Regionalisering TBC-bestrijding. Overzicht van criteria, normen, schaalgrootte en scenario s

Transcriptie

1 Regionalisering TBC-bestrijding Overzicht van criteria, normen, schaalgrootte en scenario s ROI Limburg Juni 2003

2

3 Voorlegger ten behoeve van de bestuursvergadering van GGD Nederland d.d. 23 april 2004 Toelichting: Het advies over de regionalisering tbc-bestrijding is opgesteld door het ROI Limburg. Het voorstel omvat criteria voor schaalgrootte waarop een verantwoorde tbc-bestrijding kan plaatsvinden. Er is een rekenmodel opgesteld waarmee elke regio (financiële) consequenties door kan rekenen voor bereikbaarheid en van alternatieve opstellingen voor röntgenonderzoek. De regio Limburg komt tot de conclusie dat in de toekomst één samenwerkingsverband met twee verzorgingsgebieden van GGD en in de gehele regio Limburg aangewezen is. Het voorstel voor regionalisering is naar het oordeel van de stuurgroep VISI in dit advies zeer goed en compleet uitgewerkt en biedt een praktische basis voor de noodzakelijk opschaling. De stuurgroep VISI heeft enkele opmerkingen gemaakt bij het voorstel. a) Zij beveelt het rekenmodel aan om onder de aandacht van GGD en te brengen die op korte termijn staan voor nieuwe investeringen. b) Het inwonertal dat als grondslag dient voor de berekening van personeel zal voor het grootste deel van het land voldoen, echter in grootsteedse gebieden zal rekening gehouden moeten worden met de hogere tbc-prevalentie. c) Belangrijke reden voor opschaling is de waarborging van kwaliteit. Bij opschaling dient daadwerkelijke samenwerking te worden bereikt en mogen er geen artsen solitair werkzaam zijn. Tevens heeft de stuurgroep VISI een voorstel voor regio-indeling bijgevoegd. Dit voorstel is ingegeven vanwege de voorwaarden die bij het verlenen van de vergunning WBO aan GGD en door VWS is gesteld. Op basis van de criteria worden 7 regio s voorgesteld, welke overeenkomen met de in het VISI-project gehanteerde regio s. Er wordt voorgesteld om ook activiteiten op het terrein van screening asielzoekers en penitentiaire inrichtingen bij deze regio s onder te brengen. Het bestuurlijk OGZ platform (voorzitters GGD en) heeft op 5 februari 2004 de visie op regionalisering van de tbc-bestrijding naar uitvoering binnen 5 tot 9 regio s geaccordeerd. De landelijke werkgroep automatisering tbc (deeltraject 11) rond op dit moment haar rapportage af. De inhoudelijke standaardisering is afgerond. Over de technische standaardisering is uitgebreid overleg gevoerd met gebruikersgroepen en leveranciers; een aanbesteding is in voorbereiding om aan te sluiten bij de nationale en internationale erkende normstelling. Standaardisatie van digitale foto s en patiënteninformatie is een voorwaarde voor opschaling van de tbc-bestrijding. Naast de tbc-bestrijding door de GGD speelt momenteel de ontwikkeling bij de tbc-screening asielzoekers. Tijdens de ALV op 26 september 2003 is besloten tot het sluiten van een centrale overeenkomst met het COA door een nog op te richten landelijk samenwerkingsverband. Voor de korte termijn is het advies van het ROI Limburg een goed uitgangspunt voor GGD en om de schaalgrootte waarop tbc-bestrijding plaatsvindt te beoordelen. GGD en kunnen vervolgens samenwerking zoeken met GGD en in de omgeving, dit om eind 2005 aan de eisen die aan de vergunning worden gesteld te voldoen. De door de Stuurgroep voorgestelde regio-indeling zou hierbij als uitgangspunt kunnen worden aangehouden. 3

4 Op langere termijn kan worden nagegaan of regio s, wat betreft investeringen in materieel en personeel, indien gewenst inkoop afspraken kunnen maken met het dan inmiddels functionerende landelijk samenwerkingsverband. Financiële en personele consequenties: Kosten voor uitvoering besluit onder c: voor beleidsondersteuning en bijkomende kosten. Eerder genomen besluiten: Bestuur dd 5 september 2003: akkoord met voorstel voor centrale overeenkomst met het COA over volledige tbc-screening bij asielzoekers; ALV dd 26 september 2003: akkoord met voorstel tbc-screening bij asielzoekers inclusief wijziging dat uitvoerende GGD en vertegenwoordigd zijn in het bestuur van het samenwerkingsverband tbc-screening bij asielzoekers; Bestuur 27 februari 2004: een projectteam tbc/moa zal worden gevraagd een plan op te stellen voor aanpak problematiek tbc-asielzoekers en afstemming regionalisering tbc-bestrijding. Advies; adviescie/bestuurscie: Het voorgestelde besluit te volgen Voorgesteld besluit: a) Het bestuur besluit het voorstel met criteria en rekenmodel aan de leden aan te bieden. b) Het bestuur stelt doet de ALV op 4 juni 2004 het voorstel om als vereniging af te spreken om op basis van dit instrument de schaalgrootte waarop tbc-bestrijding uitgevoerd wordt te bezien en in september 2004 dit terug te koppelen aan de ALV. c) Het bestuur stelt aan de ALV voor een project uit te voeren gericht op ondersteuning van GGD en wat betreft 1) afstemming automatisering, 2) afstemming en integratie tbc-bestrijding met tbc-screening asielzoekers, 3) faciliteren bedrijfsmatige aspecten (oa materieel en mru s). Vervolgprocedure: Bijlagen: Advies stuurgroep VISI inzake de regionalisering van de tuberculosebestrijding 4

