Cliëntervaringsonderzoek Wmo

Transcriptie

1 Cliëntervaringsonderzoek Wmo Gemeente Hattem Rapport November 2016 I. Dooms BBA A. van den Heuvel T. Plat Projectnummer: Correspondentienummer: DH

2 CLIËNTERVARINGSONDERZOEK WMO INHOUD INLEIDING 1 SAMENVATTING 3 HOOFDSTUK 1 CONTACT MET GEMEENTE Het contact Hulpvraag Het gesprek Cliëntondersteuning 11 HOOFDSTUK 2 DE ONDERSTEUNING De ontvangen ondersteuning Kwaliteit van de ondersteuning Andere vormen van ondersteuning Effect van de ondersteuning op het leven van de cliënten 20 BIJLAGE 1 ACHTERGRONDKENMERKEN 22 BIJLAGE 2 TABELLEN 25

3 CLIËNTERVARINGSONDERZOEK WMO Inleiding Vanaf 2016 zijn gemeenten vanuit de Wmo verplicht om een cliëntervaringsonderzoek uit te (laten) voeren. Voor u ligt het rapport Cliëntervaringsonderzoek Wmo (CEO Wmo) waarmee de gemeente aan deze verplichting voldoet. De gehanteerde vragenlijst van dit onderzoek is de Modellijst Cliëntervaring Wmo. Doelstelling van het onderzoek is te achterhalen wat de cliëntervaringen zijn van Wmocliënten in uw gemeente. Het onderzoek gaat in op thema s als toegankelijkheid van voorzieningen, kwaliteit van voorzieningen en welk effect de cliënten ondervinden op hun zelfredzaamheid. Vanwege de uniformiteit van de vragenlijst kunnen de uitkomsten met andere gemeenten vergeleken worden (benchmark) om van elkaar te leren. Daarnaast heeft het onderzoek een signaleringsfunctie. De uitkomsten van dit onderzoek kunnen leiden tot een signaal waardoor verder (verdiepend) onderzoek nodig is. Wmo 2015 Gemeenten hebben in de nieuwe Wmo een bredere verantwoordelijkheid voor de deelname van mensen met een beperking of psychische problematiek aan het maatschappelijke verkeer (participatie). Ook moeten zij een passende ondersteuning bieden waarmee mensen in staat zijn tot het uitvoeren van de noodzakelijke algemene dagelijkse levensverrichtingen en het voeren van een gestructureerd huishouden (zelfredzaamheid). Mensen die voor hun begeleiding (gericht op bevordering, behoud of compensatie van de zelfredzaamheid) een beroep deden op de AWBZ, kunnen zich nu wenden tot de gemeente. Het gedeelte van deze doelgroep dat verzorging nodig heeft die in het verlengde van de begeleiding wordt geleverd en daarmee samenhangt, valt sinds 1 januari 2015 ook onder de verantwoordelijkheid van de gemeente. Doelgroep De doelgroep van het onderzoek zijn Wmo-cliënten die een maatwerkvoorziening hebben (ontvangen) in Bij het aanschrijven van cliënten zijn twee groepen onderscheiden: Inwoners die in 2015 (opnieuw) Wmo-cliënt zijn geworden. Inwoners die vóór 2015 Wmo-cliënt zijn geworden en sindsdien niet meer door een consulent zijn gezien. Het is bij het lezen van dit rapport goed te beseffen dat: de meeste respondenten huishoudelijke hulp ontvangen (via een algemene voorziening) of een vervoersvoorziening hebben; een deel van de respondenten meerdere vormen van ondersteuning ontvangt. Aan mensen die minder dan twaalf maanden geleden contact hebben opgenomen met de gemeente is gevraagd de vragen over het contact in te vullen. Wanneer dit langer dan twaalf maanden geleden was, leert de ervaring dat mensen dit zich vaak niet meer goed kunnen herinneren, wat de betrouwbaarheid niet ten goede komt. 1/33

4 CLIËNTERVARINGSONDERZOEK WMO Steekproef en respons In overleg met BMC heeft Hattem alle Wmo-cliënten aangeschreven. In totaal zijn in uw gemeente 513 Wmo-cliënten aangeschreven, waarvan 137 cliënten hebben deelgenomen aan dit onderzoek door een (online) vragenlijst in te vullen. Daarmee is de respons 26,7%. In de referentiegroep is de gemiddelde respons 37,9%. De resultaten voor uw gemeente als geheel zijn betrouwbaar met een betrouwbaarheid van 90% en een foutmarge van 6%. Betrouwbaar wil zeggen dat als het onderzoek op dezelfde wijze wordt herhaald, er (ongeveer) dezelfde uitkomsten uit voortkomen. Een betrouwbaarheidsniveau van 90%, met een foutmarge van 6% betekent dat als het onderzoek 100 keer wordt uitgevoerd, de resultaten in 90 van de 100 gevallen 6% of minder van elkaar afwijken. Het absoluut aantal respondenten is van invloed op de betrouwbaarheid. Referentiegroep Op het moment van schrijven zijn er 77 gemeenten waarvan de resultaten van het CEO zijn verzameld. 1 Deze 77 gemeenten vormen de referentiegroep in dit rapport. Het is voor alle gemeenten verplicht om de vragenlijst te starten met de tien verplichte vragen. De resultaten van de verplichte CEO-vragen worden straks op de website geplaatst. Hierdoor is vergelijking met iedere gemeente in Nederland mogelijk. Leeswijzer Hoofdstuk 1 gaat in op de ervaringen van respondenten met het contact met de gemeentelijke toegang, gevolgd door hoofdstuk 2 waarin de ervaringen met de ondersteuning worden beschreven. In bijlage 1 staat de onderzoeksverantwoording beschreven en ziet u de achtergrondgegevens van de respondenten. In bijlage 2 staan de uitkomsten van alle vragen op een rij, afgezet tegen de referentiegroep. 1 Almere, Zeewolde, Achtkarspelen, Het Bildt, Franekeradeel, Harlingen, Heerenveen, Leeuwarderadeel, Smallingerland, Terschelling, Vlieland, Hardenberg, Ommen, Raalte, Apeldoorn, Barneveld, Brummen, Elburg Ermelo, Harderwijk, Oldebroek, Renkum, Voorst, De Bilt, Rhenen, Woudenberg, Wijk bij Duurstede, Alkmaar, Beemster, Enkhuizen, Oostzaan, Purmerend, Alphen aan den Rijn, Drechterland, Delft, Gorinchem, Gouda, s-gravenhage, Hardinxveld-Giessendam, Stede Broec, Krimpen aan den IJssel, Leerdam, Oud-Beijerland, Binnenmaas, Korendijk, Cromstrijen, Strijen, Voorschoten, Wassenaar, Zoetermeer, West Maas en Waal, Giessenlanden, Zederik, Tytsjerksteradiel, Best, Boekel, Someren, Valkenswaard, Wormerland, Beek, Meerssen, Roermond, Stein, Vaals, Lelystad, Heeze-Leende, Landerd, Cranendonck, Overbetuwe, Westland, Midden-Delfland, Kaag en Braassem, Zuidplas, Menameradiel, Leidschendam-Voorburg, Pijnacker-Nootdorp, Molenwaard. 2/33

