Mencia de Mendoza. Mencia de Mendoza Lyceum. Mencia Sandrode Zundert SCHOOLGIDS SCHOOLGIDS

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Mencia de Mendoza. Mencia de Mendoza Lyceum. Mencia Sandrode Zundert SCHOOLGIDS SCHOOLGIDS"

Transcriptie

1 Mencia de Mendoza MAVO Havo Atheneum Gymnasium TTO Mencia de Mendoza Lyceum Breda Mencia Sandrode Zundert SCHOOLGIDS SCHOOLGIDS

2 Inhoud Voorwoord 1 Dit is Mencia 1.1 Algemeen 1.2 De naam van de school 1.3 Geschiedenis van de school 1.4 Missie en visie 1.5 Onderwijskundige koers 1.6 Zo zijn onze manieren 2 Ons profiel: internationalisering 2.1 Elos 2.2 Extra aanbod moderne vreemde talen 2.3 Uitwisselingen 2.4 Culturele reizen 2.5 Internationalisering op Sandrode 3 Onderwijsaanbod 3.1 Inrichting van het onderwijs 3.2 Enkele afdelingen uitgelicht 3.3 Burgerschapsvorming 3.4 De rekentoets 3.5 Leren doe je niet alleen in de les 3.6 ICT 4 Leerlingbegeleiding en -ondersteuning 4.1 Begeleiding door de mentor 4.2 Extra ondersteuningsmogelijkheden 4.3 Bovenschoolse ondersteuning 4.4 Jeugdarts / GGD 5 Contacten met ouders/verzorgers 5.1 Mentor 5.2 Afdelingsleider / CLZ 5.3 Ouderavonden 5.4 Digitale informatievoorziening SCHOOLGIDS

3 6 Praktische zaken 6.1 Schoolleiding, functionarissen, OOP en docenten 6.2 Lestijden 6.3 Vakantie- en jaarrooster 6.4 Ziekte, absentie en verlof 7 Overlegorganen 7.1 Leerlingenraad 7.2 Ouderraad 7.3 Medezeggenschap 7.4 Personeelsraad 8. Kwaliteit 8.1 Inspectierapport en schoolopbrengsten 8.2 Examen- en doorstroomgegevens 8.3 Voortijdig schoolverlaten 9 Financiële zaken 9.1 Ouderbijdrage 9.2 Collectieve Schoolongevallenverzekering 9.3 Tegemoetkoming scholieren vanaf 18 jaar 9.4 Tegemoetkoming voor lage inkomens SCHOOLGIDS

4 Voorwoord Geachte ouders, verzorgers, De schoolgids is een wettelijk verplicht document, waarin ouders/verzorgers informatie kunnen vinden over het onderwijs en de leerlingbegeleiding. In de schoolgids beschrijven scholen wat ze doen en publiceren ze resultaten van de afgelopen jaren. Daarmee leggen we verantwoording af over de besteding van de financiële middelen die wij van de overheid ontvangen. Veel scholen, ook Mencia de Mendoza, maken via het internet talloze zaken openbaar, bijvoorbeeld hoe er door ouders en leerlingen over de school wordt gedacht, hoe het staat met de veiligheid op school, hoeveel leerlingen er worden bevorderd en worden afgewezen, hoe het staat met de naleving van de wettelijke regels rond de onderwijstijd. Deze informatie wordt gepresenteerd in Scholen op de kaart ( Ik nodig u van harte uit om deze gegevens te bekijken. Op de website van de school vindt u een directe link. In onze schoolgids beschrijven we ook de onderwijskundige koers van de school, die is vastgelegd in het schoolplan : Koers, kerntaken en kwaliteit. Mencia de Mendoza heeft gekozen voor een internationaal profiel. In ons schoolplan hebben we dat profiel beschreven en uitgewerkt. Mencia de Mendoza gelooft dat de leerlingen van vandaag volwassen zullen worden in een wereld die nog meer dan nu internationaal georiënteerd is. We willen onze leerlingen daarop voorbereiden door middel van onze lessen, maar ook via verschillende andere activiteiten. Zo is er voor alle niet-tto-leerlingen de keuze om vanaf de tweede klas Cambridge-Engels te volgen. Bij Frans en Duits bestaat de mogelijkheid om in het examenjaar extra lessen te volgen om je voor te bereiden op de examens van Delf Junior of Goethe. Deze diploma s vormen een internationaal erkend bewijs van je taalniveau. Ook dit schooljaar bieden we weer de modules Spaans en Italiaans aan. In Zundert kunnen de leerlingen bij Engels kiezen voor een Anglia-examen. Net als allerlei andere belangrijke documenten van de school, zoals schoolplan en zorgplan, publiceren wij deze schoolgids in digitale vorm. Desgewenst kunnen wij u een papieren versie verstrekken. Iedere leerling heeft aan het begin van het schooljaar een flyer uitgereikt gekregen, waarin de voor u allerbelangrijkste informatie is opgenomen (telefoonnummers, data, functionarissen etc.). In 2011 is op het terrein van Mencia de Mendoza Lyceum de ISB (International School of Breda) gestart. De afdeling voortgezet onderwijs van deze school (de secondary ) is formeel een afdeling van Mencia de Mendoza Lyceum. Al vanaf het begin was duidelijk, dat deze afdeling bijdraagt aan de verdere profilering van onze school. Nog belangrijker is uiteraard, dat de contacten tussen de Mencia-leerlingen en de leerlingen van deze afdeling zullen leiden tot een verrijking van ons onderwijs. De school groeit gestaag. Ik nodig u uit om de 4 SCHOOLGIDS

5 site van de ISB eens te bezoeken. Mencia de Mendoza Lyceum en ISB hebben de handen ineen geslagen voor een gezamenlijk ver- en nieuwbouwtraject, dat zal leiden tot de realisatie van een Internationale Campus. De schoolgids en de website van Mencia de Mendoza zijn voor u als ouder of verzorger van belang, maar ze kunnen de meer persoonlijke contacten tussen u en de school niet vervangen. Daarom blijven we algemene ouderavonden, zogenoemde tafeltjesavonden en decanenavonden organiseren. We hopen dat we u daar mogen ontmoeten. U kunt de school via de telefoon en eenvoudig bereiken. Ik wil u vragen dat ook te doen, als u vragen of opmerkingen heeft, of als u een suggestie heeft waarmee we onze school verder kunnen verbeteren. Voor meer algemene zaken kunt u overigens ook altijd aankloppen bij onze actieve Ouderraad. De gegevens hiervan staan op en in deze schoolgids. Namens de Mencia-gemeenschap wens ik u, maar natuurlijk vooral uw zoon of dochter, veel plezier en succes in het schooljaar drs. J. Hadders, rector SCHOOLGIDS

6 1. Dit is Mencia 1.1 Algemeen Het Mencia de Mendoza Lyceum ligt aan de zuidrand van de stad Breda op de grens van de wijken Boeimeer en Ruitersbos. Het lyceum kent een havo- en een vwo-afdeling, met zowel atheneum als gymnasium. Op het Mencia de Mendoza Lyceum wordt ook tweetalig onderwijs (tto) aangeboden. De school heeft een locatie in Zundert, Mencia Sandrode, waar naast een volledige mavo ook de eerste drie leerjaren van havo en atheneum worden geboden. Mencia vormt sinds 1995 als zelfstandige unit samen met Tessenderlandt en Markenhage de Scholengemeenschap Breda (SGB; De SGB valt onder het bevoegd gezag van de Stichting Katholiek Voortgezet Onderwijs Breda en omgeving (SKVOB e.o.; In 2011 is op het terrein van Mencia de Mendoza Lyceum de ISB (International School Breda) gestart. De afdeling voortgezet onderwijs van deze school (de secondary ) is formeel een afdeling van het Mencia de Mendoza Lyceum. 1.2 De naam van de school Graaf Hendrik III van Nassau, heer van Breda en oom van de latere Willem van Oranje, was raadsman en opperkamerheer van keizer Karel V. Na de dood van zijn tweede vrouw werd hem door Karel aanbevolen om te trouwen met de zestienjarige Mencia (Emerentuana) de Mendoza, die als dochter van Rodrigo de Mendoza uit een van de rijkste en aanzienlijkste geslachten van Spanje stamde. Ook de bekende hertog van Alva wilde met haar trouwen, maar Karel had bezwaar tegen hem uit vrees voor zijn te grote macht. In 1524 trouwden Hendrik en Mencia. Zij bleven aanvankelijk in Spanje wonen. Intussen werd aan de Belgische architect Rombout Keldermans opdracht gegeven het kasteel in Breda volgens ideeën van Hendrik en Mencia te verbouwen van een middeleeuws tot een renaissancekasteel, passend bij de weelderige levensstijl van de Spaanse adel. In 1530 verhuisden Hendrik en Mencia naar Breda, waar zij plechtig werden ingehuldigd. Mencia, die opgegroeid was in de kunstlievende sfeer van het Spaanse hof, maakte van het kasteel een trefpunt voor kunstenaars en humanisten. Zo nodigde zij bijvoorbeeld de Spaanse pedagoog Vives en de schilders Van Scorel en Orley uit voor een verblijf in Breda. Zelf beoefende zij graag de letteren, onder andere Grieks, Latijn en Nederlands. Grote werken kwamen er in deze tijd tot stand, zoals de verdere uitbreiding van het kasteel onder leiding van architect Bologna, de inrichting en versiering van de Princekapel, de kooromgang en de versiering van de Grote Kerk. Toen Hendrik in 1538 stierf en zijn zoon René van Chalon hem als heer van Breda opvolgde, verliet Mencia definitief de Nederlanden. Terug in Spanje trouwde zij met Ferdinand van Aragon, hertog van Calabrië.. 6 SCHOOLGIDS

7 1.3 Geschiedenis van de school Na de Tweede Wereldoorlog werd in Breda de behoefte aan een middelbare opleiding voor meisjes snel groter. Dit leidde in 1947 tot de oprichting van een meisjes-afdeling (MMS) op de bovenverdieping van het Onze Lieve Vrouwelyceum, dat toen nog een jongensschool was. Na enige tijd werd er een gymnasiumafdeling aan toegevoegd en werd de school onder de naam Mencia de Mendoza Lyceum zelfstandig, onder leiding van de eerste rector Houben. In 1959 betrok de school het nieuwe gebouw aan de Mendelssohnlaan, een creatie van architect Van Dael, met een neoklassieke allure waarmee het tot een van de markante gebouwen van Breda is geworden. In 1968 vond de invoering van de Mammoetwet plaats en dat ging gepaard met de omzetting van de MMS in havo en de toelating van jongens. Een paar jaar later werd de school uitgebreid met een atheneumafdeling. Wegens het snel toenemende aantal leerlingen moest het gebouw al snel daarna vergroot worden (1980). Sinds 2002 biedt Mencia de Mendoza tweetalig onderwijs (tto) aan op vwo-niveau. In 2004 werd een nieuwe vleugel voor de exacte vakken gebouwd. Voor het komende schooljaar staat, naast een nieuw en permanent schoolgebouw voor de ISB, uitbreiding en renovatie van het Mencia-gebouw op de planning. De geschiedenis van de Sandrode Mavo gaat nog verder terug dan die van Mencia. Al in 1936 startte de Maria Ulo voor meisjes in Zundert, onder leiding van zusters uit Roosendaal. Deze school stamde indirect af van het meisjespensionaat Sint Anna, dat in 1873 geopend was. In 1950 kwam er de Paulus Ulo voor jongens bij. In die tijd was alles streng gescheiden en van enig overleg tussen beide Zundertse Ulo s was geen sprake. Rond 1980 was de terugloop van het geboortecijfer al zo voelbaar dat gedacht werd aan een samengaan van beide scholen. Na de vele scholen voor voortgezet onderwijs die in Zundert bestaan hadden, was er nog slechts plaats voor één. Door fusie ontstond dan in 1984 de Sandrode Mavo. Sandrode is waarschijnlijk de oude naam voor Zundert. De betekenis kan gezocht worden in een hoger gelegen gebied te midden van laaggelegen terrein. Een andere mogelijkheid is dat de naam betekent: ontgonnen bosgrond die bewerkt is om er bouwgrond van te maken. Toen in 1994 de behoefte ontstond in Breda en omstreken te komen tot grotere samenwerking, kreeg Sandrode de kans het in het verleden verloren terrein terug te winnen. In Zundert kon door de samenwerking met Mencia de Mendoza een breder aanbod gerealiseerd worden. Naast een volledige mavo-opleiding biedt Mencia Sandrode ook de eerste drie leerjaren van havo- en vwo-onderwijs aan. Havo- en vwoleerlingen van Mencia Sandrode voltooien hun opleiding aan het Mencia de Mendoza Lyceum in Breda. 1.4 Missie en visie De missie van Mencia de Mendoza past binnen de kaders van de missie van SKVOB en de SGB. We houden rekening met de afspraken die de Bredase scholen voor voortgezet SCHOOLGIDS

8 onderwijs hebben gemaakt in het kader van het Masterplan VO. De missie formuleren we als volgt: Mencia de Mendoza ziet het als haar taak leerlingen op te leiden en te vormen tot jongvolwassenen, die verantwoordelijk en zelfstandig kunnen gaan functioneren in de maatschappij. Mencia de Mendoza biedt daartoe in een prettige en veilige omgeving onderwijs van hoog niveau, dat past bij de maatschappelijke ontwikkelingen en dat voorbereidt op de internationale samenleving. Daarbij heeft de school aandacht voor de persoonlijke ontwikkeling van leerlingen en leert zij haar leerlingen steeds meer zelfstandig te studeren. Mencia de Mendoza wil leerlingen helpen bij het zoeken en verleggen van hun grenzen: letterlijk en figuurlijk. Omdat wij een internationale oriëntatie hebben, gaan we graag de landsgrenzen over, maar we dagen je ook uit jouw eigen grenzen op te zoeken en te verleggen, want dat is leren en groeien. 1.5 Onderwijskundige koers Mencia heeft zeven onderwijskundige uitgangspunten. a. De optimale ontwikkeling van elke leerling staat centraal. Mencia de Mendoza heeft een intellectueel klimaat. De school hecht aan goede schoolprestaties en een hoog kennisniveau. Wij dagen leerlingen in de lessen en daarbuiten ook uit om als mens zoveel mogelijk te groeien. Leerlingen worden breed gevormd; 8 SCHOOLGIDS

9 ze verlaten de school met een grote culturele bagage. Het zijn dan zelfstandige en zelfverantwoordelijke jong-volwassenen die goed kunnen samenwerken en zich weten te presenteren. We moedigen leerlingen aan na te denken over zingevingsvragen. b. De leerlingen moeten in hun leerproces keuzes kunnen maken. Op Mencia valt voor leerlingen wat te kiezen: zowel wat betreft het type opleiding als wat betreft de profielen in de bovenbouw. Het leren keuzes maken en prioriteiten stellen wordt begeleid door de decanen en de mentoren. Gedurende de schoolcarrière worden de keuzemogelijkheden en de keuzevrijheid groter. De mening van leerlingen nemen we serieus. Om verantwoord keuzes te kunnen maken, zijn leerlingen betrokken, goed geïnformeerd en weten ze waar ze aan toe zijn. c. De docent is cruciaal en blijft zich ontwikkelen. Docenten van Mencia zijn goed opgeleid en worden aangemoedigd zich bij te scholen op vakinhoudelijk, didactisch en pedagogisch gebied. De bijzondere band tussen leerling en docent is cruciaal voor goed onderwijs. Daar verandert ook de groeiende rol van ICThulpmiddelen niets aan. d. De docent doet waar hij goed in is. De schoolleiding stelt de kaders, maar daarbinnen krijgen afdelingen, secties en docenten grote keuzevrijheid. De schoolleiding streeft ernaar docenten daar te krijgen waar zij het best functioneren. Een docent doet recht aan de verschillende leerstijlen van leerlingen. Een docent accepteert en maakt gebruik van de expertise ( good practice ) van anderen. SCHOOLGIDS