5 Leeswijzer bij advies 1. Inleiding Het project VISI heeft als hoofddoelstelling het versterken van de infrastructuur van de infectieziektebestrijding in Nederland. In het project zijn 5 subdoelen geformuleerd: 1. Het completeren van een normatief kader 2. Het ontwikkelen van modellen van uitvoering die leiden tot vorming van de keten van lokale, regionale en landelijk activiteiten 3. Het intensiveren van toepassingen in de informatie- en communicatietechnologie 4. Het tot stand brengen van een doelmatige afstemming van onderzoek, onderhoud, voorlichting en innovatie in de infectieziektebestrijding en technische hygiënezorg waar het de openbare gezondheidszorg betreft 5. Het ontwerpen van een systeem van crisismanagement. De hieruit voortvloeiende onderwerpen en activiteiten worden deels opgepakt en uitgevoerd door landelijke werkgroepen en deels door 7 Regionale Overleggen Infectieziekten (ROI). Het ROI Limburg heeft gekozen voor het onderwerp Regionalisering TBC-bestriijding als onderdeel van subdoelstellingen 1 en De opdracht De landelijke stuurgroep VISI heeft het Regionaal Overleg Infectieziektebestrijding Limburg verzocht om in nauw overleg met de KNCV en de Commissie Praktische Tuberculosebestrijding: 1. Een plan te ontwerpen voor efficiënte uitvoering van TBC-bestrijding in de provincie Limburg. Het plan omvat criteria en randvoorwaarden voor de organisatie op regio niveau. Aandacht wordt besteed aan de afstemming met de algemene infectieziektebestrijding. Uitgangspunt is het behouden en verbeteren van de kwaliteit van de tuberculosebestrijding en het verhogen van de doelmatigheid zonder dat de bereikbaarheid en toegankelijkheid in gevaar komen. Hierbij wordt gedacht aan zowel inhoudelijke, technische als personele aspecten van de tuberculose bestrijding. In de uitwerking van het plan wordt in ieder geval rekening gehouden met demografische gegevens, aanwezigheid van risicogroepen, omvang van de screeningsactiviteiten (inclusief outbreak management), het aantal (preventief ) te behandelen tuberculose patiënten en de wijze waarop de begeleiding (bijv. DOT) moet worden vormgegeven. Een en ander dient te voldoen aan de voorwaarden genoemd in de WBO. 2. Een plan te ontwerpen voor het regionaal verzamelen van gestandaardiseerde gegevens over de uitvoering en uitkomsten van de screening, per doelgroep, zodanig dat ze een doelgerichte regionale analyse mogelijk maken en landelijk gebundeld kunnen worden. Het plan omvat een voorstel voor gestandaardiseerde gegevensverzameling waarin rekening wordt gehouden met de WPR. 3. Het toetsen van een nog op te stellen advies over de eisen waaraan software moet voldoen zodat gegevens over onderzoek van personen op tuberculose uitwisselbaar zijn tussen GGD en. Dit advies zal worden geformuleerd door een landelijke werkgroep. De Commissie standaardisering van de CPT geeft aan wélke gegevens uitwisselbaar moeten zijn. 4. De overwegingen en uitkomsten aan te bieden aan de stuurgroep om als preadvies ter bespreking te brengen met de overige Regionale Overleggen Infectieziekte (ROI), de IGZ, de CPT, VNG en het departement. 5

6 3. De aanpak Allereerst is een plan van aanpak geschreven, dat in juli 2002 werd vastgesteld. Een nadere analyse van de knelpunten zoals ervaren door de professionals in de regio maakte hiervan deel uit. Onder het ROI Limburg zijn twee inhoudelijke werkgroepen ingesteld: 1. De werkgroep Uitgangspunten, Kwaliteitseisen en Normen hield zich bezig met de opdracht een plan voor efficiënte TBC-bestrijding te maken, waarbij de kwaliteit behouden zou blijven of zelfs verbeterd. De werkgroep heeft de activiteiten van de huidige TBC-bestrijding omschreven en ingekaderd in het basistakenpakket infectieziekten. Vervolgens heeft de werkgroep vastgesteld op welke criteria de huidige TBC-bestrijding nader zou moeten worden beschouwd. Deze set van criteria voor kwaliteit en efficiëntie vormt de toetssteen waaraan de activiteiten van de TBC-bestrijding worden getoetst. Hierna zijn voor deze criteria normen vastgesteld. Deze normen geven aan waaraan de TBC-bestrijding vanuit de huidige stand van zaken moet voldoen. Op basis van de norm voor de deskundigheid van de werkers wordt de optimale schaalgrootte voor de uitvoering van de TBC-bestrijding beschreven. Vanuit de geformuleerde norm van reistijd voor de klant heeft de werkgroep een aantal scenario s geschetst, hierin bijgestaan door een extern adviesbureau. Voor- en nadelen van de scenario s zijn voor elk criterium beschreven. Tot slot heeft de werkgroep een voorstel gedaan voor de keuze van de scenario s die zouden worden doorgerekend. Het doorrekenen geschiedde eveneens door een extern adviesbureau. 2. De werkgroep Surveillance en Monitoring Risicogroepen heeft zich beziggehouden met de tweede deelopdracht. Zij heeft bepaalt welke gegevens moeten worden verzameld en geanalyseerd voor provinciale surveillance van TBC en monitoring van risicogroepen. Voor de derde deelopdracht zou een derde werkgroep in het leven geroepen zijn. Echter, tot nog toe heeft het ROI van de landelijke werkgroep automatisering TBC nog geen advies gekregen, die zij zou kunnen toetsen. Zodra dit advies voorgelegd wordt aan het ROI zal zij dit alsnog oppakken. 4. De producten Het ROI Limburg levert de volgende producten aan de landelijke Stuurgroep VISI: 1. Een Overzicht van criteria, normen, schaalgrootte en scenario s ter onderbouwing van regionalisering van de TBC-bestrijding. 2. Een rekenmodel voor het doorrekenen van verschillende uitvoeringsscenario s. Deze is te gebruiken door andere regio s in Nederland. 3. Een Overzicht van te presenteren tabellen voor provinciale surveillance en monitoring van risicogroepen. 5. De deelnemers Het ROI Limburg omvat 4 GGD-en: GGD Noord en Midden Limburg, GGD Streekgewest Westelijke Mijnstreek, GGD Oostelijk Zuid Limburg en GGD Zuidelijk Zuid Limburg. Van deze GGD-en namen deel: artsen TBC, artsen infectieziekten, sociaal verpleegkundigen, managers afdeling infectieziekten en een clusterhoofd infectieziekten. De KNCV werd vertegenwoordigd door de coördinator unit nationaal. Zie bijlage 1 voor de namen van de betrokkenen. 6

7 6. Relevantie van de opdracht Het aantal patiënten met actieve tuberculose van de afgelopen twee decennia is stabiel rond de (1998: en 1999: 1.535). Er wordt daarbij een dalende trend waargenomen onder Nederlanders en een stijging onder niet-nederlanders. De lage tuberculose-incidentie vormt een belangrijke bedreiging voor de instandhouding van de professionele deskundigheid die nodig is voor een effectieve tuberculose bestrijding. Daarnaast neemt de complexiteit van de behandeling en begeleiding toe, onder andere doordat tuberculose zich steeds meer terugtrekt in moeilijk bereikbare risicogroepen, door een (dreigende) toename van geneesmiddelenresistentie en door het optreden van dubbel infecties met tuberculose en HIV. Daarnaast bestaat er een technisch knelpunt; de afschrijving van de analoge röntgenbuizen bij de GGD-en. Tenslotte zijn schaalvergroting en inzicht in de doelmatigheid van de screening zijn genoemd als belangrijke voorwaarden voor de verlenging van de vergunning WBO. 7. Positionering van het onderwerp Het ROI Limburg was enthousiast over de opdracht vanuit de stuurgroep in december De onder 6 genoemde knelpunten waren voor de Limburgse professionals zo actueel dat zij begin 2001 reeds gestart waren met een provinciale projectgroep TBC-bestrijding. Hierin stond de uitwerking van het vraagstuk over de schaalgrootte en uitvoeringsmodellen voor de TBC-bestrijding in Limburg centraal. Deze betrokkenheid van de professionals met het onderwerp is gebleken tijdens de uitwerking van de opdracht. Door velen werd dezelfde mate van urgentie gevoeld, hetgeen resulteerde in een goed bezochte ROI-vergaderingen, werkgroepoverleggen, en een goede bereikbaarheid voor aanlevering van gegevens en informatie. Dit ondanks hoge werkdruk door de meningokokken-c-vaccinatiecampagne, diverse omvangrijke bron- en contactonderzoeken en de ontwikkeling van het pokkendraaiboek. 8. Implementeerbaarheid van dit pre-advies Het ROI Limburg is van mening dat zij met het overzicht van criteria, normen en de daaruit voortvloeien de schaalgrootte en scenario s voor de uitvoering een gedegen referentiekader heeft opgesteld voor alle GGD-en die bezig zijn met regionalisering van de TBC-bestrijding. Waar voorheen geen normen bestonden, kan men nu binnen de TBC-bestrijding deze eerste indicatieve normen toetsen aan de eigen kaders. Daarnaast kan elke GGD met behulp van het rekenmodel een keuze maken tussen eigen uitvoeringsscenario s met verschillende verhoudingen tussen kwaliteit en efficiëntie. Tenslotte zal het product Provinciale surveillance en monitoring van risicogroepen ter toetsing worden voorgelegd aan de CPT. 7

