Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Zitting Rijksbegroting voor het jaar Hoofdstuk X Departement van Defensie Nr.39 VERSLAG VAN EEN MONDELING OVERLEG Vastgesteld 7 februari 1979 De vaste Commissie voor Defensie 1 heeft op 9 november 1978 mondeling overleg gevoerd met de Minister van Defensie en de Staatssecretaris van Defensie, de heer Van Eekelen, die onder meer waren vergezeld van de heer W. A. M. Melis, Commissaris voor Militaire Produktie van het Ministerie van Economische Zaken. Het overleg betrof: 1. tankvervanging; 2. aanvullende bestelling YPR 765 (zie bijlage I); 3. de op 6 en 7 november te Rome gehouden vergadering van de IEPG op het niveau van Staatssecretarissen. De commissie brengt als volgt verslag uit. 1. Tankvervanging 1 Samenstelling: Wolff (CPN), Dankert (PvdA), Van der Stoel (PvdA), De Beer (VVD), Van Dis (SGP), Ter Beek (PvdA), Wisselink (CDA), Keja (VVD), Ploeg (VVD), ondervoorzitter. Kombrink (PvdA), Waltmans (PPR), De Vries (PvdA), voorzitter, De Kwaadsteniet (CDA), Stemerdink (PvdA), J. de Boer (CDA), Brinkhorst (D'66), Gualtherie van Weezel (CDA), Van den Bergh (PvdA), Korte-van Hemel (CDA), Frinking (CDA), Blaauw (VVD), Wuthrich-van der Vlist (PvdA), Couprie (CDA). De Minister deelde mee dat hij, samen met Staatssecretaris Van Eekelen, de vorige dag nog overleg had gevoerd met de Minister van Defensie van de BRD, op diens uitnodiging, over de militaire, financiële en industriële aspecten van de tankvervanging. Afgesproken is onder meer dat de accountantsdiensten van Nederland en Duitsland de offertes nader zullen bezien, met bijzondere aandacht voor de offerte die betrekking heeft op de co-produktie in Nederland. Zoals bekend is, zijn er twee in aanmerking komende tanktypes, de Leopard 2 uit Duitsland en de XM1 uit de VS. Deze laatste is nog in de ontwikkelingsfase. Het beleid is erop gericht de XM1 - zo die gekocht zou worden-zo snel mogelijk voor Nederland in produktie te krijgen. Er zijn offertes ontvangen voor koop van de Leopard 2 met en zonder Nederlandse co-produktie en voor de koop van de XM1 zonder co-produktie. Op spoedige aanbieding van een offerte voor XM1-koop met co-produktie, die de Staatssecretaris in april in Washington heeft gevraagd, wordt door de Regering zo veel mogelijk aangedrongen. Met het oog op de industriële belangen wil de Regering na ontvangst van de laatste offerte op korte termijn besluiten. Een lid van de V.V.D.-fractie zei van de betrokken Amerikaanse en Nederlandse industrie begrepen te hebben dat het uitbrengen van een offerte voor co-produktie van de XM1 4 tot 6 maanden zou kosten nadat de Nederlandse industrie de laatste essentiële gegevens zou hebben ontvangen. 3 vel Tweede Kamer, zitting , hoofdstuk X, nr. 39 1

2 Blijven de offertes voor de Leopard 2 zo lang open? Vermindert door uitstel het co-produktie-aandeel dan niet? Het leek een lid van de S.G.P.-fractie dat de Regering gelijkwaardige offertes moet hebben voor zij tot een afweging kan komen. Ook de Nederlandse industrie moet op gelijkwaardige basis kunnen deelnemen. Op dit moment is alleen dat deel van de Nederlandse industrie betrokken waarvan vertegenwoordigers zitting hebben in de Industriële Stuurgroep Tankvervanging. De Minister heeft gezegd dat reeds in april offerte was gevraagd voor de XM1 met Nederlandse co-produktie. Van de industrie is echter vernomen dat de Amerikaanse regering nog geen toestemming heeft gegeven alle noodzakelijke gegevens aan de Nederlandse industrie mee te delen, zodat nog geen offerteberekeningen konden worden gemaakt. Kan de Regering dit verklaren? Een lid van de C.D.A.