Nedwerk 13 Jaarrapportage Werkgelegenheid 2012 Stichting LISA

Transcriptie

1 Nedwerk 13 Jaarrapportage Werkgelegenheid 2012 Stichting LISA

2 Colofon Opdrachtgever Stichting Lisa Titel rapport Nedwerk 13 Jaarrapportage Werkgelegenheid 2012 Datum publicatie Augustus 2013 Projectteam I&O Research Daan Breukel Ruud Esselink Gerben Huijgen

3 Inhoud 1. Inleiding Aanleiding Inhoud 6 2. Werkgelegenheid in Nederland Inleiding Werkgelegenheidsontwikkeling Werkgelegenheid naar kenmerk Werkgelegenheid naar sector 9 3. Topsectoren Inleiding Totaalbeeld topsectoren Agrofood Tuinbouw Hightech systemen en materialen Energie Logistiek/mainports Creatieve industrie Water Life sciences Chemie Werkgelegenheidsprofiel provincies Inleiding Totaalbeeld provincies Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht Noord-Holland Zuid-Holland Zeeland Noord-Brabant Limburg 38 Informatie over LISA 39

4 Voorwoord We spreken nu al weer een aantal jaren over economische krimp, recessie, laagconjunctuur en allerlei andere negatief aanverwante economische termen. Maar 2012 heeft toch weer een nieuw hoogtepunt, beter gezegd een dieptepunt. Sinds het bestaan van het landelijk dekkende vestigingenbestand (1996) is namelijk niet eerder een dergelijk forse teruggang in het aantal banen gemeten. Nederland heeft in 2012 namelijk een banenverlies van 0,7 procent. Slechts 2 keer eerder zagen we in de historie van LISA een afname van werkgelegenheid: 2004, het einde van de dot-com bubble, en 2010, het jaar waarin de krediet- en staatsschuldencrisis in hevigheid losbarstte, kenden een werkgelegenheidskrimp van respectievelijk 0,4 en 0,5 procent. We hopen natuurlijk volgend jaar weer positief te kunnen berichten. Deze tweede editie van de Nedwerk-uitgave van Stichting LISA biedt u op overzichtelijke wijze inzicht in de belangrijkste werkgelegenheidsontwikkelingen in Nederland tot De rapportage bevat naast totaalcijfers ook kerncijfers op sector- en topsectorniveau. Heeft de jaarrapportage u nieuwsgierig gemaakt? Via onze website kunt u maatwerk-data aanvragen en bestellen. Werk ze! P.J. Vriens Voorzitter Stichting LISA 4

5 1 Inleiding 5

6 1. Inleiding 1.1 Aanleiding De Nederlandse economie heeft sinds een aantal jaren te maken met tegenwind. De economie groeit niet of nauwelijks. Dit heeft zijn weerslag op de werkgelegenheidsontwikkeling. In de tweede LISA werkgelegenheidsrapportage is te zien dat de werkgelegenheid in Nederland in 2012 ruim banen lager ligt dan in Niet eerder was in de periode sinds 2000 de werkgelegenheidskrimp zo groot. Alle reden om in de LISA werkgelegenheidsrapportage de recente ontwikkeling van de werkgelegenheid in Nederland nader te beschouwen! deze sectoren zich ontwikkelen en in welke regio s de werkgelegenheid is geconcentreerd. Tot slot worden per provincie de belangrijkste ontwikkelingen gepresenteerd. Hoe ontwikkelt de werkgelegenheid zich in de branches per provincie en hoe verhoudt de werkgelegenheidsstructuur van een provincie zich tot landelijke cijfers? 1.2 Inhoud Dit rapport geeft u inzicht in de belangrijkste werkgelegenheidsontwikkelingen in Nederland. Hiervoor zijn de meeste actuele cijfers uit het LISA bestand gebruikt. Het rapport bestaat uit drie hoofdstukken. Eerst wordt ingegaan op de werkgelegenheidsontwikkelingen in Nederland in het algemeen. Is er sprake van groei of krimp en zijn hierin regionale verschillen? Daarna is er aandacht voor het Topsectorenbeleid van het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie. EL&I heeft negen sectoren benoemd die van groot belang zijn voor de Nederlandse concurrentiekracht. LISA heeft de sectoren afgebakend en heeft hiermee inzichtelijk gemaakt hoe 6

7 2. Werkgelegenheid in Nederland In 2012 is de werkgelegenheid in Nederland met 0,7 procent afgenomen. In 2011 was er nog sprake van een lichte toename van de werkgelegenheid. Het aantal vestigingen is nog wel gegroeid, zij het wel aanzienlijk minder dan voorgaande jaren (+1,5 procent). Van het totaal aantal banen is 85,4 procent aan te wijzen als grote baan (minimaal 12 uur per week werkzaam), dit is 0,1 procentpunt lager dan in De werkgelegenheid naar geslacht komt steeds meer in evenwicht. Tegenover 4,6 miljoen werkzame mannen staan 3,6 miljoen werkzame vrouwen in In ruim 90 procent van de vestigingen werken 0-9 personen. De enige sector waar het aantal banen in niet is gedaald, is de zorg. Anders ligt dit bij het aantal vestigingen. In 8 sectoren is het aantal vestigingen gestegen, met onderwijs en zorg als koplopers (+ 5 procent). De trend dat het aantal vestigingen sneller groeit dan het aantal banen, houdt ook in 2012 aan. Het aantal vestigingen groeide vorig jaar met 1,5 procent. Deze groei is wel aanzienlijk lager dan in de periode , waarin het groeipercentage jaarlijks 4 à 5 procent was. Alleen in 2004 was de procentuele toename van het aantal vestigingen in Nederland met 1,3 procent beperkter. Figuur 2.1 Jaarlijkse procentuele ontwikkeling banen en vestigingen, Nederland ( ). 2.1 Inleiding Dit hoofdstuk presenteert de structuur en ontwikkeling van de werkgelegenheid in Nederland. Naast inzicht in de totale werkgelegenheid, worden de cijfers uitgesplitst naar kenmerk en wordt ingezoomd op sectorniveau. 2.2 Werkgelegenheidsontwikkeling Werkgelegenheid daalt, vestigingen stijgen nog licht Ten opzichte van 2011 is het aantal banen met 0,7 procent afgenomen; absoluut zijn dat zo n banen minder. In het jaar daarvoor groeide de werkgelegenheid nog met 0,5 procent. De laatste vier jaren wisselen groei en krimp van de werkgelegenheid in Nederland elkaar jaarlijks af. Het aantal vestigingen van bedrijven en instellingen in 2012 is ruim 1,2 miljoen. Het totaal aantal banen in Nederland bedraagt in 2012 bijna 8,1 miljoen. Ter vergelijking: in 2000 waren er 7,3 miljoen banen in Nederland bij 0,9 miljoen vestigingen. Het gemiddeld aantal banen per vestiging is in de afgelopen tien jaar gedaald van 8,6 naar 6,4, een vermindering van 25 procent. 7