8 8

9 Regionalisering TBC-bestrijding Overzicht van criteria, normen, schaalgrootte en scenario s Deelproduct 1 ROI Limburg Juni

10 10

11 Inhoudsopgave Samenvatting 1. Inleiding Beschrijving en kader van de TBC-bestrijding Kader Activiteiten TBC-bestrijding Surveillance Aangifte en registratie TBC Beleidsadvisering Preventie 19 - BCG vaccinaties kinderen asielzoekers en immigranten - Spreekuur arts - Begeleiden geïnfecteerden en patiënten - Screening risicogroepen - Adviseren en vaccineren reizigers - Onderzoek contactgroepen - Voorlichting en informatievoorziening Bron- en contactonderzoek Regiefunctie en netwerk Vangnetfunctie Outbreakmanagement Onderzoek Criteria ter beoordeling kwaliteit en efficiëntie van de TBC-bestrijdingsorganisatie Klanttevredenheid Personeel Fysieke omgeving en materiaal Diensten door derden Aanvullende kwaliteitscriteria vanuit de zorg Normering Norm voor de reistijd van de klant naar de TBC-bestrijding Norm voor de toegankelijkheid van de TBC-bestrijding in dagdelen per week Normen voor deskundigheid personeel Aantal verrichtingen per persoon per jaar Mate van samenwerking binnen dezelfde discipline Normering van de ureninzet van het personeel (ureninzet per taak) Werkwijze Norm voor productiviteit Norm voor reistijd van personeel naar netwerkpartners en klant Doorrekening normering ureninzet van de uitvoering in de huidige situatie Norm voor technische middelen Schaalgrootte Collectieve taken; surveillance, beleidsadvisering, onderzoek en regiefunctie en netwerk 37 11

12 5.2 Individuele taken Gevolgen voor formatie en organisatie Conclusie Scenario s Werkwijze Varianten in bedrijfsvoering Concrete scenario s TBC-bestrijding op 7 locaties in Limburg, met op vijf GGD-locaties een 43 vaste röntgenbuis aangevuld met MRU voor de gehele provincie TBC-bestrijding op 7 locaties in Limburg, met op vijf GGD-locaties een 45 vaste röntgenbuis aangevuld met het nemen van röntgenfoto s in het ziekenhuis TBC-bestrijding op 7 locaties in Limburg, met op 3 GGD-locaties een 45 vaste röntgenbuis, aangevuld met MRU voor de gehele provincie TBC-bestrijding op 7 locaties in Limburg, met op 3 GGD-locaties een 46 vaste röntgenbuis, aangevuld met het nemen van röntgenfoto s in het ziekenhuis TBC-bestrijding op 7 locaties in Limburg, waarbij de röntgenfoto s worden 47 genomen met behulp van een MRU De TBC-bestrijding op 5 locaties in Limburg De TBC-bestrijding op 2 locaties in Limburg Keuze voor door te rekenen scenario s Doorrekenen scenario s Inleiding Wijze van doorrekenen Methodiek rekenmodel Beperkingen uitkomsten Scenario s TBC-bestrijding op 7 locaties, drie vaste röntgenbuizen op de GGD, 53 aangevuld met een MRU TBC-bestrijding op 5 locaties, drie vaste röntgenbuizen op de GGD, 55 aangevuld met een MRU TBC-bestrijding op 5 locaties, 2 vaste röntgenbuizen op de GGD, 56 aangevuld met een MRU TBC-bestrijding op 5 locaties, 2 vaste röntgenbuizen op de GGD, foto s maken 57 in het ziekenhuis op 3 locaties TBC-bestrijding op 2 locaties, 2 vaste röntgenbuizen op de GGD, 58 met groepsvervoer naar en van de GGD 7.4 Samenvatting Discussie en conclusie Aanbeveling aan directies GGD-en Limburg Algehele discussie Aanbeveling aan landelijke stuurgroep VISI 68 Afkortingenlijst 69 Bijlagen 70 12

13 Samenvatting Dit deelproduct is het pre-advies aan de landelijke stuurgroep VISI over de opdracht die zij het ROI Limburg heeft verleend. Kortweg luidt deze opdracht een plan te ontwerpen voor kwalitatief goede TBCbestrijding in de provincie Limburg en een efficiënte uitvoering daarvan. Bezinning op schaalgrootte en vormen van samenwerking was hierbij noodzakelijk. Allereerst heeft het ROI Limburg de TBC-bestrijding ingekaderd in het basistakenpakket Infectieziekten, waarin 9 deeltaken worden onderscheiden. Voor elk van deze deeltaken zijn de activiteiten van de TBC-bestrijding beschreven. Vervolgens is via de literatuur zorgvuldig in kaart gebracht welke modellen bestaan om kwaliteit van zorg en dienstverlening te meten. Deze modellen, zoals INK, HKZ en 7-S en de daarin opgenomen onderdelen zijn zorgvuldig bestudeerd. Uit de negen deelaspecten van het HKZ Harmonisatiemodel zijn die criteria gekozen die van belang zijn voor het beantwoorden van de vraagstelling en die kwantificeerbaar (meetbaar) zijn. Dit zijn: Klanttevredenheid Bereikbaarheid voor de klant Reistijd voor de klant Toegankelijkheid voor de klant Deskundigheid personeel Aantal verrichtingen per persoon per jaar Personeel Benodigde formatie Ureninzet Mate van samenwerking met collega s in dezelfde functie Reistijd naar de klant Reistijd naar netwerkpartners Productiviteit Fysieke omgeving Röntgenbuizen Aantal en modaliteit en materiaal Voor al de hierboven beschreven criteria is gezocht naar indicatieve normen. Toen duidelijk werd dat geen landelijke normen zijn, heeft het ROI Limburg deze zelf geformuleerd. Deze normen zijn niet wetenschappelijk onderbouwd, maar opgesteld vanuit de expertise van de professionals. Er zijn diverse doelgroepen te onderscheiden binnen de TBC-bestrijding. Als norm voor de reistijd naar de TBC-bestrijding is gesteld dat de reistijd voor een enkele reis voor het merendeel van de doelgroepen (klanten) maximaal circa 30 minuten mag zijn. Voor enkele doelgroepen zijn op deze norm uitzonderingen gemaakt. De toegankelijkheid is ook genormeerd. Een spreekuur van de arts moet twee keer per week voor de klant open zijn, de SVP moet drie keer per week persoonlijk beschikbaar zijn voor de klant, en vijf dagen 13