-fractie zei verbaasd te zijn dat het Amerikaanse aanbod een tank met een 105-mm-kanon betreft, terwijl de operationele eis is dat de tank een 120 mm-kanon moet hebben. Een ander lid van de C.D.A.-fractie bracht in herinnering dat de Regering regelmatig gezegd heeft dat de mogelijkheden van co-produktie een belangrijke rol zullen spelen bij de beslissing. Toch blijkt alleen de co-produktie voor de Leopard 2 goed doorgesproken te zijn. Een snelle beslissing lijkt daarmee onhaalbaar te zijn. Is het mogelijk naast co-produktie aan de tank nog andere onderwerpen gekoppeld in onderhandeling te brengen? Als voorbeeld noemde dit lid maatregelen van de BRD die het goederenvervoer over de weg belemmeren. De beide types zijn ontworpen vanuit geheel verschillende vooronderstellingen, zowel ten aanzien van de dreiging die er mee bestreden wordt als ten aanzien van de wijze van inzet op het slagveld. Deze verschillen uiten zich o.a. in het kaliber van het kanon. Een andere merkwaardigheid is dat bij de XM1 nadruk gelegd wordt op de mogelijkheid te vuren tijdens het rijden, terwijl te verwachten is dat tanks steeds minder bewegend aan het gevecht zullen deelnemen door de ontwikkeling van «precision guided munition». Een lid van de D'66-fractie vroeg of het 105 mm-kanon een verouderd wapen is en dat daarom ook de VS op den duur overgaan op het 120 mm-kanon. Welke criteria zal de Regering hanteren bij de keuze tussen een aankoop met of zonder co-produktie? Bij beide types zal de co-produktie de tank zo'n 25% duurder maken boven de kosten van rechtstreekse aankoop. Defensie stelt dat deze extra kosten niet op de Defensiebegroting thuishoren. Welke argumenten zijn er echter om zo'n prijsverhoging voor rijksrekening te nemen? Stelt de Regering prijs op het verkrijgen van de technologie en de innovatie voor de Nederlandse inaustrie, of op het bevorderen van Europese samenwerking bij zulke projecten, en zo ja, wat voor prijs? Een lid van de P.P.R.-fractie stelde dat voor hem noch de noodzaak van de tankaankoop noch de noodzaak van de thans aan de orde zijnde aantallen op dit moment aan de orde waren. Heeft de Regering ook overwogen offertes te vragen met compensatie buiten de militaire sfeer? Zal door compensatie/co-produktie de Nederlandse oorlogsindustrie uitgebreid worden? Wil de Regering te zijner tijd naast de brutocompensatie ook opgeven hoeveel daarvan weer afvloeit naar het buitenland en met name naar het land van de leverancier van de tank? Kan er dan ook opgegeven worden welke tank militair de beste is, en welke uit politieke en commerciële oogpunten de beste is? Is de Regering het er overigens mee eens dat commerciële redenen van ondergeschikt belang horen te zijn bij wapenaankopen? Tweede Kamer zitting , hoofdstuk X, nr. 39 2

3 Een lid van de P.v.d.A.-fractie tenslotte vroeg niet alleen naar het «dreigingsbeeld» waar de tank op ontworpen is, maar ook naar het totaalbeeld van de defensieve strategie waarin dit en alle andere wapensystemen van het Legerkorps passen. Hoe moet naar de mening van de Minister van het Legerkorps gestructureerd worden? Hoeveel tankbataljons moeten er bij voorbeeld zijn, met hoeveel tanks per bataljon? Wat moet de relatie zijn tot andere antitankwapensystemen? Hoe en in welke tijd zal dit totaalbeeld gerealiseerd worden? Naar aanleiding van een, naar de mening van dit lid minder gelukkige, uitspraak van de Minister-President over de Neptunevervanging vroeg dit lid of de Minister-President ook bij de tankvervanging deel uitmaakt van de ministeriële werkgroep die de compensatie beziet. De Minister van Defensie prees zich gelukkig dat hij op de laatste vraag bevestigend kon antwoorden. Als het nog zes maanden zou duren voordat een offerte voor de XM1 met co-produktie wordt ingediend, dan