LIO-STAGEHANDLEIDING Specifieke Lerarenopleiding

Transcriptie

1 LIO-STAGEHANDLEIDING Specifieke Lerarenopleiding Academiejaar

2 Inhoudsopgave 1. Leraar-in-opleiding (LIO) Programma-implicaties voor de LIO Vereist diploma Bekwaamheidsbewijzen Aanstellingen Werkplekleren Begeleiding en beoordeling van de LIO-baan LIO-baanovereenkomst Contactgegevens lesgevers en LIO-baanbegeleiders

3 1. Leraar-in-opleiding (LIO) Zoals decretaal bepaald, kunnen masters die reeds in het secundair onderwijs, het deeltijds kunstonderwijs, het buitengewoon secundair onderwijs, basiseducatie of het volwassenenonderwijs tewerkgesteld zijn in aanmerking komen om de lerarenopleiding te volgen in een apart traject, namelijk het Leraar-In-Opleiding (LIO) traject. De school waarin de LIO aangesteld is en de universiteit begeleiden de student samen. De opleiding kan voltooid worden in één jaar of gespreid worden over meerdere jaren. Het decreet van 15 december 2006 bepaalt dat de SLO opleidt tot het diploma van leraar en dat de opleiding voor bestaat uit 60 ECTS waarvan 30 ECTS theorie en 30 ECTS praktijk. Als LIO tellen je uren als leraar op je eigen werkplek mee voor de 30 ECTS praktijk. Afhankelijk van het aantal uren leraar op jaarbasis kan de LIO gedeeltelijk of volledig vrijgesteld worden van de praktijkcomponent van de 30 ECTS (inservicetraining). Je komt in aanmerking voor een volledig LIO-traject van de lerarenopleiding indien: je werkt in een school in het secundair onderwijs, het deeltijds kunstonderwijs, het buitengewoon secundair onderwijs of in het volwassenenonderwijs; jouw school bereid is je te begeleiden als LIO en hiervoor een LIO-baanovereenkomst wil afsluiten met de Vrije Universiteit Brussel; je minimum 500 lesuren geeft binnen je opdracht, waarvan 120 lesuren in vakken waarvoor je het vereiste diploma hebt. Heb je een lesopdracht van minder dan 500 uren maar meen je alsnog in aanmerking te komen voor een LIO-traject? Neem dan contact op met je LIO-loopbaanbegeleider, prof. dr. Els Consuegra en vraag een toelating aan tot het LIO-traject. Vermeld daarbij volgende gegevens: Naam en voornaam; adres GSM-nummer Motivatie voor een LIO-baan met minder dan 500 lesuren (indien van toepassing); Masterdiploma waarvan je houder bent; SLO waarvoor je wenst in te schrijven; Naam en adres van de onderwijsinstelling waar je tewerkgesteld bent; Periode van tewerkstelling Vakken waarvoor je bent aangesteld; Aantal uren lesopdracht per week; Totaal aantal uren voor de periode van tewerkstelling (*36 weken indien je het ganse schooljaar bent aangesteld) De LIO-student wiens onderwijsopdracht minder dan 500 lesuren bedraagt maar alsnog toestemming krijgt om in te stappen in het LIO-traject, zal de ontbrekende uren aanvullen met aangepaste en bijkomende opdrachten. 3