10 e. De school is een gemeenschap waar iedereen zich veilig voelt. Bij de overgang van groep 8 naar de brugklas scheppen we voorwaarden voor een zogenaamde zachte landing. Naast de cognitieve kant vindt Mencia emotionele intelligentie van groot belang. Ondersteuning wordt in de eerste lijn geboden door de vakdocent en de mentor, maar daarachter bestaat een vangnet, waarin onder andere afdelingsleider, ondersteuningscoördinator, counselor en het Zorg Advies Team (ZAT) een belangrijke rol spelen. Zij hebben ook korte lijnen naar externe instanties. De zorg van Mencia staat beschreven in het ondersteuningsplan. De school is een zorgzame school voor haar leerlingen. f. De school en de maatschappij staan in een open verbinding met elkaar. Leerlingen en docenten zijn zich ervan bewust dat de school geen eilandje in de samenleving is. Dat blijkt onder andere uit de goede doelen waarvoor Mencia zich inspant en de andere activiteiten die worden ondernomen in het kader van burgerschapsvorming, de samenwerking die wordt gezocht op het gebied van cultuur (onder andere met De Nieuwe Veste en De Stilte) en sport (met diverse sportverenigingen in het kader van het Solo-project) en de diverse internationaliseringsactiviteiten. Alle Mencia-leerlingen hebben de mogelijkheid een keer deel te nemen aan een uitwisselingsprogramma met een buitenlandse school. Daarnaast biedt de school in de vorm van het tweetalige programma een uitgebreide internationaliseringsvariant. Burgerschapsvorming krijgt op Mencia gestalte in een internationale context. g. De school geeft zich voortdurend rekenschap van gemaakte keuzes. Ieder personeelslid reflecteert op zijn lessen, zijn werkzaamheden en zijn gedrag. Binnen iedere geleding verantwoordt iedereen zich voor zijn keuzes. Elkaar op een fatsoenlijke manier aanspreken behoort bij de cultuur van de school. Docenten en leerlingen zijn zich ervan bewust in een lerende organisatie te werken. Waar geleerd wordt mogen fouten gemaakt worden en kan iedereen zich verbeteren. 10 SCHOOLGIDS

11 1.6 Zo zijn onze manieren: regels en afspraken Waar mensen bij elkaar komen en samen met elkaar werken en leven ontstaan afspraken en regels. We hebben alle regels en kernwaarden (betrokkenheid, respect, solidariteit en vertrouwen), onder het motto zo zijn onze manieren in één document op de site gepubliceerd. Het document start met de volgende algemene leefregels die we op Mencia hanteren en die ook in alle lokalen terug te vinden zijn: Op Mencia de Mendoza respecteren we elkaar zoals we zijn, kijken we naar ieders kwaliteiten, juist omdat iedereen anders is, zorgen we goed voor elkaar en de omgeving, zijn we betrokken, doen actief mee en denken na bij wat we doen. Vervolgens geeft het leerlingenstatuut een overzicht van alle rechten en plichten van een leerling. Volgens de wet moet elke school een leerlingenstatuut hebben. De inhoud ervan moet worden vastgesteld door de DR. In het leerlingenstatuut staat onder andere hoe toelating tot de school, huiswerk, aanwezigheid in de les, bevordering en straffen, vrijheid van meningsuiting en uiterlijk en regelingen met betrekking tot de leerlingenraad en jaarboekredactie zijn geregeld. Allerlei aanvullende regels en afspraken, bijvoorbeeld met betrekking tot de gang van zaken in toetsweken, CLZ en de mediatheek zijn verzameld in het school- en toetsreglement. In het protocol social media is vastgelegd hoe we ons gedragen op sociale media en internet. SCHOOLGIDS

12 2 Ons profiel: internationalisering Zoals in het vorige hoofdstuk al is aangegeven, wil Mencia leerlingen helpen bij het zoeken en verleggen van hun grenzen op intellectueel en sociaal gebied. Wij kiezen daarbij voor een internationale oriëntatie in de hele school. In een snel globaliserende wereld is het voor onze leerlingen belangrijk verder te kijken dan de grenzen van Nederland. Mencia wil leerlingen afleveren met een open kijk op de omliggende wereld en andere culturen. Beter begrip van omliggende landen en andere culturen ontstaat door betekenisvolle contacten en daar willen we leerlingen de mogelijkheid toe bieden. Leerlingen in de leeftijd van 12 tot 18 jaar zijn op zoek naar hun identiteit. Contacten met leeftijdsgenoten in binnen- en buitenland houden leerlingen een spiegel voor in die zoektocht. Er zijn verschillende manieren waarop Mencia het internationaliseringsprofiel concreet vormgeeft. Zo kunnen op Mencia leerlingen op zowel havo- als vwo-niveau kiezen voor tweetalig onderwijs (tto). Het onderwijsaanbod hiervan zou je internationalisering XL kunnen noemen. Leerlingen volgen een deel van de lessen in het Engels en krijgen extra lessen Engels. Daarnaast is er sprake van een uitgebreid aanbod aan internationaliseringsactiviteiten binnen en buiten de school. Wat tto op Mencia inhoudt, kunt u lezen in paragraaf Het is daarnaast niet toevallig dat Mencia betrokken is geweest bij de oprichting van de International School Breda (ISB), dat deze gehuisvest is op het terrein van Mencia en dat de secondary officieel deel uitmaakt van Mencia. Waar het tto internationalisering XL is, zou je de ISB internationalisering XXL kunnen noemen. Meer over de ISB kunt u lezen in paragraaf SCHOOLGIDS

13 2.1 Elos Omdat het Elos-netwerk goed aansluit bij onze ambities, is Mencia hier sinds het schooljaar bij aangesloten. Elos wil zeggen Europa als leeromgeving op scholen. Elos heeft als doel onderwijs van hoge kwaliteit te bieden dat inspeelt op de realiteit van de Europese Unie. Het streven is de leerlingen effectief voor te bereiden op hun rol als Europees burger en daarbij volop gebruik te maken van de Europese leeromgeving. Het is dus een bewuste keuze van een groep scholen in Nederland en andere EU-landen voor een Europese en internationale oriëntatie van de school, mede om het onderwijs aansprekender te maken. Nieuw te ontwikkelen Elos-activiteiten zullen zich vooral richten op het niet-tweetalige gedeelte van de school. De tto-afdeling is uiteraard al voor een belangrijk deel Elos-proof. Elos wordt gesubsidieerd en gecontroleerd door het Europees Platform. Meer informatie over Elos is te vinden op Extra aanbod moderne vreemde talen Een belangrijk onderdeel van het internationaliseringsprogramma vormen de lessen Cambridge Engels, de Goethe-lessen Duits en Delf Junior-lessen Frans. De certificaten waarvoor wordt opgeleid, genieten wereldwijd bekendheid en zijn een internationaal erkende maatstaf voor de kennis van de betreffende taal. Deelname aan deze programma s is vrijwillig maar uiteraard niet vrijblijvend. Van de ouders die willen deelnemen aan dit programma wordt een kleine financiële bijdrage gevraagd. Cambridge Engels wordt steeds belangrijker in het dagelijks leven. Bovendien neemt Engels niet alleen in het buitenland, maar ook op Nederlandse hogescholen en universiteiten een steeds prominenter plek in. Op Mencia in Breda kunnen ook onze niet-tto-leerlingen op havo en vwo Cambridge-lessen volgen, die opleiden voor de Cambridge Certificates. Brugklasleerlingen uit de havo/vwo- en gymnasiumklassen krijgen bij het tweede rapport een advies mee waarin de docent Engels de verwachting aangeeft of de leerling met goed gevolg kan deelnemen aan het Cambridge-programma. De Cambridge-lessen starten in leerjaar 2 en worden afgesloten in klas 4 of 5 met een Cambridge-certificaat op FCE- (First Certificate) of CAE-niveau (Cambridge Advanced). Goethe Leerlingen uit mavo-4, havo-5 en vwo-6 hebben de mogelijkheid om zich aan te melden voor de Goethe-lessen, die opleiden tot een Goethe Zertifikat. Deze lessen staan open voor leerlingen die tto doen maar ook voor leerlingen op de reguliere havo- of vwo-afdeling. De examens kunnen gedaan worden op verschillende niveaus. De leerlingen die dit traject in Breda volgen, kunnen ook deelnemen aan een reis naar Berlijn. Delf Junior In schooljaar heeft een eerste groep vwo-6 leerlingen (zowel tto als niet-tto) een SCHOOLGIDS

14 extra les Frans gevolgd, die opleidde tot het internationaal erkende examen Delf. Delf staat voor Diplôme d Etudes en Langue Française. Deze mogelijkheid bestaat inmiddels ook voor leerlingen uit havo-5. Spaans en Italiaans Vanaf klas 4 is het voor leerlingen uit alle afdelingen mogelijk een instapcursus Spaans en/ of Italiaans te volgen. In het kader van het verrijkingsproject (zie paragraaf ) worden vanaf schooljaar ook lessen Spaans aangeboden aan kleine groepen leerlingen. 2.3 Uitwisselingen Niet alleen tto-leerlingen, ook leerlingen van andere afdelingen kunnen deelnemen aan een uitwisseling met een buitenlandse middelbare school. Mencia heeft sinds 1994 uitermate goede contacten met het Philipp-Melanchthon-Gymnasium uit het Duitse Gerstungen. Leerlingen uit de derde klassen van de niet-tto-afdelingen havo en vwo krijgen de kans mee te doen aan het uitwisselingsprogramma tussen de beide scholen. Onze leerlingen gaan een week naar een gastgezin in Gerstungen en ontvangen de leerlingen in Breda. Leerlingen van de derde klassen kunnen er ook voor kiezen een kijkje te nemen in het dagelijks leven van een Franse scholier van het Lycée Augustin Fresnel in Bernay, midden in Normandië. Ook zij verblijven in een gastgezin en leren op deze manier de verschillen in cultuur en schoolleven van leeftijdsgenoten in Frankrijk werkelijk kennen. De Normandische leerlingen brengen ook een week door bij het gezin van de Mencia-leerling. 2.4 Culturele reizen In havo-5 en vwo-5 vinden in de week voor de herfstvakantie internationaliseringsactiviteiten plaats: een gratis activiteit voor de thuisblijvers en verder werkweken in Rome, Toscane, Catalonië, de Côte d Azur en Griekenland, waarvan de kosten tussen de 600 en de 750 bedragen. 2.5 Internationalisering op Sandrode Het internationale profiel geldt voor beide vestigingen. Mencia Sandrode geeft op eigen wijze invulling aan de internationale oriëntatie. Afgelopen jaren hebben we veel internationale contacten gelegd waar we op allerlei manieren gebruik van maken: sturen van brieven en , uitwisselen van opdrachten, sturen van kerstkaarten. Ook het uitwisselen van leerlingen is een mogelijkheid. Een belangrijk onderdeel is het Taaldorp waarbij in de verschillende moderne vreemde talen levensechte situaties worden nagebootst in de vorm van een gesprek, interview, restaurantbezoek enz. Dit onderdeel telt mee voor het schoolexamen van de betreffende taal en helpt leerlingen over de taaldrempel heen te stappen. 14 SCHOOLGIDS

15 Voor klas 2 staat een uitwisseling met een middelbare school in Joué-les-Tours op het programma. In klas 3 kunnen leerlingen deelnemen aan een reis naar Tsjechië of Londen. De doelstellingen bij al deze activiteiten zijn gekoppeld aan de doelstellingen zoals die geformuleerd zijn voor Elos-scholen. De mavo-afdeling van Mencia Sandrode is sinds vorig schooljaar officieel Elos gecertifieerd. Mencia Sandrode is daarnaast lid van het Anglia-netwerk. Alle leerlingen hebben de mogelijkheid om op hun niveau Anglia-certificaten te halen. Deze certificaten hebben binnen alle Europese landen dezelfde waarde. Ook binnen het middelbaar beroepsonderwijs, het onderwijs dat een groot aantal leerlingen van de mavo na hun diploma gaan volgen, wordt vaak de mogelijkheid geboden om Anglia-certificaten te halen. Sinds enkele jaren bestaat voor leerlingen uit mavo-4 de mogelijkheid om deel te nemen aan een reis naar Gambia. De meerwaarde van deze reis is, naast de kennismaking met en het begrip krijgen voor andere culturen, vooral gelegen in het letterlijk meewerken aan de projecten die we voor de Stichting Aljamdu ondersteunden. Meer informatie hierover is te vinden op SCHOOLGIDS

16 3 Onderwijsaanbod 3.1 Inrichting van het onderwijs Mencia de Mendoza heeft twee vestigingen: het Mencia de Mendoza Lyceum in Breda en in Zundert Mencia Sandrode. In het onderstaand schema is het onderwijsaanbod van de school en zijn de belangrijkste doorstroommogelijkheden weergegeven. basisschool toelatingsprocedure afdeling mavo havo atheneum gymnasium tto havo tto atheneum tto gymnasium brugklas m-1** mh-1** hv1* g-1 th-1 determinatie en bevordering ta-1 tg mavo-2** mavo-3** 3e voorkeuze mavo-4** havo-2* havo-3* havo-4 havo-5 ath-2* ath-3* ath-4 ath-5 ath-6 gym-2 gym-3 profielkeuze gym-4 gym-5 gym-6 tto-havo-2 tto-havo-3 tto-havo-4 (in ontwikkeling) tto-havo-5 (in ontwikkeling) tto-ath-2 tto-ath-3 tto-ath-4 tto-ath-5 tto-ath-6 tto-gym-2 tto-gym-3 tto-gym-4 tto-gym-5 tto-gym-6 * Deze opleidingen/leerjaren worden zowel in Zundert (Sandrode) als Breda aangeboden. ** Deze opleiding/leerjaren worden alleen in Zundert aangeboden. De overige opleidingen/leerjaren worden alleen in Breda aangeboden. In Zundert worden mavo en de eerste drie leerjaren van atheneum en havo aangeboden. Leerlingen die de eerste drie leerjaren havo of atheneum op Sandrode volgen, zetten hun studie voort in de vestiging in Breda. Op de havo- en vwo-afdeling van Mencia Sandrode is het programma gelijk aan het programma van die afdelingen in Breda. Van belang is immers dat leerlingen van Sandrode die instromen in de vierde klas van havo of atheneum in Breda hun studie ervaren als een logisch vervolg op de voorafgaande jaren. De lessentabellen, bevorderingsnormen en de toelatingsregeling voor alle afdelingen zijn te vinden op onze site. 16 SCHOOLGIDS