8 2.3 Werkgelegenheid naar kenmerk Aantal mannen met grote banen niet gegroeid Van de ruim 8 miljoen banen in Nederland zijn er 6,9 miljoen aan te wijzen als grote baan (min. 12 uur per week werkzaam). Hoewel het aandeel en aantal kleine banen in twaalf jaar tijd is gestegen, nemen grote banen een voorname plek in op de arbeidsmarkt. Het werkgelegenheidsaandeel van vrouwen met een grote baan is toegenomen van 31,9 procent in 2000 tot 35,6 procent in Het aandeel van mannen met een grote baan is gedaald met 5,4 procentpunt. Figuur 2.2 Verdeling werkgelegenheid naar geslacht en dienstverband (2000 en 2012). Over de periode is de procentuele groei het grootst bij mannen met een kleine baan (van naar ; +40,1 procent). De werkgelegenheid onder vrouwen is zowel bij de grote als bij de kleine banen rond de 20 procent gegroeid. Dit maakt ook dat afgelopen 12 jaar de werkgelegenheid onder vrouwen sterker is toegenomen dan onder mannen. Was in 2000 het verschil tussen de werkgelegenheid onder mannen en vrouwen nog bijna 1,5 miljoen, in 2012 is dat verschil teruggelopen tot zo n De werkgelegenheid naar geslacht komt dus meer in evenwicht. Figuur 2.3 Geïndexeerde werkgelegenheidsontwikkeling, naar geslacht en dienstverband ( ; 2000=100). 8

9 100+-vestigingen leveren ruim een derde van aantal banen Het overgrote deel van de vestigingen in Nederland heeft maximaal 9 werkzame personen in dienst (92,1 procent). Gezamenlijk zijn vestigingen goed voor banen. Kijkend naar de werkgelegenheidsbijdrage van grote vestigingen (met 100 en meer werkzame personen) dan is 0,7 procent van de vestigingen goed voor 35,5 procent van het aantal banen in Nederland. In absolute cijfers: vestigingen bieden een werkgelegenheid van banen. Figuur 2.4 Verdeling aantal vestigingen en aantal banen naar grootteklasse (2012). Nota bene: De grootteklasse wordt bepaald op basis van het totaal aantal fulltime werkzame personen. 2.4 Werkgelegenheid naar sector Aantal vestigingen daalt hardst in de landbouw De sector met de meeste vestigingen is de zakelijke dienstverlening (23,8 procent), gevolgd door de handel (19,2 procent). Diverse sectoren, waaronder de zorg, kennen een groei van het aantal vestigingen in van rond of boven de 100 procent. Landbouw, financiële instellingen en overheid zijn de drie sectoren die in 2012 minder vestigingen hebben dan in In is vooral groei zichtbaar in de non-profit sectoren onderwijs en zorg. Tabel 2.1 Aantal vestigingen in Nederland naar sector (2012). Sector absoluut 2012 % groei % groei Landbouw & visserij ,4% -2,4% Industrie*) ,7% -0,5% Bouw ,5% 1,1% Handel ,6% -0,8% Transport ,4% 0,0% Horeca ,5% 0,0% Informatie & communicatie ,4% 2,9% Financiële instellingen ,9% -2,3% Zakelijke diensten ,0% 2,8% Overheid ,3% 0,7% Onderwijs ,2% 5,5% Zorg ,9% 5,2% Overige diensten ,0% 3,0% Totaal Nederland ,2% 1,5% *) Industrie is incl. nutsbedrijven. 9

10 Alleen in zorgsector stijging aantal banen Ook qua banen zijn de handel en zakelijke dienstverlening sectoren met een groot aandeel in de werkgelegenheid (respectievelijk 17,6 en 14,5 procent van het totaal). Er is nog 1 sector met meer dan 1 miljoen banen, namelijk de zorg. Deze sector is inmiddels goed voor 16,2 procent van de totale werkgelegenheid in Nederland. En in tegenstelling tot de andere twee sectoren is het aantal banen in de zorg in 2012 ook gegroeid. Het is overigens ook de enige sector die geen banenkrimp kent. De bouw en landbouw verliezen in 1 jaar meer dan 3 procent werkgelegenheid. Tabel 2.2 Aantal banen in Nederland naar sector (2012). Sector absoluut 2012 % groei % groei Landbouw & visserij ,4% -3,5% Industrie ,7% -1,4% Bouw ,1% -4,1% Handel ,1% -0,1% Transport ,3% -2,2% Horeca ,9% -0,1% Informatie & communicatie ,0% -0,6% Financiële instellingen ,1% -1,6% Zakelijke diensten ,5% -0,2% Overheid ,5% -1,9% Onderwijs ,7% -0,4% Zorg ,4% 1,1% Overige diensten ,3% -0,2% Totaal Nederland ,2% -0,7% Verschillende patronen zijn zichtbaar wanneer de jaarontwikkeling van het aantal vestigingen wordt afgezet tegen het aantal banen. Een aantal sectoren groeit nog sterk qua hoeveelheid vestigingen zonder dat hier groei van werkgelegenheid tegenover staat. De zorg vormt een uitzondering met groei van vestigingen en banen. Daarnaast zijn er twee sectoren de bouw en overheid met een stijging van het aantal vestigingen en een relatief sterke daling van het aantal banen. Financiële instellingen en landbouw onderscheiden zich door een dubbele afname (aantal vestigingen en aantal banen in de min). Figuur 2.5 Ontwikkeling aantal vestigingen en aantal banen in Nederland naar sector ( ). 10

11 3. Topsectoren De topsector met het grootste aantal banen is de sector Hightech systemen en materialen, met ruim een half miljoen banen. Twee topsectoren hebben in 2012 meer banen dan in 2011, namelijk de creatieve industrie (+0,3 procent) en de logistiek (+5,7 procent). In de meeste topsectoren is het aandeel vrouwen lager dan het totale aandeel vrouwen in de werkgelegenheid (44,4 procent). Enige sector met bovengemiddeld aandeel vrouwen is life sciences (56,1 procent). Landelijk is het aandeel grote banen 85,4 procent. Bij de meeste topsectoren is dit aandeel groter. De creatieve industrie en de tuinbouw liggen met respectievelijk 82,7 procent en 84,2 procent hier iets onder. Bij de creatieve industrie en tuinbouw (en in iets mindere mate ook de agrofood) is, in tegenstelling tot bij de andere topsectoren, het grootste deel van de banen te vinden in vestigingen met maximaal 10 banen. 3.1 Inleiding De komende jaren zal het economisch beleid zich meer gaan richten op de topsectoren. Het gaat hier om sectoren met een sterke internationale positie, waarbinnen bedrijven en kennisinstellingen de afgelopen jaren reeds veel kennis hebben opgebouwd en al samen werken aan innovaties. Het Kabinet heeft, onder de noemer topsectorenbeleid, de volgende topsectoren geïdentificeerd: agrofood tuinbouw en uitgangsmaterialen hightech systemen en materialen energie logistiek creatieve industrie water life sciences chemie. LISA heeft op basis van SBI2008 een afbakening gemaakt van elke topsector. Op basis van deze afbakening zijn analyses gemaakt van de werkgelegenheidsontwikkeling, de structuur en de spreiding van de werkgelegenheid naar regio s. Omdat voor 2009 landbouwcijfers niet op vestigingsniveau in het LISA bestand zijn opgenomen, zijn voor de topsectoren agrofood en tuinbouw cijfers vanaf 2009 beschikbaar. Om voor alle sectoren een uniform beeld te schetsen is er voor gekozen om voor alle topsectoren in te zoomen op de ontwikkeling in de periode Voor alle 9 topsectoren zijn zogenaamde innovatiecontracten opgesteld. Deze innovatiecontracten bevatten maatregelen, plannen en afspraken om de topsectoren de komende jaren te versterken. 11