4 Volgende rekensleutel wordt gehanteerd voor studenten die tussen de 200 en 500 lesuren onderwijsopdracht hebben: per tekort van 24u lesopdracht, 1 ECTS aan aangepaste en bijkomende opdrachten. Bovendien moet een deel van de onderwijsopdracht of aangepaste en bijkomende opdrachten verplicht afgelegd worden in het secundair onderwijs van de tweede en derde graad, aangezien het diploma van leraar onderwijsbevoegdheid geeft in de tweede en derde graad. Je individueel traject zal door de titularis van het opleidingsonderdeel 'Onderwijspraktijk voor de LIO' uitgewerkt worden in samenspraak met je LIO-loopbaanbegeleider. Figuur 1. Opbouw LIO-programma 2. Programma-implicaties voor de LIO Als student in een LIO-baan volg je voor 30 ECTS de opleidingsonderdelen 'Onderwijspraktijk voor de LIO: deel 1' en 'Onderwijspraktijk voor de LIO: deel 2'. Daarnaast bestaat je programma uit 4 theoretische modules. LIO-studenten worden dus vrijgesteld van 'Module 1: Urban Education' en 'Module 6: Brede School'. Het LIO-traject bestaat bijgevolg uit volgende opleidingsonderdelen: Onderwijspraktijk voor de LIO: deel 1 (15 ECTS); Module 2: Leren van individuele leerlingen voor de LIO (6 ECTS); Module 3: Krachtige leeromgeving voor de LIO (9 ECTS); Keuzeopleidingsonderdeel: 2e vakdidactiek (3 ECTS); Onderwijspraktijk voor de LIO: deel 2 (15 ECTS); Module 4: Diversiteit en grootstad voor de LIO (6 ECTS); Module 5: Positief en zorgend leerklimaat voor de LIO (6 ECTS); 4

5 Wil je het LIO-traject spreiden over meerdere academiejaren? Neem dan contact op met je studietrajectbegeleiding via Het curriculum is modulair opgevat: in elke module staat een bepaald thema centraal en vijf leerlijnen lopen als een rode draad doorheen de modules. De leerlijnen verzekeren een horizontale samenhang van het programma en komen in elke module aan bod. De opleiding is opgebouwd rond de bekwaamheidsbewijzen en zet in op 5 SLO s met specifieke profielen: SLO (exacte) wetenschappen o Profiel wiskunde o Profiel informatica o Profiel aardrijkskunde o Profiel chemie, fysica & biologie: natuurwetenschappen SLO humane wetenschappen o Profiel gedrags- en cultuurwetenschappen o Profiel geschiedenis o Profiel erfgoededucatie (kunstwetenschappen) o Profiel economie, boekhouden & recht SLO niet-confessionele zedenleer en filosofie SLO talen o Profiel Nederlands o Profiel Frans o Profiel Engels o Profiel Duits o Profiel Spaans SLO lichamelijke opvoeding en bewegingswetenschappen 3. Vereist diploma Het vereist diploma is het basisdiploma dat je nodig hebt voor een bepaald ambt en/of vak/specialiteit. Aangevuld met een bewijs van pedagogische bekwaamheid vormt het het vereist bekwaamheidsbewijs. Het vereist bekwaamheidsbewijs is het bekwaamheidsbewijs dat het meest geschikt is voor een bepaald ambt en/of vak/specialiteit. Voorbeeld: Een houder van het diploma Master in de Wiskunde, is in het bezit van het vereist diploma voor het vak Wiskunde in de 2 de en 3 de graad Algemeen Secundair Onderwijs (ASO). Indien de houder van een diploma Master in de Wiskunde ook een bewijs van pedagogische bekwaamheid haalt (door de Specifieke Lerarenopleiding succesvol af te werken), heeft hij of zij het vereist bekwaamheidsbewijs voor deze vakken 5

6 4. Bekwaamheidsbewijzen Een bekwaamheidsbewijs bestaat uit een basisdiploma, aangevuld met een bewijs van pedagogische bekwaamheid (BPB). Er bestaan drie soorten bekwaamheidsbewijzen: de vereiste bekwaamheisdbewijzen (VE), de voldoende geachte bekwaamheidsbewijzen (VO), de andere bekwaamheidsbewijzen (AND). 6