17 3.2 Enkele afdelingen uitgelicht Tweetalig onderwijs (tto) Sinds schooljaar kan op Mencia gekozen worden voor tweetalig onderwijs op het vwo. Vanaf is niet alleen binnen de atheneum- en gymnasiumopleiding maar ook op de havo mogelijk om tto te doen. We starten dan met de eerste tto-havobrugklassen. Het doel van tto is om van de leerlingen internationaal georiënteerde wereldburgers te maken, waarbij de Engelse taal het middel is. Engels is de voertaal in minimaal de helft van de lessen waarbij gewerkt wordt met grotendeels Engelstalige methodes. Leerlingen krijgen bovendien extra lessen Engels (Cambridge). Binnen het vwo doen alle tto-leerlingen in klas 4 mee aan het Cambridge Advanced Exam. Wie slaagt, mag deelnemen aan het IB Language and Literature A programma in klas 5 en 6. Het afsluitende examen mag alleen worden afgenomen door internationale scholen en erkende tweetalige scholen (zie Het tto-programma voor de bovenbouw van de havo is op dit moment nog in ontwikkeling. Naast extra aandacht voor Engels is een uitgebreid internationaliseringsprogramma opgezet. Aan de hand van een Europese standaard, het CFEC, hebben we de internationale focus van het tto zowel theoretisch als praktisch vormgegeven. Het theoretische gedeelte omvat kennis van de EU, de VN en achtergrondinformatie van onze partnerlanden. De praktische invulling geschiedt via studiereizen en uitwisselingen. Zo gaan de brugklassers van zowel tto-havo als tto-vwo gaan vijf dagen naar East Anglia waar ze les krijgen van native speakers, maar ook kennismaken met Engeland. In klas 2 en 3 nemen de leerlingen deel aan een uitwisseling en een studiereis. Voor tto-vwo staat in klas 4 een werkweek in Londen op het programma en in klas 5 weer een uitwisseling, gedragen door het voor tto-leerlingen verplichte vak EIO (Europese en Internationale Oriëntatie). In het schooljaar stonden onder andere uitwisselingen met Duitsland, Polen, Italië, Griekenland, Noorwegen en Spanje op het programma. Meer informatie over tto is te vinden op Op de site van Mencia is veel informatie te vinden over tto op Mencia Gymnasium Mencia de Mendoza heeft een bloeiend gymnasium, waar de lessen Latijn en Grieks inclusief KCV (klassiek-culturele vorming) een eigentijdse invulling krijgen. Intensieve studie van een oude beschaving houdt leerlingen voortdurend een spiegel voor door de herkenbaarheid van de problematiek: het is een vorm van internationalisering in het verleden. Mencia biedt aan veel leerlingen de gelegenheid in de onderbouw kennis te maken met de klassieke talen. In de bovenbouw blijven kleinere, gemotiveerde groepen over. Het gymnasium wordt onder andere aantrekkelijk gemaakt door een interessant excursieprogramma. Op Mencia kunnen zowel reguliere als tto-leerlingen kiezen voor het gymnasium. De SCHOOLGIDS

18 combinatie van gymnasium en tto kwam zeer positief uit de visitatie van het Europees Platform en wordt gezien als de hoogste vorm van onderwijs in de regio Breda International School Breda (ISB) Mencia de Mendoza Lyceum is vanaf het allereerste begin, nu zo n tien jaar geleden, betrokken geweest bij de oprichting van een internationale school voor de regio Breda. Samen met bedrijfsleven, gemeente en provincie is onderzoek gedaan naar de kansen voor een internationale school in het Zuidwesten van Nederland. Toen de resultaten positief waren, is gezocht naar een partner voor het basonderwijs. Dat werd uiteindelijk de Dr. De Visser school, die mede verantwoordelijk is voor het programma van de primary school. Mencia de Mendoza Lyceum is betrokken bij de invulling van het programma van de secondary school. In augustus 2011 heeft de nieuwe school, gevestigd op het sportterrein van Mencia, haar deuren geopend voor een eerste groep van ongeveer 45 kinderen. In 2016 is de school gegroeid naar meer dan 300 kinderen. Het betreft kinderen van Nederlandse ouders die voor hun werk op termijn naar het buitenland moeten of net terugkomen, kinderen van buitenlandse ouders die tijdelijk in Nederland zijn of kinderen die zo lang in het buitenland gewoond hebben dat ze vanwege de taal vastlopen in het reguliere Nederlandse onderwijs. De ISB werkt met internationaal erkende onderwijsprogramma s. Voor de secondary school zijn dat het MYP, het Middle Years Programme, en het DP, Diploma Programme, van het IBO, International Baccalaureate Organisation. Het zijn uitdagende programma s voor leerlingen en docenten, waarin kinderen worden opgevoed tot wereldburgers. Het DP staat overigens ook open voor leerlingen die niet tot de specifieke doelgroep van de ISB behoren. Uiteraard zoeken zowel Mencia als ISB naar mogelijkheden tot samenwerken. Het internationale profiel van Mencia de Mendoza Lyceum krijgt zo een extra dimensie. Wettelijk en administratief valt de afdeling voortgezet onderwijs van de ISB onder Mencia de Mendoza. Voor meer informatie over de ISB kunt u terecht bij: International School Breda, Mozartlaan 27, 4837 EH Breda, , 18 SCHOOLGIDS

19 3.3 Burgerschapsvorming Mencia vindt burgerschapsvorming een belangrijk element in het onderwijs. Burgerschapsvorming brengt jongeren de basiskennis, vaardigheden en houding bij die nodig zijn om een actieve rol te kunnen spelen in de eigen leefomgeving en in de samenleving. Ze maken kennis met begrippen als democratie, grond- en mensenrechten, duurzame ontwikkeling, conflicthantering, sociale verantwoordelijkheid, gelijkwaardigheid en het omgaan met maatschappelijke diversiteit. Als op Mencia gewerkt wordt aan burgerschapsvorming, dan wordt ook gedacht aan de Europese en internationale dimensie: niet alleen in theorie en passief, maar ook in de praktijk en actief. Met actief burgerschap bedoelen we het door de leerlingen zelfstandig verantwoordelijkheid nemen voor gemeenschapsbelangen, binnen en of buiten de school, in en/of buiten Nederland. Om aan de doelen van burgerschapsvorming te kunnen voldoen wordt een aantal vaste onderdelen binnen het curriculum aangeboden. Zo zijn er voor brugklassers rond kerst activiteiten die gericht zijn op het inzamelen van geld voor Kalinga, een organisatie die structurele hulp biedt aan kinderen en hun families die leven van de Payatas vuilnisbelt in Manilla, op de Filipijnen. In de tweede klas zetten leerlingen zich in voor een wereld zonder hiv en aids door mee te doen aan Dance4Life. In de derde klas maken leerlingen tijdens de Mencia-week kennis met allerlei maatschappelijke organisaties in Breda, de zogenaamde Social Experience. Op Mencia Sandrode lopen de leerlingen van mavo-3 dertig uur stage. Ze ervaren zo wat het is om vrijwilligerswerk te doen door daadwerkelijk hun handen uit de mouwen te steken. Ook in de bovenbouw stimuleren we leerlingen zich in te zetten voor elkaar en voor de maatschappij, bijvoorbeeld door Paarse Vrijdag mee te organiseren, toe te treden tot de groep leerlingbemiddelaars of European Ambassador te worden. De coördinator burgerschapsvorming is mw. I. Backhuijs. 3.4 De rekentoets Een paar jaar geleden hebben minister en staatssecretaris besloten dat een landelijk afgenomen rekentoets een verplicht onderdeel is van het eindexamen voor mavo, havo en vwo. Elke leerling heeft vier kansen; minimaal één van die vier officiële toetskansen wordt benut in het jaar vóór het eindexamen. Vanaf schooljaar moet elke leerling in het voortgezet onderwijs de rekentoets ten minste één keer hebben afgelegd wil hij of zij een diploma kunnen behalen. Voor vwo ers die in mei 2017 eindexamen doen geldt dat de rekentoets onderdeel uitmaakt van de kernvakkenregeling: om te kunnen slagen mag een leerling ten hoogste één 5 hebben binnen de kernvakken Nederlands, Engels, wiskunde en rekenen, de rest van de kernvakken moet voldoende zijn. Bij havo en vmbo is dat, op grond van een motie in de Tweede Kamer die in oktober 2015 is aangenomen die door de minister en de staatssecretaris is overgenomen, nog niet het geval. Voor die schooltypen gaat het rekentoetscijfer pas meetellen nadat de bewindspersonen hun besluit daartoe bekend hebben gemaakt. Zo n besluit zal afhankelijk zijn van de landelijke resultaten op de rekentoets van de examenkandidaten havo en die uit de vmbo-leerwegen. SCHOOLGIDS

20 Op Mencia vinden we het belangrijk onze leerlingen goed voor te bereiden op de rekentoets. Bij de vakken waar gerekend wordt, wordt de rekenmachine zo min mogelijk gebruikt. De betreffende docenten besteden waar mogelijk expliciet aandacht aan (het belang van) rekenvaardigheden. Docenten die te maken hebben met rekenvaardigheid in hun les (met name wiskunde maar ook bijvoorbeeld economie) en mentoren houden niveau/voortgang qua rekenvaardigheid in de gaten en bespreken eventuele zorgen bij rapportvergaderingen. Om te bepalen hoe het gesteld is met het rekenniveau van onze leerlingen wordt twee keer per jaar een diagnostisch rekenproefwerk bij alle leerlingen (behalve de examenklassen) afgenomen; in de brugklas worden hiervoor de rekentaken van Cito-0 en Cito-1 gebruikt. Gedurende de hele schoolloopbaan wordt het vak rekenen in Magister opgenomen. Hier worden de resultaten zichtbaar van alle rekenproefwerken en de officiële rekentoetsen. Voor leerlingen die onvoldoende scoren op een van de diagnostische rekentoetsen wordt een remediëringstraject ingezet. Dit kan betekenen dat ze gedurende een bepaalde periode verplicht naar rekenles gaan. Voor leerlingen die ondanks adequate inspanning (van school en van de leerling zelf) waarschijnlijk niet in staat zullen zijn om met de standaardtoets tot een aanvaardbaar resultaat te komen bestaat onder bepaalde voorwaarden de mogelijkheid deel te nemen aan een aangepaste rekentoets, de ER-toets. Meer informatie over de rekentoets vindt u hier: Onsonderwijs/Rekentoets/tabid/775/Default.aspx Er zijn twee rekencoördinatoren: In Breda: mw. W. Vroeijenstijn (onderbouw) en dhr. T. Pijnenburg (bovenbouw) In Zundert: mw. W. Vroeijenstijn 3.5 Leren doe je niet alleen in de les Leren doe je niet alleen in de les. Daarom gaan klassen van Mencia regelmatig de school uit. Veel van deze activiteiten hebben te maken met het internationale profiel van de school, zie hoofdstuk 2. Veel activiteiten vinden plaats in het kader van het profiel internationalisering Mencia-week Gedurende één week per jaar worden alle normale lessen ondergeschikt gemaakt aan lesvervangende activiteiten op alle mogelijke gebied, zoals excursies naar musea, workshops zang, dans, drama en muziek, vakoverstijgende projecten, gastcolleges, bezoek aan of van diverse maatschappelijke organisaties enzovoort. Het normale rooster wordt die week vervangen door een speciaal programma met een apart programmaboekje voor ieder leerjaar. De coördinator van de Mencia-week is mw. J. Huijboom. 20 SCHOOLGIDS

21 3.5.2 ZEP In de Mencia-week vinden de ZEP-avonden plaats, in schooljaar alweer voor de 17 e keer. Leerlingen kunnen drie avonden lang aan een groot publiek laten zien wat ze op het podium neer kunnen zetten. Zang, dans, cabaret: tijdens de ZEP is niets te gek. Ook al zijn de momenten van optreden bijzonder spannend, de sfeer onder deelnemers en publiek is super. Enkele plaatselijke beroemdheden hebben hun eerste stappen op het podium gezet tijdens de ZEP Culturele activiteiten Het vak CKV wordt op Mencia vormgegeven in samenwerking met externe culturele instanties zoals de Nieuwe Veste, De Stilte en Jeugdtheater Hofplein en waar het grotendeels een praktisch/uitvoerend karakter heeft. Externe instellingen verzorgen op contractbasis theater-, camera, acteer- en danslessen. In het kader van CKV wordt bovendien een aantal voorstellingen in schoolverband bezocht. Buiten de normale muzieken CKV-lessen bestaan er verschillende mogelijkheden om muziek te maken op Mencia. Ieder jaar worden er voor leerlingen met muziek in het profiel lunchconcerten en een eindexamenconcert georganiseerd. Alle leerlingen kunnen meedoen aan het jaarlijkse kerstconcert. Geoefende muzikanten kunnen meespelen met de Mencia Soul Factory, die meerdere malen per jaar optreedt en die elke vrijdagmiddag repeteert. In de Mencia-week wordt tal van culturele workshops aangeboden, zoals popmuziek en djembée (klas 1), theater door het Hofpleintheater (klas 2) en salsadans (klas 3). De coördinator cultuur is dhr. P. Luijkx. Hij leidt bovendien de Mencia Soul Factory. SCHOOLGIDS

22 3.5.4 Sport Naast de traditionele sportdagen in mei worden er op sportgebied veel activiteiten georganiseerd voor leerlingen die graag hun sportieve krachten met anderen meten. Zo zijn er mogelijkheden om deel te nemen aan verschillende toernooien, die georganiseerd worden door de sectie lichamelijke opvoeding en leerlingen van de sportcommissie. Binnen de school zijn er wedstrijden in trefbal, streetsoccer, volleybal en floorball. Ook landelijk doet Mencia mee aan diverse toernooien. De laatste jaren haalt de school vooral heel wat prijzen weg bij de nationale wedstrijden veldhockey en veldlopen. In de examenklassen kunnen leerlingen in het kader van het Solo-project kennismaken met diverse sporten buiten de school. Voor een aantal van deze activiteiten wordt een eigen bijdrage gevraagd Introductieactiviteiten Brugklassers beginnen met een vier dagen durende introductie, waarin cultuur, sport en internationalisering een rol spelen. Ook diverse andere klassen starten met één of meer dagen waarin introductie-activiteiten binnen of buiten de school centraal staan. De kosten van deze activiteiten, behalve de brugklasintroductie, worden in rekening gebracht. 22 SCHOOLGIDS

23 3.5.6 Olympiades Bij diverse vakken is het mogelijk om deel te nemen aan een of meer Olympiades, zoals de Internationale Junior Science Olympiade (IJSO) voor de derde klassen en Biologie Olympiade Junior (BOJ) voor de onderbouw van zowel havo als vwo. Doel van de Olympiades is leerlingen enthousiast maken voor een specifiek vak of cluster van vakken (zoals bèta), een uitdaging bieden voor leerlingen die wat extra s aan kunnen en de beste leerlingen van verschillende scholen bij elkaar brengen, soms niet alleen binnen Nederland maar ook daarbuiten Mediatheek Mencia beschikt over twee goed geoutilleerde mediatheken met een groot assortiment boeken, dvd s en naslagwerken. Voor leerlingen met dyslexie zijn er luisterboeken. Daarnaast kunnen de leerlingen gebruik maken van een aantal computers met internetaansluiting en van allerlei hulpmiddelen voor het maken en inbinden van werkstukken. Beide mediatheken zijn een oase van rust in de school, waar leerlingen veel achter de computer werken, maar ook graag nog even hun huiswerk overkijken. In de mediatheek In Breda zijn regelmatig lezingen van bekende schrijvers. Verder heeft deze mediatheek een indrukwekkend assortiment Engelstalige boeken, die echt niet alleen door de tto ers gebruikt worden. In Zundert ligt de moderne, gezellig ingerichte mediatheek centraal in de school, zodat hij gemakkelijk bij elke les is te gebruiken. Er is een prettige leeshoek, waar leerlingen vaak in een tijdschrift neuzen. Beide mediatheken zijn dagelijks geopend En nog veel meer De meeste Mencia-activiteiten hebben te maken met het onderwijsprogramma. Ze zijn daar een onderdeel van, ze worden beoordeeld of ze zijn er een praktische uitvoering van. Sommige activiteiten zijn gewoon leuk en gezellig, denk aan het schoolfeest, het Sinterklaasen carnavalsfeest en de klassenavonden. 3.6 ICT De huidige leerlingen zijn opgegroeid met de mogelijkheden van digitale media en ontwikkelen zich daarin snel. Het is dan ook vanzelfsprekend dat Mencia in het leerproces de meerwaarde van informatie- en communicatietechnologie benut. In Breda beschikt de school over een computerlokaal en een digitaal talenpracticum. In de hele school is draadloos Internet beschikbaar. Ook Mencia Sandrode heeft een computerlokaal met mogelijkheden voor talenpracticum en een draadloos netwerk. Bovendien maakt Mencia Sandrode in toenemende mate gebruik van Chromebooks in de lessen. Naar aanleiding van de succesvolle pilot met de Chromebooks in klas 2 en 3 atheneum zijn vanaf ook de brugklassers in Zundert aan de slag gegaan met Chromebooks. Elke leerling heeft een eigen Chromebook. Dankzij de Chromebooks kan de docent gedurende een les meerdere werkvormen combineren en is het mogelijk beter te differentiëren naar leerstijl en niveau. SCHOOLGIDS