12 3.2 Totaalbeeld topsectoren Logistiek/mainports heeft sterke banengroei in De topsector met het grootste aantal banen is de hightech systemen en materialen, gevolgd door agrofood. Gezamenlijk zijn deze twee sectoren goed voor ruim 10 procent van de werkgelegenheid in Nederland. Beide sectoren hebben ten opzichte van vorig jaar wel aan banen ingeleverd. Dit geldt niet voor de logistiek/mainports. Deze topsector laat een sterke banengroei zien. Tabel 3.1 Werkgelegenheidsontwikkeling topsectoren in Nederland naar sector ( ). Sector Abs Wg-aandeel % Agrofood ,4% ,6% Chemie ,3% ,5% Creatieve industrie ,4% 760 0,3% Energie ,9% ,7% Hightech systemen en materialen ,4% ,2% Life sciences ,7% 60 0,0% Logistiek/Mainports ,9% ,7% Tuinbouw ,0% ,7% Water ,4% ,5% Werkgelegenheidsaandelen van topsectoren variëren per provincie Wanneer op provincieniveau het aantal banen in de negen topsectoren wordt gerelateerd aan de totale werkgelegenheid is te zien dat Zeeland bij 5 van de 9 topsectoren van alle provincies het grootste werkgelegenheidsaandeel heeft. Agrofood heeft vergeleken met de andere provincies met name in Utrecht, Noord- en Zuid-Holland een klein aandeel in de totale werkgelegenheid. De creatieve industrie heeft in Noord-Holland een relatief grote bijdrage aan het totaal aantal banen in die provincie. De provincie Groningen heeft het hoogste werkgelegenheidsaandeel als het gaat om de life sciences. De overige topsectoren kennen in mindere mate een provincie die er qua aandeel in de totale werkgelegenheid bovenuit steekt. Tabel 3.2 Werkgelegenheidsaandeel topsectoren, per provincie (2012). Provincie Agrofood Chemie Creatieve industrie Energie Groningen 5,6% 1,0% 3,2% 1,2% 5,1% 4,9% 3,0% 0,8% 0,5% Friesland 8,9% 0,7% 2,4% 0,7% 6,0% 0,6% 3,1% 0,5% 0,7% Drenthe 7,5% 1,6% 2,4% 1,6% 5,6% 1,1% 1,8% 1,1% 0,2% Overijssel 7,4% 1,8% 2,1% 1,5% 7,8% 0,6% 2,6% 0,4% 0,3% Flevoland 7,9% 1,0% 2,5% 0,5% 5,7% 1,4% 2,9% 1,7% 0,3% Gelderland 6,5% 0,9% 3,3% 0,8% 6,3% 1,6% 3,4% 0,7% 0,3% Utrecht 3,7% 0,4% 3,7% 0,3% 7,1% 2,7% 2,9% 0,2% 0,1% Noord-Holland 3,5% 0,8% 6,4% 0,6% 4,4% 1,8% 5,1% 0,8% 0,3% Zuid-Holland 4,2% 1,3% 2,5% 1,2% 6,0% 1,8% 4,2% 1,3% 0,7% Zeeland 8,9% 3,1% 1,8% 1,6% 5,4% 0,3% 4,2% 2,8% 0,8% Noord-Brabant 6,1% 1,8% 2,8% 0,8% 8,5% 1,4% 4,1% 1,1% 0,3% Limburg 4,8% 2,4% 2,3% 0,8% 7,8% 2,0% 3,9% 1,7% 0,2% Nederland 5,4% 1,3% 3,4% 0,9% 6,4% 1,7% 3,9% 1,0% 0,4% Nota bene: provincie met grootste werkgelegenheidsaandeel per topsector onderstreept Op provincieniveau zijn enkele relatief grote veranderingen opgetreden in het aantal banen per topsectoren in In de logistiek/mainports is er in vier provincies een werkgelegenheidstoename van meer dan 10 procent. HTSM Life sciences Logistiek Tuinbouw Water 12

13 In Friesland, Flevoland en Utrecht is de groei zelfs meer dan 20 procent. In de topsector energie onderscheiden Flevoland en Zeeland zich van de overige provincies met een relatief forse afname van het aantal banen. Andere uitschieters zijn de groei van chemie in Flevoland (+12,2 procent), de krimp van hightech systemen en materialen in Zeeland (-10,7 procent) en het banenverlies van water in Utrecht (-13,1 procent). Tabel 3.3 Procentuele verandering werkgelegenheid topsectoren, per provincie ( ). Provincie Agrofood Chemie Creatieve industrie Energie Groningen -0,5% -1,7% -1,6% 0,9% -1,1% 2,1% 7,7% -2,8% 0,3% Friesland -0,3% -2,7% 1,1% -5,7% -2,2% 5,8% 26,3% -3,6% -2,3% Drenthe -1,1% 2,4% -0,1% -0,3% -0,5% 0,0% -3,8% -6,2% 4,2% Overijssel -4,4% -1,0% 0,2% 0,3% -0,9% 6,9% -2,4% -8,3% 3,1% Flevoland 3,2% 12,2% -1,9% -14,4% -2,7% 4,3% 22,5% -8,0% -3,2% Gelderland -1,4% -0,2% 2,3% 0,3% 0,1% 0,1% -4,8% 1,1% 0,0% Utrecht -0,7% -1,8% 0,9% -2,7% -2,3% 0,7% 24,7% -4,7% -13,1% Noord-Holland -1,4% 1,7% 1,0% 0,0% 1,0% -1,9% 5,1% -0,8% 3,6% Zuid-Holland -0,2% -0,1% -3,3% 4,5% -2,5% 1,7% 3,5% -2,0% -2,0% Zeeland -1,9% -0,7% 0,3% -14,5% -10,7% 7,5% 4,2% -0,3% 0,4% Noord-Brabant -2,6% -4,3% 1,0% -4,8% -1,3% -4,6% 13,8% -4,7% 1,3% Limburg -4,1% -5,0% 0,6% -1,8% 1,0% 1,3% -2,2% -2,8% 0,2% Nederland -1,6% -1,5% 0,3% -0,7% -1,2% 0,0% 5,7% -2,7% -0,5% Nota bene: toe- en afname van minimaal 10% zijn onderstreept HTSM Life sciences Logistiek Tuinbouw Water 13

14 3.3 Agrofood Figuur 3.2 Jaarlijkse procentuele ontwikkeling vestigingen en banen, agrofood ( ). De voedselindustrie ontwikkelt voedsel of drank met extra gezonde voedingswaarden, zoals vitaminen en mineralen. Daarnaast bedenken bedrijven oplossingen voor voedselschaarste. De groeiende vraag naar gezond en duurzaam voedsel biedt kansen voor Nederlandse bedrijven. De Nederlandse agrofoodsector blinkt uit in innovaties en productiviteit (Bron: Rijksoverheid). Tot de sector worden o.a. de landbouw, voedingsmiddelenindustrie, groot- en detailhandel in voeding- en levensmiddelen, maar ook biotechnologische en agrarische research gerekend. De werkgelegenheid in de agrofood neemt in de periode jaarlijks af. Vergeleken met 2009 is het aantal banen in ,6 procent lager. Het aantal vestigingen is in dezelfde periode met 3,5 procent teruggelopen. Figuur 3.1 Ontwikkeling aantal vestigingen en banen in Nederland, agrofood ( ). De werkgelegenheid in de agrofood is met name te vinden in vestigingen met maximaal 10 banen (41,6 procent) en minimaal 50 banen (40,1 procent). Het aandeel vrouwen ligt met 29,3 procent onder het aandeel vrouwen in de totale Nederlandse werkgelegenheid (44,4 procent). Figuur 3.3 Tabel 3.4 Werkgelegenheidsaandeel agrofood (2012). Kenmerken agrofood (2012). Kenmerk Grootte vestigingen Wg-aandeel - Minder dan 10 banen 41,6% banen 18,3% - Meer dan 50 banen 40,1% Aandeel vrouwen 29,3% Aandeel grote banen 89,2% 14