5 CLIËNTERVARINGSONDERZOEK WMO Samenvatting Hattem heeft deelgenomen aan het cliëntervaringsonderzoek onder Wmo-cliënten. Dit onderzoek is vanaf 2016 wettelijk verplicht voor alle gemeenten in Nederland. De eerste tien vragen van het onderzoek zijn verplicht, evenals de manier waarop en de doelgroep waaronder het onderzoek wordt uitgevoerd. Uw gemeente heeft ervoor gekozen om deze verplichte tien vragen aan te vullen met de modelvragenlijst. Deze vragenlijst gaat in op thema s zoals: de hulpvraag van de cliënt, het contact met de gemeente, de ontvangen ondersteuning en de kwaliteit en het effect van deze ondersteuning. Dit onderzoek geeft daarmee inzicht in de ervaringen van Wmo-cliënten met de gemeente en de ondersteuning die zij ontvangen. De resultaten worden vergeleken met een referentiegroep van andere gemeenten die dezelfde vragen hebben gesteld aan Wmocliënten. De doelgroep van het onderzoek zijn Wmo-cliënten die een maatwerkvoorziening hebben (ontvangen) in Aan de respondenten aanvullend de vraag gesteld of zij naast hun maatwerkvoorziening(en) ook gebruik maken van de algemene voorziening huishoudelijke hulp. Contact met de gemeente Inwoners van de gemeente Hattem nemen met een ondersteuningsvraag of probleem contact op met Loket Werk, Inkomen, Zorg en Welzijn (WIZW). Voor Wmo-cliënten speelden verschillende redenen om contact op te nemen met de gemeente. Het huishoudelijke werk thuis niet meer aankunnen en het nergens meer naartoe kunnen omdat het aan vervoer ontbreekt, zijn de twee meest genoemde redenen om contact op te nemen met de gemeente. Dit geldt voor 47% van de respondenten. Het gesprek 23% van de respondenten geeft aan de afgelopen twaalf maanden een (keukentafel)gesprek te hebben gehad. In de referentiegroep heeft 42% een keukentafelgesprek gehad. Van de respondenten die een gesprek hebben gehad, geeft 82% aan dat er ook nog een naaste (zoals een partner, familielid of bekende) bij het gesprek aanwezig was. Respondenten is gevraagd naar hun ervaringen en tevredenheid over dit gesprek. Een meerderheid van de respondenten geeft aan dat zij tevreden zijn over de medewerker waar ze contact mee hadden en de manier waarop er naar hen geluisterd werd (93% is hier tevreden over). Ook over de deskundigheid van de medewerker (89%) is het merendeel van de respondenten (zeer) tevreden. Over de uiteindelijk gekozen oplossing is 97% van de cliënten (zeer) tevreden. Dat zijn mooie resultaten. Cliëntondersteuning Wanneer cliënten hulp nodig hebben bij het aanvragen van ondersteuning (bijvoorbeeld huishoudelijke hulp) of het melden van een probleem of hulpvraag kan cliëntondersteuning worden geboden. Gemeenten zijn verplicht om deze voorziening kosteloos voor alle groepen burgers te organiseren. 17% van de respondenten geeft aan dat zij wisten dat zij gebruik konden maken van cliëntondersteuning. In de referentiegroep wist 26% van de respondenten van deze mogelijkheid. 3/33