24 4 Leerlingbegeleiding en -ondersteuning 4.1 Begeleiding door de mentor De mentor is in principe het eerste aanspreekpunt voor zowel de leerling als zijn of haar ouders/verzorgers. Tot en met het eindexamen is de mentor daarbij de spil in de begeleiding. De mentoren worden ondersteund door de afdelingsleiders en verwijzen leerlingen en ouders/verzorgers waar nodig door naar een van de overige vormen van ondersteuning binnen en buiten de school. 4.2 Extra ondersteuningsmogelijkheden Als het nodig is, worden er op Mencia diverse vormen van ondersteuning geboden. Mencia heeft in het schoolondersteuningsprofiel dat gepubliceerd is op de website beschreven welke extra ondersteuning zij kan bieden Ondersteuningscoördinator Op beide vestigingen is de ondersteuningscoördinator (voorheen zorgcoördinator) verantwoordelijk voor de coördinatie van alle specifieke vormen van ondersteuning die buiten de reguliere vak- en leerlingenbegeleiding valt. De ondersteuningscoördinator onderhoudt de contacten met externe instanties op het gebied van zorg. De ondersteuningscoördinator vertegenwoordigt de school binnen het regionaal samenwerkingsverband (RSV), zie paragraaf 4.4. De ondersteuningscoördinator in Breda is tevens intern begeleider. Dit betekent onder andere dat zij ook verantwoordelijk is voor de begeleiding en professionalisering van docenten en het verzorgen van interne begeleiding van (individuele) leerlingen. In Breda: mw. T. Nouwt In Zundert: mw. C. Cardon Dyslexie- en dyscalculie Leerlingen die beschikken over een dyslexie- of dyscalculieverklaring hebben recht op extra faciliteiten. Welke dat precies zijn, wordt bepaald in overleg met de ondersteuningscoördinator. Meestal gaat het om tijdverlenging, maar in enkele gevallen wordt ook gewerkt met een laptop al dan niet met een ondersteuningsprogramma. Leerlingen met dyscalculie kunnen als dat nodig is van dezelfde faciliteiten gebruik maken. Op de site is het Protocol bij dyslexie- en dyscalculie te vinden Counselor Als direct aanspreekpunt voor leerlingen met sociaal-emotionele problemen en leerproblemen zijn op beide locaties counselors aangesteld. In Breda: mw. C. Starreveld en dhr. W. van der Mee In Zundert: mw. C. Cardon 24 SCHOOLGIDS

25 4.2.4 Vertrouwenspersonen Mencia neemt stelling tegen elke vorm van ongewenst gedrag, discriminatie en intimidatie, waaronder ook seksuele intimidatie. We streven naar een klimaat waarin niemand dergelijk gedrag tolereert. Als een leerling zich gekwetst voelt door ongewenst gedrag van de kant van medeleerlingen of medewerkers van de school, kan hij/zij zich wenden tot een van de vertrouwenspersonen. In Breda: mw. E. van Kuijk, dhr. P. van Schijndel, dhr. J. Melis In Zundert: mw. C. Cardon Decanaat De decanen houden zich binnen de school bezig met studie- en beroepskeuze. Ze zorgen ervoor dat de leerlingen op de hoogte zijn van alle keuzemogelijkheden die er zijn binnen en buiten de school. In de derde klas moeten leerlingen kiezen voor een van de sectoren van mavo of de profielen van havo of vwo. Aan het einde van hun schoolloopbaan moeten ze een goede keuze maken voor een vervolgopleiding. De decanen helpen leerlingen bij het maken van deze keuzes. De decanen zijn: In Breda: dhr. K. Berkhout (vwo) en dhr. J. van Etten (havo) In Zundert: mw. M. van Loon (mavo) SCHOOLGIDS

26 4.2.6 Mencia Studie Centrum (MSC) Studeren en huiswerk maken op school is mogelijk in het Mencia Studie Centrum (MSC). Er zijn twee varianten: studeren onder toezicht en intensieve studiebegeleiding in groepjes van maximaal zes leerlingen. Leerlingen kunnen drie, vier of vijf dagen deelnemen aansluitend aan hun lesrooster vanaf het 7e lesuur. Op Mencia Sandrode kunnen leerlingen op dinsdag en donderdag ook deelnemen aan de intensieve studiebegeleiding. Coördinator van het Mencia Studie Centrum is mw. J. Huijboom Vakinhoudelijke begeleiding (VIB) Voor een aantal vakken worden extra ondersteuningslessen gegeven, de zogenaamde VIB: Vak Inhoudelijke Begeleiding. In de brugklas bestaat er VIB voor Nederlands, Engels en wiskunde; in de tweede en derde klas voor wiskunde en Nederlands (in Zundert ook Engels). Leerlingen die voor een van deze vakken extra ondersteuning nodig hebben, worden door de vakdocenten of mentoren voorgedragen voor VIB of kunnen zichzelf daarvoor opgeven. De VIB voor de brugklas begint na de herfstvakantie. De VIB voor klas 2 en 3 start in de derde schoolweek. Er wordt per periode een indeling gemaakt waarvan de betreffende leerlingen, VIB-docenten en mentoren op de hoogte worden gebracht Rekenlessen Voor leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben bij de voorbereiding op de rekentoets (die onderdeel uitmaakt van het examen, zie paragraaf 3.4) worden rekenlessen aangeboden. Er zijn rekenlessen voor de brugklas, voor de leerlingen uit jaar 2 en 3 en voor de bovenbouw. Op basis van onder andere de resultaten diagnostische rekenproefwerken kunnen leerlingen verplicht worden deel te nemen aan deze lessen. 26 SCHOOLGIDS

27 4.2.9 Verrijkingsproject / talentcoördinatoren / hoogbegaafdheid Op Mencia vinden we het belangrijk om aandacht te hebben en te behouden voor zwakkere leerlingen, maar daarnaast vinden we het ook noodzakelijk om te investeren in de excellent presterende leerlingen. Vanaf 2012 is Mencia daarom gestart met een verrijkingsprogramma voor deze leerlingen. De excellent presterende leerlingen komen meteen (of, in het geval van brugklasleerlingen, na de herfstvakantie) in aanmerking voor deelname aan het verrijkingsproject. De geselecteerde leerling kiest vervolgens zelf een onderwerp buiten de reguliere lesstof. Het onderwerp sluit aan bij de interesse van de leerling. De leerling zal er gedurende een periode van ongeveer 10 weken zelfstandig (of in kleine groepjes) aan werken. Over de geschiktheid van het onderwerp vindt overleg plaats met de talentcoördinator. Deze talentcoördinator zal de leerling gedurende de verrijkingsperiode persoonlijk (en eventueel in groepsverband) begeleiden. De deelnemende leerling mag vervolgens maximaal twee lesuren per week missen om op school aan zijn of haar project te werken. Bij de afronding van het project presenteert de leerling zijn of haar project. Vaak zal dat gebeuren in een mentorles of tijdens een bijeenkomst met andere deelnemers. Ook kunnen leerlingen ervoor kiezen om binnen het verrijkingsproject lessen Spaans te volgen. Naast het verrijkingsproject is het de taak van de talentcoördinatoren om de hoogbegaafde leerlingen binnen de school te begeleiden waar nodig. Hoogbegaafd zijn betekent niet automatisch goed presteren. Mocht een hoogbegaafde leerling uit dreigen te vallen dan gaan de coördinatoren met hem of haar in gesprek om er achter te komen waar het probleem ligt en om, indien mogelijk, aan de oplossing van het probleem te werken. Afhankelijk van het probleem kan dit individueel of samen met andere hoogbegaafde leerlingen. Met ingang van schooljaar zijn er ook vaste momenten ingeroosterd waarop deze leerlingen bij elkaar komen, zodat zij met elkaar kunnen praten en tips kunnen geven over zaken waar ze tegen aanlopen. Er zijn twee talentcoördinatoren: In Breda: mw. F. Ohler In Zundert en Breda: mw. A. Zondervan-van Iersel Faalangstreductie- en sociale-vaardigheidstraining Voor leerlingen in klas 1 en 2 die dat nodig hebben wordt in principe één keer per jaar een faalangstreductie- en/of sociale-vaardigheidstraining verzorgd. Deelname aan de training gebeurt na overleg tussen mentor en ouders/verzorgers. Aan de overige leerlingen kan een dergelijke training incidenteel op maat worden verzorgd. Ook hier zal altijd overleg plaatsvinden tussen mentor en ouders/verzorgers. Voor vragen over deze trainingen kunt u terecht bij de ondersteuningscoördinator Ondersteuning door andere leerlingen Leerlingmentoren In de brugklas wordt de mentor bijgestaan door leerlingmentoren. Dit zijn leerlingen uit SCHOOLGIDS

28 de vijfde klas, die de brugklassers uit eigen ervaring goede raad kunnen geven bij allerlei praktische zaken. Sommige problemen bespreken jongeren bovendien het liefst met leeftijdgenoten. Ook zijn de leerlingmentoren betrokken bij activiteiten als klassenavonden en de introductieweek. Contactpersoon is dhr. M. Rasenberg. Lentoren Leerlingen uit havo-5 en vwo-5 en -6 die goed zijn in een bepaald vak of bepaalde vakken kunnen worden ingezet als lentoren. Deze leerlingen kunnen desgewenst een training volgen bij Fontys Lerarenopleiding in Tilburg en geven tegen een geringe betaling bijles aan onderbouwleerlingen. Contactpersoon van de lentoren is dhr. P. van der Bruggen. Leerlingbemiddelaars Sinds 2008 is het Mencia de Mendoza Lyceum in Breda betrokken bij het project leerlingbemiddeling ofwel peer-mediation : leerlingen uit havo-3 of -4 die een luisterend oor bieden aan medeleerlingen die gepest worden of ruzie hebben, en vervolgens proberen samen naar een oplossing te zoeken. Ieder jaar krijgen tien leerlingen een tweedaagse training over het bemiddelen bij ruzies. De leerlingen worden gekozen door andere leerlingen uit hun klas. De leerlingen krijgen de opdracht tien leerlingen aan te wijzen die goed kunnen luisteren en praten. Een gecertificeerde docent geeft de training waarbij door middel van rollenspellen bepaalde gesprekstechnieken geleerd worden om te kunnen bemiddelen bij kleine conflicten tussen jongere leerlingen. Het Mencia de Mendoza heeft voor deze weg gekozen vanuit de overtuiging dat leerlingen prima getraind kunnen worden om medeleerlingen te helpen, hun problemen zelf op te lossen. Leerlingen laten meer los en voelen zich beter op hun gemak bij leeftijdsgenoten dan bij leraren. De drempel om naar een mediator toe te gaan is lager en veel incidentjes kunnen daarom al in een vroeger stadium worden opgelost. De leerlingbemiddeling helpt dus ook mee aan een betere sfeer op school. Contactpersoon van de leerlingbemiddelaars is mw. A. de Raat-Wiebel 4.3 Bovenschoolse ondersteuning Soms is de interne zorgstructuur van de school ontoereikend om de problemen van een leerling op te lossen. In zulke gevallen kan de school - in overleg met de ouders - het zorgadviesteam (ZAT) inschakelen. In dit ZAT zijn afdelingsleiders, counselors, ondersteuningcoördinator, CJG, leerplichtambtenaar, wijkagent, de jeugdarts van de GGD en eventuele andere externe instanties vertegenwoordigd. Binnen het ZAT wordt de situatie en hulpvraag van de leerling besproken en beoordeeld welke extra begeleiding hij of zij nodig heeft. Soms kan vanuit de deelnemers aan het ZAT zelf hulp geboden worden; in andere gevallen wordt de leerling doorverwezen naar specialistische jeugdhulp of bovenschoolse voorzieningen. 28 SCHOOLGIDS

29 4.3.1 Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) Veel vragen op het gebied van professionele ondersteuning kunnen ook gesteld worden bij het Centrum voor Jeugd en Gezin Breda (CJG), telefoon Door het CJG is aan elke school voor voortgezet onderwijs in Breda en omstreken een school- CJG er toegewezen: aan Mencia is in Breda mw. A. de Wit als CJG-er verbonden. Verder kan vanuit het CJG een CJG-coach op school ingezet worden. Het CJG verzorgt wat voorheen schoolmaatschappelijk werk werd genoemd. Verwijzing vindt plaats via de ondersteuningscoördinator, de counselor of afdelingsleider. In Zundert is met ingang van 1 januari 2015 de schoolmaatschappelijk werker vervangen door de jeugdprofessional, mw. S. van Loonen. Zij is op onregelmatige tijden op school aanwezig om ondersteuning te bieden. Meer informatie kunt u krijgen bij de afdelingsleider op Sandrode, dhr. P.M. Jankowski. Meer informatie over Centrum voor Jeugd en Gezin vindt u op en Jeugdarts / GGD Mencia werkt nauw samen met de GGD. Leerlingen van klas 2 vullen een vragenlijst over hun gezondheid (zowel medisch als psychosociaal) en leefstijl in die aanleiding kan zijn voor een gesprek met de jeugdverpleegkundige, het zogenoemde gezondheidsonderzoek. Leerlingen uit andere klassen kunnen zelf ook een gesprek aanvragen. Aanmelding kan via de counselor of direct via de GGD: of De school heeft aandacht en zorg voor leerlingen die vaak of langdurig afwezig zijn vanwege ziekte / lichamelijke of psychische klachten. Wij streven ernaar om (ook) voor deze groep leerlingen de onderwijskansen te optimaliseren zodat zij hun talenten kunnen benutten. Daarom nemen we sinds vorig schooljaar deel in het project M@ZL (Medische Advisering van de Ziek gemelde Leerling) waarbij de school en de jeugdarts nauw samenwerken. In het geval van ziekte doen ouders door de ziekmelding bij school eigenlijk een beroep op vrijstelling van het volgen van het lesprogramma voor hun kind. Bij langdurig of frequent ziekteverzuim gaan we als school met de ouders en leerling in gesprek. Het doel van dit gesprek is het optimaliseren van de ondersteuning rondom de leerling, zodat deze zo min mogelijk hoeft te verzuimen en/of zo snel en goed mogelijk weer terug naar school kan. Toch kan er soms in dit gesprek onduidelijkheid blijven over een realistische belastbaarheid van de leerling. De school kan dan, naar aanleiding van dit gesprek, advies vragen aan de jeugdarts. Er volgt dan op korte termijn een uitnodiging aan de ouders om samen met hun zoon / dochter naar de GGD West-Brabant te komen voor een consult. SCHOOLGIDS

