OVERZICHT ADVIEZEN OP DISCUSSIENOTA M.B.T. DE HERZIENING VAN HET DECREET VAREND ERFGOED. oktober 2013

Transcriptie

1 OVERZICHT ADVIEZEN OP DISCUSSIENOTA M.B.T. DE HERZIENING VAN HET DECREET VAREND ERFGOED oktober 2013 Ingewonnen adviezen vóór het opstellen van de discussienota: (deze adviezen zijn niet meegenomen in onderstaand schema, maar werden al verwerkt in de discussienota zelf) - Advies van de KCML, IVde afdeling, dd. 12 juni Advies van het departement MOW, dd. 5 november Advies van het agentschap Kunsten en Erfgoed, dd. 7 november 2012 Ingewonnen adviezen over de discussienota: - Advies van agentschap Kunsten en Erfgoed, dd. 12 april 2013 (hierna: K&E) - Gezamenlijk advies van de SARO en de SARC, dd. 24 april 2013 (hierna: SARO/SARC) - Advies van de KCML, IVde afdeling, dd. 26 april 2013 (hierna: KCML) Adviezen ontvangen naar aanleiding van oproep via website: 4 adviezen van particulieren naar aanleiding van de oproep van 14 maart 2013 via de website + advies koepelvereniging Watererfgoed Vlaanderen (hierna: WEV) dd. 25 september

2 ALGEMENE OPMERKINGEN Adviesverlenende Ontvangen advies (kort weergegeven per thema) instanties/personen K&E KCML SARO/SARC WEV Er moet verder worden geëxpliciteerd waarom het varend erfgoed buiten het Topstukkendecreet wordt geregeld en dus een afzonderlijk decreet voor bescherming van vaartuigen nuttig is en blijft. Het huidige decreet heeft eerder bijsturing en goede aanvulling nodig dan een fundamentele herziening. De raden ondersteunen in grote lijnen de voorgestelde wijzigingen. Het is tevens positief dat een goede afstemming werd nagestreefd met het ontwerp van Onroerenderfgoeddecreet. Het Varenderfgoeddecreet moet fundamenteel verbeterd en versterkt worden. Deze herziening houdt echter eerder een beperkte technische herziening in. De ambitie van de herziening is minimalistisch. Bij de totstandkoming van de discussienota is er te weinig overleg en samenwerking met WEV geweest. De discussienota is er gekomen zonder aankondiging en de termijn om te reageren was te kort. Er is nooit reactie gekomen op de Proeve van Watererfgoeddecreet opgesteld door WEV en er wordt geen reden gegeven waarom er niet verder wordt gegaan met deze Reactie op dit advies (de reacties die ingaan op adviezen die om een bijkomende wijziging van het decreet vragen zijn cursief en in het vet gezet) In de Memorie van Toelichting bij het wijzigingsdecreet zal worden verduidelijkt waarom een afzonderlijk decreet tot behoud en beheer van het varend erfgoed wenselijk is en blijft. Waarvan akte. Er wordt in de mate van het mogelijke en wenselijke afstemming nagestreefd met het Onroerenderfgoeddecreet, maar ook de parallellen met het Topstukkendecreet worden in het oog gehouden aangezien het varend erfgoed intrinsiek roerend is van aard. Er werd inderdaad geopteerd voor een herziening van het bestaande decreet in plaats van een volledig nieuw decreet, verruimd naar alle watererfgoed. De ervaringen van de laatste 10 jaar leren dat het decreet tot bescherming van het varend erfgoed een stap voorwaarts heeft betekend voor het behoud en beheer van dit type erfgoed. Er worden wel enkele lacunes vastgesteld en zaken die voor verbetering vatbaar zijn. Een volledige ommezwaai wordt dus niet als een noodzaak ervaren. De discussienota werd verspreid op 14 maart Reacties werden verwacht tegen ten laatste 16 april Watererfgoed Vlaanderen werd onmiddellijk per mail op de hoogte gebracht van het publiek beschikbaar stellen van de discussienota. Hoewel Watererfgoed Vlaanderen ruim vijf maanden na de uiterste deadline reageert, worden de bekommernissen van WEV toch nog meegenomen in het proces van de herziening. Er is steeds duidelijk gecommuniceerd dat er wordt gegaan naar een herziening van het bestaande decreet tot bescherming van het varend erfgoed en dat er niet naar een thematisch 2