moet worden gevreesd dat er inderdaad door het tijdverloop verlies aan co-produktoemogelijkheden bij de Leopard 2 ontstaat. Het is echter bepaald niet uitgesloten dat eerder kan worden besloten. De Regering heeft tal van pogingen ondernomen om de diverse prijsopgaven tijdig te ontvangen. Dat de aanbieding van een XM1-tank met 105 mm-kanon niet terzijde is gelegd omdat er een 120 mm-kanon wordt nodig geacht, laat zich verklaren uit het feit dat zich na het uitspreken van de voorkeur voor een 120 mm-kanon nieuwe ontwikkelingen hebben voorgedaan op het gebied van 105 mm-munitie. Deze ontwikkelingen worden nog bestudeerd. Overigens is het de VS mogelijk - anders dan Nederland - om de tanks met 105 mm-geschut aanvankelijk in Europa te stationneren en later te vervangen door de XM 1 met 120 mm-geschut, waarbij de eerder geproduceerde tanks elders in de wereld gestationeerd kunnen worden. De Nederlandse krijgsmacht heeft maar één operatiegebied. Wil men dus beginnen met het 105 mm-kanon en later overgaan op 120 mm-kaliber, dan moeten de tanks omgebouwd worden, wat een kostbare ingreep is. Het is daarom voor Nederland van groot belang van de aanvang af een uitvoering te kiezen die ook nog toereikend zal zijn aan het einde van de naar verwachting 20-jarige levensduur van de tanks. Daarbij moet worden bedacht dat de landen van het Warschaupact een enorm programma van uitbreiding en verbetering van hun tankbestand uitvoeren en dat er geen aanwijzingen zijn dat het zal blijven bij de nu gaande zijnde ontwikkeling. Over de materieelopbouw is reeds het een en ander meegedeeld in het situatierapport (geen één op één vervanging, maar een mix van tanks en antitankwapens) en daarop zal nader worden ingegaan in de nota waarin de beslissing wordt meegedeeld. Het is nog steeds zo dat er militair-technisch geen behoefte is aan een typekeuze nog in het jaar 1978; slechts de industriepolitieke belangen bij dit project, waarin zo nauw met de industrie wordt samengewerkt, kunnen aanleiding geven voor een beslissing nog vóór De vraag of een bepaalde mate van co-produktie een bepaalde prijs waard is, kan pas worden beantwoord na afweging van een complex van factoren. Vanuit defensie-oogpunt blijft uiteraard de militaire bruikbaarheid van een wapensysteem voorop staan. Het aan de onderhandelingen toevoegen van aan Defensie geheel vreemde elementen acht de Minister niet verstandig. Voorts zijn de bewindslieden van Defensie van mening dat de meerkosten die worden veroorzaakt door buiten de defensiebelangen gelegen overwegingen, niet op de Defensiebegroting thuis horen. Staatssecretaris Van Eekelen bevestigde dat de Regering er ernstig naar streeft andere Nederlandse bedrijven dan de leden van de Industriële Stuurgroep bij het project te betrekken, zeker nu blijkt dat inschakeling van enkele van de thans deelnemende bedrijven wel erg prijsverhogend werkt. Wat betreft het verkrijgen van gelijkwaardige offertes beklemtoonde de bewindsman dat er thans, na veel aandringen, geen belemmeringen meer zijn voor het verkrijgen van een offerte voor de XM1 met co-produktie. Tweede Kamer, zitting , hoofdstuk X, nr. 39 3

4 De Staatssecretaris voelde er weinig voor te trachten compensatie buiten de militaire sfeer te krijgen. In de eerste plaats is het dan zeer moeilijk om vast te stellen of het echt om compensatie-orders gaat of dat zo'n bestelling of maatregel toch wel gekomen zou zijn. Verder wenst het Amerikaanse Ministerie van Defensie geen compensatieonderhandelingen te voeren en/of garantie voor compensatie te geven. Het laat dit over aan de industrie. Juist in dit project hoeft niet te worden gevreesd voor bevordering van de «oorlogsindustrie» want het gaat