14 per week telefonisch bereikbaar zijn. De klant moet drie keer per week terecht kunnen voor een screening. De TBC-bestrijding moet vijf dagen per week telefonisch bereikbaar zijn. De normen voor het aantal verrichtingen per persoon voor het behoud van de deskundigheid zijn uitgesplitst naar de disciplines arts, sociaal verpleegkundige en medisch technisch medewerker. Zie voor een overzicht bijlage 3. De kwaliteit van het werk zal verbeteren als collega s van dezelfde discipline met het werk van elkaar worden geconfronteerd. Daarom is het aantal persoonlijke contacten per tijdseenheid genormeerd. Zo wordt van artsen verwacht een keer per week persoonlijk overleg te hebben met een collega-arts. Sociaal verpleegkundigen hebben een keer per twee weken persoonlijk overleg en een MTM-er zou altijd met een collega samen moeten werken. Voor de inventarisatie van de benodigde tijd voor elk van de deeltaken is het kwaliteitshandboek van de GGD OZL als uitgangspunt genomen. Voor elke discipline is nagegaan hoeveel tijd per GGD uitgetrokken wordt voor elke beschreven interventie. Als norm is genomen een gemiddelde van de drie Limburgse GGD-en uitgebreid met het aantal uren nodig voor taken waar men niet aan toekomt. Verder is een norm voor de productiviteit opgesteld evenals normen voor reistijd naar netwerkpartners en naar klanten door het personeel. Van de technische middelen zijn de röntgenbuizen bekeken. In ieder geval moet digitale röntgenapparatuur worden aangeschaft met bijbehorend automatiseringssysteem. Verder is gesteld dat een combinatie van een vaste en mobiele röntgenunit voor de klant en het personeel de meest optimale is. Op basis van de deskundigheidsnormen voor de disciplines wordt een advies gegeven over de minimale schaalgrootte. Voor surveillance, onderzoek en beleidsadvisering is tenminste een provinciale schaalgrootte nodig. Daarnaast is met de outputcijfers van Limburg voor elke discipline bekeken welke schaalgrootte minimaal nodig is om de deskundigheid te behouden. Zo is bijvoorbeeld het aantal te beoordelen longfoto s door de TBC-arts (5000) vergeleken met het totaal aantal longfoto s in Limburg (11.000). Vervolgens is dit gedeeld door het totaal aantal inwoners (ca 1.1 miljoen). Zo blijkt dat voor elke TBCarts er minimaal inwoners nodig zijn om de deskundigheid te kunnen behouden. Voor de SVP geldt dat er inwoners in het werkgebied moeten. Tenslotte zouden er vanuit deze norm twee MTM-ers op inwoners moeten werken. Op basis van de genormeerde reistijd zijn zeven uitvoeringsscenario s beschreven. De invloeden van deze scenario s op alle andere normen zijn beschreven. Op basis van deze beschrijving is gekozen voor het berekenen van benodigde formatie, deskundigheid van het personeel en de kosten van vijf van deze scenario s. Ook is voor elk scenario een aanname gedaan voor het bereik van klanten in aantallen output en zijn de gevolgen voor de organisatie beschreven. In deze vijf uitvoeringsscenario s is gevarieerd met het aantal locaties waar de klant geholpen wordt en het aantal en de modaliteit van de röntgenbuizen. Op basis van deze beschrijvingen en berekeningen is geconcludeerd dat de TBC-bestrijding in Limburg op vijf locaties moet worden uitgevoerd. De opkomst neemt bij uitbreiding naar zeven locaties niet zodanig toe dat dit de extra investering die hiermee gepaard gaat billijkt. Daarentegen neemt de opkomst wel zodanig af bij uitvoering op twee locaties, dat dit te veel gevaar voor de volksgezondheid met zich meebrengt. Verder is voor Limburg de combinatie van twee vaste buizen en een MRU de meest optimale. De doorberekening van samenwerking met de ziekenhuizen bleek voor Limburg geen financieel voordeel op te leveren. De verhouding vaste buizen en mobiele röntgenunits van twee staat tot een bleek zowel op inhoudelijke als financiële gronden de meest optimale te zijn. Deelproduct 2 van het ROI Limburg is het rekenmodel dat gebruikt is bij de berekeningen. Hiermee kan 14

15 elke regio berekeningen maken met eigen outputcijfers en financiële gegevens. Vanuit een nabeschouwing van het doorgelopen proces zijn twee normen voor de provincie Limburg bijgesteld. De eerste norm van een acceptabele reistijd voor de klant naar de TBC-bestrijdingsorganisatie is verruimd van een half uur naar maximaal ca. 45 minuten enkele reis. De norm dat de klant 3 keer per week voor een screening terecht moet kunnen, is te ruim. Vanuit de outputcijfers van Limburg blijkt dat de bezettingsgraad op sommige locaties dan te laag is om de kosten te billijken. De aanbeveling aan de directies van de GGD-en in Limburg is om beleidsadvisering, surveillance en onderzoek op provinciaal niveau te organiseren. Samenwerking op provinciaal niveau is ook noodzakelijk voor de inzet van de MRU en voor continuïteit van zorg, met name voor wat betreft de functie van arts. Gezien de te verwachten fusies van de GGD-en in Zuid Limburg wordt de inpassing van de TBC-bestrijdingsorganisatie in twee regio s in Limburg gezien als een logische stap. De aanbeveling aan de landelijke stuurgroep VISI is om de hier onderbouwde set van criteria, normen en schaalgrootte aan de CPT voor te leggen ter discussie en besluitvorming. Hiermee krijgt het pre-advies een landelijk draagvlak. Vervolgens kan het stuk met commentaar van het CPT worden aangeboden aan de overige ROI s/ggd-en. 15