3 BEGRIPPEN K&E Proeve. Er is een gebrek aan visie op de bescherming van historische vaartuigen. De discussienota zegt niets over de finaliteit van het varenderfgoedbeleid en over de prioriteiten van de Vlaamse overheid inzake het behoud van historische vaartuigen, in het bijzonder van bedreigde historische vaartuigen. Er is een gebrek aan maatregelen rond de Vlaamse varenderfgoedvloot. Naast de toevoeging van de artistieke en/of esthetische waarde is er het voorstel om ook de bijzondere waarde voor het collectief geheugen mee opnemen. Een varend cultuurgoed kan wel worden beschermd op het Topstukkendecreet. geïnspireerd decreet kan worden gegaan met betrekking tot het watererfgoed. De huidige Vlaamse erfgoeddecreten, m.n. het Topstukkendecreet, het Cultureel-Erfgoeddecreet, het nieuwe Onroerenderfgoeddecreet en het Varenderfgoeddecreet bieden de noodzakelijke juridische instrumenten om alle vormen en types van erfgoed te vrijwaren. Zuiver thematische decreten zouden de bestaande decreten enkel overlappen en verwarring en rechtsonzekerheid creëren. Dit betekent echter niet dat er geen beleid is voor het watererfgoed in zijn geheel. De discussienota is een eerste aanzet tot het wijzigen van het bestaande decreet en is dus geenszins een visiedocument. Een visiedocument is geen onderdeel van de regelgeving. Bij de herziening van het decreet tot bescherming van het varend erfgoed worden inderdaad geen specifieke maatregelen voor de Vlaamse vloot voorzien. Dit hoeft ook niet specifiek in een decreet worden geregeld. Afspraken rond de vloot kunnen tussen de bevoegde ministers in de Vlaamse Regering worden gemaakt. De Vlaamse vloot is de bevoegdheid van de minister bevoegd voor mobiliteit. Bovendien is het zo dat niet elk vaartuig uit de vloot per definitie moet behouden blijven. De bijzondere waarde voor het collectief geheugen, zoals vandaag aangewend in het Topstukkendecreet, is inderdaad een waarde die impliciet wordt meegenomen bij de evaluatie van het varend erfgoed. Deze waarde voor het collectief geheugen kan echter worden gevat onder de huidige historische of sociaalculturele waarden. Dit is effectief het geval. Er dient een regeling te worden opgenomen in het decreet rond de mogelijkheid van dubbele bescherming (als topstuk én als varend erfgoed) cf. 3

4 KCML SARO/SARC Replica s en historiserende recent gebouwde schepen vallen niet onder het begrip varend erfgoed maar er moet een opening worden gelaten voor replica s van vaartuigen of drijvende tuigen die toch een uitzonderlijke erfgoedwaarde bezitten of hebben verkregen in de loop der jaren. De raden wijzen op het belang van de term nautisch erfgoed aangezien dit toelaat om ook andere objecten dan schepen of boten te beschermen (i.t.t. de term varend erfgoed ). Naast de toevoeging van de artistieke en/of esthetische waarde ook de bijzondere waarde voor het collectief geheugen mee opnemen. (cf. supra advies K&E) Om uit te maken wat varend erfgoed is, dient er geval per geval een beoordeling te worden gemaakt. Er is dus nood aan een onderbouwd methodologisch kader om deze beoordeling te kunnen maken. mogelijkheid dubbele bescherming van een roerend goed dat integrerend deel uitmaakt van een beschermd monument en dat is beschermd als topstuk. Een dergelijke regeling moet vermijden dat voor eenzelfde vaartuig dubbele toelatings- en meldingsplichten gelden en moet een regeling inhouden omtrent de subsidiëring van beschermde goederen. Het varenderfgoedbeleid zet in op het behoud van originelen en dus niet op het behoud of het vervaardigen van replica s of historiserende vaartuigen. De Memorie van Toelichting zal verder ingaan op wat wordt bedoeld met originele vaartuigen. Dezelfde beleidslijn wordt gevolgd zowel in het Onroerenderfgoeddecreet als in het Topstukkendecreet. Het kan uiteraard gebeuren dat een vaartuig, aanvankelijk gebouwd als replica, doorheen de jaren wel erfgoedwaarden verwerft en dus ook door het Varenderfgoeddecreet kan worden gevat. In de definitie van varend erfgoed in het huidige decreet wordt inderdaad de term nautisch erfgoed gehanteerd. De definitie van varend erfgoed zal worden aangepast en gepreciseerd. De term nautisch erfgoed kan in principe behouden blijven of kan eventueel worden vervangen door maritiem en fluviaal erfgoed. Belangrijk is dat de definitie heel precies weergeeft wat onder varend erfgoed wordt gevat. De bijzondere waarde voor het collectief geheugen, zoals vandaag aangewend in het Topstukkendecreet, is inderdaad een waarde die impliciet wordt meegenomen bij de evaluatie van het varend erfgoed. Deze waarde voor het collectief geheugen kan echter worden gevat onder de historische of sociaal-culturele waarden, zoals vandaag aangewend. Er bestaat vandaag een onderbouwd methodologisch kader om de beschermingen te verantwoorden en te duiden. Dit wordt echter niet opgenomen in het decreet. Door de inventaris van het varend erfgoed een rechtsgrond te geven in het decreet, zal 4