6 CLIËNTERVARINGSONDERZOEK WMO De ondersteuning Het doel van het contact met de gemeente is te komen tot passende ondersteuning. De meest voorkomende voorzieningen onder respondenten zijn hulp bij het huishouden (47%) en collectieve vervoerspas (49%). Een deel van de respondenten ontvangt dus zowel huishoudelijke hulp als een vervoerspas. In de referentiegroep is dit respectievelijk 56% en 44%. Het minst zijn logeervoorziening en beschermd wonen toegekend als voorziening, respectievelijk 0% en 2%. Dit komt overeen met de referentiegroep. Een meerderheid van de respondenten geeft aan dat de ondersteuning aan de wensen (89%) en behoeften (88%) voldoet. Ook dat zijn zeer goede cijfers. Het effect van de ondersteuning Zowel formele als informele ondersteuning dragen bij aan de oplossing van de hulpvraag. De verhoudingen van deze twee vormen van ondersteuning kunnen per cliënt verschillen. Belangrijker is het effect van de ondersteuning. Respondenten is naar dit effect gevraagd. Van de respondenten geeft een ruime meerderheid aan dat zij door de ondersteuning beter de dingen kunnen doen die zij willen (80%) en zich beter kunnen redden in het dagelijks leven (ook 80%). In de referentiegroep is dit respectievelijk 75% en 80%. In Hattem is 80% van de respondenten het (helemaal) eens met de stelling dat zij door de ondersteuning een betere kwaliteit van leven ervaren. In de referentiegroep ervaart 74% van de respondenten een betere kwaliteit van leven. 4/33

7 Hoofdstuk 1 Contact met gemeente 1.1 Het contact In de gemeente Hattem wordt gewerkt met een Loket Werk, Inkomen, Zorg en Welzijn (WIZW). Wanneer men vragen heeft over welzijn en zorg dan komt men bij het WIZW terecht, al dan niet via een Wmo-consulent. Afhankelijk van de vraag komen zij/komt er een Wmo-consulent bij de inwoners langs om de hulpvraag te bespreken. De volgende figuur toont de ervaring van Wmo-cliënten met de toegang in Hattem. Figuur 1 Ervaring met het contact met de gemeente (%) Helemaal mee eens Mee eens Neutraal Niet mee eens Helemaal niet mee eens Gemeente Referentiegroep G E M E E N TE R E F E R E NTI E G R OE P 29% 31% In Hattem wist 85% van de respondenten waar zij moesten zijn met hun hulpvraag. Dit is een groter aandeel dan in de referentiegroep, waar 74% dit wist. Van de respondenten geeft 71% aan dat zij het (helemaal) eens zijn met de stelling dat zij snel werden geholpen. In de referentiegroep is eveneens 71% van de respondenten het hiermee eens. 70% van de respondenten in Hattem is van mening dat zij in een gesprek met de medewerker samen naar oplossingen hebben gezocht. 5/33

8 Inwoners kloppen met verschillende ondersteuningsvragen aan bij de gemeente. Denk daarbij bijvoorbeeld aan ondersteuningsvragen rond vervoer, verplaatsen in en om de woning, aanpassingen in de woning, andere mensen ontmoeten en sociale contacten onderhouden, (begeleiding bij) hulp bij het huishouden en begeleiding/dagbesteding. Figuur 2 Redenen om contact op te nemen met de gemeente In Hattem zijn de redenen om contact op te nemen met de gemeente min of meer gelijk aan de referentiegroep. Het grootste deel (69%) van de respondenten in Hattem kwam bij de gemeente terecht omdat zij waren doorverwezen door de huisarts of een andere zorgverlener. Vergeleken met de referentiegroep zijn er in Hattem wel minder mensen die niet weten hoe ze hun ondersteuning moesten regelen. 6/33

9 1.2 Hulpvraag Inwoners met belemmeringen op het gebied van zelfredzaamheid en participatie kunnen ondersteuning vragen bij de gemeente. Figuur 3 De hulpvraag (% ja) We zien dat de verdeling van type hulpvraag in Hattem op veel vlakken overeenkomt met de verdeling in de referentiegroep. Ook in Hattem is het niet meer aankunnen van huishoudelijk werk de meest voorkomende reden om contact op te nemen met de gemeente. Gevolgd door nergens meer naartoe kunnen omdat men geen vervoer ter beschikking heeft. De percentages van figuur 3 komen uit op meer dan 100% omdat sommige cliënten meerdere vormen van ondersteuning ontvangen/een aanvraag hebben gedaan. 7/33

10 Figuur 4 Eerder contact opgenomen over (andere) ondersteuningsvraag (%) Aan de respondenten is vervolgens gevraagd of zij eerder contact hebben opgenomen over een (andere) ondersteuningsvraag of probleem. Voor de respondenten in Hattem geldt dit voor 42% van de respondenten; dit is een iets hoger percentage dan in de referentiegroep. 1.3 Het gesprek In de Wmo 2015 is het automatische recht op zorg en ondersteuning komen te vervallen. Er wordt niet langer gesproken over compensatieplicht ; de gemeente heeft nu een resultaatverplichting : niet de compensatie van een gebrek staat centraal, maar het zorgdragen voor een resultaat. Er is ruimte voor andere, mogelijk beter passende oplossingen. Gemeenten moeten bij een verzoek om ondersteuning (de melding) van inwoners altijd zorgvuldig onderzoeken wat er aan de hand is. In de meeste gevallen betekent dit een gesprek tussen (iemand namens) de gemeente en de burger. Soms is een persoonlijk gesprek niet nodig. Bijvoorbeeld bij cliënten die al jaren bekend zijn of die kortgeleden nog gesproken zijn. De gemeente maakt deze afweging. 8/33

11 Figuur 5 Een (keukentafel)gesprek gehad in de afgelopen 12 maanden (%) 23% van de respondenten heeft in de afgelopen twaalf maanden een (keukentafel)gesprek gehad. Dit is een kleiner aandeel dan in de referentiegroep waar dit voor 42% van de respondenten geldt. Dit lage percentage is grotendeels te verklaren door het feit dat in Hattem alle cliënten zijn aangeschreven, waar in sommige (grote) gemeenten alleen de cliënten van 2015 zijn aangeschreven. Het kan voor de cliënt belangrijk zijn dat het gesprek wordt gevoerd samen met iemand anders die de situatie goed kent, zoals een goede kennis, familielid of mantelzorger. Een cliënt kan voor ondersteuning bij het gesprek ook gratis gebruikmaken van een onafhankelijke cliëntondersteuner (hierover meer in de volgende paragraaf). 9/33

