven allerlei materialen, waaronder aangepast sanitair, veilige verlichting, technische snufjes en nog veel meer. Bewoners kunnen direct met hen in gesprek gaan en ideeën opdoen voor hun eigen woning. Stappenplan en doorlooptijd Het project Wij blijven hier wonen heeft een doorlooptijd van circa 1 jaar. De voorbereidingsfase duurt 5 tot 6 maanden. Dit omvat het opstarten van de projectgroep; opstellen van het projectplan; het opstellen van het uitvoerings- en communicatieplan met partners; opzetten van de uitvoeringsorganisatie; werven en training van de vrijwillige woonadviseurs en uitbrengen van persberichten, folders; het op maat aanpassen van de internetapplicatie en voorbereiden van de buurt- en/of startbijeenkomst. Bij de uitvoering kan gekozen worden voor een pilotwijk of voor een faseringsgewijze invoering over de hele gemeente. Aan de hand van de vier stappen - verleiden, persoonlijk woonadvies, ondersteunen en over de streep helpen - worden bewoners gestimuleerd om bijtijds na te denken over hun eigen woonsituatie nu en in de toekomst. De eerste successen in Heumen Het project in Heumen is in fase 4 beland, de uitvoering zit er op. Vier maanden na de startbijeenkomst is nog te vroeg om definitieve conclusies te trekken, maar het projectteam is enthousiast. Duidelijk is dat het thema aanpassen van de eigen woning leeft! Het project heeft niet alleen een start gemaakt met het bewustwordingsproces in de pilotwijk Jachthuis, maar ook al in de rest van de gemeente. Al zouden maar 3 van de 20 mensen die een woonadvies hebben gekregen hun woning aanpassen, dan zou dat al prachtig zijn, zegt projectmanager en coördinator wijkgericht werken Annoesjka Wintjes. Bovendien zijn de reacties van bewoners op bijvoorbeeld de informatiebeurs en de modelwoning erg positief: het is levendig, inspirerend en praktisch. Het project heeft een aantal bruikbare instrumenten, zoals website, inhoud Organisatiestructuur In het project Wij blijven hier wonen wordt intensief samengewerkt door diverse partners werkzaam in de gemeente op het gebied van zorg, wonen en welzijn en vertegenwoordigers van de belangenbehartigers van ouderen. Een integrale projectgroep stuurt een uitvoeringsgroep aan waaraan uitvoerende medewerkers van de gemeente, de welzijn- en/of zorginstelling en de woningcorporatie deelnemen. Spectrum begeleidt en adviseert de projectgroep. We hebben vandaag op de infobeurs contact gelegd met een bedrijf dat de badkamer kan aanpassen. We willen dat binnenkort al laten doen.

4 folders, tips voor uitvoering, draaiboek voor bijeenkomsten, een trainingsprogramma voor vrijwillige woonadviseurs en een netwerk van bedrijven opgeleverd. De Wij blijven hier wonen test is meer dan een vragenlijst. Het resultaat van het doorlopen van de vragenlijst is een persoonlijk woningadvies met kostenindicatie die gebruikers kunnen printen. Als men contactgegevens achterlaat, krijgt men zelfs een uitgebreid woningadvies op papier toegezonden. De bedoeling van de test is dat bewoners gaan nadenken over hun eigen woning en de mogelijkheden om zo lang mogelijk zelfstandig te kunnen blijven wonen in de woning. Bewustwording dus. Het project voorziet in de vraag van senioren die niet met de computer kunnen werken. Indien gewenst kunnen zij een persoonlijk woonadvies krijgen door woonadviseurs. Deze kunnen de vragenlijst uitprinten en meenemen naar bewoners die zij bezoeken. Als woonadviseurs worden wij hartelijk ontvangen, want het is vertrouwd en met vreemde ogen zie je meer. De X-factor Het projectteam is op zoek gegaan naar de succesfactoren. Wat heeft nu precies bijgedragen aan de positieve resultaten die we tot nu toe bereikt hebben? Enkele punten op een rijtje: Een gedreven projectleider en enthousiast betrokken partners. Voor het bewaken van het gehele proces en het afstemmen van belangen, voor het waarborgen van de continuïteit van het project, logistiek en besluitvorming binnen de gemeente en voor het coördineren van de vrijwillige woonadviseurs. Een gezamenlijke visie op het te behalen resultaat en de manier van samenwerken. Bepaal wie welke verantwoordelijkheid heeft. Met kleine stappen bereik je meer. Met één of enkele aanpassingen aan het huis kunnen mensen vaak al heel wat jaartjes vooruit. Investeren in (constante) communicatie en promotie. Voortdurend blijven prikkelen en informeren van bewoners door de inzet van diverse communicatiemiddelen (zien, horen, We helpen mensen op weg Bewoners kijken uit naar een bezoek van de woonadviseur. Samen lopen ze door de woning. Kritisch bekijken ze de mogelijkheden, zowel binnen als buiten de woning. Dat is ook de drijfveer van mevrouw Bolten, een van de woonadviseurs: Ik wil graag een bijdrage leveren aan het langer thuis blijven wonen van mensen. Er zijn veel mogelijkheden. Mensen weten dat wel, maar ze willen toch dolgraag concrete oplossingen horen. Ook meneer Ten Brok en mevrouw Alwicher zijn woonadviseurs: We worden hartelijk ontvangen. Het is vertrouwd, en mensen waarderen het dat je komt. Ze hebben hun eigen ideeën en zien die graag bevestigd. Wij dragen oplossingen aan voor onveilige situaties. Want met vreemde ogen zie je meer. De woonadviseurs adviseren vaak over een gewenste tweede trapleuning, extra handgrepen, drempels, rookmelders en thermostaatkranen. We helpen mensen op weg en geven aan wat er mogelijk is. Ook vertellen we over Vraagwijzer, het Wmo-loket van de gemeente. Dat is nog veel te onbekend bij mensen. voelen en beleven) om zichtbaarheid, bekendheid en betrokkenheid te vergroten. Het inzetten van vrijwillige woonadviseurs. Zij laten ter plekke de ongemakken van de woning zien en geven concrete aanwijzingen voor oplossingen. Een heldere uitvoeringsorganisatie met duidelijke afspraken over taken en verantwoordelijkheden is niet alleen belangrijk in de voorbereiding maar juist in het borgen van de continuïteit van het project. Het maken van onderscheid tussen doelgroepen: 55-plussers Wij blijven hier wonen