5 WEV Reacties van betrokkenen naar aanleiding van oproep WEV juicht toe dat vaartuigen ook om artistieke of esthetische redenen kunnen worden beschermd. De discussienota houdt vast aan het zuiver juridisch-technische en wereldvreemde onderscheid tussen vlottende en nietvlottende historische vaartuigen. Het criterium definitieve bestemming op het vasteland is niet adequaat en creëert rechtsonzekerheid. Definitie van varend : een schip dat zich verplaatst door het water en niet is afgemeerd. Een schip dat noch ten anker of gemeerd ligt, noch is vastgevaren. Dit wil zeggen dat het object reeds voor de restauratie moet kunnen varen of drijven. Geen voorstander om de artistieke of esthetische waarde toe te voegen, want varende en drijvende objecten zijn in eerste instantie gebouwd binnen een economische activiteit. Het bepalen van de kunstzinnige waarde is steeds subjectief. de koppeling tussen de inventarisatie en de bescherming van varend erfgoed veel duidelijker worden gemaakt. Waarvan akte. Het uitgangspunt van het Varenderfgoeddecreet is om vaartuigen te behouden voor toekomstige generaties maar ook om te stimuleren dat deze vaartuigen kunnen varen of vlotten. Er is op het vlak van beheer een essentieel verschil tussen deze vaartuigen die vlottend zijn en deze vaartuigen die nooit meer in het water liggen. Zoals in de discussienota aangegeven kunnen ook vaartuigen die een bestemming hebben gekregen op het vasteland worden beschermd, maar dan door middel van het Monumentendecreet/Onroerenderfgoeddecreet. Er wordt voor gekozen om zowel de vaartuigen die al kunnen drijven/varen als de vaartuigen die de onmiddellijke potentie hebben om te drijven/varen onder de toepassing van het decreet varend erfgoed te laten vallen. Op die manier is er de mogelijkheid om een stimulerend beleid te voeren en ook vaartuigen die omwille van omstandigheden uit de vaart werden gebracht, op korte of middellange termijn terug in de vaart te brengen. Dit naar analogie van bv. molens, die door middel van het huidige restauratiepremiebesluit (BVR 14 december 2001,) terug maalvaardig kunnen worden gemaakt met behulp van financiële ondersteuning. Naar analogie met het huidige Topstukkendecreet en naar analogie van het Onroerenderfgoeddecreet wordt er voor gekozen om de esthetische en/of artistieke waarde toe te voegen aan de lijst van mogelijke erfgoedwaarden. Uit de huidige praktijk blijkt immers dat een dergelijke waarde vaak meespeelt bij de waarde-beoordeling van vaartuigen, maar dat deze vandaag niet kan worden meegenomen en dus niet kan worden geëxpliciteerd in het beschermingsbesluit. 5

6 INVENTARIS K&E KCML Perceptie van een lichtere bescherming en een echte bescherming. Is dit wenselijk? Daarnaast zou er dan nog een register komen. De KCML is het geschikte adviesorgaan bij het opstellen van de criteria voor opname op de vastgestelde inventaris. De KCML is geen voorstander om een procedure voor opname op de vastgestelde inventaris te verzwaren door middel van een openbaar onderzoek (cf. ontwerp Onroerenderfgoeddecreet). De KCML is geen voorstander om de meldingsplicht voor het verschroten of definitief buiten Vlaanderen brengen van vaartuigen gelijk te stellen met een toelating of een vergunning (moet een gewone melding blijven). Naast de bescherming van het varend erfgoed zal in het decreet ook de mogelijkheid worden voorzien om de inventaris varend erfgoed vast te stellen, naar analogie met de vaststelling van verschillende inventarissen voorzien in het Onroerenderfgoeddecreet. De vaststelling van de inventaris geeft dit instrument een rechtsgrond en de mogelijkheid om hier (positieve) rechtsgevolgen aan te koppelen. De vaststelling heeft ook een grotere rechtszekerheid voor de zakelijkrechthouders tot gevolg. Er is geen sprake meer van een register van varend erfgoed. De vaststelling van de inventaris varend erfgoed moet de nood aan een register ondervangen. De KCML is vandaag reeds betrokken bij het opstellen van de criteria voor opname in de inventaris. De verankering van deze criteria zal verder worden uitgewerkt in het uitvoeringsbesluit bij dit decreet. Er worden geen onmiddellijke rechtsgevolgen aan de vaststelling van de inventaris gekoppeld. Er wordt wel bekeken op welke manier eigenaars van vaartuigen het best op de hoogte worden gebracht van de opname van hun goed op de vastgestelde inventaris. Aangezien het varend erfgoed niet ruimtelijk verankerd is, lijkt een openbaar onderzoek beperkt tot een bepaalde gemeente (of meerdere gemeenten) niet nuttig. Er worden geen onmiddellijke rechtsgevolgen aan de vaststelling van de inventaris gekoppeld. Er wordt dus geen meldingsplicht verbonden aan deze inventaris, omdat een openbaar onderzoek of individuele betekening van de vaststelling van een vaartuig niet haalbaar blijkt (de eigenaars van vaartuigen zijn regelmatig niet gekend). Aangezien niet alle eigenaars rechtstreeks eenduidig op de hoogte kunnen worden gebracht van opname op de inventaris, worden er geen verplichtingen verbonden aan deze vaststelling. 6