16 16

17 1. Inleiding Een van de deelopdrachten die de stuurgroep VISI aan het Regionaal Overleg Infectieziektebestrijding Limburg heeft verzocht luidt: Een plan te ontwerpen voor efficiënte uitvoering van TBC-bestrijding in de provincie Limburg. Het plan omvat criteria en randvoorwaarden voor de organisatie op regio niveau. Aandacht wordt besteed aan de afstemming met de algemene infectieziektebestrijding. Uitgangspunt is het behouden en verbeteren van de kwaliteit van de tuberculosebestrijding en het verhogen van de doelmatigheid zonder dat de bereikbaarheid en toegankelijkheid in gevaar komen. Hierbij wordt gedacht aan zowel inhoudelijke, technische als personele aspecten van de tuberculose bestrijding. In de uitwerking van het plan wordt in ieder geval rekening gehouden met demografische gegevens, aanwezigheid van risicogroepen, omvang van de screeningsactiviteiten (inclusief outbreak management), het aantal (preventief ) te behandelen tuberculose patiënten en de wijze waarop de begeleiding (bijv. DOT) moet worden vormgegeven. Een en ander dient te voldoen aan de voorwaarden genoemd in de WBO. In het plan van aanpak (juli 2002) is de werkwijze van het ROI Limburg beschreven voor de uitwerking van deze deelopdracht. De huidige TBC-bestrijdingsorganisatie in Limburg is als vertrekpunt genomen. Deze wordt in hoofdstuk 2 van dit stuk kort omschreven en ingekaderd. Vervolgens wordt in hoofdstuk 3 vastgesteld op welke criteria de huidige TBC-bestrijding nader zou moeten worden beschouwd. Deze set van criteria voor kwaliteit en efficiëntie vormt de toetssteen waaraan de activiteiten van de TBC-bestrijding worden getoetst. Vervolgens worden voor deze criteria normen vastgesteld (hoofdstuk 4). Deze normen geven aan waaraan de TBC-bestrijding vanuit de huidige stand van zaken moet voldoen. Zo veel mogelijk is voor de normen aangegeven waarop deze zijn gebaseerd. Op basis van de norm voor de deskundigheid van de werkers wordt de optimale schaalgrootte voor de uitvoering van de TBC-bestrijding beschreven in hoofdstuk 5. Vanuit de geformuleerde norm van reistijd voor de klant wordt vervolgens in hoofdstuk 6 een aantal scenario s geschetst. Voor- en nadelen van de scenario s worden beschreven voor elk criterium. Op basis van deze beschrijving heeft het Regionaal Overleg Infectieziekten Limburg gekozen voor doorrekening van een aantal van deze scenario s. In hoofdstuk 7 worden deze doorrekeningen beschreven en wordt weergegeven welk scenario door het ROI is gekozen als meest optimaal voor wat betreft de kwaliteit en efficiëntie. Hier vindt u tevens de onderbouwing van deze keuze. In hoofstuk 8 volgt een beschouwende discussie op hoofdlijnen. In hoofdstuk 9 tenslotte volgen de aanbevelingen voor het de andere regio s in Nederland. 17

18 2. Beschrijving en kader van de TBC-bestrijding Op dit moment zijn er in Limburg drie uitvoeringsorganisaties voor de TBC-bestrijding. Dit zijn de GGD Noord en Midden Limburg (NML), de GGD Zuidelijk Zuid Limburg (ZZL) en de GGD Oostelijk Zuid Limburg (OZL). De GGD OZL voert op het gebied van TBC-bestrijding de taken uit van de GGD Streekgewest Westelijke Mijnstreek (SWM). 2.1 Kader Het project Basistaken Collectieve Preventie heeft in 1998 aandacht besteed aan infectieziektenbestrijding. De toenmalige Werkgroep Infectieziektenbestrijding heeft voorgesteld 9 deeltaken op te nemen in een landelijk uniform pakket. Dit uniforme pakket wordt binnen het landelijke VISI project als overallkader gebruikt. De negen deeltaken zijn: 1. Surveillance 2. Infectieziektewet (afwikkeling meldingen) 3. Beleidsadvisering 4. Preventie 5. Bron- en contactopsporing 6. Regiefunctie en netwerk 7. Vangnetfunctie 8. Outbreakmanagement 9. Onderzoek Er blijken verschillende manieren te bestaan om de activiteiten binnen de TBC-bestrijding te beschrijven. De interventies waarbij binnen de TBC-bestrijding contact is met de klant is beschreven in 19 interventies in de Regelgeving Praktische Tuberculose (RPT). Deze beschrijvingen dienen als leidraad voor de TBC-bestrijding in Nederland. De GGD OZL heeft deze interventies uitgebreid beschreven in acht procedures, die in het kwaliteitshandboek van de dienst zijn opgenomen. Vanuit het basistakenpakket Infectieziekten, de RPT en het handboek OZL is een beknopt maar volledig overzicht van de activiteiten binnen de TBC-bestrijding gedestilleerd, die in de volgende paragraaf wordt beschreven. Voor een overzicht van de verschillende kaders, zie bijlage Activiteiten TBC-bestrijding Surveillance Onder surveillance wordt verstaan het voortdurend verzamelen, analyseren en interpreteren van die TBC-gegevens, die noodzakelijk zijn voor de planning, uitvoering en evaluatie van beleid, gekoppeld aan de tijdige verspreiding van informatie aan allen die ervan op de hoogte dienen te zijn. In een separaat advies van VISI Limburg wordt aangegeven wat de inhoud zou moeten zijn van surveillance op provinciaal niveau (Provinciale Surveillance en Monitoring Risicogroepen, VISI Limburg, februari 2003). De werkzaamheden maken deel uit van een continu proces: registreren/signaleren analyseren/verklaren interveniëren 18

19 evalueren Onder registreren en signaleren wordt de interpretatie van meldingen (monitoren) gerekend. Gegeven een registratiesysteem zal regelmatig gekeken moeten worden of uit de gegevens informatie zichtbaar wordt over ziekteclusters en trends. De arts TBC dient voortdurend bezig te zijn met de vraag wat de betekenis is van de informatie die uit het registratiesysteem komt. Het monitoren kan aanleiding zijn om een en ander nader te bekijken. Hoewel de deeltaak surveillance vooral de verantwoordelijkheid van de arts is, zal ook de SVP op basis van individuele signalen/meldingen komen tot meer algemene signalen, die dan met de arts worden besproken. De activiteit interveniëren wordt onder andere taakvelden beschreven Aangifte en registratie TBC Het gaat hier om werkzaamheden die te maken hebben met het afwikkelen van een melding van de TBCpatiënten en de geïnfecteerden. Hieronder behoren de wettelijk verplichte meldingen aan de inspectie en de aanvullende meldingen aan de KNCV. De deeltaak 2 onderscheidt zich van surveillance doordat het bij aangifte en registratie gaat om het afwikkelen van individuele gevallen. De meldingen vormen wel de input van surveillance. Anderzijds onderscheidt deeltaak 2 zich van de deeltaak bron- en contactopsporing doordat de onderhavige deeltaak de meer formele kant van de afhandeling betreft en de bron- en contactopsporing de meer inhoudelijke kant beschrijft (dossiervorming). Deze deeltaak kent de volgende activiteiten: Registreren van meldingen. Bij de meeste meldingen is er eerst een voorlopige melding, die later definitief wordt gemaakt wanneer alle gegevens binnen zijn Dossiervorming. Aan deze deeltaak werken alle disciplines Beleidsadvisering Bij beleidsadvisering gaat het om een hoger aggregatieniveau dan bij advisering naar aanleiding van een casus. De beleidsadvisering is gebaseerd op de eigen surveillance, op risico-inventarisatie en uit het vertalen van landelijke onderzoeken, trends, wetgeving e.d. naar regionaal/gemeentelijk niveau. De arts is eindverantwoordelijk voor deze taak. Voorbeelden van beleidsadvisering zijn een gericht en onderbouwd screeningsbeleid voor een ziekenhuis, een screeningsbeleid voor personeel en klanten van de Instelling voor Verslavingszorg. Bij beleidsadvisering zijn de volgende activiteiten te onderscheiden: literatuur en ontwikkelingen bijhouden risico-inventarisatie aanbevelingen doen, adviseren organiseren en deelnemen aan overleggen uitwerken van afspraken Preventie BCG-Vaccinatie van kinderen immigranten en asielzoekers Zie onder screening risicogroepen 19