om vele bedrijven die in het algemeen niet grotendeels van defensie-orders afhankelijk zijn. Juist achtte hij de opmerking dat het niet om bruto-, maar om nettoconv pensatie gaat. Het Nederlandse bedrijfsleven is nu eenmaal voor veel zaken aangewezen op toeleveringen uit het buitenland. Bezien zal worden of genoegen moet worden genomen met wat minder co-produktie als de prijs daardoor flink gedrukt kan worden. Delen waarvan de produktie in Nederland te duur zou uitvallen moeten dan door de leverancier worden gemaakt. Wat betreft de verschillende uitgangspunten bij de twee tanks meende hij dat deze uiteindelijk niet veel verschil in het ontwerp te zien hebben gegeven. In wezen is alleen het kaliber van het kanon een echt verschil. Een lid van de V.V.D.-fractie informeerde hierna nog of er een indruk bestaat van de verkleining van het prijsverschil dat zou kunnen onstaan door de calculatiecontrole door de accountantsdiensten. Is het Duitse co-produktie/compensatie-aanbod gebaseerd op een vanuit Nederland verstrekte lijst van mogelijke leveranciers? Is het waar dat er in militaire kringen naast gedachten aan grotere kalibers voor het tank-hoofdwapen ook een 75 mm-kanon in overweging is? Kan gezegd worden, zo vroeg dit lid ten slotte dringend, wanneer het kabinet over de tankvervanging beslist? In dit verband drong een S.G.P.-lid er op aan zo snel mogelijk de vier vergelijkbare offertes (voor twee tanks, met en zonder co-produktie) aan d< commissie mee te delen. Een lid van de C.D.A.-fractie merkte op verwonderd te zijn dat de keuze van een kaliber voor het kanon nog open is. Een tank is toch wezenlijk niet meer dan een kanon op wielen? Deze keuze moet dan toch voorafgaan aan alle andere overwegingen? Hebben de bewindslieden overwogen een geheel ander compensatiepakket in onderhandeling te brengen dan waarover nu gesproken wordt? Met name de optische en elektronische industrieën kunnen zeer concurrerend leveren. Wordt de compensatie in sterkere mate in die sfeer gezocht, dan zal het prijsverschil tussen de met en de zonder co-produktie vervaardigde Leopard 2 sterk afnemen. Een ander lid van de C.D.A.-fractie drong er op aan de Nederlandse industrie wat minder onderhandelingsvrijheid te gunnen opdat niet klakkeloos te dure aanbiedingen worden gedaan die vervolgens aan de Nederlandse Regering worden voorgelegd vanuit het buitenland. Dit lid toonde zich niet overtuigd dat het geen aanbeveling verdient te proberen bepaalde concessies buiten het militaire vlak te verkrijgen van het land dat de tank zou gaan leveren. Kan deze gedachte in het kabinet bezien worden? Een lid van de D'66-fractie vroeg of de bewindslieden meenden dat de ervaringen met de Stuurgroep tot nu toe bevredigend zijn. Een lid van de P.P.R.-fractie vroeg de bewindslieden met de VS ook te onderhandelen over eventuele assemblage van XM1-tanks in Nederland, onderhoud van de Amerikaanse tanks in Nederland, civiel gebruik van de turbinemotor, en hier produceren van XM1-tanks voor derde landen. Tweede Kamer, zitting , hoofdstuk X, nr. 39 4

5 Ten slotte vroeg een lid van de P.v.d.A.-fractie ook te laten bezien of er naast een mix van tanks en antitankwapens behoefte is aan minder tanks en invoering van artillerie-anti-tanksystemen en antitankhelicopters. De Minister zei in antwoord op deze vragen dat pas na onderzoek zal blijken hoeveel het door co-produktie veroorzaakte prijsverschil tussen de beide Leopard 2-offertes kan verminderen. Vast staat wel dat het huidige verschil onaanvaardbaar is. In dit stadium van de onderhandelingen had hij er geen behoefte aan mee te delen wanneer er een besluit zal vallen. De hoofdelementen uit vier vergelijkbare offertes zullen aan de commissie worden meegedeeld. De Minister bleef van mening dat het tankvervangingsproject met co-produktie al gecompliceerd genoeg is zonder dat ook nog externe zaken als het Europees vervoersbeleid er aan gekoppeld worden. Aan de aspecten die van P.P.R.