7 SARO/SARC WEV Naast procedure vaststellen van de inventaris moet ook een procedure voorzien worden voor het schappen van vaartuigen op de inventaris. De KCML kan worden ingeschakeld als adviesorgaan bij het opnemen en schrappen van relicten op de inventaris. De KCML is voorstander om ook aan eigenaars van vaartuigen opgenomen op de vastgestelde inventaris enkele faciliteiten/vrijstellingen toe te kennen. Een suggestie is het eenmalig gratis ter beschikking stellen van een toestandsrapportage van Monumentenwacht. Er is nog onduidelijkheid over de procedure tot vaststelling van de inventaris varend erfgoed. Kan een openbaar onderzoek worden georganiseerd, naar analogie met de procedure beschreven in het ontwerp Onroerenderfgoeddecreet? (cf. supra advies KCML) De inventaris voor het varend erfgoed is een zeer belangrijk instrument maar is nog steeds niet publiek toegankelijk. De discussienota gaat niet in op de wenselijkheid van overleg over de inventarisatie met beheerders en eigenaars van de betrokken vaartuigen. Louter een meldingsplicht bij intentie tot verschroten van een vaartuig op de vastgestelde inventaris is een te zwakke ambitie. Er moeten pogingen worden ondernomen om het vaartuig te redden. Er worden geen duidelijke voordelen verbonden aan opname in de vastgestelde inventaris. Een light -erkenning zou Er moet inderdaad ook worden voorzien in een procedure voor het schrappen van een vaartuig op de vastgestelde inventaris. Conform het Onroerenderfgoedecreet wordt ook een verplicht in te winnen advies van de Commissie Varend voorzien over de vaststelling van de inventaris varend erfgoed. De organisatie en dienstverlening van Monumentenwacht maakt in het kader van de Interne Staatshervorming deel uit van de provinciale bestuursakkoorden. De Monumentenwacht Varend Erfgoed wordt verder ondersteund door de Vlaamse overheid. In het kader van de implementatie van de bestuursakkoorden, die in werking treden op 1 januari 2014, dienen hierover verdere afspraken te worden gemaakt met de provincies. Er worden geen onmiddellijke rechtsgevolgen aan de vaststelling van de inventaris gekoppeld. Er wordt wel bekeken op welke manier eigenaars van vaartuigen het best op de hoogte worden gebracht van de opname van hun goed op de vastgestelde inventaris. Aangezien het varend erfgoed niet ruimtelijk verankerd is, lijkt een openbaar onderzoek beperkt tot een bepaalde gemeente (of meerdere gemeenten) niet nuttig. Het agentschap Onroerend Erfgoed werkt verder aan de inventaris varend erfgoed. Er zal in deze regeerperiode nog worden gestart met het online zetten van deze gegevens. De discussienota gaat vooral in op zaken die in decreet- en regelgeving moeten worden vertaald. Het is inderdaad wenselijk om, indien dit mogelijk is, te overleggen met de eigenaars van de betrokken vaartuigen. Dit is echter een administratieve praktijk en geen rechtsregel. De vaststelling van de inventaris varend erfgoed moet de nood aan een light -erkenning ondervangen. Er kunnen door andere bevoegde instanties positieve gevolgen verbonden worden aan vaartuigen opgenomen op een dergelijke vastgestelde inventaris. Er wordt echter ook geen meldingsplicht verbonden aan deze 7