15 3.4 Tuinbouw Figuur 3.5 Jaarlijkse procentuele ontwikkeling vestigingen en banen, tuinbouw ( ). De sector tuinbouw en uitgangsmaterialen loopt voorop in de ontwikkeling van gewassen die minder gevoelig zijn voor de weersomstandigheden, of minder gewasbeschermingsmiddelen nodig hebben. De ambitie is om in 2020 wereldmarktleider te zijn op het gebied van duurzame oplossingen voor maatschappelijke problemen (Bron: Rijksoverheid). Tot de topsector tuinbouw behoren onder andere de teelt en verwerking van bloemen & planten en groenten & fruit als ook behandeling van zaden. In is het aantal banen in de tuinbouw jaarlijks gedaald, waarbij er met name in sprake was van een forse krimp. Ook het aantal vestigingen daalt. De topsector heeft (vooralsnog) met 1 procent een bescheiden aandeel in de Nederlandse werkgelegenheid. Figuur 3.4 Ontwikkeling aantal vestigingen en banen in Nederland, tuinbouw ( ). Ruim de helft van de werkgelegenheid in de tuinbouw is te vinden in vestigingen met maximaal 10 banen. Hierin onderscheidt de sector zich samen met agrofood en creatieve industrie van andere topsectoren. Het aandeel grote banen ligt met 84,2 procent onder het aandeel grote banen in de totale Nederlandse werkgelegenheid (85,4 procent). Figuur 3.6 Tabel 3.5 Werkgelegenheidsaandeel tuinbouw (2012). Kenmerken tuinbouw (2012). Kenmerk Grootte vestigingen Wg-aandeel - Minder dan 10 banen 57,2% banen 24,8% - Meer dan 50 banen 18,0% Aandeel vrouwen 34,8% Aandeel grote banen 84,2% 15

16 3.5 Hightech systemen en materialen Figuur 3.8 Jaarlijkse procentuele ontwikkeling vestigingen en banen, HTSM ( ). Innovatie is noodzakelijk voor bedrijven die willen doorgroeien. De ontwikkeling van nieuwe technologieën is vaak duur en vraagt om specialistische kennis. Vaak is het niet zeker of de technologie wel succesvol wordt, dit vraagt om een goede strategie. Nederland heeft met zowel grote als kleinere bedrijven een sterke positie in specifieke (niche) markten van de high-techsector, zoals lithografie en medische apparaten (Bron: Rijksoverheid). Naast maakindustrie ( vervaardiging van ) wordt ook speur- en ontwikkelingswerk (S&O of R&D) tot deze topsector gerekend. Het aantal banen in de sector hightech systemen en materialen schommelt de laatste vier jaar. Na een banengroei in 2011 is er in 2012 een afname van de werkgelegenheid met 1,2 procent. Ten aanzien van het aantal vestigingen geldt dat er sprake is van een omslag van groei naar krimp. Ook het aantal vestigingen is in 2012 namelijk (licht) kleiner geworden. Figuur 3.7 Ontwikkeling aantal vestigingen en banen in Nederland, HTSM ( ). Met ruim een half miljoen banen is het aandeel in de Nederlandse werkgelegenheid 6,4 procent. De werkgelegenheid is vergeleken met de meeste andere topsectoren redelijk verspreid over zowel grote als kleine(re) vestigingen. Verder werken relatief weinig vrouwen in deze topsector (16,2 procent versus 44,4 procent in totale Nederlandse werkgelegenheid). Figuur 3.9 Tabel 3.6 Werkgelegenheidsaandeel HTSM (2012). Kenmerken HTSM (2012). Kenmerk Grootte vestigingen Wg-aandeel - Minder dan 10 banen 19,6% banen 24,1% - Meer dan 50 banen 56,4% Aandeel vrouwen 16,2% Aandeel grote banen 96,2% 16

17 3.6 Energie Figuur 3.11 Jaarlijkse procentuele ontwikkeling vestigingen en banen, Energie ( ). Een goede en betrouwbare energievoorziening is belangrijk voor de Nederlandse samenleving. De energievoorziening moet zo betrouwbaar, betaalbaar en duurzaam mogelijk zijn. De groeiende vraag naar (duurzame) energie biedt allerlei kansen voor de energiesector. Bijvoorbeeld op het gebied van opwekking, transport en handel van energie. Nederland heeft een goede uitgangspositie om hiervan te profiteren (Bron: Rijksoverheid). De topsector energie omvat winning van olie en gas, productie & distributie van elektriciteit en vervaardiging van gerelateerde producten. In de topsector energie zijn in Nederland banen. Na de topsector water is dit qua aantal banen de kleinste sector. Ook het aantal vestigingen is, vergeleken met de andere topsectoren beperkt, met vestigingen. Nadat in 2011 het aantal banen al afnam, is er in 2012 sprake van een daling van het aantal banen en het aantal vestigingen. Figuur 3.10 Ontwikkeling aantal vestigingen en banen in Nederland, Energie ( ). Het werkgelegenheidsaandeel van de topsector energie is met 0,9 procent bescheiden. Ruim driekwart van de overwegend grote - banen in deze sector behoort tot vestigingen met minimaal 50 banen. Figuur 3.12 Tabel 3.7 Werkgelegenheidsaandeel Energie (2012). Kenmerken Energie (2012). Kenmerk Grootte vestigingen Wg-aandeel - Minder dan 10 banen 7,1% banen 14,7% - Meer dan 50 banen 78,2% Aandeel vrouwen 20,0% Aandeel grote banen 98,3% 17

18 3.7 Logistiek/mainports Figuur 3.14 Jaarlijkse procentuele ontwikkeling vestigingen en banen, Logistiek ( ). Wereldwijd groeit het transport van goederen sterk. Bovendien stellen klanten hoge eisen aan de kwaliteit van het transport. Het vervoer moet bijvoorbeeld zo duurzaam en snel mogelijk zijn. De logistieke sector wil op deze ontwikkeling inspringen om zo uit te groeien naar een internationale toppositie (Bron: Rijksoverheid). Naast goederenvervoer over weg, water en door de lucht behoren ook dienstverlening voor vervoer en laden & lossen tot deze topsector. De topsector logistiek omvat in totaal banen. Daar waar het aantal vestigingen ongeveer gelijk is gebleven, is het aantal banen in 2012 wel sterk gestegen ten opzichte van Er zijn vergeleken met vorig jaar banen bij gekomen (+5,7 procent). Figuur 3.13 Ontwikkeling aantal vestigingen en banen in Nederland, Logistiek ( ). Door de werkgelegenheidsgroei is het aandeel van deze sector in de Nederlandse werkgelegenheid gestegen van 3,6 procent in 2011 naar 3,9 procent in In de sector wordt 1 op de 5 banen ingevuld door een vrouw. Figuur 3.15 Tabel 3.8 Werkgelegenheidsaandeel Logistiek (2012). Kenmerken Logistiek (2012). Kenmerk Grootte vestigingen Wg-aandeel - Minder dan 10 banen 15,3% banen 22,9% - Meer dan 50 banen 61,8% Aandeel vrouwen 21,3% Aandeel grote banen 90,1% 18