30 De jeugdarts bespreekt de klachten en redenen van de ziekmeldingen / het ziekteverzuim en zoekt samen met ouders en leerling naar gewenste ondersteuning. De arts heeft, indien van toepassing, contact met de behandelaars. De arts adviseert over deelname aan het lesprogramma en zo nodig over gewenste aanpassingen. Tevens biedt de arts handvatten aan ouders, leerling en school voor het optimaliseren van deze deelname. Het gesprek is vertrouwelijk. In verband met het medische beroepsgeheim koppelt de arts inhoudelijke informatie alleen na toestemming van de ouder(s) en/of de leerling terug aan de school. 4.4 Passend onderwijs en het regionaal samenwerkingsverband (RSV) RSV Breda e.o. Per 1 augustus 2014 is passend onderwijs ingegaan. Door aanpassing van wetgeving zijn bestaande schotten tussen voortgezet en voortgezet speciaal onderwijs weggehaald. Hierdoor krijgen scholen meer mogelijkheden om een passende plaats aan iedere leerling te bieden. Daartoe zijn scholen verplicht aangesloten bij zogenoemde regionale samenwerkingsverbanden. In onze regio is dat het regionaal samenwerkingsverband Breda en omgeving (RSV Breda e.o.). De scholen van het RSV maken met elkaar afspraken over onder meer de ondersteuning (de zorg ) aan leerlingen, bij voorkeur op de school waar de leerling zich wil inschrijven/ingeschreven staat. Maar als dat niet mogelijk is, kan een leerling ook worden geplaatst in het speciaal onderwijs. Voor plaatsing in het speciaal onderwijs is een toelaatbaarheidsverklaring nodig van het samenwerkingsverband Passend onderwijs, wat betekent dat? Onderstaande tekst is letterlijk opgenomen in deze schoolgids overeenkomstig de afspraak met de scholen uit het RSV Breda e.o. 30 SCHOOLGIDS

31 Binnen de RSV hebben scholen samen de volgende afspraken gemaakt. Alle scholen werken samen om de best passende plaats voor uw kind te garanderen. Als er extra ondersteuning nodig is voor uw kind, wordt dat met u besproken. Er wordt dan een zogenoemd ontwikkelingsperspectief opgesteld. Dat wordt opgenomen in een groeidocument, waarin wordt vastgelegd welke acties u en de school onderneemt om de schoolprestaties te optimaliseren. Er is specifieke expertise op diverse gebieden aanwezig op school of door de school direct oproepbaar. We zorgen voor professionele ontwikkeling van leraren zodat deze beschikken over de juiste competenties om de ondersteuningsvragen van hun leerlingen op een effectieve manier te beantwoorden. We zorgen voor een goede communicatie met u als ouders/verzorgers om gebruik te kunnen maken van uw ervaringsdeskundigheid bij het zoeken naar handelingsgerichte oplossingen. We hebben aandacht voor signalering en preventie van onderwijsbelemmeringen. We werken zo veel mogelijk vraaggestuurd. Op school is een professional uit de jeugdhulp aanwezig om indien nodig ons ondersteuningsteam te adviseren en eventueel toeleiding naar externe instanties goed in te regelen. Er is een ondersteuningsplanraad (OPR) die als medezeggenschapsraad voor het samenwerkingsverband functioneert. Met een klacht gaat u in eerste instantie naar de school/het bestuur. Is er een klacht over de taken van het samenwerkingsverband, dan kunt u contact opnemen met het RSV Breda e.o.: Via de website kunt u kennis nemen van alle beleidsontwikkelingen binnen ons samenwerkingsverband. Op deze site vindt u ook de vergaderdata van de OPR en het meest recente vastgestelde verslag van die OPR Rebound Om voortijdig schoolverlaten vanwege problematisch gedrag te voorkomen heeft de minister van onderwijs elk samenwerkingsverband in Nederland de opdracht gegeven een reboundvoorziening in te richten. De reboundvoorziening is een onderdeel van de ondersteuningsstructuur. Het RSV Breda e.o. heeft een reboundlocatie in Oosterhout en een plusvoorziening (observatieklas) die een tijdelijke plaats geven aan leerlingen voor wie het ondersteuningsaanbod op de eigen school niet toereikend is. Na overleg met de ouders kan de schoolleiding besluiten een leerling tijdelijk op de Rebound te plaatsen. Een verblijf in de Rebound duurt maximaal 13 weken. In wil RSV Breda e.o. de bestaande rebound- en plusvoorziening ombouwen naar een OPDC (orthopedagogisch en -didactisch centrum). SCHOOLGIDS

32 5 Contacten met ouders/verzorgers 5.1 Mentor Op Mencia is de mentor de spil van de leerlingenzorg en ook het eerste contact met de school. In de brugklas neemt de mentor een heel belangrijke positie in om de overgang van basisschool naar brugklas te vergemakkelijken. Ook in de jaren daarna zullen ouders in eerste instantie vooral met de mentor te maken krijgen. De mentor stimuleert, motiveert en zoekt ook samen met de leerlingen en zijn ouders naar oplossingen als het even wat minder gaat. Aan het begin van het schooljaar wordt een informatieavond georganiseerd waarbij u kennis kunt maken met de mentor van uw zoon/dochter. Een overzicht van de mentoren vindt u op de website. 5.2 Afdelingsleider en assistent-clz De afdelingsleider stuurt het team van docenten en mentoren van een afdeling aan. Hij/ zij bewaakt de goede gang van zaken en neemt, indien nodig, contact op met ouders/ verzorgers. De afdelingsleiders worden in Breda ondersteund door twee assistentcoördinatoren leerlingzaken (CLZ). Leerlingen moeten zich bijvoorbeeld bij hen melden als ze te laat op school komen, ziek naar huis gaan of eerder weg moeten van school voor een doktersbezoek of orthodontist. Zij zullen ook altijd even de ouders/verzorgers bellen als een leerling ziek naar huis gaat. Een overzicht van de afdelingsleiders vindt u in hoofdstuk 6. De assistent-clz zijn dhr. A.J.C.M. de Rooij en dhr. A.M. Schoonens 5.3 Ouderavonden Contact tussen ouders/verzorgers en school vindt voor een belangrijk deel plaats tijdens de ouderavonden. Gedurende het schooljaar wordt een aantal ouderavonden georganiseerd. Tijdens de 10-minutengesprekken kunnen mentoren, docenten en ouders/verzorgers elkaar beter leren kennen en het welbevinden, de voortgang en studieresultaten van de leerlingen bespreken. Verder zijn er thema- en leerjaaravonden. Ouders/verzorgers ontvangen voor iedere ouderavond steeds een aparte uitnodiging. De data van de diverse ouderavonden staan vermeld in het jaaroverzicht op de website. 5.4 Digitale nieuwsvoorziening Website, en facebook Via en houden we u op de hoogte van zaken die binnen de school spelen en vindt u alle belangrijke documenten. We sturen regelmatig per mail algemene brieven naar ouders/verzorgers. Deze zijn ook altijd op de website terug te vinden als u inlogt. Op onze facebookpagina kunt u terecht voor alle actuele nieuwszaken. Menciadetv is de site voor en door leerlingen met daarop veel foto s van diverse activiteiten 32 SCHOOLGIDS

33 die op school plaatsvinden. Via onze website kunt u rechtsonder de button naar Menciadetv aanklikken Nieuwsbrief Zowel Mencia Sandrode als het Mencia de Mendoza Lyceum sturen regelmatig een digitale nieuwsbrief naar alle ouders/verzorgers van de leerlingen. In deze nieuwsbrief wordt informatie gegeven over de komende periode en wordt teruggekeken naar de voorbije periode. De nieuwsbrief wordt per verzonden Magister Via onze website kunt u rechtsonder inloggen in het programma Magister. Zowel leerlingen als ouder(s)/verzorger(s) kunnen op deze manier actuele gegevens raadplegen, waaronder de cijferadministratie en het huiswerk. Ook kunt u zich via Magister aanmelden voor de 10-minutengesprekken. De inloggegevens die u per post ontvangst zijn uitsluitend bedoeld voor ouder(s)/verzorger(s). Leerlingen ontvangen hun eigen inloggegevens. SCHOOLGIDS

34 6 Praktische zaken 6.1 Schoolleiding, functionarissen, OOP en docenten De schoolleiding van Mencia bestaat uit de directieleden en een aantal afdelingsleiders. Directie Mencia de Mendoza drs. J. Hadders, rector, drs. T.J.J.M. Dams, plv. rector, mw. drs. M.L.A. van Rijen, conrector, C.J.M. Vermeeren, locatiedirecteur Zundert, conrector drs. G.M.C. Rombouts, head of school ISB, Afdelingsleiding Mencia de Mendoza Lyceum, Breda M.P. Rasenberg, brugklassen, J.P.H.J. Fischer, klassen vwo-2 t/m -4, mw. drs. N.M. de Ruiter, klassen havo-2 t/m -5, drs. P.W.A.M. van der Bruggen, klassen vwo-5 en -6, C.M. Alt M.Ed., klassen tto-2 t/m -4, Afdelingsleiding Mencia Sandrode, Zundert P.M. Jankowski, M.Ed., klassen havo/atheneum-1 t/m 3 en mavo-1 t/m 4, U vindt een overzicht van alle docenten, onderwijsondersteunend personeel (OOP) en functionarissen op de website. 34 SCHOOLGIDS

35 6.2 Lestijden 1e les 2e les 3e les PAUZE 4e les 5e les PAUZE 6e les 7e les 8e les 9e les Mencia de Mendoza Mencia Sandrode 1e les e les PAUZE e les e les PAUZE A e les B e les A PAUZE B e les e les PAUZE e les Vakantie- en jaarrooster Start schooljaar 5 september 2016 Herfstvakantie 24 t/m 28 oktober 2016 Kerstvakantie 26 december 2016 t/m 6 januari 2017 Voorjaarsvakantie 27 februari t/m 3 maart 2017 Goede vrijdag 25 maart 2017 Pasen 17 april 2017 Meivakantie 24 april t/m 5 mei 2017 Hemelvaart 25 en 26 mei 2017 Tweede Pinksterdag 5 juni 2017 Zomervakantie 17 juli t/m 25 augustus 2017 De vakanties voor zijn door de GMR van de SKVOB e.o. vastgesteld. Het jaaroverzicht vindt u op de website van Mencia. Dit overzicht wordt regelmatig geactualiseerd. 6.4 Ziekte, absentie en verlof Onderwijstijd De rijksoverheid heeft in de afgelopen jaren toezicht gehouden op de naleving van de regels rond de verplichte onderwijstijd. Hierbij gaat het zowel om de geplande tijd als om de daadwerkelijk gerealiseerde tijd. In het voorjaar van 2010 heeft de onderwijsinspectie laten weten, dat de door haar onderzochte geplande en gerealiseerde onderwijstijd van Mencia de Mendoza geen aanleiding is voor nader SCHOOLGIDS

36 onderzoek of maatregelen. De jongste gegevens met betrekking tot de onderwijstijd vindt u via de site van de school (via de link naar Verlof voor vakantie Slechts bij hoge uitzondering en nooit meer dan één keer per schooljaar wordt verlof voor vakantie buiten de schoolvakanties gegeven. Deze verlofregeling is uitsluitend bestemd voor kinderen van ouders met een beroep dat het onmogelijk maakt om binnen de vastgestelde schoolvakanties met vakantie te gaan. Ouders dienen een verzoek hiertoe bij voorkeur acht weken van tevoren in bij de schooldirectie. Het verzoekt dient te zijn onderbouwd door middel van een verklaring van de werkgever Extra verlof p school zijn aanvraagformulieren voor extra verlof te verkrijgen via de afdelingsleider. Als u meent in aanmerking te komen voor extra verlof, vult u dit formulier in en levert u het in bij de afdelingsleider Leerplicht De leerplicht is geregeld in de leerplichtwet, die geldt voor ouders, leerlingen en scholen. Iedere leerling is leerplichtig tot hij of zij een startkwalificatie heeft. De gemeente ziet toe op de naleving van deze leerplichtwet. Bij ongeoorloofd of vermoedelijk ongeoorloofd schoolverzuim, onderneemt de leerplichtambtenaar actie Verzuim/ziekte Indien een leerling wegens ziekte of een andere reden niet naar school kan komen geldt voor leerlingen van alle klassen in Breda en Zundert dat ze tussen 7.45 en 8.30 uur telefonisch aan de school absent gemeld dienen te worden, in Breda op ; in Zundert op Na afloop van de afwezigheid dient bovendien een absentiebriefje te worden ingeleverd. In Breda zijn twee assistent-coördinatoren leerlingenzaken (CLZ) belast met de dagelijkse gang van zaken rondom verzuim en absentie: dhr. A.J.C.M. de Rooij en dhr. M.A.M. Schoonens De school is verplicht elk ongeoorloofd verzuim te melden bij de leerplichtambtenaar van de gemeente. Ook verzuim dat vermoedelijk ongeoorloofd is, moet gemeld worden. Dat is bijvoorbeeld het geval als een leerling onterecht ziek wordt gemeld. In sommige gevallen is dat ter beoordeling van de school. Wanneer een leerling voortdurend te laat komt, of weigert deel te nemen aan lessen, is er duidelijk sprake van ongeoorloofd schoolverzuim. In ieder geval meldt de school het verzuim bij de leerplichtambtenaar als een leerplichtige leerling op drie dagen achtereen verzuimt. Alle scholen melden wekelijks het verzuim bij de gemeente. Bij langdurig ziekteverzuim neemt de school deel aan het project M@ZL (Medische Advisering van de Ziek gemelde Leerling) zie paragraaf SCHOOLGIDS

37 7 Overlegorganen 7.1 Leerlingenraad Op Mencia bestaat een bloeiende leerlingenraad die actief meedenkt over de school en vooral hoe de school nog aantrekkelijker kan worden voor leerlingen. De leerlingenraad wordt begeleid door dhr. F. van Erp, docent Duits. Een afvaardiging van de leerlingenraad schuift enkele keren per jaar aan bij de vergaderingen van de directie om de belangrijkste zaken die leven bij leerlingen naar voren te brengen. 7.2 Ouderraad Aan de school is een ouderraad verbonden. Deze raad stelt zich tot taak de gang van zaken in de school kritisch te volgen en de belangen van ouders en leerlingen te behartigen door zich sterk te maken voor hun wensen en ideeën. De ouderraad is ook betrokken bij bepaalde activiteiten zoals de kerstviering en de diploma-uitreiking. Daarnaast organiseert de ouderraad jaarlijks een thema-avond. Bij iedere vergadering van de ouderraad is een directielid aanwezig. Bij besluiten die voor ouders van belang kunnen zijn, wordt de ouderraad betrokken. De vergaderingen van de ouderraad zijn openbaar. Wanneer de vergaderingen plaatsvinden, kunt u terugvinden in de jaarplanning op de site. De ouderraad bestaat uit minstens zeven en hoogstens dertien leden. Aanvulling geschiedt bij voorkeur vanuit de ouders van brugklasleerlingen. Als er meer kandidaten dan plaatsen zijn, worden er verkiezingen gehouden. De huidige leden van de ouderraad zijn: Daniela Borcea Femke Fluitman Thijs van der Heijden Susanne Jungerhans Shawnm Khan Gerard Pruim Angela Schulz, secretaris Huub Willekens Cindy Winters De ouderraad heeft een eigen plaats op de website van de school. U kunt de ouderraad bereiken via ouderraad@mencia.nl. SCHOOLGIDS