12 Figuur 6 Was er bij het (keukentafel)gesprek nog iemand anders aanwezig? (%) Uit de vorige figuur kan worden opgemaakt dat er in Hattem bij 82% van de door de respondenten gevoerde (keukentafel)gesprekken nog iemand anders aanwezig is geweest (in de referentiegroep is dit 68%). De respondenten konden meerdere opties van aanwezigen aanvinken. Hierdoor kunnen de percentages tot hoger dan 100% optellen. Bij het zoeken naar oplossingen voor cliënten wordt steeds meer uitgegaan van de eigen kracht van cliënten: wat de cliënt zelf kan doen of zelf via de sociale omgeving kan organiseren. Hierbij is de persoonlijke situatie van de cliënt van belang. De persoonlijke situatie in beeld brengen zorgt ervoor dat burgers zich serieus genomen voelen en dit zorgt doorgaans voor meer tevreden klanten. 10/33

13 In de volgende figuur wordt weergegeven hoe de uitkomst is in uw gemeente met betrekking tot het (keukentafel)gesprek. Figuur 7 Mening over het (keukentafel)gesprek (%) Zeer tevreden Tevreden Neutraal Ontevreden Zeer ontevreden Gemeente Referentiegroep G E M E E N TE R E F E R E NTI E G R OE P 29% 31% De respondenten zijn het meest tevreden over de gekozen oplossing, 97% van de respondenten is hier (zeer) tevreden over. Cliënten zijn tevens erg tevreden over de manier waarop er naar hen geluisterd werd (93%). Ook over het contact met degene met wie ze het keukentafelgesprek voerden, is het grootste deel tevreden (86%). 1.4 Cliëntondersteuning De Wmo 2015 bepaalt dat gemeenten onafhankelijke cliëntondersteuning moeten bieden. Het moet gratis zijn, levensbreed, onafhankelijk en in het belang van de cliënt. Voor gemeenten betekende dit een herijking van het beleid voor cliëntondersteuning. In Hattem wordt de organisatie van de onafhankelijke cliëntondersteuning ingevuld door Stichting MEE. 11/33

14 De Wmo 2015 definieert cliëntondersteuning als: 'Onafhankelijke ondersteuning met informatie, advies en algemene ondersteuning die bijdraagt aan het versterken van de zelfredzaamheid en participatie en het verkrijgen van een zo integraal mogelijke dienstverlening op het gebied van maatschappelijke ondersteuning, preventieve zorg, zorg, jeugdhulp, onderwijs, welzijn, wonen, werk en inkomen. Figuur 8 Bekendheid gebruik onafhankelijke cliëntondersteuner (%) 17% van de respondenten in Hattem weet dat zij gebruik kunnen maken van een onafhankelijke cliëntondersteuner. In de referentiegroep is dit ongeveer een kwart. Op dit vlak is dus nog winst te behalen. 12/33

15 Hoofdstuk 2 De ondersteuning 2.1 De ontvangen ondersteuning De doelgroep van dit onderzoek zijn cliënten met in ieder geval een Wmomaatwerkvoorziening. Daarnaast kunnen ze natuurlijk ook nog informele ondersteuning ontvangen of gebruikmaken van algemene of particuliere voorzieningen. Figuur 9 Ondersteuningsvormen (% ja) De verdeling van type ondersteuningsvorm in Hattem komt aardig overeen met de verdeling in de referentiegroep. Ook in Hattem zijn hulp bij het huishouden (47%) en collectief vervoer (49%) de meest voorkomende ondersteuningsvormen. Er zijn in vergelijking met de referentiegroep iets meer respondenten die een collectief vervoerspasje hebben. Ook maken in Hattem relatief meer mensen gebruik van een rolstoel en een scootmobiel. 13/33

16 2.2 Kwaliteit van de ondersteuning Bij de kwaliteit van de ondersteuning gaat het er om hoe cliënten de kwaliteit van de ondersteuning ervaren. Dit is niet noodzakelijkerwijs de daadwerkelijke kwaliteit van de ondersteuning. Figuur 10 Mening over de kwaliteit van de ondersteuning (%) Helemaal mee eens Mee eens Neutraal Niet mee eens Helemaal niet mee eens Gemeente Referentiegroep G E M E E N TE R E F E R E NTI E G R OE P 29% 31% 82% van de respondenten in Hattem vindt de kwaliteit van de ondersteuning die zij krijgen goed. Slechts 5% van de respondenten in Hattem is het niet eens met deze stelling. 83% van de respondenten vindt de ondersteuning die zij krijgen passen bij hun hulpvraag. 5% van de respondenten is de tegenovergestelde mening toegedaan. De waardering over de kwaliteit van de ondersteuning is in Hattem net iets positiever dan in de referentiegroep. 14/33