7 Onder bewijs van pedagogische bekwaamheid wordt verstaan: het diploma van geaggregeerde voor het hoger secundair onderwijs het diploma van geaggregeerde voor het lager secundar onderwijs het diploma van geaggregeerde voor het onderwijs het diploma van geaggregeerde voor het secundair onderwijs - groep 2 het diploma van geaggregeerde voor het secundair onderwijs - groep 1 het getuigschrift van pedagogische bekwaamheid (varianten: GPL, normaalleergangen, middelbare technische normaalleergangen) het diploma van leraar dans het diploma van onderwijzer(es) het diploma van kleuteronderwijzer(es) het diploma van bachelor in het onderwijs: secundair onderwijs het diploma van bachelor in het onderwijs: lager onderwijs het diploma van bachelor in het onderwijs: kleuteronderwijs het diploma van leraar, uitgereikt na een specifieke lerarenopleiding, zals bepaald in het decreet van 15 december 2006 betreffende de lerarenopleidingen in Vlaanderen de diploma's of getuigschriften die met één van de hierboven opgesomde diploma's of getuigschriften zijn gelijkgesteld Voldoende geachte bekwaamheidsbewijzen zijn ruim omschreven en bestaan uit een algemeen omschreven basisdiploma, aangevuld met een bewijs van pedagogische bekwaamheid. Het personeelslid kan competent zijn om het vak te geven, ook al heeft het initieel niet de meest gerichte basisopleiding gevolgd. In de meeste gevallen heeft een leraar, die beschikt over een vereist bekwaamheidsbewijs voor een specifiek vak/specialiteit, een voldoende geacht bekwaamheidsbewijs voor een ander vak/specialiteit. Bij eenzelfde niveau van diploma zijn de weddenschalen voor de vereiste bekwaamheids-bewijzen dezelfde als voor de voldoende geachte bekwaamheidsbewijzen. 7

8 5. Aanstellingen In het kader van een aanstelling maakt de reglementering geen onderscheid tussen personeelsleden die in het bezit zijn van een vereist bekwaamheidsbewijs en personeelsleden die in het bezit zijn van een voldoend geacht bekwaamheidsbewijs. Zowel voor een tijdelijke aanstelling als voor een vaste benoeming kan de inrichtende macht vrij kiezen tussen de houders van deze bekwaamheidsbewijzen. Wel zijn de rechten en plichten die de rechtspositieregeling aan een personeelslid met een voldoend geacht bekwaamheidsbewijs toebedeelt, heel wat beperkter dan deze voor personeelsleden met een vereist bekwaamheidsniveau. Een leraar kan bijvoorbeeld binnen zijn vaste benoeming nooit een vak beginnen geven waarvoor hij een voldoend geacht bekwaamheidsbewijs heeft. Enkel indien het schoolbestuur (inrichtende macht) niemand vindt die houder is van een VE of een VO, kan een beroep gedaan worden op iemand met een AND. In dit geval is de aanstelling beperkt tot één schooljaar en kan ze nooit leiden tot een vaste benoeming. 6. Werkplekleren De lerarenopleiding biedt reguliere studenten een pre-service opleiding, vóór ze in dienst treden als leraar. Het stageconcept in de reguliere lerarenopleiding kenmerkt zich dan door een gradueel opbouwende complexiteit: van begeleiding van een individuele leerling, over het samen lesgeven met een mentor (co-teaching) en van begeleid lesgeven naar zelfstandig lesgeven in de klas en participeren in vakoverschrijdende projecten. Als LIO wordt je meteen met de volle complexiteit van het lerarenberoep geconfronteerd. Je bént al leraar wanneer je met de lerarenopleiding start. De lerarenopleiding biedt je dus een in-service opleiding. Je leert zeer intensief op je werkplek. Dat werkplekleren is echter alleen mogelijk als je werkplek ook effectief een omgeving is die je professionele ontwikkeling stimuleert en ondersteunt. We onderscheiden vijf domeinen van werkplekleren: algemeen pedagogische, didactische en vakdidactische kennis (materiedeskundigheid), probleemoplossingsvaardigheden, reflectieve vaardigheden en meta-cognitie, communicatieve en collaboratieve vaardigheden, en zelfregulatie van motivatie en emoties. 8

9 Materiedeskundigheid Probleemoplossingsvaardigheden Reflectieve vaardigheden Communicatieve en sociale vaardigheden Zelfregulatie van motivatie en emoties Figuur 2. Domeinen werkplekleren De LIO heeft aanvankelijk veel persoonlijke en onbewuste kennis en expertise. In de academische lerarenopleiding willen we deze kennis naar de oppervlakte brengen zodat ermee gewerkt kan worden en we willen ze uitbreiden met (en confronteren met) kennis die het resultaat is van wetenschappelijk onderzoek. Supervisie- en intervisiemomenten begeleiden LIO s bij het leren van en in de praktijk. Deze begeleidingsmomenten zijn regelmatig gebaseerd op video-opnames van de eigen lespraktijk. 9