38 7.3 Medezeggenschapsraad, Deelraad en OPR In het kader van de Wet Medezeggenschap op Scholen bestaat op Mencia de Mendoza, als unit van de Scholengemeenschap Breda, een Deelraad. Deze Deelraad bestaat uit de volgende acht leden: namens de docenten hebben zitting: dhr. F. van Erp, dhr. G. van Niel en mevr. S. van Weele; namens het onderwijs ondersteunend personeel: dhr. J. Fievet; namens de ouders: dhr. Th. Van der Heijden en dhr. G. Pruim (in onderlinge afwisseling vanuit de OR) + vacature DR/MR; namens de leerlingen: Luuk van Dongen + vacature De DR van het Mencia neemt in zijn geheel zitting in de MR van de SGB. Deze MR bestaat, indien volledig, uit 24 personen: 8 van Mencia, 8 van Markenhage en 8 personen van Tessenderlandt. Wanneer de vergaderingen van de DR en MR plaatsvinden, kunt u terugvinden in de jaarplanning op de site. De medezeggenschap is onder passend onderwijs geregeld via de ondersteuningsplanraad (zie ook paragraaf 4.4) Deze OPR ziet toe op de taken van het samenwerkingsverband. De OPR heeft instemmingsrecht bij het ondersteuningsplan. De OPR van het RSV Breda e.o. 38 SCHOOLGIDS

39 bestaat uit 16 leden: 8 personeelsleden, 4 ouders en vier leerlingen. Via de website worden de vergaderdata van de OPR bekend gemaakt en zijn ook de meest recente vergaderverslagen terug te vinden. 7.4 Personeelsraad De Personeelsraad (PR) is doorgeefluik en vertegenwoordiger van het totale personeel van Mencia. De PR fungeert als klankbord voor de directie en heeft als kritische gesprekspartner een attenderende en adviserende functie. De PR vergadert ten minste drie keer per jaar met de voltallige directie. Het Mencia de Mendoza Lyceum levert vier leden: drie onderwijsgevenden en één lid van het onderwijsondersteunend personeel (OOP). Mencia Sandrode levert drie leden: twee onderwijsgevenden en één lid uit het OOP. De voorzitter wordt voor onbepaalde tijd uit en door de leden gekozen. Actief kiesrecht komt toe aan iedere medewerker die ten minste één jaar aan Mencia is verbonden; passief kiesrecht bezit iedere medewerker van Mencia die ten minste twee jaar aan Mencia is verbonden en een werktijdfactor heeft van 0,35 fte of hoger. Als onafhankelijke schakel tussen personeel en directie heeft de PR een unieke plaats in de organisatie van Mencia. SCHOOLGIDS

Mencia de Mendoza. Mencia de Mendoza Lyceum. Mencia Sandrode Zundert SCHOOLGIDS SCHOOLGIDS

Mencia de Mendoza. Mencia de Mendoza Lyceum. Mencia Sandrode Zundert SCHOOLGIDS SCHOOLGIDS Mencia de Mendoza MAVO Havo Atheneum Gymnasium TTO Mencia de Mendoza Lyceum Breda Mencia Sandrode Zundert SCHOOLGIDS 2017-2018 SCHOOLGIDS 2016-2017 1 Inhoud Voorwoord 1 Dit is Mencia 1.1 Algemeen 1.2 De

Nadere informatie

SCHOOLGIDS. Mencia de Mendoza MAVO HAVO ATHENEUM GYMNASIUM TTO. Mencia de Mendoza Lyceum. Mencia Sandrode ZUNDERT BREDA

SCHOOLGIDS. Mencia de Mendoza MAVO HAVO ATHENEUM GYMNASIUM TTO. Mencia de Mendoza Lyceum. Mencia Sandrode ZUNDERT BREDA Mencia de Mendoza MAVO HAVO ATHENEUM GYMNASIUM TTO Mencia de Mendoza Lyceum BREDA Mencia Sandrode ZUNDERT SCHOOLGIDS 2018-2019 SCHOOLGIDS 2018-2019 1 Inhoudsopgave Voorwoord 1 Dit is Mencia 1.1 Algemeen

Nadere informatie

Mencia de Mendoza. Mencia de Mendoza Lyceum. Mencia Sandrode Zundert SCHOOLGIDS 2015-2016 SCHOOLGIDS 2015-2016 1

Mencia de Mendoza. Mencia de Mendoza Lyceum. Mencia Sandrode Zundert SCHOOLGIDS 2015-2016 SCHOOLGIDS 2015-2016 1 Mencia de Mendoza MAVO Havo Atheneum Gymnasium TTO Mencia de Mendoza Lyceum Breda Mencia Sandrode Zundert SCHOOLGIDS 2015-2016 SCHOOLGIDS 2015-2016 1 Inhoud Voorwoord 1 Dit is Mencia 1.1 Algemeen 1.2 De

Nadere informatie

Mencia de Mendoza MAVO HAVO ATHENEUM GYMNASIUM TTO

Mencia de Mendoza MAVO HAVO ATHENEUM GYMNASIUM TTO Mencia de Mendoza MAVO HAVO ATHENEUM GYMNASIUM TTO Inhoudsopgave Inhoud Voorwoord 1 Dit is Mencia 1.1 Algemeen 1.2 De naam van de school 1.3 Geschiedenis van de school 1.4 Missie en visie 1.5 Onderwijskundige

Nadere informatie

Informatieavond HAVO 3

Informatieavond HAVO 3 Informatieavond HAVO 3 Programma van vanavond Even voorstellen: Klas Algemene informatie HAVO 3 Afsluiting met vragenronde 2 Even voorstellen Klas h3, eerste indruk 3 Overgang naar HAVO 3 De overgang naar

Nadere informatie

Informatieavond VWO 3

Informatieavond VWO 3 Informatieavond VWO 3 Programma van vanavond Even voorstellen: Klas Algemene informatie VWO 3 Afsluiting met vragenronde 2 Even voorstellen Klas V3, eerste indruk 3 Overgang naar VWO 3 De overgang naar

Nadere informatie

Jouw keuzes l Jouw talenten I Jouw toekomst I Jouw school

Jouw keuzes l Jouw talenten I Jouw toekomst I Jouw school Jouw keuzes l Jouw talenten I Jouw toekomst I Jouw school Het Walburg College is een middelgrote school voor gymnasium, atheneum, havo en mavo in Zwijndrecht. Op het Walburg College hebben we oog voor

Nadere informatie

HET DRAAIT M JOU Jouw keuzes Jouw talenten Jouw toekomst Jouw school

HET DRAAIT M JOU Jouw keuzes Jouw talenten Jouw toekomst Jouw school HET DRAAIT M JOU Jouw keuzes Jouw talenten Jouw toekomst Jouw school Het Walburg College is een middelgrote school voor gymnasium, atheneum, havo en mavo in Zwijndrecht. Op het Walburg College hebben we

Nadere informatie

TWEETALIG ONDERWIJS VERLEG JE GRENZEN!

TWEETALIG ONDERWIJS VERLEG JE GRENZEN! TWEETALIG ONDERWIJS VERLEG JE GRENZEN! GO INTERNATIONAL! Wil je uitstekend Engels leren spreken, ga je kiezen voor havo- of vwo-onderwijs en zie je het wel zitten om tijdens je middelbare schooltijd één

Nadere informatie

mavo havo atheneum gymnasium

mavo havo atheneum gymnasium mavo havo atheneum gymnasium mavo havo atheneum gymnasium Het Elzendaalcollege ligt, omgeven door veel groen, dicht bij het station van Boxmeer. De school bestaat uit drie gebouwen of gebouwdelen, met

Nadere informatie

SCHOOLGIDS. Mencia de Mendoza 2014-2015 MAVO HAVO ATHENEUM GYMNASIUM TTO. Mencia de Mendoza Lyceum. Mencia Sandrode ZUNDERT BREDA

SCHOOLGIDS. Mencia de Mendoza 2014-2015 MAVO HAVO ATHENEUM GYMNASIUM TTO. Mencia de Mendoza Lyceum. Mencia Sandrode ZUNDERT BREDA Mencia de Mendoza MAVO HAVO ATHENEUM GYMNASIUM TTO Mencia de Mendoza Lyceum BREDA Mencia Sandrode ZUNDERT SCHOOLGIDS 2014-2015 SCHOOLPLAN MENCIA DE MENDOZA 2013-2017 1 Inhoud Voorwoord... 1. Mencia de

Nadere informatie

Elde College. Elke dag een uitdaging

Elde College. Elke dag een uitdaging Elde College Elke dag een uitdaging Tweetalig vwo Iets voor jou? Onderwijsaanbod vwo Tweetalig vwo (atheneum) 6 jaar Regulier vwo (atheneum) 6 jaar Tweetalig vwo Elde College Het Elde College is al veertien

Nadere informatie

Elke dag inspirerend. vwo / havo. elke dag een uitdaging

Elke dag inspirerend. vwo / havo. elke dag een uitdaging Elke dag inspirerend vwo / havo elke dag een uitdaging Samen met uw zoon of dochter staat u voor een belangrijke keuze. Op basis van het advies van de basisschool ligt de uitdaging op vwo of havo-niveau.

Nadere informatie

TWEETALIG ONDERWIJS VERLEG JE GRENZEN!

TWEETALIG ONDERWIJS VERLEG JE GRENZEN! TWEETALIG ONDERWIJS VERLEG JE GRENZEN! GO INTERNATIONAL! Wil je fantastisch Engels leren spreken? Zie je het wel zitten om tijdens je middelbare schooltijd internationale reizen te maken? En kies je voor

Nadere informatie

Informatieavond havo-3 Welkom

Informatieavond havo-3 Welkom Informatieavond havo-3 Welkom Programma Even voorstellen Klas Algemene informatie havo-3 Afsluiting met vragenronde Onderzoek motivatie mw. Benneker Even voorstellen Klas havo-3, eerste indruk Overgang

Nadere informatie

christelijke school voor mavo-havo-vwo met elkaar voor elkaar voor nu en later

christelijke school voor mavo-havo-vwo met elkaar voor elkaar voor nu en later christelijke school voor mavo-havo-vwo met elkaar voor elkaar voor nu en later Onderwijs met aandacht voor iedereen! Op mavo, havo of drie jaar vwo onderbouw: Engels PLUS Sport PLUS Science PLUS Business

Nadere informatie

Je horizon verbreden

Je horizon verbreden Visser t Hooft Lyceum Leiden KANSRIJK EN UITDAGEND Je horizon verbreden i tweetalig gymnasium (tweetalig) atheneum (tweetalig) havo 1 1 mavo (vmbo-t) vhl.nl Kagerstraat 1 q Ik vind het Visser een gezellige

Nadere informatie

DRUKPROEF 1. Informatie Locatie Rijssen. Het gaat om jou!

DRUKPROEF 1. Informatie Locatie Rijssen. Het gaat om jou! Informatie 2019-2020 Locatie Rijssen Het gaat om jou! Inhoud Kies jij voor het Pius X College?... 3 Kleinschaligheid... 5 Waar staat het Pius X College voor?... 5 Identiteit... 7 Ons onderwijsaanbod...

Nadere informatie

Contactavond (T)VWO 3. 6 oktober 2016

Contactavond (T)VWO 3. 6 oktober 2016 Contactavond (T)VWO 3 6 oktober 2016 programma Opening door mw. Van der Walle, plaatsvervangend voor de afdelingsleider, dhr. Van der Gaag informatie leerlingencoördinator klas 2 tot en met 6 vwo: mw.

Nadere informatie

Jij maakt het verschil!

Jij maakt het verschil! Lingebos 2014 Jij maakt het verschil! 2014-2015 havo atheneum tweetalig atheneum gymnasium tweetalig gymnasium Onderwijs Als je kiest voor Lyceum Oudehoven kies je voor een schooltype waarvan de naam is

Nadere informatie

Informatieavond HAVO 2

Informatieavond HAVO 2 Informatieavond HAVO 2 Programma van vanavond Even voorstellen: Klas Algemene informatie HAVO 2 Afsluiting met vragenronde 2 Even voorstellen Klas, eerste indruk J Lipdub introductie 3 Overgang naar HAVO

Nadere informatie

Bevorderingsnormen Mencia de Mendoza. Voortschrijdend gemiddelde: Het gemiddelde (op één decimaal) van alle behaalde cijfers voor een vak.

Bevorderingsnormen Mencia de Mendoza. Voortschrijdend gemiddelde: Het gemiddelde (op één decimaal) van alle behaalde cijfers voor een vak. Bevorderingsnormen Mencia de Mendoza Definities Voortschrijdend gemiddelde: Het gemiddelde (op één decimaal) van alle behaalde cijfers voor een vak. Berekend gemiddelde: Het gemiddelde (op één decimaal)

Nadere informatie

KEUZEBEGELEIDING KLAS 3

KEUZEBEGELEIDING KLAS 3 KEUZEBEGELEIDING KLAS 3 2013-2014 Afdelingsleiders Decanen dhr. drs. G.C. Zijlstra (vwo) en dhr. R de Boef (havo) mw. E. de Neef en mw. drs. A.C.R.I. Govaarts Mentoren 3A mw. E.A.M. van Veen 3GA dhr.

Nadere informatie

Groevenbeek. Tweetalig vwo. grenzeloos. uitdagend

Groevenbeek. Tweetalig vwo. grenzeloos. uitdagend Groevenbeek Tweetalig vwo grenzeloos uitdagend Iets voor jou? Ben je leergierig en nieuwsgierig naar de wereld om je heen? Houd je wel van een uitdaging? Wil je uitblinken in de Engelse taal? Dan is tweetalig

Nadere informatie

Bevorderingsnormen Mencia de Mendoza. Voortschrijdend gemiddelde: Het gemiddelde (op één decimaal) van alle behaalde cijfers voor een vak.

Bevorderingsnormen Mencia de Mendoza. Voortschrijdend gemiddelde: Het gemiddelde (op één decimaal) van alle behaalde cijfers voor een vak. Bevorderingsnormen Mencia de Mendoza Definities Voortschrijdend gemiddelde: Het gemiddelde (op één decimaal) van alle behaalde cijfers voor een vak. Berekend gemiddelde: Het gemiddelde (op één decimaal)

Nadere informatie

Met elkaar voor elkaar. voor nu en later. Uit Tien+ kies je zelf. We werken samen aan jouw toekomst. De Blesewic: heel veel plussen!

Met elkaar voor elkaar. voor nu en later. Uit Tien+ kies je zelf. We werken samen aan jouw toekomst. De Blesewic: heel veel plussen! christelijke school voor mavo-havo-vwo Met elkaar voor elkaar De Blesewic: heel veel plussen! We werken samen aan jouw toekomst Kleinschalig en uitdagend voor nu en later Onderwijs met aandacht voor iedereen!

Nadere informatie

Je hebt ongetwijfeld van tweetalig onderwijs (tto) gehoord!

Je hebt ongetwijfeld van tweetalig onderwijs (tto) gehoord! Beste groep 8 leerling, Je hebt ongetwijfeld van tweetalig onderwijs (tto) gehoord! De tto-opleiding is toegankelijk voor leerlingen met een vmbo-tl advies of hoger! Wij hebben aparte programma s voor

Nadere informatie

Hier leer je. voor het leven BERGSCHENHOEK. Een open en stimulerende omgeving. Aandacht voor jouw ontwikkeling. Vanuit relaties naar prestaties

Hier leer je. voor het leven BERGSCHENHOEK. Een open en stimulerende omgeving. Aandacht voor jouw ontwikkeling. Vanuit relaties naar prestaties BERGSCHENHOEK christelijke school voor gymnasium-atheneum-havo Hier leer je Vanuit relaties naar prestaties Aandacht voor jouw ontwikkeling Een open en stimulerende omgeving voor het leven Leren kan op

Nadere informatie

atheneum, havo en mavo roene art een Calvijn school

atheneum, havo en mavo roene art een Calvijn school atheneum, havo en mavo roene art een Calvijn school Beste ouder/verzorger, Uw kind staat op het punt de overstap te maken van de basisschool naar het voortgezet onderwijs: een grote en belangrijke stap.