20 Spreekuur arts Op het spreekuur arts komen klanten voor nader onderzoek en/of wordt de behandeling van geïnfecteerden en patiënten ingezet. Gedurende de behandeling worden deze mensen een aantal keren op dit spreekuur teruggezien. Bij dit spreekuur moeten twee MTM-ers aanwezig zijn voor de uitvoering van het spreekuur en de baliewerkzaamheden. Het is zinvol, maar niet absoluut noodzakelijk, dat de SVP beschikbaar is voor overleg en/of het starten van de begeleiding van een geïnfecteerde of patiënt. Ondertussen kan de SVP zich met andere taken bezighouden. Bij deze spreekuren moeten ook de drugsverslaafden, daklozen, zeevarenden en emigranten worden ingepland. Van hen wordt een longfoto genomen, die de arts meteen moet beoordelen. Dit kan zijn omdat de klant moeilijk terug gevonden kan worden als de uitslag later bekend wordt (daklozen en drugsverslaafden) of omdat de foto meegenomen wordt door de klant (sommige zeevarenden en emigranten). Begeleiding van geïnfecteerden en patiënten Doel van deze begeleiding is het bevorderen van therapietrouw bij geïnfecteerden en patiënten. Door de begeleiding van de SVP kan resistentieontwikkeling en recidieven worden voorkomen, hetgeen belangrijk is in het kader van de volksgezondheid. Hiervoor houdt zij telefonisch contact met de doelgroep, gaat zij op huisbezoek, of komen de mensen naar de GGD. Screening risicogroepen en BCG-vaccinaties Het uitvoeren van screeningen van diverse risicogroepen wordt door de MTM-er gedaan, zonder dat daar een arts of SVP bij aanwezig hoeft te zijn. De arts moet echter wel telefonisch bereikbaar zijn. Het gaat hierbij om het zetten en aflezen van de Mantoux en het maken van een longfoto. Ook de BCG-vaccinaties worden door de MTM-er zonder achterwacht van een arts of SVP gegeven. Hierbij moeten wel MTM-ers aanwezig zijn voor baliefunctie en administratie en het uitvoeren van de verrichtingen. In het geval van screening d.m.v. een röntgenfoto, zal de arts de foto moeten beoordelen. Dit gebeurt in de regel nu binnen een of twee dagen, waarbij de maximale tijd tussen maken en beoordelen van vier dagen wordt gehanteerd. Klanten voor deze screeningen zijn reizigers, contactgroepen, immigranten en hun kinderen, asielzoekers en hun kinderen en mensen die worden onderzocht in een bron- en contactonderzoek. Voor de screening van de asielzoekers wordt deels gewerkt met de MRU van de GGD Hart voor Brabant. Van de lokale GGD zorgt de MTM-er voor de administratieve afhandeling van de screening en de arts beoordeelt de foto s. Adviseren en vaccineren reizigers Hierbij gaat het om het geven van adviezen over risico op TBC-besmetting en zo nodig een BCG vaccinatie aan reizigers in TBC-risicogebieden. Beoordeling van passende interventie vindt plaats door MTM, verpleegkundige of arts. Onderzoek contactgroepen Doel van deze interventie is het vaststellen van tuberculose-infecties en actieve tuberculose bij contactgroepen teneinde een medicamenteuze behandeling te kunnen instellen. Contactgroepen zijn groepen mensen die blootstaan aan een hoog risico op transmissie van TBC door bijvoorbeeld werk. De arts en de MTM-er voeren deze deeltaak uit. Voorlichting aan groepen en informatievoorziening Voorlichting door de SVP vindt plaats: n.a.v. een casus op verzoek. De TBC-bestrijding wordt door kinderdagverblijven, scholen, ouderraden, EHBO-verenigingen, vrijwilligersgroepen e.a. benaderd om voorlichting te geven om intermediairen bij te scholen. 20

21 op basis van een risico-inventarisatie. De TBC-bestrijding moet op grond van een risico-inventarisatie actief groepen benaderen om hen te informeren over de gevolgde werkwijze. Als gevolg van media-aandacht en toenemende mondigheid van burgers neemt het aantal vragen sterk toe. Het gaat dan om vragen van individuen n.a.v. een casus of media-aandacht. Dit kan via telefoon, internet of door bezoek aan de dienst Bron- en contactonderzoek Contactonderzoek is het onderzoeken van contacten van een persoon met actieve tuberculose, om die mensen op te sporen die daardoor een TBC-infectie of actieve TBC hebben ontwikkeld. Bij bronopsporing gaat het om het zoeken van open longtuberculose (de bronpatiënt) rond personen bij wie een tuberculose (infectie) is aangetoond. Alle disciplines zijn betrokken bij deze deeltaak Regiefunctie en netwerk Om te bevorderen dat de meldingsplicht goed wordt nageleefd door artsen, laboratoria en instellingen (toezicht op de meldingsplicht) en dat de bestrijding van de TBC binnen de regio door alle betrokkenen goed wordt opgepakt, is het van belang dat de GGD, in het verlengde van gemeenten, de regie kan voeren (als primus inter pares). Daarvoor is het nodig, dat de GGD de spin is in het netwerk binnen de regio en de noodzakelijk contacten en overleggen heeft buiten de regio. Uiteraard moet ook binnen de GGD de nodige afstemming plaatsvinden. Te onderscheiden zijn de volgende activiteiten: opzetten en onderhouden van een sociale kaart opzetten en onderhouden van overleggen inhoudelijke voorbereiding en uitwerking feitelijke deelname aan overleggen verslaglegging terugkoppeling intern Het gaat om de volgende partijen medisch specialisten, met name longartsen en microbiologen laboratoria huisartsen overige instellingen en organisaties Vangnetfunctie De GGD ondersteunt, begeleidt en coördineert en verleent zorg aan cliënten waar geen andere instelling of instantie op dat moment in voorziet. De cliënten bevinden zich vaak in slechte hygiënische omstandigheden met verhoogd risico op ziekten bij zichzelf en anderen. Bovendien blijven deze personen vaak langdurig met hun klachten of ziekten rondlopen voordat zij medische hulp zoeken. Vanuit het oogpunt van volksgezondheid is pro-actieve aandacht voor deze groepen van belang. De vangnetfunctie is niet zozeer een taak van de TBC-bestrijding, maar van de GGD. Voor de TBC-bestrijding gaat het bij vangnet met name om illegalen. De TBC-arts zal bij een vraag van een persoon uit deze groep altijd direct, ook zonder een verwijzing, zorg verlenen. 21