8 Reacties van betrokkenen naar aanleiding van oproep BESCHERMING K&E een mogelijke oplossing zijn voor bepaalde vaartuigen. Toevoegen van een 3D-model voor het varend erfgoed bij opname inventaris. Het onderscheid tussen een vaartuig op de inventaris en beschermd varend erfgoed dat geen of nog geen subsidie ontvangt is zeer klein. In de beschermingsprocedure zijn ook veel gelijkenissen met Topstukkendecreet (tweefasige procedure, toelatings-en meldingsplicht, advies commissie). In plaats van een varend erfgoed te verplichten zich 50 dagen per jaar in Vlaanderen te bevinden, misschien eerder werken met toelatingen voor vijf jaar om het varend erfgoed buiten Vlaanderen te brengen. inventaris, omdat een openbaar onderzoek of individuele betekening van de vaststelling van een vaartuig niet haalbaar blijkt (de eigenaars van vaartuigen zijn regelmatig niet gekend). Aangezien niet alle eigenaars rechtstreeks op de hoogte kunnen worden gebracht van opname op de inventaris, worden er geen verplichtingen verbonden aan deze vaststelling. Het toevoegen van een 3D-model bij opname van de inventaris kan een surplus zijn, maar zeker geen vereiste. Dit zou een enorme administratieve en budgettaire verzwaring betekenen, die onnodig is. Het onderscheid tussen een vaartuig opgenomen op de inventaris en een beschermd vaartuig heeft te maken met de aanwezige erfgoedwaarden en de gaafheid van deze erfgoedwaarden. Aan een opname in de inventaris zullen in het decreet geen onmiddellijke rechtsgevolgen worden gekoppeld. Aan een bescherming worden wel directe rechtsgevolgen verbonden (zie verder toelatingsregelingen en meldingsregelingen). Er is dus meer toezicht voorzien op het behoud en beheer van het beschermd erfgoed. Als compensatie wordt voor het beschermd erfgoed voorzien dat er ook een financiële tegemoetkoming kan worden bekomen (cf. premieregeling). Er zal geen financiële tegemoetkoming zijn voor vaartuigen opgenomen in de vastgestelde inventaris. In de Memorie van Toelichting bij het decreet zullen niet enkel de parallellen met het Onroerenderfgoeddecreet worden geduid, maar ook deze met het Topstukkendecreet. In het uitvoeringsbesluit bij het decreet wordt de toelatingsregeling voor het tijdelijk en/of periodiek buiten Vlaanderen brengen van beschermde schepen uitgewerkt. Hierbij wordt nagegaan welke parallellen er zijn met de goederen opgenomen op de Topstukkenlijst (hier zijn bv. ook vliegtuigen op opgenomen). Een toelatingsregeling voor 8

9 KCML SARO/SARC Voorwaarde om minstens één seizoen een vaste ligplaats in Vlaanderen te hebben, wordt ondersteund, maar er moet een uitzonderingsmogelijkheid worden voorzien voor specifieke en bijzondere vaartuigen die dringende bescherming behoeven. De KCML benadrukt dat het opleggen van een actieve onderhoudsplicht slechts kan mits er voldoende ondersteuning geleverd wordt. Toelatingsregeling om vaartuigen tijdelijk en/of op regelmatige tijdstippen buiten de Vlaamse Gemeenschap te brengen is goed, maar er wordt best een uitzondering op voorzien voor schepen die langere periode in het buitenland verblijven (bv. als varenderfgoedambassadeurs). (cf. supra advies K&E) Over het inschakelen van de KCML als adviesorgaan in de beschermingsprocedure: - verplicht in te winnen preadvies voorlopige bescherming; - facultatief in te winnen advies tussen voorlopige en definitieve; - verplicht in te winnen advies bij wijziging en opheffing. Voor bescherming dient een duurzame geografisch band met Vlaanderen te worden aangetoond, naast deze strikt geografische band zou kunnen geopteerd worden voor een langere duurtijd (bv. vijf jaar) lijkt inderdaad aangewezen om vaartuigen de mogelijkheid te geven hun varend karakter ten volle te behouden. De aanwezigheid van een vaartuig gedurende één seizoen blijkt moeilijk te controleren en valt dus weg. Er hoeft dan ook geen uitzonderingsmogelijkheid worden voorzien. Er wordt in het uitvoeringsbesluit inderdaad voorzien in financiële ondersteuning van werken en handelingen aan beschermd varend erfgoed met het oog op het behoud van de erfgoedwaarden. Naast de premieregeling door middel van opmaak van een beheersprogramma zal ook worden voorzien in een eenvoudige premieregeling voor kleinere onderhoudswerken. In het uitvoeringsbesluit bij het decreet wordt de toelatingsregeling voor het tijdelijk en/of periodiek buiten Vlaanderen brengen van beschermde schepen uitgewerkt. Hierbij wordt nagegaan welke parallellen er zijn met de goederen opgenomen op de Topstukkenlijst (hier zijn bv. ook vliegtuigen op opgenomen). Een toelatingsregeling voor langere duurtijd (bv. vijf jaar) lijkt inderdaad aangewezen om vaartuigen de mogelijkheid te geven hun varend karakter ten volle te behouden. Zoals in de discussienota wordt aangegeven zal in het decreet een verplicht in te winnen preadvies worden ingeschreven (voor de voorlopige bescherming). Een facultatief in te winnen advies tussen de voorlopige en definitieve wordt ook ingeschreven (cf. Onroerenderfgoeddecreet). Het is inderdaad wenselijk dat ook wordt voorzien in een verplicht in te winnen advies van de KCML bij de opheffing of wijziging van een bescherming. De suggestie om naast de geografische band met Vlaanderen ook de functionele en/of historische band mee in overweging te nemen is nuttig. Er wordt bekeken hoe dit kan worden 9