Nadere informatie

SCHOOLGIDS tekstversie

SCHOOLGIDS tekstversie SCHOOLGIDS 2014-2015 tekstversie Voorwoord Geachte ouders, verzorgers, De schoolgids is een wettelijk verplicht document, waarin ouders/verzorgers informatie kunnen vinden over het onderwijs en de leerlingbegeleiding.

Nadere informatie

Wessel Gansfortcollege vestiging Heerdenpad

Wessel Gansfortcollege vestiging Heerdenpad Wessel Gansfortcollege vestiging Heerdenpad Film bekijken? Scan met Layar! vmbo-theoretisch leerweg (tl) havo, atheneum, atheneum+ 900 leerlingen Uit de kunst! Ongeveer 900 leerlingen komen elke dag naar

Nadere informatie

vmbo theoretische leerweg (tl), havo, atheneum, atheneum+ 820 leerlingen

vmbo theoretische leerweg (tl), havo, atheneum, atheneum+ 820 leerlingen vmbo theoretische leerweg (tl), havo, atheneum, atheneum+ 820 leerlingen De CSG Wessel Gansfort is een open christelijke school, waar elke dag ongeveer 820 leerlingen onderwijs volgen. Iedereen is van

Nadere informatie

KEUZEBEGELEIDING & PROFIELKEUZE KLAS 3

KEUZEBEGELEIDING & PROFIELKEUZE KLAS 3 KEUZEBEGELEIDING & PROFIELKEUZE KLAS 3 2014-2015 Belangrijke data i.v.m. profielkeuze schooljaar 2014 2015 9 dec. Ouderavond 10 dec. Mentoravond 26-30 jan. Elke derde klas gaat één dag op keuzedag 2 feb

Nadere informatie

TTO GYMNASIUM ATHENEUM HAVO TWEETALIG ONDERWIJS

TTO GYMNASIUM ATHENEUM HAVO TWEETALIG ONDERWIJS TTO GYMNASIUM ATHENEUM HAVO TWEETALIG ONDERWIJS Tweetalig onderwijs een grenzeloze opleiding! Op het TTO spreken jij en je docenten bij zo veel mogelijk lessen Engels. Je schoolboeken zijn in het Engels

Nadere informatie

Hier leer je. voor het leven BERGSCHENHOEK. Aandacht voor jouw ontwikkeling. Vanuit relaties naar prestaties. Een open en stimulerende omgeving

Hier leer je. voor het leven BERGSCHENHOEK. Aandacht voor jouw ontwikkeling. Vanuit relaties naar prestaties. Een open en stimulerende omgeving BERGSCHENHOEK christelijke school voor gymnasium-atheneum-havo Hier leer je Vanuit relaties naar prestaties Aandacht voor jouw ontwikkeling Een open en stimulerende omgeving voor het leven Leren kan op

Nadere informatie

Je horizon verbreden

Je horizon verbreden Visser t Hooft Lyceum Leiden KANSRIJK EN UITDAGEND Je horizon verbreden i tweetalig gymnasium (tweetalig) atheneum (tweetalig) havo 1 1 mavo (vmbo-t) vhl.nl Kagerstraat 1 q Ik vind het Visser een gezellige

Nadere informatie

Mencia de Mendoza. Mencia de Mendoza Lyceum. Mencia Sandrode Zundert SCHOOLGIDS 2013-2014 SCHOOLGIDS 2012-2013 1

Mencia de Mendoza. Mencia de Mendoza Lyceum. Mencia Sandrode Zundert SCHOOLGIDS 2013-2014 SCHOOLGIDS 2012-2013 1 Mencia de Mendoza MAVO Havo Atheneum Gymnasium TTO Mencia de Mendoza Lyceum Breda Mencia Sandrode Zundert SCHOOLGIDS 2013-2014 SCHOOLGIDS 2012-2013 1 Inhoud Voorwoord... 1. Mencia de Mendoza... 2. Onderwijs...

Nadere informatie

Meer dan alleen een goede school

Meer dan alleen een goede school Visser t Hooft Lyceum Rijnsburg KANSRIJK EN UITDAGEND Meer dan alleen een goede school i atheneum havo vhl.nl mavo (vmbo-t) Noordeinde 24 q Elke leraar kan goed met kinderen omgaan. Ze geven je een veilig

Nadere informatie

Informatie voor leerlingen tto gymnasium atheneum havo mavo. christelijke school

Informatie voor leerlingen tto gymnasium atheneum havo mavo. christelijke school Informatie voor leerlingen christelijke school 2018-2019 tto gymnasium atheneum havo mavo Kies een school die bij je past. 2 Om erachter te komen of je De Nassau een leuke school vindt, ben je van harte

Nadere informatie

Tweetalig Gymnasium Tweetalig Atheneum. Bilingual Education FOTO: PIETER TROOST

Tweetalig Gymnasium Tweetalig Atheneum. Bilingual Education FOTO: PIETER TROOST Tweetalig Gymnasium Tweetalig Atheneum 2015 CHRISTELIJK LYCEUM ZEIST Bilingual Education FOTO: PIETER TROOST Introductie leerjaar 1 FOTO: FOTO: JEROEN JEROEN SOETENS SOETENS Waarom tweetalig onderwijs?

Nadere informatie

Bevorderingsnormen Mencia de Mendoza. Voortschrijdend gemiddelde: Het gemiddelde (op één decimaal) van alle behaalde cijfers voor een vak.

Bevorderingsnormen Mencia de Mendoza. Voortschrijdend gemiddelde: Het gemiddelde (op één decimaal) van alle behaalde cijfers voor een vak. Bevorderingsnormen Mencia de Mendoza Definities Voortschrijdend gemiddelde: Het gemiddelde (op één decimaal) van alle behaalde cijfers voor een vak. Berekend gemiddelde: Het gemiddelde (op één decimaal)

Nadere informatie

TTO-voorlichting WELKOM. 13 november 19:00 21:00

TTO-voorlichting WELKOM. 13 november 19:00 21:00 TTO-voorlichting WELKOM 13 november 19:00 21:00 Programma van de avond Ouders (Aula) 19:10 Presentatie TTO Pier Visser 19:40 Mentoraat klas 1 Erwin Haverink 19:50 Ervaringen van een TTO-ouder Mw. A. Bender

Nadere informatie

Tweetalig Gymnasium Tweetalig Atheneum. Bilingual Education FOTO: JEROEN SOETENS

Tweetalig Gymnasium Tweetalig Atheneum. Bilingual Education FOTO: JEROEN SOETENS Tweetalig Gymnasium Tweetalig Atheneum Bilingual Education FOTO: JEROEN SOETENS CHRISTELIJK LYCEUM ZEIST 2013 Introductie leerjaar 1 FOTO: FOTO: JEROEN JEROEN SOETENS SOETENS Waarom tweetalig onderwijs?

Nadere informatie

Groenewald. Waar staat. voor?

Groenewald. Waar staat. voor? groenewald Waar staat Groenewald voor? Groenewald is een persoonlijke, kleinschalige school waar kwalitatief, eigentijds, toekomstgericht onderwijs wordt gegeven. Binnen een duidelijke structuur is er

Nadere informatie

AUGUSTUS 2017 ma di wo do vr za zo ZOMERVAKANTIE ZOMERVAKANTIE ZOMERVAKANTIE ZOMERVAKANTIE ZOMERVAKANTIE

AUGUSTUS 2017 ma di wo do vr za zo ZOMERVAKANTIE ZOMERVAKANTIE ZOMERVAKANTIE ZOMERVAKANTIE ZOMERVAKANTIE 31 AUGUSTUS 2017 1 2 3 4 5 6 32 7 8 9 10 11 12 13 33 14 15 16 17 18 19 20 34 21 22 23 24 25 26 27 19.30 infoavond Goethe-reis H5/V6 35 28 29 30 31 1 2 3 08.30 inleveren: introductie brugklas B+Z Goethe-reis

Nadere informatie

ALGEMENE INFORMATIE FRENCKEN LEERT JE KIEZEN! Scholengemeenschap voor VWO en HAVO

ALGEMENE INFORMATIE FRENCKEN LEERT JE KIEZEN! Scholengemeenschap voor VWO en HAVO ALGEMENE INFORMATIE FRENCKEN LEERT JE KIEZEN! Scholengemeenschap voor VWO en HAVO BESTE OUDERS EN TOEKOMSTIGE LEERLINGEN WAT IS DAT TOCH SPANNEND: KIEZEN VOOR EEN MIDDELBARE SCHOOL! Deze brochure laat

Nadere informatie

SEPTEMBER 2017 ma di wo do vr za zo

SEPTEMBER 2017 ma di wo do vr za zo 36 SEPTEMBER 2017 4 5 6 7 8 9 10 Corsomaandag (Z) start lessen brugklas (Z) start lessen brugklas (B) + MYP1-2 schoolfotograaf (Z) uitreiken chromebooks klas 1 (Z) 11 12 13 14 15 16 17 SOLO H5/V6 (1) start

Nadere informatie

vmbo theoretische leerweg (tl), havo, atheneum, atheneum+

vmbo theoretische leerweg (tl), havo, atheneum, atheneum+ Erkende CultuurProfielSchool Erkende VECON Business School vmbo theoretische leerweg (tl), havo, atheneum, atheneum+ 800 leerlingen Welkom op ons Wessel! De CSG Wessel Gansfort is een open christelijke

Nadere informatie

EEN WERELD SCHOOL. lyceum (h)tl vakcolleges (b/k) lwoo. vmbo theoretische leerweg HTL-route voor leerlingen die naar de havo willen.

EEN WERELD SCHOOL. lyceum (h)tl vakcolleges (b/k) lwoo. vmbo theoretische leerweg HTL-route voor leerlingen die naar de havo willen. lyceum (h)tl vakcolleges (b/k) lwoo EEN WERELD SCHOOL vmbo theoretische leerweg HTL-route voor leerlingen die naar de havo willen Gemini (H)TL Gemini (H)TL, iets voor jou! De HTL- route Je hebt advies

Nadere informatie

Tweetalig Gymnasium Tweetalig Atheneum. Bilingual Education

Tweetalig Gymnasium Tweetalig Atheneum. Bilingual Education Tweetalig Gymnasium Tweetalig Atheneum 2012 CHRISTELIJK LYCEUM ZEIST Bilingual Education Waarom tweetalig onderwijs? Engels is één van de belangrijkste talen. Bij bedrijven, universiteiten, hogescholen

Nadere informatie

WELCOME / WELKOM Informatieavond Tweetalig Onderwijs Christelijk Lyceum Zeist

WELCOME / WELKOM Informatieavond Tweetalig Onderwijs Christelijk Lyceum Zeist WELCOME / WELKOM Informatieavond Tweetalig Onderwijs Christelijk Lyceum Zeist 29 januari 2018 Programma Opening door de conrector, de heer Kees van Domselaar Ervaringen van Elise Wessels uit tto klas 5

Nadere informatie

FEBRUARI 2018 ma di wo do vr za zo uitwisseling Benavente (th2a)

FEBRUARI 2018 ma di wo do vr za zo uitwisseling Benavente (th2a) 6 FEBRUARI 2018 5 6 7 8 9 10 11 uitwisseling Benavente (th2a) laatste dag inschrijven: alleen klas 1 en 2: * herkansing M4/H5/V6 * eerste lesuur vrij * geen leertoetsen/-overhoringen 19.30-22.30 carnavalsfeest

Nadere informatie

vakken Klas 2 Klas 3 Nask Grieks (gymnasium) economie natuurkunde scheikunde

vakken Klas 2 Klas 3 Nask Grieks (gymnasium) economie natuurkunde scheikunde vakken Klas 1 Nederlands, Engels, Frans, Duits, Latijn (VWO), wiskunde, aardrijkskunde, geschiedenis, biologie, LV, NTT, BV, muziek, LO, banduur, mentoruur Klas 2 Nask Grieks (gymnasium) Klas 3 economie

Nadere informatie

Een uitdagende en succesvolle schooltijd

Een uitdagende en succesvolle schooltijd Een uitdagende en succesvolle schooltijd HAVO ATHENEUM GYMNASIUM 2015 Past het Boni bij mij? Je bent op zoek naar een school met een veilige en prettige sfeer? Je wil graag docenten die met je meedenken

Nadere informatie

Tweetalig Onderwijs: Er gaat een wereld voor je open!

Tweetalig Onderwijs: Er gaat een wereld voor je open! Tweetalig Onderwijs: Er gaat een wereld voor je open! Inhoud presentatie Algemene inleiding Leerlingen naar lokalen Specifieke info voor ouders Wat is TTO? CLIL (Content and Language Integrated Learning)

Nadere informatie

Hier leer je voor het leven

Hier leer je voor het leven BERGSCHENHOEK christelijke school voor gymnasium-atheneum-havo Hier leer je voor het leven Vanuit relaties naar prestaties Aandacht voor jouw ontwikkeling Een open en stimulerende omgeving Leren kan op

Nadere informatie

EEN WERELD SCHOOL. vmbo theoretische leerweg HTL-route voor leerlingen die naar de havo willen. Gemini (H)TL

EEN WERELD SCHOOL. vmbo theoretische leerweg HTL-route voor leerlingen die naar de havo willen. Gemini (H)TL EEN WERELD SCHOOL vmbo theoretische leerweg HTL-route voor leerlingen die naar de havo willen Gemini (H)TL Gemini (H)TL is iets voor jou! Je hebt advies vmbo theoretische leerweg Vmbo theoretische leerweg

Nadere informatie

Meer dan alleen een goede school

Meer dan alleen een goede school Visser t Hooft Lyceum Rijnsburg KANSRIJK EN UITDAGEND Meer dan alleen een goede school i atheneum havo vhl.nl mavo (vmbo-t) Noordeinde 24 q De leraren kunnen goed met kinderen omgaan. Ze geven je een veilig

Nadere informatie

T ATRIUM VERLEG JE GRENZEN!

T ATRIUM VERLEG JE GRENZEN! T ATRIUM VERLEG JE GRENZEN! WAT MAAKT T ATRIUM ZO BIJZONDER? Het einde van de basisschooltijd komt in zicht. Tijd om te kiezen voor een middelbare school! Maak in deze folder kennis met t Atrium en ontdek

Nadere informatie

TTO GYMNASIUM ATHENEUM HAVO TWEETALIG ONDERWIJS

TTO GYMNASIUM ATHENEUM HAVO TWEETALIG ONDERWIJS TTO GYMNASIUM ATHENEUM HAVO TWEETALIG ONDERWIJS een grenzeloze opleiding! Op het TTO spreken jij en je docenten bij zo veel mogelijk lessen Engels. Je schoolboeken zijn in het Engels en je maakt huiswerk

Nadere informatie

Cambridge Engels. vwo

Cambridge Engels. vwo 2019 Cambridge Engels vwo Wat is Cambridge Engels? De Universiteit van Cambridge heeft een serie cursussen en examens Engelse taalvaardigheid ontwikkeld die internationaal erkend zijn en gelden als standaard.

Nadere informatie

HENEGOUWENLAAN. Start op t Stedelijk. Algemene informatie

HENEGOUWENLAAN. Start op t Stedelijk. Algemene informatie HENEGOUWENLAAN Start op t Stedelijk Algemene informatie StArT Op t stedelijk Locatie Henegouwenlaan Het Stedelijk College Eindhoven heeft een breed onderwijsaanbod. Je kunt er terecht voor opleidingen

Nadere informatie

NIEUWSGIERIG NAAR. De ontwikkeling van uw kind op het

NIEUWSGIERIG NAAR. De ontwikkeling van uw kind op het NIEUWSGIERIG NAAR. De ontwikkeling van uw kind op het NIEUWSGIERIG NAAR BELANGRIJKE DATA IN 2019? HEEFT UW KIND DE SPECIALE GROEP 7/8- PAGINA OP ONZE WEBSITE (ADELBERT. NL) AL GEZIEN? Voel je al even een

Nadere informatie

Bevorderingsnormen 2015-2016

Bevorderingsnormen 2015-2016 Visser t Hooft Lyceum Bevorderingsnormen 2015-2016 Leiden, Leiderdorp, Rijnsburg september 2015 INHOUD BEVORDERINGSNORMEN 2015-2016...3 Termen en begrippen...3 Rapportcijfers en bevordering...3 BEVORDERING

Nadere informatie

4. In de bevorderingsnormen komt regelmatig het begrip kernvakken voor. Het gaat hierbij om de vakken Nederlands, Engels en wiskunde.

