Inleiding 5 Veilig varen door Nederland en België 7 Dit boek in de praktijk gebruiken 13

Transcriptie

1 Inhoud Inleiding 5 Veilig varen door Nederland en België 7 Dit boek in de praktijk gebruiken 13 NOORD 1 Toertocht door Noord-Friesland 18 2 Van Dokkum naar Zutphen 26 3 Door de Âlde Feanen 36 4 Toertocht door Midden- en oostelijk Friesland 44 5 Dagtocht rond Sneek 52 6 Van Kampen naar Leeuwarden 60 7 Weekendtocht door de Weerribben en de Wieden 70 MIDDEN 8 Toertocht over de Vecht, Nederrijn, Gelderse IJssel en Randmeren 80 9 Weekendtocht rond Amsterdam en de Zaan Dagtocht rond Loosdrecht Door het Groene Hart Dagtocht door de Leidse grachten Dagtocht door Midden-Delfland Rondje Randstad Heen en weer over de Linge Rondje Rivierenland Weekendtocht rond de Hoekse Waard 156 ZUID 18 Rondje Oost-Brabant en Limburg Door de Kempen Weekendtocht rond Antwerpen Van Antwerpen naar Gent Toertocht langs Brussel, Namen en Maastricht Over de Leie en de Boven-Schelde Rondje Westhoek Rondje Limburg 228 Register van plaatsnamen 236

2 Vanaf je eigen boot kun je op een andere manier kennismaken met je eigen stad. 4 - Toertocht door Noord-Friesland _Toertochten_binnenwerk.Herdruk.indd :18

3 Inleiding Met een motorboot of sloep door Nederland en België varen is een mooie en uiterst ontspannen manier om kennis te maken met nieuwe gebieden, dorpen en steden. Maar ook om je eigen regio vanaf het water te (her)ontdekken! In dit boek vind je 25 toertochten voor motorboot en sloep, onderverdeeld in dagtochten, weekendtochten en tochten van een of twee weken. Alle vaarroutes lopen over de binnenwateren van Nederland of België. Geen enkele regio waar binnenwater te vinden is, wordt overgeslagen: je vindt dan ook vaarroutes in alle regio s tussen Friesland, Groningen, de Vlaamse westkust en de Ardennen, en zelfs in regio s die niet bekendstaan als bestemming voor een vaartocht, zoals Nederlands en Belgisch Limburg Lekker ankeren met de Sint-Pietersberg op de achtergrond. en de Kempen. Alleen Zeeland is niet opgenomen, want in die provincie zijn geen binnenwateren. Er is veel afwisseling tussen de verschillende vaarroutes, omdat sommige vaartochten door vlakke regio s voeren bijvoorbeeld in Friesland, Drenthe, Zuid-Holland of de Vlaamse Westhoek en andere juist langs heuvelachtige gebieden lopen, zoals de Grebbeberg aan de Nederrijn, de heuvels rond Oudenaarde, de hoogvlakte rond Charleroi, de rotsen rond Namen en de bekendste berg van Nederland: de Sint-Pietersberg bij Maastricht. Sommige toertochten lopen dwars door de natuur en andere juist door meer bebouwde streken. Tot slot is een aantal tochten grensoverschrijdend deze routes voeren zowel door Nederland als door België. Handig en overzichtelijk Alle vaarroutes in dit boek zijn in drie hoofdregio s onderverdeeld: noord, midden en zuid. Deze regio s zijn als aparte delen in dit boek opgenomen. Iedere vaartocht wordt uitgebreid beschreven, met een kaartje en een handig overzicht van de belangrijkste gegevens. Ook zijn de leukste dingen die je onderweg kunt zien, doen of beleven bij elkaar gebracht. Daarnaast vind je steeds een duidelijke en uitgebreide routebeschrijving, met handige tips en aanwijzingen voor een veilige vaart. En uiteraard staat er bij elke vaarroute een overzicht van de handigst gelegen jachthavens en aanlegplaatsen voor een tussenstop of een overnachting. Speciaal voor sloepeigenaren die liever op de wal slapen, zijn B&B-adressen (bed and breakfast) nabij de jachthavens aangegeven. Knooppunten Dankzij slim gekozen knooppunten zijn heel veel routes te koppelen. Niet alleen kun je hierdoor twee weektochten aan elkaar knopen tot een vaartocht van twee weken, Inleiding 5