17 Figuur 11 Mate waarin de ondersteuning voldoet (%) Ja, helemaal Grotendeels Een beetje Nee, helemaal niet Gemeente Referentiegroep G E M E E N TE R E F E R E NTI E G R OE P 29% 31% Voor het merendeel van de respondenten in Hattem geldt dat de ondersteuning voldoet aan hun wensen en behoeften. De mate waarin de ondersteuning voldoet voor cliënten komt nagenoeg overeen met de referentiegroep. Vanwege forse bezuinigingsopgaven werd in de aanloop naar de Wmo 2015 al duidelijk dat veel gemeenten voornemens waren om de bezuinigingen te realiseren door de huishoudelijke ondersteuning te beperken of in het geheel stop te zetten. In 2015 zijn in Nederland grote herindicatie-operaties uitgevoerd en hebben veel mensen minder uren gekregen 2. 2 De Centrale Raad van Beroep heeft op 18 mei 2016, in een drietal rechtszaken die waren aangespannen tegen de gemeenten Utrecht en Aa en Hunze, verklaard dat gemeenten zonder duidelijke onderbouwing niet mogen korten op huishoudelijke hulp die valt onder de nieuwe Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 (Wmo). 15/33

18 Onderstaande figuur laat zien bij hoeveel cliënten er in het afgelopen jaar iets veranderd is in de ondersteuning die men ontvangt. Figuur 12 Het afgelopen jaar iets veranderd in de ondersteuning (%) 18% van de respondenten in Hattem geeft aan dat er het afgelopen jaar iets veranderd is in de ondersteuning. Dit is een iets kleiner deel dan in de referentiegroep waar 22% van de respondenten aangeeft dat er voor hen iets is veranderd in de ondersteuning. In onderstaande tabel is de mate te zien waarin de ondersteuning voldoet na verandering in ondersteuning. Tabel 1 Mate waarin de ondersteuning voldoet naar verandering in ondersteuning (%) Is er in het afgelopen jaar iets veranderd in de ondersteuning die u ontvangt van de gemeente? Ja, helemaal/grotendeels Voldoet de ondersteuning aan uw wensen? Een beetje/nee, helemaal niet Ja 77,8% 22,2% Nee 91,8% 8,2% Is er in het afgelopen jaar iets veranderd in de ondersteuning Voldoet de ondersteuning aan uw behoeften? die u ontvangt van de gemeente? Ja, helemaal/grotendeels Een beetje/nee, helemaal niet Ja 77,8% 22,2% Nee 91,2% 8,8% 16/33

19 2.3 Andere vormen van ondersteuning Veel Wmo-cliënten hebben vaak ook andere vormen van ondersteuning en zorg. Het gaat dan bijvoorbeeld om algemene voorzieningen (zoals activiteiten in buurthuis, klussendienst, boodschappenservice, was- en strijkservice), informele hulp van vrijwilligers en/of mantelzorgers, maar ook zelf ingekochte particuliere hulp. Tezamen geeft dit een totaalbeeld van de zorgzwaarte en het zorggebruik van Wmo-cliënten. Figuur 13 Andere ondersteuningsvormen (% ja) De ondersteuningsvorm die in Hattem het meest voorkomt, is hulp van een partner, familie, vrienden of buren. 96% van de cliënten maakt hier gebruik van. In Hattem zijn er, vergeleken met de referentiegroep, relatief meer mensen die hulp van een naaste ontvangen. 17/33

20 Mantelzorgers Mantelzorgers zijn mensen die langdurig en onbetaald zorgen voor een chronisch zieke, gehandicapte of hulpbehoevende persoon uit hun omgeving. Dit kan een partner, ouder of kind zijn, maar ook een ander familielid, vriend of kennis. De ondersteuning van Wmo-cliënten door mantelzorgers is heel belangrijk. Sinds de Wmo 2015 wordt er ook meer gevraagd van cliënten zelf en hun netwerk. Daarbij moet in de gaten worden gehouden of de mantelzorger niet overbelast is of dreigt te raken. Figuur 14 Kan de naaste de hulp aan? (%) 58% van de respondenten heeft het idee dan hun naaste die voor hen zorgt, de hulp aankan. 20% van de cliënten heeft het idee dat hun naaste de hulp niet aan kan. Dit is een kleiner aandeel dan in de referentiegroep, waar 24% van de cliënten het gevoel heeft dat de naaste de hulp niet meer aan kan. 18/33

21 Figuur 15 Ontvangt uw naaste die voor u zorgt ook (mantelzorg)ondersteuning (%) In een kwart van de gevallen ontvangt degene die zorg verleent ook zelf een vorm van (mantelzorg)ondersteuning. Figuur 16 Zo ja, is uw naaste tevreden met het ondersteuningsaanbod voor mantelzorgers (%) Het mantelzorgaanbod in Hattem lijkt goed aan te sluiten bij de wensen van de mantelzorgers. Bijna driekwart van de respondenten is hier tevreden over. 19/33

22 2.4 Effect van de ondersteuning op het leven van de cliënten Gemeenten hebben in de nieuwe Wmo een bredere verantwoordelijkheid voor de deelname van mensen met een beperking of psychische problematiek aan het maatschappelijke verkeer (participatie). Ook moeten zij een passende ondersteuning bieden waarmee mensen in staat zijn tot het uitvoeren van de noodzakelijke algemene dagelijkse levensverrichtingen en het voeren van een gestructureerd huishouden (zelfredzaamheid). Het effect van de Wmo-ondersteuning op zelfredzaamheid en participatie wordt gemeten via de ervaring van klanten met de volgende stellingen: Door de ondersteuning die ik krijg, kan ik beter de dingen doen die ik wil. Door de ondersteuning die ik krijg, kan ik mij beter redden. Door de ondersteuning die ik krijg, heb ik een betere kwaliteit van leven. Figuur 17 Helemaal mee eens Effect van de ondersteuning Mee eens Neutraal Niet mee eens Helemaal niet mee eens Gemeente Referentiegroep G E M E E N TE R E F E R E NTI E G R OE P 29% 31% 80% van de respondenten in Hattem onderschrijft de stelling dat zij door de ondersteuning die zij krijgen beter de dingen kunnen doen die zij willen (75% in de referentiegroep). Eveneens 80% is van mening dat zij zich door de ondersteuning beter kunnen redden (ook 80% in de referentiegroep) en 80% vindt dat zij door de ondersteuning een betere kwaliteit van leven hebben. Op dit vlak scoort Hattem beter dan de referentiegroep waar dit 75% is. Zelfredzaamheid en participatie zijn ook nader uitgewerkt in een onderverdeling van de algemene dagelijkse levensverrichtingen. In de volgende figuur ziet u de uitkomsten van het ervaren effect van alle ondersteuning die cliënten ontvangen (zowel formeel als informeel) op deze verschillende aspecten van zelfredzaamheid en participatie. 20/33