-zijde werden genoemd, wordt aandacht besteed in de Ministeriële Projectgroep die is ingesteld (met deelneming van Algemene Zaken, Financiën, Economische Zaken, Sociale Zaken en Buitenlandse Zaken). De Staatssecretaris bevestigde dat van Nederlandse zijde opgave is gedaan van mogelijke co-produktie. In alle fasen van de onderhandelingen, die al begin 1977 zijn begonnen, is er nauw contact geweest tussen overheid en Industriële Stuurgroep. De industrie heeft een zekere onderhandelingsvrijheid nodig, echter zonder de onderhandelingsruimte van de overheid aan te tasten. Het leek hem niet mogelijk een zo totale wijziging van de co-produktie- of compensatiemogelijkheden aan te brengen als van C.D.A.-zijde werd bepleit. Dit zou reeds vastliggende Duitse plannen doorkruisen. De ervaringen met de Stuurgroep zijn overigens bevredigend, als men in aanmerking neemt dat er van Duitse zijde eerder en duidelijker de benodigde gegevens op tafel kwamen dan van Amerikaanse zijde. Het faseverschil tussen de twee tanks (ontwikkelingsfase en produktiefase) maakt dat de mogelijkheden nimmer volstrekt vergelijkbaar kunnen worden. Voor het uitbrengen van een volledige offerte voor de zes XM1 met coproduktie (assemblage) in Nederland is vier tot zes maanden nodig, maar een eerdere indicatie van de kosten lijkt mogelijk. 2. Aanvullende bestelling YPR 765 Een lid van de P.v.d.A.-fractie zei geen bezwaar te hebben tegen de aangekondigde bestelling. Ook voor een beoordeling van deze aankoop, en voor het vormen van een oordeel over de mededeling dat met deze bestelling niet de gehele behoefte vervuld wordt, zou het nodig zijn het totaal beeld te kennen waar bij het vorige agendapunt al over gesproken was. Een lid van de C.D.A.-fractie vroeg vervolgens hoe groot de resterende behoefte nog is. Wordt compensatie gegeven bij de nu gedane bestelling? Hoeveel lichte tanks worden ten gevolge van deze bestelling vervangen? Hoe verhoudt deze bestelling zich overigens tot de tankvervanging? Een lid van de V.V.D.-fractie merkte op dat in het blad van de Vereniging van militair-technisch en specialistisch beroepspersoneel een artikel opgenomen was dat er melding van maakte dat van de huidige in gebruik zijnde 42 YPR 765-voertuigen erin september slechts 17 inzetbaar waren. Hoe is dat gekomen, en zegt dit iets over het wapensysteem zeif? Een tweede lid van de C.D.A.-fractie vroeg nog of na ontvangst van de thans bestelde YPR-voertuigen alle AMX-13-tanks door de YPR 765 vervangen zullen worden. Staatssecretaris Van Eekelen zette uiteen dat met de laatste twee zinnen uit de brief was bedoeld aan te geven dat deze bestelling geen verband houdt met het tankvervangingsproject. De tanks worden niet één op één ver- Tweede Kamer, zitting , hoofdstuk X, nr. 39 5

6 vangen. Er komen minder nieuwe tanks en meer antitankwapens, dat wil zeggen YPR 765-voertuigen met TOW-opbouw. De koepels met 25 mm-kanon voor de YPR 765 worden door DAF gemaakt. In antwoord op de vragen over de legeropbouw en de systemen die door deze YPR-bestelling worden vervangen, gaf hij een uiteenzetting aan de hand van de als bijlage II afgedrukte samenvatting. Dat er op een gegeven moment maar zo'n gering deel van de aanwezige YPR 765-systemen inzetbaar was, wordt door opleidingsproblemen veroorzaakt. Dit systeem vereist een zorgvuldiger behandeling dan men gewend was met de andere systemen. Enkele technische moeilijkheden zijn verder inmiddels onderkend en weggenomen. Door de Staatssecretaris werd voorts meegedeeld dat een deel van het AMX-13-bestand wordt vervangen in het kader van de tankvervanging. Bij het YPR-projectgaat het om de AMX-13 met antitankopbouw, alsmede om 48 (van de 130) AMX-13 lichte tanks van de pantserantitankcompagnie. 