4 Vanaf knooppunt Utrecht kun je alle kanten op. ook kun je alle dag- en weekendtochten vastplakken aan een andere (langere) route. Zodoende kun je je verblijf ergens verlengen (en je kennismaking verdiepen door de omgeving met je boot te verkennen) door het maken van een extra vaartochtje vanaf één zo n knooppunt. Een voorbeeld is vaarroute 3 Door de Âlde Feanen. Deze dagtocht ligt halverwege een toertocht van een week, te weten vaarroute 1 Toertocht door Noord-Friesland. Maak je zo n wat langere tocht, heb je wat tijd over en nog geen zin om de mooie omgeving rond het knooppunt Grouw te verlaten, dan kun je hier een extra uitstapje maken. Je vindt deze knooppunten op de kaarten en in het overzicht aan het begin van de beschrijving van iedere vaarroute. Dagtochten, weekendtochten en langere tochten De 25 vaarroutes in dit boek hebben verschillende lengtes. De kortste is een dagtocht van 5,5 km door de Leidse grachten (je hebt hier veel tijd over om uitgebreid de terrasjes te bezoeken!), de langste is een vaartocht van twee weken met een lengte van 385 km, die door zowel Nederland als België loopt. Alle vaarroutes van een of twee weken zijn geschikt voor de gemiddelde (kajuit)motorboot en sloep in Nederland en België. Mochten in sommige dagtochten lage bruggen een probleem zijn, dan kun je eventueel de bijboot gebruiken. Verreweg de meeste routes zijn rondjes, die je weer op het uitgangspunt terugbrengen. Daarnaast passeren enkele doorgangsroutes de revue, waarbij je suggesties voor de terugtocht ontvangt. 6 Inleiding _Toertochten_binnenwerk.Herdruk.indd :18

5 Veilig varen door Nederland en België Zorg ervoor dat touwen altijd opgerold zijn, maar wel voor het grijpen liggen. Hoe leuk het ook is om het land vanaf het water te verkennen, het moet vooral ook leuk blijven aan boord. Dit betekent dat een veilige vaart boven alles gaat. Veilig varen is belangrijk voor zowel de schipper als de opvarenden, maar natuurlijk ook voor alle anderen op het water. Het betekent dat je je bewust moet zijn van de gevaren die schuilen in het verblijf op, aan of bij het water. Allereerst geldt dit uiteraard voor kinderen: doe kleine kinderen altijd een zwemvest aan, ook al kunnen ze al een beetje zwemmen. Ook de praktische organisatie aan boord kan de veiligheid verhogen. Zorg ervoor dat alles wat je onderweg nodig hebt, zoals kaarten en boeken, voor vertrek klaarligt. Dit geldt eveneens voor zaken als meertouwen en stootwillen; leg deze voor het grijpen zonder dat ze in de weg liggen. Zorg ervoor dat iedereen van tevoren weet wat van hem of haar verwacht wordt in een drukke sluis, zodat je op een moment dat daar weinig tijd voor is zo min mogelijk hoeft uit te leggen. Vaarregels en marifoon Veilig varen betekent ook dat je enigszins op de hoogte moet zijn van de vaarreglementen. En vanzelfsprekend dat je je eraan houdt! Gelukkig ligt het tempo op het water vaak veel lager dan op de weg, zodat gevaarlijke situaties niet al te vaak zullen voorkomen. Toch is het handig om een aantal basisregels te kennen in het geval van een lastige situatie. Je vindt die regels in ANWB Wateralmanak deel 1. Het is in Nederland en in België wettelijk verplicht om de vaarreglementen aan boord te hebben. Met het aan boord hebben van een recent exemplaar van de Wateralmanak deel 1 voldoe je aan deze eis. Nog veiliger is een marifoon aan boord; je kunt dan gevaarlijke situaties voorkomen door mee te luisteren met de beroepsvaart of met andere schippers te overleggen. Het aan boord hebben van een marifoon is in België zelfs voor iedereen verplicht, ook voor Nederlandse watersporters die het land bezoeken. Beroepsvaart De meest voorkomende ontmoetingen op het water die voor lastige situaties kunnen zorgen zijn die met beroepsvaart. Dit kunnen vrachtschepen zijn, maar ook rondvaartboten en veerponten. Over het algemeen geldt dat de beroepsvaart voorrang heeft, omdat op het water de regel klein wijkt voor groot geldt: een klein schip (met een lengte tot 20 m) moet dus uitwijken voor grote schepen. Dit heeft ermee te ma- Inleiding 7