23 Figuur 18 Bijdrage van de ondersteuning aan: Ja, helemaal Grotendeels Een beetje Nee, helemaal niet Gemeente Referentiegroep G E M E E N TE R E F E R E NTI E G R OE P 29% 31% De ondersteuning (zowel formeel als informeel) draagt voor de respondenten in Hattem het meest bij aan het op orde houden van financiën, het op orde houden van het huishouden en het wassen, kleden en verzorgen. Voor respectievelijk 79% en tweemaal 77% van de respondenten worden beide effecten helemaal of grotendeels bereikt door de ondersteuning. De ondersteuning draagt slechts beperkt bij aan de activiteiten werken en/of leren. Dit is ook zo bij de referentiegroep, zij het dat het effect daar iets meer wordt ervaren. 21/33

24 Bijlage 1 Achtergrondkenmerken Achtergrond cliënten Tabel 2 Leeftijd respondenten (%) Uw gemeente Referentiegroep 0 t/m 17 1% 1% 18 t/m 25 4% 2% 26 t/m 35 0% 3% 36 t/m 45 3% 4% 46 t/m 55 7% 7% 56 t/m 65 14% 12% 66 t/m 74 18% 16% % 55% Ook is gevraagd naar het opleidingsniveau. De uitkomst op die vraag geeft het onderstaande beeld. Tabel 3 Opleidingsniveau respondenten (%) Uw gemeente Referentiegroep Lagere school/basisschool 30% 31% Lager of voorbereidend beroepsonderwijs/vmbo-basis kader 24% 19% VMBO theoretisch/mavo/(m)ulo 13% 16% HAVO, MMS, HBS, VWO 5% 6% MBO 13% 12% HBO/Universiteit 8% 9% Anders 7% 7% 59% van de respondenten in uw gemeente heeft hulp gehad bij het invullen van de vragenlijst. In de referentiegroep is dit 49%. Op de vraag of de cliënt een beperking of aandoening heeft, antwoordt 93% ja. 22/33

25 Bij degenen die een beperking of aandoening hebben, ligt dit op het volgende vlak (zie figuur 19). Figuur 19 Soort beperking/aandoening Bij Anders zijn de volgende klachten het meest vaak genoemd: 1. Hart- en vaatziekten. 2. Reumatisch ziektebeeld. 3. Alzheimer/geheugenverlies. Aan de cliënt is gevraagd wat zijn of haar woonsituatie is. Dit kan natuurlijk gevolgen hebben voor de ondersteuning die iemand nodig heeft. De volgende tabel laat zien hoe de woonsituatie van de respondenten eruit ziet. Tabel 4 Woonsituatie respondenten (%) Uw gemeente Referentiegroep Ik woon zelfstandig 61% 73% Ik woon zelfstandig in een aangepaste woning 19% 11% Ik woon bij mijn ouders/verzorgers 3% 4% Ik woon in een tehuis/instelling 11% 6% Ik woon in bij mijn kinderen 2% 1% Anders 5% 6% 23/33

26 Er wordt steeds vaker van burgers verwacht dat ze ook financieel zelfredzaam zijn; dat ze zelf in staat zijn om voorzieningen aan te schaffen. Voorzieningen die eerder via de gemeente te verkrijgen waren op basis van een indicatie worden steeds vaker als algemene voorzieningen gezien die burgers zelf kunnen aanschaffen. Daarom is er een vraag opgenomen of de cliënt financieel kan rondkomen. De uitkomsten daarvan ziet u hieronder. Figuur 20 Financieel kunnen rondkomen? De mate waarin de respondenten in Hattem zeggen te kunnen rondkomen, komt aardig overeen met de mate waarin mensen in de referentiegroep rond kunnen komen. Van de respondenten in Hattem kan 10% niet of nauwelijks rondkomen. 24/33

27 Bijlage 2 Tabellen BLOK 1: Contact Aantal Aantal Uw gemeente respondenten per Referentiegroep respondenten per vraag vraag Contact Ik wist waar ik moest zijn met mijn hulpvraag (%(helemaal) mee eens) Ik werd snel geholpen (%(helemaal) mee eens) De medewerker nam mij serieus (%(helemaal) mee eens) 85% N=86 74% N= % N=84 71% N= % N=82 83% N=15403 De medewerker en ik hebben in het gesprek samen naar oplossingen gezocht (%(helemaal) 71% N=78 71% N=14359 mee eens) Gebruik onafhankelijke cliëntondersteuner Wist u dat u gebruik kon maken van een onafhankelijke 17% N=119 26% N=20283 cliëntondersteuner? (%ja) BLOK 2: Kwaliteit van de ondersteuning Aantal Aantal Uw gemeente respondenten per Referentiegroep respondenten per vraag vraag Kwaliteit van de ondersteuning Ik vind de kwaliteit van de ondersteuning die ik krijg goed 82% N=104 79% N=20169 (%(helemaal) mee eens) De ondersteuning die ik krijg, past bij mijn hulpvraag (%(helemaal) 83% N=104 77% N=19988 mee eens) 25/33