10 WEV combinatie van functionele/organische en/of historische band met Vlaanderen WEV ondersteunt de intentie om de aanplakking van een voorlopige bescherming achterwege te laten. WEV ondersteunt in principe het voorstel om een verplicht advies van de KCML in te voeren voorafgaand aan de voorlopige bescherming. WEV ondersteunt de verkorting van de bedoelde termijn van 12 naar 9 maanden tussen de voorlopige en definitieve bescherming. WEV ondersteunt de regeling van de toelating om de beschermde schepen naar het buitenland te brengen. Bescherming en bijhorende ondersteuning is slechts voorbehouden aan een kleine groep vaartuigen die voldoet aan zeer strikte criteria, waaronder uniciteit. Een stimuleringsbeleid moet precies een zo ruim mogelijk bereik hebben. De discussienota opteert ervoor replica s en historiserende nieuwbouw niet onder het decreet varend erfgoed te brengen. Replica s kunnen historisch zeer waardevol zijn en een belangrijke voorbeeldrol spelen. De discussienota vermeldt dat vaartuigen in theorie ook onder het Topstukkendecreet kunnen vallen. Dit is strijdig met de duidelijke noodzaak aan beleidsintegratie. meegenomen binnen de beschermingscriteria. Waarvan akte. Waarvan akte. Waarvan akte. Waarvan akte. De criteria voor bescherming zijn inderdaad strikter dan voor opname in de inventaris. Aangezien het te besteden budget niet oneindig is, dienen er keuzes te worden gemaakt. Enkel voor beschermde vaartuigen wordt financiële ondersteuning voorzien bij onderhouds- en beheerswerkzaamheden. Uniciteit is inderdaad één van de criteria maar deze criteria zijn niet cumulatief en dus niet alle vaartuigen die voor bescherming in aanmerking komen, moeten voldoen aan het criterium uniciteit. Het varenderfgoedbeleid zet in op het behoud van originelen en dus niet op het behoud of het vervaardigen van replica s of historiserende vaartuigen. De Memorie van Toelichting zal verder ingaan op wat wordt bedoeld met originele vaartuigen. Dezelfde beleidslijn wordt gevolgd zowel in het Onroerenderfgoeddecreet als in het Topstukkendecreet. Het kan uiteraard gebeuren dat een vaartuig, aanvankelijk gebouwd als replica, doorheen de jaren wel erfgoedwaarden verwerft en dus ook door het Varenderfgoeddecreet kan worden gevat. Vaartuigen kunnen inderdaad door middel van het Topstukkendecreet worden beschermd. Er dient een regeling te worden opgenomen in het decreet rond de mogelijkheid van 10

11 Reacties van betrokkenen naar aanleiding van oproep Bij bedreigde waardevolle schepen die zich in het buiteland bevinden, moet de mogelijkheid bestaan dat de Vlaamse overheid overgaat tot verwerving met het oog op een behoudsproject. Criteria om over te gaan tot bescherming zoals een minimale aanwezigheid in Vlaanderen van tien jaar en een vaste ligplaats in Vlaanderen gedurende minstens één seizoen zijn te rigide. Ook het voorstel om de huidige beschermingscriteria op te nemen in het decreet kan leiden tot rigiditeit. Bovendien mogen al deze beschermingscriteria niet cumulatief worden toegepast. De invoering van een meldingsplicht voor wijziging van het uitzicht, voor aangeven van de ligplaats en voor de overdracht van zakelijke rechten zijn begrijpelijk. Duidelijke omschrijvingen van wat hieronder begrepen wordt zijn noodzakelijk. Toevoegen van een 3D-model voor het varend erfgoed bij bescherming. Ook buiten de Vlaamse Gemeenschap heeft een beschermd schip zijn functie te vervullen. In tegenstelling tot onroerende dubbele bescherming (als topstuk én als varend erfgoed) cf. mogelijkheid dubbele bescherming van een roerend goed dat integrerend deel uitmaakt van een beschermd monument en dat is beschermd als topstuk. Een dergelijke regeling moet vermijden dat voor eenzelfde vaartuig dubbele toelatings- en meldingsplichten gelden en moet een regeling inhouden omtrent de subsidiëring van beschermde goederen. Dit kan vandaag al door middel van het Topstukkendecreet. Het spreekt voor zich dat het vaartuig dan moet voldoen aan de criteria onmisbaarheid en onvervangbaarheid. Aangezien dit mechanisme al staat ingeschreven in het Topstukkendecreet en vaartuigen door dit decreet kunnen worden gevat, bestaat de noodzaak niet om dit ook in het Varenderfgoeddecreet te voorzien. Het klopt dat deze criteria te rigide zijn en dat zij moeilijk te controleren zijn. Daarom worden deze voorstellen uit de discussienota niet in het decreet ingeschreven. Ook de beschermingscriteria worden niet opgenomen in het decreet. De beschermingscriteria die vandaag worden aangewend, moeten niet cumulatief worden opgevat. Een vaartuig kan in principe worden beschermd als het aan één van deze criteria voldoet. Waarvan akte. In het decreet wordt opgenomen wat onder vaste ligplaats wordt begrepen. In het uitvoeringsbesluit wordt verder gespecifieerd wat onder de meldings- en toelatingsplichten valt. Het toevoegen van een 3D-model bij bescherming kan een surplus zijn, maar zeker geen vereiste. Dit zou een enorme administratieve en budgettaire verzwaring betekenen die onnodig is. Het is inderdaad zo dat een vaartuig ook buiten Vlaanderen een rol kan opnemen. Een bescherming duidt echter aan dat het 11