6 Het land ziet er vanaf het water totaal anders uit. ken dat een groot schip meestal veel moeilijker kan stoppen of manoeuvreren dan een klein (en dus wendbaar) schip. Overleg bij twijfel via de marifoon, als je die aan boord hebt, of geef de beroepsschipper gewoon de ruimte. Want natuurlijk is het nog altijd zo dat wij watersporters voor onze lol op het water zijn, en de beroepsschipper dat moet voor zijn boterham! Houd er bij hooggeladen (of juist ongeladen!) vrachtschepen rekening mee dat hun uitzicht naar voren maar heel beperkt is, en bedenk ook dat een vrachtschip vaak veel sneller is dan een klein jachtje. Kijk daarom regelmatig achterom en blijf aan de kant varen. Zo ben je beter in beeld, maar blijf je ook uit de gevarenzone. Op smalle kanalen kan het gebeuren dat passerende vrachtschepen hinderlijke zuiging veroorzaken. Vaak houden vrachtschippers wel rekening met passerende of afgemeerde jachten, maar niet altijd! Bewaar daarom een flinke afstand van tegemoetkomende vrachtschepen en gebruik op smalle kanalen met veel beroepsvaart lange touwen om vast te maken. 8 Inleiding _Toertochten_binnenwerk.Herdruk.indd :18

7 Grote rivieren en open water Op de grote rivieren en op open water kunnen onder bepaalde omstandigheden flinke golven ontstaan. Dit kan natuurlijk veroorzaakt worden door de passerende beroepsvaart, maar ook wind en stroming kunnen een aardige duit in het zakje doen. Vooral als wind en stroming tegengesteld zijn aan elkaar, kan de golfslag behoorlijk oplopen. Houd hier rekening mee door voor het vertrek het weerbericht te beluisteren, de getijdentabellen te bestuderen en eventueel je vaardagen op druk door beroepsvaart bevaren wateren goed te kiezen op zondag is er vaak veel minder intensief vrachtverkeer. Wie midden op een kanaal vaart, hindert niet alleen de beroepsvaart maar loopt ook onnodig risico. Bruggen Probeer bij het passeren van bruggen vlot door de geopende brug te varen, zodra de brugwachter daar toestemming voor geeft, en sluit aan bij schepen die vóór jou door de brug varen. Hierdoor lopen de wachttijden niet onnodig op. Houd ook rekening met eventuele tegenliggers. Sluizen Bij het passeren van sluizen is het handig om van tevoren al te weten of je omhoog of omlaag zult gaan in de sluis. Daarom is in de routebeschrijving van alle vaarroutes per sluis aangegeven of je er gaat stijgen of dalen. In sluizen met beroepsvaart is het verstandig om de marifoon op het juiste kanaal afgesteld te hebben, zodat je mee kunt luisteren en eventuele aanwijzingen voor alle schippers kunt opvolgen. Bij het wachten voor sluizen en het invaren van de schutkolk is de volgorde van aankomst bepalend, al zal de sluiswachter meestal de beroepsvaart en grotere schepen voor laten gaan. Wachten op je beurt is een belangrijke beleefdheidsregel op het water. Inleiding 9