28 BLOK 3: Wat levert de ondersteuning mij op? Aantal Aantal Uw gemeente respondenten per Referentiegroep respondenten per vraag vraag Wat levert de ondersteuning mij op? Door de ondersteuning kan ik beter de dingen doen die ik wil 80% N=111 75% N=19094 (%(helemaal) mee eens) Door de ondersteuning kan ik mij beter redden (%(helemaal) mee 80% N=114 80% N=19703 eens) Door de ondersteuning heb ik een betere kwaliteit van leven 80% N=110 75% N=19465 (%(helemaal) mee eens) 26/33

29 BLOK 4: Extra vragen contact met de gemeente Aantal Aantal Uw gemeente respondenten per Referentiegroep respondenten per vraag vraag Contact Heeft u eerder contact met de gemeente gehad over een (andere) ondersteuningsvraag of -probleem? Ja 35% N=129 37% N=10031 Nee 47% N=129 50% N=10031 Weet ik niet 47% N=129 50% N=10031 Waarom nam u contact op (of iemand namens u) met de gemeente? Omdat ik moeite heb me zelf te wassen en te kleden (%ja) Omdat ik het huishoudelijke werk thuis niet meer aan kan (%ja) 18% N=114 22% N= % N=114 61% N=8312 Omdat ik nergens meer naartoe kan omdat ik geen vervoer heb 47% N=114 37% N=8312 (%ja) Omdat ik niet meer binnenshuis rond kan lopen/rijden (%ja) 14% N=114 10% N=8312 Omdat ik me eenzaam voel en meer contact wil met andere 7% N=114 13% N=8312 mensen (%ja) Omdat ik overdag niks te doen heb (%ja) 4% N=114 7% N=8312 Omdat ik moeite heb om mijn financiële zaken te regelen en de 8% N=114 13% N=8312 administratie te doen (%ja) Omdat ik niet weet hoe ik bepaalde problemen kan oplossen 13% N=114 17% N=8312 en wat ik moet kiezen (%ja) Omdat ik als mantelzorger overbelast ben of dreig te raken 10% N=114 9% N=8312 (%ja) Anders (%ja) 25% N=114 20% N=8312 Redenen om naar de gemeente te gaan Ik wist niet waar en hoe ik ondersteuning kon regelen (%ja) Ik overzag het probleem en de keuzes niet meer (%ja) 32% N=47 48% N= % N=37 41% N= /33

30 Mijn omgeving (partner, kind, ouder) kan mij niet, of niet meer, 48% N=46 58% N=3891 ondersteunen (%ja) Ik ben doorverwezen door mijn huisarts of door een andere 69% N=58 72% N=5397 zorgverlener (%ja) Heeft u in de afgelopen 12 maanden een (keukentafel)gesprek gehad op afspraak namens de gemeente? Ja 23% N=128 42% N=12611 Nee 71% N=128 52% N=12611 Weet ik niet 6% N=128 5% N=12611 Was er bij het (keukentafel)gesprek nog iemand anders aanwezig? Ja, een naaste (zoals partner, kind, ouder, vriend) (%aangekruist) Ja, een onafhankelijke cliëntondersteuner (%aangekruist) 46% N=28 40% N=6523 7% N=28 18% N=6523 Ja, iemand anders (%aangekruist) 32% N=28 18% N=6523 Nee (%aangekruist) 18% N=28 32% N=6523 Tevredenheid over cliëntondersteuner De cliëntondersteuning (%(heel) tevreden).% N=2 84% N=501 Bent u tevreden over: Het contact met degene met wie u het (keukentafel)gesprek had 86% N=28 76% N=4760 (%(heel) tevreden) De manier waarop er naar u geluisterd werd (%(heel) tevreden) De deskundigheid van de medewerker (%(heel) tevreden) De gekozen oplossing (%(heel) tevreden) 93% N=28 79% N= % N=28 71% N= % N=27 70% N= /33

31 BLOK 5: Ervaringen met de ondersteuning vanuit de gemeente Aantal Aantal Uw gemeente respondenten per Referentiegroep respondenten per vraag vraag Ervaringen met de ondersteuning vanuit de gemeente Welke ondersteuning ontvangt u of heeft u ontvangen vanuit de gemeente? Rolstoel (%ja) 30% N=126 18% N=10405 Scootmobiel (of aangepaste fiets, auto, buggy enzovoorts) (%ja) 37% N=126 20% N=10405 Hulp bij het huishouden (%ja) 47% N=126 56% N=10405 Woonvoorziening/woningaanpassing (zoals bijvoorbeeld een traplift) (%ja) Collectief vervoerspasje (regiotaxi, Wmo-taxi, deeltaxi) (%ja) Financiële vergoeding voor vervoer (%ja) 15% N=126 14% N= % N=126 44% N= % N=126 6% N=10405 Begeleiding bij het zelfstandig wonen (bijvoorbeeld hulp bij de 4% N=126 11% N=10405 administratie) (%ja) Begeleiding bij structuur aanbrengen (zoals dagritme, spreiding maaltijden, bezigheden en 7% N=126 11% N=10405 dergelijke) (%ja) Begeleiding bij dagbesteding/regie (%ja) 12% N=126 13% N=10405 Logeervoorziening/logeerhuis (%ja) 0% N=126 1% N=10405 Ik woon in een beschermde woonvorm vanwege psychische 2% N=126 2% N=10405 problemen (%ja) Anders (%ja) 10% N=126 10% N=10405 Kwaliteit van alle ondersteuningen Voldoet de ondersteuning aan uw wensen (% helemaal/grotendeels) Voldoet de ondersteuning aan uw behoeften (% helemaal/grotendeels) 89% N=101 85% N= % N=95 81% N=7631 Is er in het afgelopen jaar iets veranderd in de ondersteuning die u ontvangt van de gemeente? Ja 18% N=105 22% N=8715 Nee 74% N=105 69% N=8715 Weet ik niet 8% N=105 9% N= /33