12 goederen is een schip gemaakt om te varen. Naast het hebben van een vaste ligplaats in Vlaanderen ook een ouderdomsgrens invoeren (bv. 50 jaar) en varen onder Belgische/Vlaamse vlag. Bij passieve en actieve behoudsplicht zijn er twee classificaties: herstel waarvoor een premie nodig is en behoud waarvoor geen premie nodig is. Een zo aantrekkelijk mogelijk stelsel uitwerken teneinde de eigenaar te overhalen om tot bescherming over te gaan (afschaffing contributie ligplaats, gratis toegang tot havens, toelage op diesel, ). Een jaarlijkse vaste toelage om de verwachte plichten uit te voeren zou een efficiënte oplossing zijn. vaartuig minstens voor Vlaanderen een betekenis van algemeen belang heeft en dat de Vlaamse overheid daarom maatregelen wil nemen om het behoud van het schip voor de toekomstige generaties te verzekeren. Dit neemt niet weg dat het betreffende vaartuig ook voor andere gemeenschappen van belang kan zijn. Er wordt voor gekozen om geen expliciete ouderdomsgrens in te voeren aangezien er steeds uitzonderingen zullen zijn op de regel. Een dergelijke ouderdomsgrens wordt ook niet gehanteerd bij de bescherming van het onroerend erfgoed of bij het opnemen van roerende goederen op de Topstukkenlijst. Ook de voorwaarde om te varen onder Belgische vlag wordt niet gesteld aangezien niet voor alle vaartuigen een vlaggenbrief vereist is. Onder Vlaamse vlag varen behoort niet tot de mogelijkheden. Om te kunnen voldoen aan de actieve behoudsplicht wordt er inderdaad voorzien in financiële ondersteuning in de vorm van premies (verder uit te werken in het uitvoeringsbesluit). De passieve behoudsplicht gaat uit van een zorgzame attitude ten opzichte van het waardevolle erfgoed. Dit spreekt eigenlijk voor zich. Een eigenaar hoeft niet overhaald te worden om tot bescherming over te gaan. Het inzetten van een beschermingsprocedure gebeurt louter op basis van de evaluatie van de aanwezige erfgoedwaarden en de criteria die gelden voor bescherming. Uiteraard zal in de praktijk voor het opstarten van een beschermingsprocedure in overleg worden gegaan met de eigenaars en beheerders van het betreffende vaartuig. De afschaffing van de contributie van ligplaatsen en de gratis toegang tot de havens behoren niet tot de bevoegdheid van de minister bevoegd voor Onroerend Erfgoed. In het uitvoeringsbesluit zal een lijst worden opgenomen van betoelaagbare werken. Bij het uitwerken van het uitvoeringsbesluit zal worden onderzocht in welke mate 12