19 3.8 Creatieve industrie Figuur 3.17 Jaarlijkse procentuele ontwikkeling vestigingen en banen, Creatieve industrie ( 09-12). De creatieve sectoren (zoals design, media en entertainment, mode, gaming en architectuur) zorgen ervoor dat steden aantrekkelijk worden voor toeristen, bedrijven en bewoners. Ook in het buitenland is Nederland beroemd om haar creatieve sector, bijvoorbeeld door Dutch Design, gebouwen van architecten en musici (Bron: Rijksoverheid). Media-gerelateerde bedrijvigheid, reclame- en ontwerpbureaus, kunst & cultuur en musea zijn voorbeelden van bedrijfsklassen in de creatieve industrie. In 2012 zijn er zo n kwart miljoen banen in de topsector creatieve industrie. Dit is licht meer dan in Voor de creatieve industrie geldt dat in het aantal banen en het aantal vestigingen jaarlijks nog (bescheiden) toeneemt, al wordt de groei wel steeds kleiner. Figuur 3.16 Ontwikkeling aantal vestigingen en banen in Nederland, Creatieve industrie ( ). In totaal is de creatieve industrie in 2012 goed voor 3,4 procent van de werkgelegenheid in Nederland. Qua structuur kent de creatieve industrie vergeleken met andere topsectoren veel banen bij vestigingen met maximaal 10 banen. Daarnaast is het aandeel vrouwen dat werkzaam is in deze sectoren hoger dan in de meeste andere topsectoren. Figuur 3.18 Tabel 3.9 Werkgelegenheidsaandeel Creat. industrie (2012). Kenmerken Creat. industrie (2012). Kenmerk Grootte vestigingen Wg-aandeel - Minder dan 10 banen 61,8% banen 18,9% - Meer dan 50 banen 19,3% Aandeel vrouwen 41,0% Aandeel grote banen 82,7% 19

20 3.9 Water Figuur 3.20 Jaarlijkse procentuele ontwikkeling vestigingen en banen, Water ( ). De watersector richt zich op bescherming van de Nederlandse kust, maar ook op waterbesparende systemen en technologieën voor waterhergebruik. Er zal steeds minder zoetwater beschikbaar zijn voor consumenten. Nederland wil hierop inspelen, bijvoorbeeld door duurzame oplossingen te vinden voor overstromingen of een tekort aan zoetwater. Water is een markt waarin veel verandert, maar waar ook veel winst is te behalen (Bron: Rijksoverheid). Naast de bouw van vaartuigen en natte waterbouw (o.a. baggerwerkzaamheden) valt de winning, distributie en zuivering van water onder de topsector water. De topsector water is qua vestigingen en werkgelegenheid de kleinste van de 9 topsectoren. In totaal bevat de sector banen, verdeeld over vestigingen. Vergeleken met 2011 is de omvang van de sector afgenomen. Met name het aantal vestigingen is relatief sterk gekrompen (-5,0 procent). Figuur 3.19 Ontwikkeling aantal vestigingen en banen in Nederland, Water ( ). De topsector water heeft, net als in 2011, een werkgelegenheidsaandeel van 0,4 procent. Binnen de sector zijn voornamelijk grote banen te vinden (97,5 procent). Alleen in de chemie en energie is het aandeel grote banen nog groter. Het aandeel vrouwen is met 15,9 procent het laagst van alle topsectoren. Figuur 3.21 Tabel 3.10 Werkgelegenheidsaandeel Water (2012). Kenmerken Water (2012). Kenmerk Grootte vestigingen Wg-aandeel - Minder dan 10 banen 12,8% banen 19,9% - Meer dan 50 banen 67,3% Aandeel vrouwen 15,9% Aandeel grote banen 97,5% 20

21 3.10 Life sciences Figuur 3.23 Jaarlijkse procentuele ontwikkeling vestigingen en banen, Life sciences ( ). De markt voor life sciences groeit door de vergrijzing, de toename van sommige ziekten en medische innovaties. Deze innovaties zijn te danken aan doorbraken in genomicsonderzoek, stamcelonderzoek en ander biologisch onderzoek. Nederland hoort op onderzoekgebied bij de internationale top, dus er is winst te behalen als bedrijven er in slagen om deze kennis vaker om te zetten in nieuwe medicijnen of technologieën (Bron: Rijksoverheid). Onder deze topsector vallen de ontwikkeling en vervaardiging van medicijnen en medische apparatuur, biotechnologisch onderzoek en aan gezondheid- & voeding-gerelateerd speur- & ontwikkelingswerk. De topsector life sciences telt in banen, verdeeld over vestigingen. Daarmee komt het gemiddeld aantal banen uit op 26,1 per vestiging. Alleen de chemie heeft een groter aantal banen per vestiging. Na de groei in 2010 is in 2011 en 2012 het aantal banen ongeveer gelijk gebleven. Figuur 3.22 Ontwikkeling aantal vestigingen en banen in Nederland, Life sciences ( ). In aansluiting op het relatief grote aantal banen per vestiging is het overgrote deel van de werkgelegenheid ook te vinden in vestigingen met minimaal 50 banen. Ruim de helft van het aantal banen wordt ingenomen door vrouwen. Hierin onderscheidt de topsector zich van de 8 andere sectoren, aangezien in alle andere sectoren het aandeel vrouwen onder het landelijk gemiddelde ligt. Figuur 3.24 Tabel 3.11 Werkgelegenheidsaandeel Life sciences (2012). Kenmerken Life sciences (2012). Kenmerk Grootte vestigingen Wg-aandeel - Minder dan 10 banen 7,7% banen 12,0% - Meer dan 50 banen 80,3% Aandeel vrouwen 56,2% Aandeel grote banen 93,7% 21

22 3.11 Chemie Figuur 3.26 Jaarlijkse procentuele ontwikkeling vestigingen en banen, Chemie ( ). De chemische industrie maakt en bewerkt producten door de chemische samenstelling van bestaande stoffen te veranderen. In de categorieën basischemie, voedingsingrediënten, coatings en high performance materialen hoort Nederland tot de top. Ook de chemische industrie heeft te maken met het probleem dat grondstoffen opraken of niet eenvoudig beschikbaar zijn, maar dit zorgt ook voor mogelijkheden (Bron: Rijksoverheid). Voorbeelden van wat gerekend wordt tot deze sector zijn aardolieverwerking, vervaardiging van chemicaliën en chemische producten, en de rubber- en kunststofindustrie. De werkgelegenheid in de chemie is gedaald van banen in 2009 naar banen in 2012 (-4,9 procent). De laatste twee jaar is ook het aantal vestigingen afgenomen. De sector is grootschalig van opzet, met gemiddeld 41 banen per vestiging. Geen andere topsector komt hierbij in de buurt. Figuur 3.25 Ontwikkeling aantal vestigingen en banen in Nederland, Chemie ( ). In aansluiting op het relatief grote aantal banen per vestiging is het overgrote deel van de werkgelegenheid ook te vinden in vestigingen met minimaal 50 banen. Voor bijna alle banen geldt dat het om grote banen gaat. Samen met de topsector energie heeft de chemie het grootste aandeel grote banen. Figuur 3.27 Tabel 3.12 Werkgelegenheidsaandeel Chemie (2012). Kenmerken Chemie (2012). Kenmerk Grootte vestigingen Wg-aandeel - Minder dan 10 banen 4,3% banen 14,8% - Meer dan 50 banen 80,9% Aandeel vrouwen 21,4% Aandeel grote banen 98,6% 22