3. De onafhankelijke Europese Programma Groep Staatssecretaris Van Eekelen deelde mee dat het belangrijkste deel van de bespreking dit keer werd gevormd door de Amerikaanse voorstellen over een transatlantische dialoog over wapenaankopen. Deze betreffen een betere besteding van de researchgelden. Amerika besteedt jaarlijks $ 12 mld. aan defensieresearch en de Europese partners $ 4 a 5 mld. Dubbel werk moet worden voorkomen. Dit zou kunnen door het maken van bilaterale afspraken over samenwerking op dit gebied. Verder zou het aanbeveling verdienen te streven naar het produceren van een wapensysteem op twee produktielijnen (in Europa en in de VS) in plaats van het produceren van een Amerikaans en een Europees systeem met dezelfde taak. Ten slotte zou men gezamenlijk kunnen besluiten een bepaalde groep wapensystemen geheel te laten ontwikkelen door één land of één groep van landen (het «family of weapons-concept»). Bij deze gedachte zou een land zich aan het hoofd stellen van een consortium waar andere landen aan deel kunnen nemen. Deze Amerikaanse benadering is in de IEPG positief ontvangen, tot genoegen van de Nederlandse Regering. Er zal verdere uitwerking aan worden gegeven, en die zal in een volgende lepg-vergadering worden besproken. Een blijvend probleem is dat de verschillende landen nogal afwijkende vervangingsschema's voor wapensystemen hebben. Getracht zal worden langs politieke weg wat meer flexibiliteit te bereiken, opdat gezamenlijke vervangingsschema's mogelijk worden. Een lid van de P.v.d.A.-fractie vroeg of ook een gezamenlijke Europese exportpolitiek voor wapens besproken is. Zo neen, hoe zou dit bereikt kunnen worden? Uiteraard is het daarbij dan niet de bedoeling een systeem te bedenken waarbij klakkeloos zoveel mogelijk wapenleveranties plaatsvinden, maar een systeem waarbij voorkomen wordt dat één land wapens levert aan staten waar andere NAVO-partners onder geen beding wapens aan willen leveren. Een ander lid van de P.v.d.A.-fractie vroeg of het waar is dat in IEPG-verband gewerkt wordt aan eisen voor een nieuw jachtvliegtuig. Is Nederland daarbij betrokken? De Staatssecretaris deelde mee dat een werkgroep van de IEPG een overzicht heeft gemaakt van alle mogelijke formules voor een exportbeleid voor gemeenschappelijk geproduceerde wapensystemen. Het lijkt niet mogelijk op één formule overeenstemming te bereiken. Hiervoor kan begrip worden opgebracht als wordt bedacht dat zoiets erg afhankelijk is van het soort wapensysteem en van de verhoudingen binnen het producerende consortium. Het exportbeleid zal daarom van geval tot geval apart overeengekomen moeten worden. Tweede Kamer, zitting , hoofdstuk X, nr. 39 6

7 Er wordt inderdaad al jaren gewerkt aan gezamenlijke eisen voor een nieuw jachtvliegtuig. De grotere landen hebben nog niet hun eisenpakket ingebracht. Te verwachten is dat er in het komende jaar wel standpunten zullen worden ingenomen die in de werkgroep kunnen worden besproken, met het doel tot één pakket te komen. Niet is te verwachten dat het aldus ontstane vliegtuig voor 1990 in dienst zal zijn. De voorzitter van de commissie, De Vries De griffier van de commissie, Hubert Tweede Kamer, zitting , hoofdstuk X, nr. 39 7