13 Het onderscheid tussen een premie van 40 % voor particulieren en een premie van 80 % voor verenigingen is niet duidelijk. BEHEER K&E / / KCML Suggestie om de noodzaak te onderzoeken naar de oprichting van een (gesubsidieerd) steunpunt. SARO/SARC / / WEV WEV ondersteunt de invoering van forfaitaire vergoedingen voor Waarvan akte. eigenaars en beheerders van varend erfgoed. Er is ontstentenis van de ondersteuning van watererfgoedverenigingen, los van het beheer van historische beschermde vaartuigen. Reacties van betrokkenen naar aanleiding van Het laten maken van een 3D-model voor het varend erfgoed financieel ondersteunen. bepaalde gebruikskosten voor het effectief varend houden van het erfgoed (bv. toelage op diesel) voor premie in aanmerking kunnen komen. De premieregeling maakt deel uit van de verdere uitwerking van het uitvoeringsbesluit. Het staat nog niet vast welke premiepercentages zullen worden gehanteerd. Er wordt voor gekozen om de financiële ondersteuning enkel te richten op het concrete behoud, beheer en herstel van varende objecten door eigenaars/beheerders. Een financiële tegemoetkoming zal dus steeds worden gekoppeld aan een welbepaald project. Het agentschap Onroerend Erfgoed moet voorzien in de nodige ondersteuning en begeleiding van de eigenaars en beheerders. Ook Herita heeft een rol te vervullen op het vlak van het begeleiden van eigenaars en beheerders bij het aanpakken van een welbepaalde project. Het is niet wenselijk hiernaast in een steunpunt te voorzien. Er wordt voor gekozen om de financiële ondersteuning enkel te richten op het concrete behoud, beheer en herstel van varende objecten door eigenaars/beheerders. Een financiële tegemoetkoming zal dus steeds worden gekoppeld aan een welbepaald project. Het agentschap Onroerend Erfgoed moet voorzien in de nodige ondersteuning en begeleiding van de eigenaars en beheerders. Ook Herita heeft een rol te vervullen op het vlak van het begeleiden van eigenaars en beheerders bij het aanpakken van een welbepaalde project. Het laten maken van een 3D-model van het varend erfgoed zal niet financieel worden ondersteund in het kader van het Varenderfgoeddecreet. Dit decreet heeft het behoud en beheer 13

14 oproep van het object zelf voor ogen en niet de documentatie ervan. Er dient een onderscheid te worden gemaakt tussen vaartuigen waarvoor een beheersprogramma werd opgemaakt (en waarvoor subsidies werden ontvangen) en eigenaars die dit niet wensen of nodig hebben (geen controles indien geen beheersprogramma). Het toezicht op het beschermde varend erfgoed kan en mag niet afhankelijk worden gesteld van de ontvangen financiële voordelen. Alle zakelijkrechthouders moeten voldoen aan de actieve behoudsplicht en alles in het werk stellen om het voortbestaan van het beschermd varend erfgoed te verzekeren. Er zal kunnen worden opgetreden tegen bewuste en flagrante verwaarlozing van het beschermde erfgoed, ongeacht of de eigenaar of beheerder premie heeft ontvangen. HANDHAVING K&E / / KCML Het decreet moet in de eerste plaats een sensibiliserend en stimulerend beleid vooropstaan, maar minimale en concreet haalbare bepalingen zijn nodig. Vandaag is geen handhaving voorzien in het decreet. Deze situatie is onhoudbaar. Het Varenderfgoeddecreet moet voornamelijk een stimulans blijven om het voortbestaan van het waardevolle varend erfgoed te verzekeren en verder een draagvlak te ontwikkelen. Het moet evenwel mogelijk worden SARO/SARC WEV De zorg en de zorgplicht dienen nadrukkelijker te worden geïntegreerd in het globale beleid van de Vlaamse overheid voor het varend erfgoed. Het is belangrijk dat er een evenwicht wordt nagestreefd tussen handhaving en sensibilisatie/voorlichting. Bij het uitwerken van het handhavingsluik wordt gevreesd voor een te zeer afschrikwekkend effect op de al moeilijke behoudsprojecten. om het decreet te handhaven. Door de actieve en passieve behoudsplicht nadrukkelijk te integreren binnen het Varenderfgoeddecreet, naar analogie met het Onroerenderfgoeddecreet, komt de nadruk meer expliciet te liggen op het zorgbeginsel en op het zorgvuldig beheer en behoud van ons erfgoed. Vandaag is geen handhaving voorzien in het decreet. Deze situatie is onhoudbaar. Het Varenderfgoeddecreet moet voornamelijk een stimulans blijven om het voortbestaan van het waardevolle varend erfgoed te verzekeren en verder een draagvlak te ontwikkelen. Het moet evenwel mogelijk worden om het decreet te handhaven. Vandaag is geen handhaving voorzien in het decreet. Deze situatie is onhoudbaar. Het Varenderfgoeddecreet moet voornamelijk een stimulans blijven om het voortbestaan van het waardevolle varend erfgoed te verzekeren en verder een draagvlak te ontwikkelen. Het moet evenwel mogelijk worden 14

15 Reacties van betrokkenen naar aanleiding van oproep Verplicht maken van teboekstelling van definitief geklasseerde binnenschepen en de registratie van definitief geklasseerde schepen. Verplicht voorzien van een wettelijke scheepshypotheek voor beschermd varend erfgoed. om het decreet te handhaven. De teboekstelling van de voorlopige en definitieve beschermde schepen wordt nu reeds voorzien in elk beschermingsbesluit (cf. art. 4 1 en art. 5 1 van het huidige decreet) voor deze vaartuigen waarvoor dit mogelijk is (anders is een andere wijze van identificatie vereist). Deze werkwijze blijft behouden. Het is niet haalbaar en niet wenselijk om een wettelijke hypotheek te vestigen om beschermde vaartuigen. 15