23 Jaarlijkse PAR-enquête rijke bron voor Economic Board Utrecht De Economic Board Utrecht is in 2012 opgericht om de regionale economie in Utrecht te stimuleren door overheden, ondernemers, onderwijs- en onderzoeksinstellingen en maatschappelijke organisaties meer met elkaar te laten samenwerken. We gaan daarmee in Utrecht net een stapje verder dan de triple helix en maken daar een quadruple helix van: de rol van groepen in de samenleving, onder wie consumenten, is door social media maar ook door technologie veel groter geworden. Waarom heeft Utrecht een Economic Board nodig? Het is Utrecht economisch de afgelopen twintig jaar economisch zeer voor de wind gegaan, en onze basis is nog steeds solide: een jonge, hoogopgeleide beroepsbevolking, een grote concentratie van kennisinstellingen, centraal gelegen met een prettig woon- en leefklimaat, een gediversifieerde economie. Toch merken we nu ook in Utrecht de effecten van de aanhoudende laagconjunctuur, met name in de zakelijke en financiële dienstverlening en de non-profitsector. Ook signaleren we dat er relatief weinig relaties zijn tussen bedrijven, kennisinstellingen en overige organisaties in de regio. Daardoor wordt niet al het economisch groeipotentieel benut. PAR vormde basis voor strategie Dat betekent dat de Economic Board Utrecht in haar ondersteuning een stapje verder gaat dan bestaande partijen die zorg dragen voor essentiële randvoorwaarden zoals bereikbaarheid, voldoende vastgoed van voldoende kwaliteit, goed opgeleid personeel en kwaliteit van ondernemerschap. De Board kijkt bijvoorbeeld nadrukkelijk naar de groeimarkten van de toekomst en probeert daar allianties op te formeren waar die nog ontbreken. Dat vraagt om ondersteuning van de Board met trendanalyses maar met actuele data over regionaal-economische kernindicatoren. Het Provinciaal Arbeidsplaatsenregister (PAR) is daarbij een van de belangrijkste, zo niet de belangrijkste bron met betrouwbare regionaal-economische data over banen en vestigingen naar sector, locatie, grootteklasse etc. De consistente meting sinds 1996 maakt het mogelijk om groei en krimp van sectoren te monitoren. Het PAR vormde in 2012 de basis onder de eerste editie van de Economische Verkenningen Utrecht, waarin bewust de gehele Utrechtse economie in beeld werd gebracht en gebenchmarked met andere Nederlandse regio s ( R10397-Economische-Verkenningen-Regio-Utrecht_3.pdf). Daaruit kwamen bijvoorbeeld onze specialisaties naar voren in zakelijke diensten en ICT. Dit inzicht heeft er mede toe geleid dat de dienstverlenende sectoren nu een belangrijke rol spelen in de strategische agenda van de Economic Board. Ook is mede op basis van deze verkenningen de zorgsector aangemerkt als thema, in relatie tot de grote maatschappelijke uitdagingen zoals vergrijzing en betaalbare en toegankelijke zorg. PAR en LISA vormden met hun microdata ook de basis onder verdiepend sectoronderzoek zoals de Gamesmonitor ( Themavragen over regionale economie Wat de jaarlijkse PAR-enquête in Utrecht bovendien extra bruikbaar maakt, is de inspanning van de provincie Utrecht om themavragen toe te voegen. Via deze enquête worden ieder jaar meer dan bedrijven benaderd; met een respons van beschikt Utrecht daarmee over een zeer rijk bestand met microdata. De afgelopen jaren hebben vragen meegelopen over bijvoorbeeld samenwerking tussen bedrijven en instellingen, duurzaamheid, innovatie en arbeidsmarkt. Daarmee wordt de PAR-enquête een goede aanvulling op bijvoorbeeld de CIS-enquêtes (CBS) en MKB-panels (EIM), die niet altijd te regionaliseren zijn. We zouden het toejuichen als meer regio s deze mogelijkheid openen en daarbij tegelijk relevante vragen voor de regionale economie op elkaar afstemmen. Daardoor worden Nederlandse regio s onderling met elkaar vergelijkbaar. Bovendien zorgen de bundeling en afstemming ervoor dat de enquêtedruk onder bedrijven wat afneemt. Monique Roso onderzoekscoördinator Economic Board Utrecht monique.roso@economicboardutrecht.nl 23

24 4. Werkgelegenheidsprofiel provincies 4.1 Inleiding In dit hoofdstuk komt het werkgelegenheidsprofiel van alle provincies aan bod. Daarbij wordt de werkgelegenheidsontwikkeling en het aantal banen naar sector getoond. De provincies worden vergeleken met Nederland. Noord- en Zuid-Holland hebben het grootste aandeel in de Nederlandse werkgelegenheid. Samen herbergen deze twee provincies bijna 3 miljoen banen. Was jarenlang Flevoland de provincie met het minste aantal banen, sinds 2009 is dit Zeeland. En het verschil tussen beide provincies is op basis van de werkgelegenheidsontwikkeling ook groter geworden, aangezien Flevoland een bescheiden toename van het aantal banen heeft en Zeeland een werkgelegenheidsverlies heeft. <kaartje> 4.2 Totaalbeeld provincies De onderstaand tabel geeft de kerncijfers voor 2012 per provincie weer. Tabel 4.1 Werkgelegenheidsontwikkeling per provincies ( ). Provincie Abs Wg-aandeel % Groningen ,5% 530 0,2% Friesland ,6% ,3% Drenthe ,6% ,3% Overijssel ,7% ,6% Flevoland ,2% 330 0,2% Gelderland ,2% ,1% Utrecht ,4% ,5% Noord-Holland ,8% ,3% Zuid-Holland ,1% ,4% Zeeland ,1% ,3% Noord-Brabant ,3% ,3% Limburg ,5% ,3% Nederland ,0% ,7% 24

25 Zuid-Holland levert het meest in De meeste Nederlandse provincies hebben in 2012 minder banen dan in Alleen Groningen, Flevoland en Gelderland hebben een werkgelegenheidsgroei. Waren het in 2011 met uitzondering van Groningen - vooral de noordelijke provincies die een mindere werkgelegenheidsontwikkeling kenden, in 2012 is de teruggang in het aantal banen juist in de zuidelijke provincies Zeeland, Limburg, Noord-Brabant en Zuid-Holland sterker dan het landelijk gemiddelde. Noord-Brabant heeft in en Zuid-Holland banen minder. Figuur 4.1 Procentuele werkgelegenheidsontwikkeling, per provincie ( ). Flevoland procentueel meeste banen erbij tussen 2000 en 2012 Uitgaande van de periode dan onderscheidt Flevoland zich duidelijk van de overige Nederlandse provincies met een groeipercentage die richting de 50 procent gaat. Ook hier is de werkgelegenheidsontwikkeling van de zuidelijke provincies onder het landelijk gemiddelde gelegen. Enige provincie met in 2012 een kleiner aantal banen dan in 2000 is Zeeland. In absoluut opzicht hebben Noord-Holland ( banen erbij) en Gelderland ( banen) de sterkste werkgelegenheidstoename. Figuur 4.2 Procentuele werkgelegenheidsontwikkeling, per provincie ( ). 25