32 BLOK 6: Overige ondersteuning Aantal Aantal Uw gemeente respondenten per Referentiegroep respondenten per vraag vraag Overige ondersteuning Maakt u gebruik van voorzieningen, zoals bijvoorbeeld de inloop of activiteiten in het buurthuis, klussendienst, 7% N=92 14% N=7491 boodschappenservice, was- en strijkservice? (%ja) Heeft u een particuliere schoonmaakster die helpt bij het 15% N=92 22% N=7491 huishouden? (%ja) Krijgt u of uw partner hulp van een individuele vrijwilliger (bijvoorbeeld een maatje, coach)? 5% N=92 9% N=7491 (%ja) Ontvangt u hulp van uw partner, van uw familie, vrienden of buren? 96% N=92 84% N=7491 (%ja) Heeft u het idee dat uw naaste die voor u zorgt het aankan? Ja 58% N=79 53% N=6914 Nee 20% N=79 23% N=6914 Weet ik niet 22% N=79 18% N=6914 Ontvangt uw naaste die voor u zorgt ook (mantelzorg)ondersteuning? Ja 25% N=79 Nee 63% N=79 Weet ik niet 11% N=79 Zo ja, is uw naaste tevreden met het ondersteuningsaanbod voor mantelzorgers? Ja 74% N=19 Nee 11% N=19 Weet ik niet 16% N=19 30/33

33 BLOK 7: Effect(en) van ondersteuning op zelfredzaamheid en participatie Aantal Aantal Uw gemeente respondenten per Referentiegroep respondenten per vraag vraag binnen en buiten uw huis rond Effect(en) van ondersteuning op zelfredzaamheid en participatie Dragen ondersteuning en hulpmiddel(en) bij aan lopen/rijden 70% N=81 65% N=6824 (% helemaal/grotendeels) u wassen, kleden en verzorgen (% helemaal/grotendeels) uw huishouden regelen en op orde houden (% helemaal/grotendeels) uw financiën regelen en op orde houden (% helemaal/grotendeels) 78% N=58 63% N= % N=64 66% N= % N=49 69% N=5785 de mogelijkheid om familie, vrienden en anderen te zien en 71% N=69 65% N=6989 spreken (% helemaal/grotendeels) anderen helpen (% helemaal/grotendeels) werken en/of leren (% helemaal/grotendeels) 23% N=31 22% N= % N=18 26% N= /33

34 BLOK 8: Over uzelf Aantal Aantal Uw gemeente respondenten per Referentiegroep respondenten per vraag vraag Over uzelf Bent u een man of een vrouw? Man 39% N=132 34% N=11563 Vrouw 61% N=132 66% N=11563 Wat is uw leeftijd 0 t/m 17 1% N=135 1% N= t/m 25 4% N=135 2% N= t/m 35 0% N=135 3% N= t/m 45 3% N=135 4% N= t/m 55 7% N=135 7% N= t/m 65 14% N=135 12% N= t/m 74 18% N=135 16% N= % N=135 55% N=14450 Heeft u beperkingen of aandoeningen (%ja) 93% N=120 89% N=10233 Beperking of aandoening Leggen van sociale contacten (% aangekruist) Lichamelijke handicap (% aangekruist) 12% N=112 13% N= % N=112 45% N=10558 Gedragsproblemen (% aangekruist) 4% N=112 4% N=10558 Geheugen- en oriëntatieproblemen 19% N=112 23% N=10558 (% aangekruist) Zintuiglijke beperking (% aangekruist) Verstandelijke beperking (% aangekruist) Bewegen en verplaatsen (% aangekruist) Psychisch functioneren (% aangekruist) 6% N=112 11% N= % N=112 8% N= % N=112 66% N= % N=112 15% N=10558 Anders (% aangekruist) 10% N=112 12% N= /33

35 Wat is uw woonsituatie? Ik woon zelfstandig 61% N=127 73% N=12730 Ik woon zelfstandig in een aangepaste woning 19% N=127 11% N=12730 Ik woon bij mijn ouders/verzorgers 3% N=127 4% N=12730 Ik woon in een tehuis/instelling 11% N=127 6% N=12730 Ik woon in bij mijn kinderen 2% N=127 1% N=12730 Anders 7% N=124 7% N=10118 Wat is uw hoogst afgeronde opleiding? Lagere school/basisschool 30% N=124 31% N=10118 Lager of voorbereidend beroepsonderwijs/vmbo basis 24% N=124 19% N=10118 kader VMBO theoretisch/mavo/(m)ulo 13% N=124 16% N=10118 HAVO, MMS, HBS, VWO 5% N=124 6% N=10118 MBO 13% N=124 12% N=10118 HBO/Universiteit 8% N=124 9% N=10118 In hoeverre kunt u financieel rondkomen? (%(zeer)goed) 43% N=131 37% N=13805 Heeft u hulp gehad bij het invullen van deze vragenlijst? Nee 41% N=133 51% N=11922 Ja, van een naaste (bijvoorbeeld partner, familielid of vriend) 50% N=133 38% N=11922 Ja, van een hulp- of zorgverlener 6% N=133 9% N=11922 Ja, van iemand anders 2% N=133 2% N= /33

36 TELEFOON WEBSITE 34/33