4. In de bevorderingsnormen komt regelmatig het begrip kernvakken voor. Het gaat hierbij om de vakken Nederlands, Engels en wiskunde. Versie Schooljaar 2016-2017 Definitief vastgesteld sept. 2016 Bevorderingsnormen Inclusief: - Herkansingsregeling 4 havo, 4 vwo en 5 vwo - Protocol doorstroom 4 mavo naar 5 havo - Protocol doorstroom 5

Nadere informatie

Het havo en vwo op het Oostvaarders College. Hartelijk welkom

Het havo en vwo op het Oostvaarders College. Hartelijk welkom Het havo en vwo op het Oostvaarders College Hartelijk welkom Doelstelling presentatie Uitleg onderwijs in het havo en vwo op het Oostvaarders College Beantwoorden van vragen van ouders Uitgangspunten van

Nadere informatie

Dit boekje is bedoeld voor de nieuwe brugklasser van het Nieuwe IJsselcollege! Het is belangrijk dat je ouder(s)/verzorger(s) meelezen.

Dit boekje is bedoeld voor de nieuwe brugklasser van het Nieuwe IJsselcollege! Het is belangrijk dat je ouder(s)/verzorger(s) meelezen. Inhoud Jouw school!... 2 Voorwoord... 3 Je mentor/mentorlessen... 4 De brugklas... 5 Het rooster... 5 De pauzes... 5 Afwezigheid van een docent... 6 Leerlingen aan het woord... 6 De vakken... 7 Extra begeleiding...

Nadere informatie

Je voelt je snel thuis op het Sondervick

Je voelt je snel thuis op het Sondervick Je voelt je snel thuis op het Sondervick ik op het Sondervick jij op het Sondervick wij op het Sondervick Voor de toekomstige brugklasser Het Sondervick College Welkom bij het Sondervick College! Misschien

Nadere informatie

Wessel Gansfortcollege vestiging Heerdenpad

Wessel Gansfortcollege vestiging Heerdenpad Wessel Gansfortcollege vestiging Heerdenpad vmbo-theoretisch leerweg (tl) havo, atheneum, atheneum+ 900 leerlingen Uit de kunst! Ongeveer 900 leerlingen komen elke dag naar het Wessel Gansfortcollege vestiging

Nadere informatie

Samen bouwen aan jouw toekomst

Samen bouwen aan jouw toekomst Visser t Hooft Lyceum Rijnsburg KANSRIJK EN UITDAGEND Samen bouwen aan jouw toekomst i atheneum havo vhl.nl mavo (vmbo-t) Noordeinde 24 q Dit is mijn school. Ik heb moeite met schoolwerk maken. Maar op

Nadere informatie

Wat is dalton? We werken met daltonuren. Tijdens een daltonuur kun je zelf kiezen aan welk vak je gaat werken en bij welke docent.

Wat is dalton? We werken met daltonuren. Tijdens een daltonuur kun je zelf kiezen aan welk vak je gaat werken en bij welke docent. daarom dalton! Wat is dalton? Kiezen voor het Wolfert Lyceum betekent kiezen voor het daltononderwijs. Bij ons leer je om zelfstandig te werken, je eigen verantwoordelijkheid te nemen, keuzes te maken

Nadere informatie

Mavo Met! Aandacht. Anglia. Meer mogelijkheden op het Hondsrug College. Mavo + (7e vak) Ondernemend Leren. Praktijkvakken (T&T en D&P)

Mavo Met! Aandacht. Anglia. Meer mogelijkheden op het Hondsrug College. Mavo + (7e vak) Ondernemend Leren. Praktijkvakken (T&T en D&P) Mavo Meer mogelijkheden op het Hondsrug College Mavo + (7e vak) Ondernemend Leren Aandacht Anglia Praktijkvakken (T&T en D&P) Het Hondsrug College, een slimme start voor je toekomst! Mavo Ga je straks

Nadere informatie

Samen bouwen aan je toekomst. Het Maerlant in 10 stappen

Samen bouwen aan je toekomst. Het Maerlant in 10 stappen SC H L OO JA AR 20 1 20 5-16 Samen bouwen aan je toekomst Het Maerlant in 10 stappen Je wilt naar... een leuke school, waar iedereen elkaar kent. Een relaxte, overzichtelijke school, waar je jezelf kunt

Nadere informatie

Tweetalig Vwo. Elke Leerling Doet Ertoe

Tweetalig Vwo. Elke Leerling Doet Ertoe Tweetalig Vwo Elke Leerling Doet Ertoe Kies jij voor tweetalig vwo op het Elde College? Dan kies je voor Engelse taal op het hoogste niveau, aandacht voor mondiale thema's, een internationale oriëntatie

Nadere informatie

Verleg je grenzen! Visser t Hooft Lyceum Leiden. vhl.nl Kagerstraat 1 KANSRIJK EN UITDAGEND

Verleg je grenzen! Visser t Hooft Lyceum Leiden. vhl.nl Kagerstraat 1 KANSRIJK EN UITDAGEND Visser t Hooft Lyceum Leiden KANSRIJK EN UITDAGEND Verleg je grenzen! i tweetalig gymnasium (tweetalig) atheneum (tweetalig) havo 1 1 mavo (vmbo-t) vhl.nl Kagerstraat 1 q Ik vind het een mooie, gezellige

Nadere informatie

De lessen. In de onderstaande tabel staan de vakken die worden gegeven in het Engels: Aantal lesuren

De lessen. In de onderstaande tabel staan de vakken die worden gegeven in het Engels: Aantal lesuren 2015-2016 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 Wat houdt de pilot tweetalig onderwijs op het Dollard College in?... 3 De lessen... 3 Device... 4 Taalvaardigheid... 4 Internationalisering... 5 Kosten... 5 Bevorderingsnormen...

Nadere informatie

Cambridge. Engels VWO. www.staring.nl. 1039042 Staring A5 brochure Cambridge Engels.indd 1

Cambridge. Engels VWO. www.staring.nl. 1039042 Staring A5 brochure Cambridge Engels.indd 1 Cambridge Engels VWO www.staring.nl 1039042 Staring A5 brochure Cambridge Engels.indd 1 19-01-16 13:33 Wat is Cambridge Engels? De Universiteit van Cambridge heeft een serie cursussen en examens Engelse

Nadere informatie

Presentatie tijdens lesjes middag. De Vos: jouw slimste keuze!

Presentatie tijdens lesjes middag. De Vos: jouw slimste keuze! Presentatie tijdens lesjes middag De Vos: jouw slimste keuze! Visie Strategisch Beleidsplan Onze primaire functie en ons hoofddoel is het ontplooien van leerlingen op basis van individuele kwaliteiten.

Nadere informatie

Sint-Jan havo atheneum tweetalig vwo (op gymnasium én op atheneum) Waarom noemen we de eerste klas brugklas? Wat is het doel van de brugklas?

Sint-Jan havo atheneum tweetalig vwo (op gymnasium én op atheneum) Waarom noemen we de eerste klas brugklas? Wat is het doel van de brugklas? Sint-Jan havo atheneum tweetalig vwo (op gymnasium én op atheneum) traditioneel onderwijs met oog voor nieuwe ontwikkelingen Waarom noemen we de eerste klas brugklas? Wat is het doel van de brugklas? Welke

Nadere informatie

van de basisschool van de juf/meester naar vakdocenten nieuwe klasgenoten huiswerk ver(der) fietsen andere schoolomgeving

van de basisschool van de juf/meester naar vakdocenten nieuwe klasgenoten huiswerk ver(der) fietsen andere schoolomgeving van de basisschool van de juf/meester naar vakdocenten nieuwe klasgenoten huiswerk ver(der) fietsen andere schoolomgeving klassenindeling op basis van fietsroutes evenwichtige verdeling basisscholen wensen

Nadere informatie

Het havo/atheneum en atheneum op het Oostvaarders College. Hartelijk welkom

Het havo/atheneum en atheneum op het Oostvaarders College. Hartelijk welkom Het havo/atheneum en atheneum op het Oostvaarders College Hartelijk welkom Doelstelling presentatie Uitleg onderwijs in het havo/atheneum en atheneum op het Oostvaarders College Beantwoorden van vragen

Nadere informatie

Welkom op de Uilenhof

Welkom op de Uilenhof Welkom op de Uilenhof Nieuwe Mavo Havo Junior Talent Ontwikkeling Techniek (TOT) Uilenhof, kijken door familie - ogen Opbouw van de presentatie Wie zijn wij? (missie/visie/belofte/kernwaarden) Vormen van

Nadere informatie

WELKOM GEACHTE OUDERS

WELKOM GEACHTE OUDERS INFORMATIE HORN WELKOM GEACHTE OUDERS Dit boekje bevat een beknopte, zakelijke weergave van de informatie over onze school in Horn zoals we die op de regionale voorlichtingsavonden hebben gegeven. Samen

Nadere informatie

Informatiegids. Samen maken wij jouw ambities waar

Informatiegids. Samen maken wij jouw ambities waar Informatiegids Samen maken wij jouw ambities waar Welke brugklassen zijn er? Samen maken wij jouw ambities waar - havo/vwo - atheneum/gymnasium - tweetalig atheneum/gymnasium De vmbo-t/havo brugklas zit

Nadere informatie

Accent op jouw talent! Welkom op het Rythovius College Eersel

Accent op jouw talent! Welkom op het Rythovius College Eersel Accent op jouw talent! Welkom op het Rythovius College Eersel Een kleinschalige school met grote mogelijkheden 2015 Accent op jouw talent Elke leerling heeft talent. De meesten hebben zelfs meer dan één

Nadere informatie

Het havo en vwo op het Oostvaarders College. Hartelijk welkom

Het havo en vwo op het Oostvaarders College. Hartelijk welkom Het havo en vwo op het Oostvaarders College Hartelijk welkom Doel presentatie Uitleg onderwijs in het havo en vwo op het Oostvaarders College Beantwoorden van vragen van ouders Uitgangspunten van het OVC

Nadere informatie

Wat is het Heerbeeck International College?

Wat is het Heerbeeck International College? Wat is het Heerbeeck International College? Het HIC is een onderwijsstroom in ons havo en vwo waarin we leerlingen voorbereiden op studeren, leven en werken in een internationaal georiënteerde wereld.

Nadere informatie

Bevorderingsnormen

Bevorderingsnormen Bevorderingsnormen 2018-2019 12 juli 2018 Preambule Over het bevorderen van leerlingen naar een hoger leerjaar wordt (m.u.v. leerjaar 1) beslist tijdens de docentenvergadering op basis van de eindcijfers

Nadere informatie

schooljaar 2016/2017 Utrechts Stedelijk Gymnasium

schooljaar 2016/2017 Utrechts Stedelijk Gymnasium schooljaar 2016/2017 Utrechts Stedelijk Gymnasium Beste achtstegroeper, Welkom bij het Utrechts Stedelijk Gymnasium! Het USG is een overzichtelijke, goede, fijne school voor slimme leerlingen, die veel

Nadere informatie

Bevorderingsreglement

Bevorderingsreglement Bevorderingsreglement Wateringse Veld College Schooljaar 2017 2018 Definitief Inleiding: 1. In dit reglement wordt beschreven wanneer een leerling wordt bevorderd. Leerlingen die niet rechtstreeks zijn

Nadere informatie

Samen bouwen aan je toekomst. Het Maerlant in 10 stappen

Samen bouwen aan je toekomst. Het Maerlant in 10 stappen SC H L OO JA AR 20 1 20 6-17 Samen bouwen aan je toekomst Het Maerlant in 10 stappen Je wilt naar... een leuke school, waar iedereen elkaar kent. Een relaxte, overzichtelijke school, waar je jezelf kunt

Nadere informatie

Met atheneum op weg naar succes!

Met atheneum op weg naar succes! Atheneum Ruimte voor je eigen talent, met veel ruimte om extra vakken te kiezen en mogelijkheden om eerder examen te doen. Het Picasso Lyceum is één van de weinige scholen in Nederland die dit toestaat.

Nadere informatie

Onderwijs op het Trinitas College

Onderwijs op het Trinitas College Onderwijs op het Trinitas College Enerzijds, anderzijds Afhankelijk van aan welke kant u deze gids openslaat, treft u uitgebreide informatie aan over de beide locaties van het Trinitas College: enerzijds

Nadere informatie

SCHOOLJAAR Hoe ver kun jij komen? LYCEUM CAPELLE. cmc. clc MAVO PRE-HAVO HAVO/VWO TTO TYPISCH COMENIUS

SCHOOLJAAR Hoe ver kun jij komen? LYCEUM CAPELLE. cmc. clc MAVO PRE-HAVO HAVO/VWO TTO TYPISCH COMENIUS SCHOOLJAAR 2018-2019 COMENIUS LYCEUM CAPELLE clc COMENIUS MAVO CAPELLE cmc Hoe ver kun jij komen? MAVO PRE-HAVO HAVO/VWO TTO TYPISCH COMENIUS kijk snel verder! Comenius Lyceum Capelle en Comenius Mavo

Nadere informatie

Welkom op DAlToN mavo

Welkom op DAlToN mavo Welkom op DALTON MAVO Wie zijn wij? Lentiz Dalton MAVO is een mavo-school in Naaldwijk met 640 leerlingen en 80 personeelsleden. Onze school is bruisend en tegelijkertijd kleinschalig. Met elkaar zorgen

Nadere informatie

Opdracht 4.2 Profielwiel; hulpmiddel voor het schrijven van een profielschets internationalisering

Opdracht 4.2 Profielwiel; hulpmiddel voor het schrijven van een profielschets internationalisering Opdracht 4.2 Profielwiel; hulpmiddel voor het schrijven van een profielschets internationalisering Beantwoord de zes sleutelvragen en vul deze in onderstaand format in. Welk ideaalbeeld hebben we van een

Nadere informatie

AUGUSTUS 2017 ma di wo do vr za zo ZOMERVAKANTIE ZOMERVAKANTIE ZOMERVAKANTIE ZOMERVAKANTIE ZOMERVAKANTIE

AUGUSTUS 2017 ma di wo do vr za zo ZOMERVAKANTIE ZOMERVAKANTIE ZOMERVAKANTIE ZOMERVAKANTIE ZOMERVAKANTIE 31 AUGUSTUS 2017 1 2 3 4 5 6 32 7 8 9 10 11 12 13 33 14 15 16 17 18 19 20 34 21 22 23 24 25 26 27 19.30 infoavond Goethe-reis H5/V6 35 28 29 30 31 1 2 3 08.30 inleveren: introductie brugklas B+Z Goethe-reis

Nadere informatie

POVO VOORLICHTINGSAVOND 2013 WELKOM

POVO VOORLICHTINGSAVOND 2013 WELKOM POVO VOORLICHTINGSAVOND 2013 WELKOM School voor: vmbo mavo havo technasium (havo+vwo) gymnasium (vwo) atheneum (vwo) PROGRAMMA Voorstellen (Op)bouw school Veranderingen Begeleiding Leren is leuk! In welke

Nadere informatie