5 (jonge senioren) en 75-plussers (oudere senioren). Kortom: welke boodschap past bij welke fase in het leven. Een tip voor de toekomst is het verbreden van de projecten naar energiezuinig en duurzaam wonen. Hiermee vergroot je het bereik en haal je het doen van aanpassingen uit de sfeer van ouder worden en beperkingen. Waarvoor kunt u bij Spectrum terecht? Spectrum heeft ervaring met voorlichtings- en verleidingstrajecten die huurders en eigenaars/bewoners stimuleren hun woningen preventief aan te passen om deze geschikt te maken voor toekomstig gebruik. Spectrum volgt daarbij het 4-fasen model waarin bewoners positief geprikkeld worden om na te denken over veilig, gemakkelijk en comfortabel wonen, ook in de toekomst. Door gedoseerd in te zetten op verleiding, advies op maat, ondersteuning en bewoners over de streep te trekken om daadwerkelijk aan de slag te gaan met hun woning wordt veel bereikt in korte tijd. Kleine aanpassingen kunnen tot groot effect leiden. Dat bewustwordingsproces vraagt echter om gerichte inzet. Visie Onze visie is dat ouderen niet gebrekkig zijn, maar vol levenservaring. Zij kunnen het heft in eigen hand nemen met betrekking tot hun toekomst. Zeker als ze daarbij een steuntje in de rug krijgen. Wij blijven hier wonen!

6 Bij elk traject staan de bewoners centraal, het wordt samen met bewoners opgepakt zodat het aansluit bij hun wensen en behoeften. Ook is er intensieve samenwerking met vele partners zoals belangenbehartigers, gemeente, corporatie, welzijn- en zorginstelling. Het betrekken van de doelgroep via belangenbehartigers van senioren werkt erg goed. Zij zijn de voelsprieten van de wijk of dorp, vormen een klankbord voor het ontwikkelen en toetsen van ideeën en zijn belangrijke ambassadeurs van het project. Een rode draad is tot slot de integrale aanpak. Je blijvend thuis kunnen voelen in de huidige woning heeft niet alleen met kenmerken van de woning te maken, maar ook met voorzieningen in de omgeving en de beschikbaarheid van hulp en zorg. Door de nauwe samenwerking met diverse partners vrijwillige woonadviseurs, ouderenadviseurs en Vraagwijzer, thuiszorg, steunpunt mantelzorg komt informatie en advies dichterbij. Meer informatie Deze folder is een beknopte weergave van het doorlopen proces. Wilt u meer informatie of zoekt u begeleiding bij het opstarten en doorlopen van een vergelijkbaar project? Neem dan contact op met: Spectrum, CMO Gelderland Andrea Kuijpers, T (026) E a.kuijpers@spectrum-gelderland.nl Colofon Tekst Andrea Kuijpers Esther Felix Eindredactie John Smeets Spectrum CMO Gelderland Postbus CA Velp T (026) E info@spectrum-gelderland.nl Fotografie NovyPrint Ontwerp en lay-out van arendonk ontwerpers Druk drukkerij Roos en Roos Maart 2010 Wij blijven hier wonen