22 2.2.8 Outbreakmanagement Een outbreak heeft betrekking op een explosie van nieuwe ziektegevallen in betrekkelijk korte tijd. Van een outbreak van TBC is sprake als er meer dan 20 infecties en/of actieve tuberculosegevallen zijn vastgesteld die met elkaar in verband kunnen worden gebracht. Is er sprake van een outbreak dan zal op voorstaan van de arts een crisisteam moeten worden samengesteld, waarbij extra aandacht uitgaat naar PR, communicatie en menskracht. Het gaat dan om: opvangen van telefoontjes grootschalig contactonderzoek op locatie, (mantoux) afwerken en rapportage begeleiding PR Vanuit het verleden kan worden uitgegaan van een outbreak van TBC per vijf tot zeven jaar per GGD. Omdat de ureninzet sterk afhankelijk is van de omvang van de outbreak en de impact ervan worden deze pro memoria opgenomen Onderzoek Bij onderzoek kan onderscheid gemaakt worden tussen epidemiologisch onderzoek en toegepast wetenschappelijk onderzoek. De arts dient minimaal in staat te worden gesteld tot het uitvoeren hiervan. Voor de GGD kan onderscheid gemaakt worden tussen deelname aan en/of uitvoeren van boven-regionaal en/of landelijk onderzoek, zelf opgezet kleinschalig onderzoek en zelf mede opgezet bovenregionaal onderzoek. Alle disciplines besteden tijd aan deze deeltaak. Enkele voorbeelden van onderzoek binnen de TBC-bestrijding zijn: opkomst en opbrengst van de screening immigranten DNA-fingerprintonderzoek Epidemiologie van multiresistent tuberculose in Europa Verkorte profylaxe voor TBC-geïnfecteerden 22

23 3. Criteria ter beoordeling van kwaliteit en efficiëntie van de TBC-bestrijdingsorganisatie Om de huidige TBC-bestrijding nader te beschouwen is een aantal criteria opgesteld op basis waarvan kwaliteit en efficiëntie van de TBC-bestrijdingsorganisatie in kaart kunnen worden gebracht. Als houvast bij het kiezen van deze criteria zijn diverse analytische modellen bestudeerd, zoals het 7S-model, het INK model en het HKZ Harmonisatiemodel. Gekozen is voor het HKZ Harmonisatiemodel omdat dit goed te hanteren blijkt. Bovendien is in 2002 een certificatieschema door HKZ ontwikkeld voor de infectieziektenbestrijding, waardoor op termijn ditzelfde model kan worden gebruikt als kwaliteitsmanagementsysteem. Hiervoor wordt binnen het VISI-project medio 2003 een advies verwacht van de regio Noord-Holland/Flevoland. Het HKZ Harmonisatiemodel kent 9 deelaspecten en maakt onderscheid tussen het primaire proces en de secundaire (ondersteunende) processen. Het primaire proces loopt van de vraag van de cliënt (1), via uitvoering (2. daadwerkelijke verlening van zorg) tot en met evaluatie en nazorg (3). Voor het effectieve verloop van het primaire proces is ondersteuning nodig vanuit de secundaire processen. Onder secundaire processen vallen beleid en organisatie (4), personeel (5), onderzoek en ontwikkeling (6), fysieke omgeving en materiaal (7), diensten door derden (8) en documenten (9) (Zie voor een uitgebreide beschrijving Organisaties/afdelingen voor Infectieziektepreventie en bestrijding vanuit de openbare gezondheidszorg. Certificatieschema, versie 2002, Stichting HKZ). Het primaire proces, (deelaspecten 1,2 en 3 ) waar men contact heeft met de klant, is hierboven beschreven onder preventie (basistaak 4), bron- en contactonderzoek (5), vangnetfunctie (7) en outbreakmanagement (8). Omdat de TBC-bestrijding deel uitmaakt de GGD, kunnen de secundaire processen onderling per TBCbestrijding verschillen. Omdat schaalgrootte en samenwerking een onderliggend motief zijn voor het op te stellen plan, zijn die criteria gekozen die bij verandering van schaalgrootte zullen variëren. Voor wat betreft het primaire proces is daarom het criterium klanttevredenheid belangrijk. In de secundaire processen gaat het dan om personeel, fysieke omgeving en materiaal en diensten door derden. Vanwege het achterliggend motief van schaalgrootte worden in dit stuk de deelaspecten 4. beleid en organisatie en 9. documenten van het HKZ-model buiten beschouwing gelaten. In de volgende paragraaf worden deze criteria nader beschreven. 3.1 Klanttevredenheid Een klant/patiënt is tevreden als hij toegankelijke zorg krijgt (fysiek en financieel), als deze zorg bereikbaar (fysiek) en op tijd is, als de hulpverlener deskundig en geschikt is, als de mensen goed bejegend worden, als de privacy wordt beschermd, de patiënt zelfstandig is en de zorg accepteert (discussienota begrippenkader kwaliteit beroepsbeoefening. Nationale Raad voor de Volksgezondheid 1986). Aangenomen wordt dat als alle bovenstaande factoren zijn geoptimaliseerd, het hoogst haalbare aantal klanten bij de TBCbestrijding zullen komen. Echter, in het onderhavige stuk worden alleen die criteria meegenomen, waar verandering van schaalgrootte op van invloed is én die kwantificeerbaar zijn. Dat betekent dat in de discussie over de TBC-bestrijdingsorganisatie in Limburg twee onderdelen worden meegenomen, namelijk 1. de bereikbaarheid van de TBC-bestrijding voor de klant en 2. de deskundigheid van het personeel. De bereikbaarheid voor de klant is geoperationaliseerd in a. de reistijd naar de TBC-bestrijding en b. de beschikbaarheid in verschillende dagdelen per week die de klant bij de TBC-bestrijding terecht kan. 23