8 Bijlage I Aan de Voorzitter van de vaste Commissie voor Defensie van de Tweede Kamer der Staten-Generaal 's-gravenhage, 24 oktober 1978 Onderwerp: Aanvullende bestelling YPR 765 Met zijn brief nr /P van 5 april 1978 heeft de Ministervan Defensie u een situatierapport tankvervangingen aangeboden. In dat rapport iu gesteld, dat bij de studie naar de optimale verhouding tussen tanks en pantserbestrijdingswapens met lange dracht enkele onderlinge verschuivingen mogelijk zijn gebleken. Op grond hiervan is het mogelijk niet alleen de pantserantitank AMX-voertuigen, maar ookde AMX lichte tanks van de pantserantitankcompagnieën te vervangen door pantserrupsvoertuigen met het TOWantitankwapensysteem als opbouw. Thans worden bij de pantserinfanteriebataljons de oude AMX-pantservoertuigen vervangen door het YPR 765 pantserrupsvoertuig. Van dit voertuig zijn 889 stuks in 1975 besteld; daarvan zullen 52 stuks worden voorzien van een TOW-opbouw. Uit een oogpunt van standaardisatie is het van groot belang om ook bij de pantserantitankcompagnieën in de behoefte aan rupsvoertuigen ten bate van antitankwapens te voorzien met YPR 765-materiaal. De produktie van deze voertuigen in de VS zal echter, indien er geen vervolgbestelling wordt geplaatst, omstreeks april 1979 aflopen. Gelet op het voorgaande ligt het in mijn voornemen binnen enkele weken een aanvullende bestelling te plaatsen van in totaal 160 YPR 765-voertuigen voor dé pantserantitankcompagnieën. Daarin zijn naast 116 stuks voor TOW-opbouw ook begrepen 36 bijbehorende commando- en 8 bergingsvoertuigen. Met deze bestelling aan voertuigen zal rond f 63 min. gemoeid zijn. Daarvan zal dit jaar nog rond f 32 min. tot betaling komen; de voertuigen zullen in 1979 en 1980 worden afgeleverd. De kosten van de later te bestellen torens TOW-wapensystemen en toebehoren voor deze 116 voertuigen zullen rond f 55 min. gaan bedragen. Met deze bestelling ten behoeve van de pantserantitankcompagnieën zal niet de gehele behoefte aan pantservoertuigen voor antitankwapens met lange dracht vervuld worden. In een later stadium zal nog nader moeten worden beslist over de wijze waarop in de resterende behoefte aan pantserrupsvoertuigen zal worden voorzien. De Staatssecretaris van Defensie, W. F. van Eekelen Tweede Kamer, zitting , hoofdstuk X, nr. 39 8

9 Bijlage II Behoefte YPR TOW 1. Pantserinfanteriebataljons (painfbats) In zes painfbats van de Legerkorpsbrigades worden de AMX'n vervangen door YPR-765, in diverse uitvoeringen. Eén infanteriebataljon van de 5e Divisie wordt omgevormd tot painfbat met YPR, in het kader van de mechanisering van 5 Div. In totaal zijn hiervoor besteld 889 YPR-765 voertuigen, waarvan 52 stuks bestemd voor TOW-opbouw. De overige 8 painfbats van 1 LK zijn uitgerust met YP-408, waarvan de vervanging later aan de orde komt. oud : 6 painfbats 6x6 Jeeps met TOW: 36 stuks nieuw: 7 painfbats 7x6 YPR met TOW Voor opleiding, oorlogsreserve en technische reserve Totaal YPR-TOW voor painfbats 42 stuks 10 stuks 52 stuks 2. Pantserantitankcompagnieën (paatcien) Zes paatcien van de pantserinfanteriebrigades van 1 LK zijn nu uitgerust met AMX-lichte tanks, AMX-TOW's en AMX-commando en bergingsvoertuigen. Deze zullen worden vervangen door in totaal 160 stuks YPR-voertuigen, waarvan 116 stuks met TOW-opbouw. oud : 6x8 AMX-TOW en 6 x 8 AMX-ltlk: 96 stuks nieuw: 12x8 YPR-TOW Voor opleiding, oorlogsreserve en technische reserve Totaal YPR-TOW voor paatcien Totaal YPR-TOW 96 stuks 20 stuks 116 stuks 168 stuks 3. Voor bovengenoemde 168 stuks YPR-TOW zijn de voertuigen begrepen in de stuks. De toreninstallaties moeten echter nog worden gekocht. Omdat de TOW-lanceerinrichtingen kunnen worden overgenomen van de Jeeps en de AMX-TOW's (inclusief reserve) die worden afgevoerd, behoeven slechts 58 lanceerinrichtingen te worden aangeschaft. Tweede Kamer, zitting , hoofdstuk X, nr. 39 9