10 Expliciet Persoonlijke prakijkkennis die wordt geëxpliciteerd door vertellen of schrijven Wetenschappelijke kennis Individueel Collectief Persoonlijke praktijkkennis waar men zich bewust van is door zelfreflectie Gedeelde praktijkkennis die vaak impliciet en onuitgesproken blijft Impliciet Figuur 3. Kennis van de leraar 7. Begeleiding en beoordeling van de LIO-baan De LIO wordt tijdens de LIO-baan professioneel begeleid door de school en door de lerarenopleiding. De begeleiding op school gebeurt door de mentor(en). De (school)mentor is de verantwoordelijke voor de coördinatie en organisatie van de verschillende stages in de school en vaak het eerste aanspreekpunt van de LIO op de school. De (vak)mentor(en) is de leraar (leraren) met die de LIO een nauwere band opbouwt. De LIO krijgt daarnaast ook begeleiding vanuit de lerarenopleiding. Deze begeleiding gebeurt door verschillende personen op verschillende vlakken: contact en coördinatie met school van tewerkstelling, het geven van vakspecifieke feedback en begeleiding, het geven van algemeen pedagogische en didactische feedback en begeleiding, begeleiding bij het kritisch en systematisch reflecteren op de praktijkervaringen Gedurende het academiejaar worden er ook Open LeerCentra (OLC) georganiseerd. Deze OLC s zijn niet verplicht en worden aangeboden aan (LIO-)studenten die vragen hebben over vakdidactiek, onderzoek, reflecties Zowel online als tijdens contactmomenten worden studenten verder geholpen. Deze momenten zijn opgenomen in het lesrooster. LIO-studenten worden niet alleen productmatig maar ook procesmatig geëvalueerd. Voor de evaluatie wordt er rekening gehouden met de feedback van verschillende stakeholders, bv. mentoren, leerlingen of cursisten, zelfreflecties. De lerarenopleiding heeft de eindverantwoordelijkheid in de beoordeling. 10

11 De lerarenopleiding gebruikt instellingseigen documenten m.b.t. begeleiding en evaluatie. Deze kunnen teruggevonden worden op de website Tijdens het LIO-traject zullen er ook praktijkobservaties plaatsvinden, deze worden ook behandeld tijdens de supervisiesessies samen met de LIO-begeleider (Peter Deriemaeker). Deze worden, na afspraak met de betrokkenen, georgansiseerd als volgt. Praktijkobservaties (video of real life) Eerste semester: - Bezoek van de LIO-begeleider (Peter Deriemaeker) in november Observatie door de mentor in november Observatie door de mentor in december Video-opname van een les van een collega (voor de supervisiesessie van december 2016) Tweede semester: - Observatie door de vakdidacticus januari/februari 2017 (ter ondersteuning) - Video-opname van een les van jezelf februari Observatie door mentor in maart Bezoek van LIO-begeleider in april Video-opname van jezelf mei Observatie door mentor in juni LIO-baanovereenkomst Om de LIO-baan te officialiseren dient een LIO-baanovereenkomst afgesloten te worden tussen de school van tewerkstelling, de Vrije Universiteit Brussel en de student. Deze overeenkomst moet door de student en de school van tewerkstelling in drievoud origineel ondertekend worden. Kopies van handtekeningen zijn niet rechtsgeldig en worden niet aanvaard. Het sjabloon van de overeenkomst kan teruggevonden worden op de website 9. Contactgegevens lesgevers en LIO-baanbegeleiders Indien de student en/of de mentor(en) tijdens de LIO-baan een probleem ervaren, van welk aard dan ook, dan neemt hij/zij zo snel mogelijk contact op met de LIO-baanbegeleiders van de lerarenopleiding. In samenspraak met de betrokkenen wordt dan naar een gepaste oplossing gezocht. 11

12 Dr. Peter Deriemaeker Prof. dr. Els Consuegra In geval van een aanhoudend probleem, dient contact opgenomen te worden met de stagecoördinator, dr. Eva Van Moer Op de website kunnen de contactgegevens van de lesgevers en LIO-baanbegeleiders van de specifieke lerarenopleiding teruggevonden worden. 12