26 Weinig onderscheid in banenverdeling naar geslacht De banenverdeling man-vrouw verschilt weinig tussen de provincies. Noord- Holland heeft het hoogste aandeel mannen in de werkgelegenheid (56,5 procent) en Drenthe het laagste aandeel (52,8 procent). Er zit dus maar 3,7 procentpunt verschil tussen. Figuur 4.3 Procentuele verdeling banen naar geslacht, per provincie (2012). Zuid-Holland grootste aandeel grote banen Bij verdeling grote en kleine banen is meer variatie tussen de provincies zichtbaar. Friesland en Zeeland hebben het laagste aandeel grote banen, terwijl Zuid-Holland zich onderscheidt met meer dan 90 procent grote banen. De drie Randstad-provincies vormen de top 3 qua aandeel grote banen. Figuur 4.4 Procentuele verdeling grote en kleine banen, per provincie (2012). 26

27 4.3 Groningen Groningse werkgelegenheid groeit nog licht De werkgelegenheid in de provincie Groningen heeft zich ontwikkeld van banen in 2011 naar banen in Groningen is een van de weinige provincies met een werkgelegenheidswinst. Zoals de onderstaande figuur duidelijk weergeeft, is de Groningse werkgelegenheidsontwikkeling sinds 2008 beter dan landelijk gemiddeld. De jaarlijkse procentuele verandering in het aantal banen ligt vanaf dan elk jaar boven het landelijk niveau. Figuur 4.5 Jaarlijkse procentuele verandering aantal banen, Groningen en Nederland ( ). In de periode zijn er banen bijgekomen in de provincie Groningen, wat een procentuele groei van 11,0 procent is. Dit is iets meer dan het landelijk groeipercentage van 10,2 procent. Vooral handel & horeca dragen bij aan groei Vergeleken met de landelijke sectorverdeling van de werkgelegenheid heeft Groningen relatief veel banen in onderwijs en zorg. Sectoren die een kleiner werkgelegenheidsaandeel hebben, zijn onder meer vervoer en opslag, zakelijke dienstverlening en de (detail- en groot-)handel. De laatste sector is wel samen met de horeca de sterkst gegroeide sector in Tabel 4.2 Werkgelegenheid per sector provincie Groningen ( ). Sector Abs Wg-aandeel % Groningen Groningen Nederland Groningen Nederland Landbouw & visserij ,5% 2,7% -0,9% -3,5% Industrie*) ,4% 10,9% -0,4% -1,4% Bouw ,2% 5,9% -0,1% -4,1% Handel ,8% 17,6% 2,7% -0,1% Transport ,0% 5,1% -2,9% -2,2% Horeca ,0% 4,4% 3,1% -0,1% Informatie & communicatie ,0% 3,2% -4,8% -0,6% Financiële instellingen ,3% 2,9% -1,1% -1,6% Zakelijke diensten ,2% 14,5% 0,9% -0,2% Overheid ,3% 5,4% 0,7% -1,9% Onderwijs ,3% 6,7% -1,1% -0,4% Zorg ,4% 16,2% -0,2% 1,1% Overige diensten ,6% 4,4% 0,5% -0,2% Totaal ,0% 100,0% 0,2% -0,7% *) Industrie is incl. nutsbedrijven 27

28 4.4 Friesland Voor 3 e achtereenvolgende jaar krimp aantal banen in Friesland In de provincie Friesland zijn er in banen. Sinds 2009, toen de Friese werkgelegenheid banen bedroeg, neemt het aantal banen af. Echter, anders dan in 2010 en 2011 is de werkgelegenheidsontwikkeling in 2012 minder negatief dan in Nederland totaal (-0,2 procent in Friesland versus -0,7 procent in Nederland). Figuur 4.6 Jaarlijkse procentuele verandering aantal banen, Friesland en Nederland ( ). In de periode zijn er banen bijgekomen in de provincie Friesland. De procentuele werkgelegenheidsgroei in Friesland tussen 2000 en 2012 (13,5 procent) ligt boven het landelijk groeipercentage (10,2 procent). Zorgt groeit, bouw krimpt Vergeleken met de landelijke sectorverdeling heeft Friesland relatief veel banen in de landbouw, industrie en zorg. Sectoren die minder vertegenwoordigd zijn, zijn informatie & communicatie en zakelijke diensten. Vergeleken met 2011 hebben veel sectoren te maken met een banenverlies, waarbij de bouw de sterkste afname heeft. Hier staat een sterke banengroei in de zorg tegenover. Tabel 4.3 Werkgelegenheid per sector provincie Friesland ( ). Sector Abs Wg-aandeel % Friesland Friesland Nederland Friesland Nederland Landbouw & visserij ,6% 2,7% -2,2% -3,5% Industrie*) ,4% 10,9% -1,3% -1,4% Bouw ,6% 5,9% -5,6% -4,1% Handel ,6% 17,6% 0,0% -0,1% Transport ,3% 5,1% -0,8% -2,2% Horeca ,2% 4,4% -0,1% -0,1% Informatie & communicatie ,5% 3,2% -1,9% -0,6% Financiële instellingen ,3% 2,9% -2,3% -1,6% Zakelijke diensten ,3% 14,5% 0,7% -0,2% Overheid ,7% 5,4% -1,7% -1,9% Onderwijs ,2% 6,7% -2,7% -0,4% Zorg ,1% 16,2% 4,2% 1,1% Overige diensten ,1% 4,4% 0,3% -0,2% Totaal ,0% 100,0% -0,3% -0,7% *) Industrie is incl. nutsbedrijven 28

29 4.5 Drenthe Werkgelegenheidsdaling in Drenthe minder groot dan vorig jaar Net als in Friesland ligt ook in Drenthe de werkgelegenheidsontwikkeling de laatste drie jaar onder de nullijn. Daar waar in 2011 het verschil met de landelijke werkgelegenheidsontwikkeling relatief groot was, is dat in 2012 minder het geval. De afname is juist minder sterk dan gemiddeld in Nederland (-0,3 procent versus -0,7 procent). Overigens geldt dat in de periode de jaarlijkse procentuele verandering in het aantal banen in Drenthe weinig verschilt met Nederland, met als enige uitzonderingen 2007 en Figuur 4.7 Jaarlijkse procentuele verandering aantal banen, Drenthe en Nederland ( ). In de periode zijn er banen bijgekomen in de provincie Drenthe (+9,6 procent). Dit is lager dan de landelijk groei (+10,2 procent). Minder profit en meer non-profit banen Naast de zorg hebben ook de landbouw en industrie in Drenthe vergeleken met Nederland een relatief groot aandeel in de provinciale werkgelegenheid. Met name de zakelijke dienstverlening is in Drenthe procentueel minder groot. Voor wat betreft de ontwikkeling van het aantal banen in het afgelopen jaar geldt dat veel sectoren in Drenthe te kampen hebben met een dalende werkgelegenheid. Uitzonderingen vormen de non-profit sectoren overheid, onderwijs en zorg. Tabel 4.4 Werkgelegenheid per sector provincie Drenthe ( ). Sector Abs Wg-aandeel % Drenthe Drenthe Nederland Drenthe Nederland Landbouw & visserij ,8% 2,7% -2,9% -3,5% Industrie*) ,8% 10,9% -0,7% -1,4% Bouw ,6% 5,9% -6,5% -4,1% Handel ,3% 17,6% -0,6% -0,1% Transport ,2% 5,1% -2,5% -2,2% Horeca ,5% 4,4% -0,1% -0,1% Informatie & communicatie ,6% 3,2% -0,5% -0,6% Financiële instellingen ,0% 2,9% -4,5% -1,6% Zakelijke diensten ,0% 14,5% -1,8% -0,2% Overheid ,8% 5,4% 1,4% -1,9% Onderwijs ,8% 6,7% 1,2% -0,4% Zorg ,6% 16,2% 4,0% 1,1% Overige diensten ,0% 4,4% -1,7% -0,2% Totaal ,0% 100,0% -0,3% -0,7% *) Industrie is incl. nutsbedrijven 29