24 Het criterium reistijd voor de klant als maat voor kwaliteit en als toets voor de spreiding van de zorgorganisaties en -locaties is niet nieuw. Het RIVM werkt op dit moment aan een spreiding- en beschikbaarheidsplan voor de ambulancezorg, die onder meer wordt gebaseerd op een norm voor de reistijd naar de patiënt. In februari vorig jaar verscheen een brief van de minister van VWS, waarin de spreiding van ziekenhuislocaties onder meer wordt gekoppeld aan een norm in reistijd voor bepaalde afdelingen. Naast de reistijd zal ook de beschikbaarheid van de TBC-bestrijding mede bepalend zijn voor de opkomst van de klanten. Hoe vaker men terecht kan, des te groter is de opkomst. Tenslotte is de deskundigheid van het personeel belangrijk voor de kwaliteit van de zorg. Dit criterium kan op verschillende wijzen worden geoperationaliseerd. Zo kan men kijken naar opleidingseis, bij- en nascholingseisen, intervisiemogelijkheden, mate van samenwerking en aantallen verrichtingen. Omdat de discussie over schaalgrootte achterliggend motief is voor dit stuk en de criteria kwantificeerbaar moeten zijn wordt hier de deskundigheid van het personeel geoperationaliseerd als 1. aantal verrichtingen per persoon per jaar en 2. mate van samenwerking met collega s. Schaalgrootte heeft geen invloed op de andere criteria; zo blijft bijvoorbeeld de opleidingseis voor het personeel voor elke schaal van de TBC-bestrijding gelijk. 3.2 Personeel Naast de deskundigheid van het personeel (zie klanttevredenheid) zijn drie criteria gekozen die van belang zijn met betrekking tot de inzet van het personeel, te weten 1. benodigde ureninzet van het personeel, 2. reistijd van het personeel naar de klant en 3. reistijd van personeel naar netwerkpartners (zie ook diensten door derden). Belangrijk is te weten hoeveel formatie-eenheden personeel nodig is voor een kwalitatief goede uitvoering van de TBC-bestrijding in de huidige situatie en de verwachtingen daarover bij verandering in schaalgrootte. 3.3 Fysieke omgeving en materiaal Het criterium dat hier meegenomen wordt is de inzet van de technische middelen. Binnen de TBC-bestrijding zijn met name de röntgenbuis en de automatisering belangrijke kostenposten, waardoor zij een grote invloed hebben op de efficiëntie van de TBC-bestrijding. 3.4 Diensten door derden De TBC-bestrijding kent diverse netwerkpartners, die producten of diensten leveren nodig voor het primaire proces. In de discussie over schaalgrootte is het criterium reistijd van het personeel naar deze netwerkpartners meegenomen. Hieronder ligt het criterium hoe ver de TBC-bestrijding verwijderd mag zijn van netwerkpartners teneinde goede persoonlijke contacten te kunnen onderhouden (zie onder taak regiefunctie en netwerk, par ). Ook wordt het meegenomen als onderdeel van de productiviteit van de personeelsleden, en in dat verband als ureninzet van het personeel (zie paragraaf 3.2) 3.5 Aanvullende kwaliteitscriteria vanuit de zorg Naast hierboven beschreven criteria vanuit bedrijfskundig oogpunt zijn er ook criteria vanuit de TBCbestrijding zelf, die iets zeggen over de kwaliteit van de zorg. Een goed criterium over het bereiken van de klant is het opkomstpercentage van de verschillende risicogroepen. Het opkomstpercentage van bijvoorbeeld immigranten is het aantal immigranten dat is gescreend, gedeeld door het aantal dat voor 24

25 deze screening is opgeroepen maal 100 procent. Het project Monitoren van Screening Immigranten van de KNCV onderzoekt wat de effectiviteit van de screening bij immigranten en asielzoekers is. Binnen dit project worden onder andere gegevens van GGD-en gegenereerd om uitspraken te kunnen doen over de opkomst. Vanwege verschillen in oproepen en in registeren tussen GGD-en is het nu nog niet mogelijk de opkomstcijfers te vergelijken. Bovendien zijn over de opkomstpercentages geen normen gesteld. Ondanks de onzuiverheden in de berekeningen van de opkomstcijfers is het zinvol dit criterium in beschrijvende zin mee te nemen in de beschouwing van de TBC-bestrijdingsorganisatie. We vatten het op als een resultante van de reistijd en de bereikbaarheid voor de klant. Een ander kwaliteitscriterium van de TBC-bestrijding zelf is het percentage van geïnfecteerden en patiënten dat de behandeling voltooit. Hiervoor is de norm (zie RPT) respectievelijk 76% en 80%. Deze gegevens zijn door de GGD-en nu al aan te leveren en daarmee ook te vergelijken met de gestelde norm. Dit criterium kan een indruk geven van het succes van het spreekuur van de arts en de begeleiding door de SVP en wordt hier meegenomen. Tot slot zijn er kwaliteitscriteria, die vanwege uiteenlopende redenen voor dit stuk niet te hanteren zijn. Het betreft de opbrengst aan TBC-patiënten per van de verschillende screeningen en onderzoeken, patients delay en doctors delay. Hieronder volgt een schematisch overzicht van de gekozen criteria naar efficiëntie en/of kwaliteit. Tabel 1. Overzicht van criteria voor kwaliteit en efficiëntie vanuit verschillende invalshoeken HKZ Kwaliteit van de zorg VISI Limburg Criterium Criterium Operationalisatie Kwaliteit Klant Opkomstpercentage Bereikbaarheid voor de klant immigranten en asielzoekers - reistijd - aantal verschillende dagdelen per week toegankelijk Percentage voltooide behandeling van geïnfecteerden en patiënten Personeel Deskundigheid - Aantal verrichtingen per jaar - Mate van samenwerking met collega s Efficiëntie Personeel Formatie arts, sociaal verpleegkun dige (SVP) en Medisch-Technisch- Medewerker (MTM) Reistijd naar klant Personeel en diensten door derden Fysieke omgeving en materiaal Reistijd personeel naar netwerkpartners Technische middelen 25

26 In dit stuk worden de criteria voor kwaliteit en efficiëntie gerelateerd aan de activiteiten die worden verricht door de TBC-bestrijding. Vervolgens worden hieraan normen gekoppeld. Onderstaand tabel geeft aan waar de normen in dit document beschreven staan. Tabel 2. Overzicht (en leeswijzer) van de normen voor verschillende criteria naar activiteit in de TBC-bestrijding Klanttevredenheid Deskundigheid personeel Tijdsbesteding disciplines Technische middelen Reistijd Aantal Aantal Mate van samen- Arts SVP MTM (min. dagdelen verrich- werking tussen enkele per week tingen collega s reis) persoon- per par. 4.1 lijk toe- persoon bijlage 2 gankelijk per jaar Par. 4.2 Par Bijlage 2 Bijlage 3 1. Surveillance Arts: minstens Zie paragraaf 4.4 en Zie paragraaf 1 keer per week bijlage en bijlage persoonlijk 8 en 9 contact met collega 2. Afhandeling SVP: minstens 1 meldingen keer per 2 weken persoonlijk 3. Beleidsadvisering - Nvt - contact met collega 4. Preventie Zie paragraaf MTM: minstens 4.1 Vaccineren 30 1 en Bijlage 2 MTM-ers op kinderen 3 1 werkplek 4.2 Spreekuur arts Par nader onderzoek - behandeling Begeleiding patiënten Begeleiding geïnfecteerden Screening Zie Zie risicogroepen bijlage 2 bijlage Advisering/vaccineren reizigers