8 Papieren, waterkaarten en boeken Tegenwoordig hoeft er niet veel meer te gebeuren om met je boot de grens tussen Nederland en België over te gaan. Vaak merk je niet eens dat je de landsgrens passeert! Wel moet je ervoor zorgen dat je scheepspapieren op orde zijn. Hier volgt een overzicht. Van tevoren weten of je gaat dalen of stijgen in een sluis, is wel zo fijn. Papieren Om in Nederland of in België te varen met een schip dat langer is dan 15 m en/of sneller kan dan 20 km per uur is een vaarbewijs verplicht. Het Nederlandse vaarbewijs wordt in België erkend en andersom; het aanvragen van een ICC (Internationaal Certificaat van Competentie) is daarom niet nodig. Om in het buitenland aan te kunnen tonen dat het schip waarmee je vaart je eigendom is, kan het handig zijn om een ICP (Internationaal Certificaat Pleziervaartuig) te laten zien aan douanebeambten. Een ICP is twee jaar geldig en je kunt het aanvragen bij het Watersportverbond via Het certificaat kost 19,50 voor leden van het Watersportverbond en 27,50 voor niet-leden (prijspeil 2016). Vraag het ICP wel tijdig aan, want het duurt vaak een paar weken voor je het krijgt toegestuurd, zeker in de zomer. Het registratiebewijs voor snelle motorboten is eveneens geldig in beide landen. Tot slot is het belangrijk dat je (bijvoorbeeld met een kopie van de aankoopnota) kunt aantonen dat de btw voor je vaartuig betaald is, anders kan de douane een navordering doen. Vaarvergunningen en -vignetten Zowel in Nederland als in België zijn er wateren waarvoor een vaarvergunning of vaarvignet aangevraagd moet worden. In Nederland geldt dit reglement bijvoorbeeld in Midden-Delfland; hier is het aanvragen van een (gratis) dagvergunning voldoende. Voor het Vlaams gewest in België geldt de verplichting om een vaarvignet aan boord te hebben. Je kunt dit vignet bij de eerste Belgische sluis die je passeert kopen; het vignet geldt voor alle Vlaamse vaarwateren voor een bepaalde periode (zie tabel). Boeken en kaarten De kaarten in dit boek zijn vooral bedoeld om een idee te krijgen over de loop van een vaarroute. Ze zijn niet geschikt om op te navigeren. Aan boord zijn goede waterkaarten onmisbaar. Bij elke beschrijving van een vaarroute verderop in dit boek is 10 Inleiding

9 Scheepslengte Maximumsnelheid Periode 1* Periode 2** <6m tot 20 km/uur Geen vignet vereist Geen vignet vereist vanaf 20 km/uur tot 20 km/uur vanaf 20 km/uur m > 12 m * 01/01 31/03 van het daaropvolgende jaar ** diverse korte periodes, o.m. 01/01 30/06; 16/06 15/09 of 01/09 31/03 aangegeven welke waterkaart(en) je kunt gebruiken. Voor bijna alle Nederlandse vaargebieden is er wel een ANWB-waterkaart of -atlas. Dit zijn goede en zeer gedetailleerde kaarten, waarop onder meer waterdieptes, de maten van bruggen en sluizen, vaargeulen, herkenningspunten en aanlegmogelijkheden aangegeven staan. De oriëntatie op het water is hierdoor erg gemakkelijk. Verder is het aan boord hebben van ANWB Wateralmanak deel 2 erg handig; daarin vind je alle bedieningstijden van de bruggen en sluizen in Nederland. Voor alle Belgische vaargebieden zijn er kaarten van De Rouck-Geocart. Er is een set van vier delen: Inleiding _Toertochten_binnenwerk.Herdruk.indd :18

10 Veel routes in dit boek lopen over grote rivieren in Nederland en België. In de Wateralmanak kun je de bedieningstijden van de Nederlandse bruggen opzoeken. Bevaarbare waterwegen. Deze kaarten zijn wel gedetailleerd, maar erg schematisch. Daardoor is het onderweg niet altijd even goed oriënteren. Daarnaast is er van dezelfde uitgeverij het boek Belgische vaarwegen Navigatieatlas & gids. Deze vaaratlas bevat kaarten van alle vaarwegen in België en per vaarweg nautische informatie. Naast de waterkaarten geven de Vaarwijzers Nederlandse binnenwateren en Belgische binnenwateren (beide van uitgeverij Hollandia) onmisbare informatie over het varen door Nederland en België. In deze uitgebreide gidsen vind je, behalve toeristische informatie, vooral ook vaaraanwijzingen, tips en (voor België) de bedieningstijden van alle bruggen en sluizen. 12 Inleiding _Toertochten_binnenwerk.Herdruk.indd :18