30 4.6 Overijssel Na groei in 2011 in 2012 weer daling aantal banen in Overijssel Het aantal banen in Overijssel bedraagt in Dit is 0,6 procent lager dan in De werkgelegenheidsterugloop is daarmee verhoudingsgewijs ongeveer even sterk als in Nederland totaal. Vorig jaar onderscheidde Overijssel zich nog met een bovengemiddelde werkgelegenheidsgroei. Zoals onderstaande figuur laat zien, zijn in de pieken (groei aantal banen) hoger en de dalen (krimp van het aantal banen) dieper vergeleken met het landelijk beeld. Figuur 4.8 Jaarlijkse procentuele verandering aantal banen, Overijssel en Nederland ( ). In de periode zijn er banen bijgekomen in de provincie Overijssel. De werkgelegenheid is iets harder gegroeid in Overijssel (+11,7 procent) dan in Nederland (+10,2 procent). Sterke daling aantal banen in de landbouw Sectoren die in Overijssel relatief sterk vertegenwoordigd zijn, zijn de landbouw, industrie en bouw. Het werkgelegenheidsaandeel van de zakelijke dienstverlening is in Overijssel wel kleiner dan landelijk. De werkgelegenheidsontwikkeling is divers. Zo doet de sector informatie & communicatie het relatief goed, terwijl de landbouw fors aan banen heeft verloren. Tabel 4.5 Werkgelegenheid per sector provincie Overijssel ( ). Sector Abs Wg-aandeel % Overijssel Overijssel Nederland Overijssel Nederland Landbouw & visserij ,1% 2,7% -9,4% -3,5% Industrie*) ,4% 10,9% -1,8% -1,4% Bouw ,3% 5,9% -4,3% -4,1% Handel ,8% 17,6% 0,5% -0,1% Transport ,3% 5,1% -4,7% -2,2% Horeca ,3% 4,4% 2,5% -0,1% Informatie & communicatie ,8% 3,2% 3,2% -0,6% Financiële instellingen ,6% 2,9% -3,3% -1,6% Zakelijke diensten ,7% 14,5% 1,5% -0,2% Overheid ,8% 5,4% 0,0% -1,9% Onderwijs ,1% 6,7% -0,3% -0,4% Zorg ,3% 16,2% 1,2% 1,1% Overige diensten ,4% 4,4% 1,8% -0,2% Totaal ,0% 100,0% -0,6% -0,7% *) Industrie is incl. nutsbedrijven 30

31 4.7 Flevoland Werkgelegenheidsontwikkeling Flevoland nog altijd bovengemiddeld Daar waar er landelijk sprake is van een daling van het aantal banen, laat de werkgelegenheidsontwikkeling in Flevoland nog steeds een (kleine) plus zien. De provinciale werkgelegenheid is gestegen van in 2011 tot in 2012, een groei van 330 banen. Wel geldt dat in de periode de banengroei in Flevoland nog niet eerder zo beperkt was. Figuur 4.9 Jaarlijkse procentuele verandering aantal banen, Flevoland en Nederland ( ). In de periode zijn er banen bijgekomen in de provincie Flevoland. De provincie heeft met afstand de sterkste procentuele groei van de werkgelegenheid (Flevoland +44,7 procent; Nederland +10,2 procent). Grote sectoren handel en zorg groeien, minder werk in zakelijke dienstverlening Vergeleken met de landelijke sectorstructuur heeft Flevoland relatief veel banen in de handel, zakelijke dienstverlening en landbouw. Sectoren die ondervertegenwoordigd zijn, zijn de zorg, transport en bouw. Er zijn een aantal sectoren in Flevoland die anders dan het landelijk beeld een stijging van de werkgelegenheid hebben in (handel, horeca en overige diensten). Tabel 4.6 Werkgelegenheid per sector provincie Flevoland ( ). Sector Abs Wg-aandeel % Flevoland Flevoland Nederland Flevoland Nederland Landbouw & visserij ,1% 2,7% -3,7% -3,5% Industrie*) ,0% 10,9% 1,0% -1,4% Bouw ,5% 5,9% -5,4% -4,1% Handel ,3% 17,6% 2,8% -0,1% Transport ,9% 5,1% -2,9% -2,2% Horeca ,7% 4,4% 5,8% -0,1% Informatie & communicatie ,1% 3,2% 2,6% -0,6% Financiële instellingen ,4% 2,9% -0,3% -1,6% Zakelijke diensten ,7% 14,5% -4,0% -0,2% Overheid ,1% 5,4% -1,8% -1,9% Onderwijs ,1% 6,7% -2,9% -0,4% Zorg ,7% 16,2% 4,0% 1,1% Overige diensten ,5% 4,4% 5,1% -0,2% Totaal ,0% 100,0% 0,2% -0,7% *) Industrie is incl. nutsbedrijven 31

32 4.8 Gelderland Werkgelegenheid in Gelderland licht gegroeid in 2012 Gelderland is een van de drie provincies waar in 2012 nog een groei is van de werkgelegenheid. Ten opzichte van 2011 zijn er in banen bijgekomen waardoor de totale Gelderse werkgelegenheid banen omvat. In 2009 liet Gelderland een krimp van de werkgelegenheid zien, waar er landelijk nog sprake was van banengroei. De laatste drie jaren is de werkgelegenheidsontwikkeling in Gelderland iets beter dan in Nederland totaal. Figuur 4.10 Jaarlijkse procentuele verandering aantal banen, Gelderland en Nederland ( ). In de periode zijn er banen bijgekomen in de provincie Gelderland (+11,4 procent). De totale procentuele banengroei tussen 2000 en 2012 is in Gelderland 1 procentpunt groter dan in Nederland gemiddeld. De Gelderse sectorverdeling wijkt weinig af van het landelijke beeld. Er zijn relatief iets meer banen in de industrie en zorg en minder banen in de zakelijke dienstverlening. Meer verschil is zichtbaar bij de ontwikkeling in Transport en financiële instellingen hebben een relatief sterke krimp, terwijl de landbouw minder werkgelegenheidsverlies heeft dan landelijk. Het aantal banen in de Gelderse informatie & communicatie stijgt, waar deze landelijk daalt. Tabel 4.7 Werkgelegenheid per sector provincie Gelderland ( ). Sector Abs Wg-aandeel % Gelderland Gelderland Nederland Gelderland Nederland Landbouw & visserij ,9% 2,7% -0,4% -3,5% Industrie*) ,1% 10,9% -0,4% -1,4% Bouw ,3% 5,9% -2,8% -4,1% Handel ,2% 17,6% 0,7% -0,1% Transport ,3% 5,1% -5,2% -2,2% Horeca ,3% 4,4% -0,1% -0,1% Informatie & communicatie ,4% 3,2% 2,8% -0,6% Financiële instellingen ,1% 2,9% -4,3% -1,6% Zakelijke diensten ,7% 14,5% 1,5% -0,2% Overheid ,2% 5,4% -0,7% -1,9% Onderwijs ,8% 6,7% -0,6% -0,4% Zorg ,5% 16,2% 2,1% 1,1% Overige diensten ,2% 4,4% 0,9% -0,2% Totaal ,0% 100,0% 0,1% -0,7% *) Industrie is incl. nutsbedrijven 32