HANDBOEK HIER Klimaatneutraal Gegarandeerd

Transcriptie

1 HANDBOEK HIER Klimaatneutraal Gegarandeerd HIER klimaatbureau,

2 1. Inleiding Sinds enkele jaren is klimaatneutraliteit een begrip geworden in Nederland. Inmiddels noemen veel organisaties, gemeentes en producten zich klimaatneutraal. Maar het is niet altijd duidelijk wat er met dit begrip bedoeld wordt. Er is behoefte om de kwaliteit van de term klimaatneutraal te bewaken. Daarom ontwikkelen adviesbureaus en het HIER klimaatbureau een kwaliteitslabel voor klimaatneutraliteit, HIER Klimaatneutraal Gegarandeerd, dat behaald kan worden door alle soorten organisaties, producten, diensten en evenementen. Doelstelling De realisatie van een breed geaccepteerd en toegankelijk keurmerk voor klimaatneutrale organisaties, diensten, producten en evenementen in Nederland, dat door deskundige adviesbureaus kan worden verstrekt en door een onafhankelijke partij wordt gecontroleerd. Organisatie Het HIER klimaatbureau is eigenaar van het label HIER Klimaatneutraal Gegarandeerd. Adviesbureaus die aan de juiste kwaliteitseisen voldoen zijn bevoegd om het label uit de geven. Het HIER klimaatbureau speelt hierin een controlerende rol en ziet toe dat de betrouwbaarheid en het niveau van het label gewaarborgd worden. Wat is klimaatneutraal? Het klimaatprobleem wordt veroorzaakt door een verandering in de samenstelling van de dampkring, door de uitstoot van broeikasgassen. De meest belangrijke zijn koolstofdioxide (CO2), methaan (CH4) en stikstofoxide (lachgas, N2O). Een organisatie, product, dienst of evenement is klimaatneutraal als ze niet bijdraagt aan klimaatverandering omdat er netto geen broeikasgassen bij vrijkomen. Kwaliteitseisen adviesbureaus: - Het adviesbureau heeft aangetoond dat zij een CO2 footprint conform het Greenhouse Gas Protocol (ISO of gelijkwaardig) kan opstellen - Het adviesbureau heeft aangetoond dat zij een energie management actieplan conform NENISO of gelijkwaardig kan opstellen. Dit omdat zij moeten kunnen beoordelen of een reductieplan ambitieus genoeg is. Alle adviesbureaus die bedrijven hebben begeleid naar niveau 3 of hoger op de CO2-Prestatieladder voldoen hier automatisch aan. - In het geval van producten: het adviesbureau heeft bewezen dat zij een LCA conform ISO of gelijkwaardig kan opstellen. Het HIER klimaatbureau doet elk jaar een steekproef onder adviesbureaus die het label mogen toekennen, om de kwaliteit van het keurmerk te bewaken. Elk bureau dat het label mag uitgeven wordt minimaal één keer per jaar gecontroleerd. Het HIER klimaatbureau stemt met de stuurgroep af of nieuwe adviesbureaus die een aanvraag doen om het label toe te mogen kennen hiervoor geaccrediteerd worden, door middel van toetsing aan bovenstaande kwaliteitseisen. Kwaliteitseisen compensatie Om de kwaliteit van de compensatieprojecten te garanderen en er zeker van te zijn dat aangekochte credits daadwerkelijk leiden tot CO2-reductie, dient de compensatie te voldoen aan internationale kwaliteitsstandaarden, de Gold Standard of VCS. 2

3 Beheer HIER Klimaatneutraal Gegarandeerd Voor het beheer van het label wordt een stuurgroep geformeerd, die bestaat uit het HIER klimaatbureau, de Climate Neutral Group als ontwikkelaar, het FairClimateFund en tenminste twee adviesbureaus die bewezen hebben aan de kwaliteitseisen te voldoen. De stuurgroep komt tenminste halfjaarlijks bij elkaar om de voortgang van het label te bespreken en indien nodig de mogelijkheden om de betrouwbaarheid van het instrument te vergroten af te wegen. Taken van het HIER klimaatbureau 1. Het stimuleren van het gebruik van het label door bedrijven en organisaties 2. Op de site presenteren van de criteria voor het verkrijgen van het label 3. Op de site presenteren van de aangesloten, geaccrediteerde adviesbureaus en verifiërende instellingen 4. Op de site presenteren van relevante kennis en relevante links 5. Publicatie op de site van alle gecertificeerde bedrijven 6. Organiseren van halfjaarlijks voortgangsoverleg met de stuurgroep 7. Houden van steekproef onder de adviesbureaus die het label mogen voeren Financiering Het label HIER Klimaatneutraal Gegarandeerd wordt gezamenlijk gefinancierd door alle betrokken bedrijven en organisaties die het label gebruiken. Voor het verkrijgen en gebruiken van het label HIER Klimaatneutraal Gegarandeerd wordt daarom door het HIER klimaatbureau een bescheiden bijdrage gevraagd. Met deze bijdragen worden de kosten van het label gedekt. Kosten bestaan uit onderhoud en beheer van de website, de doorontwikkeling, de controle en het secretariaat van het label. De gevraagde bijdrage is omzetafhankelijk: Organisaties, producten en diensten Evenementen Categorie Jaaromzet Jaarlijkse bijdrage Categorie Bezoekers Jaarlijkse bijdrage A < 1mln 100,- A < ,- B 1-5 mln 250,- B ,- C 5 25 mln 500,- C ,- D > 25 mln 1000,- D > ,- E Non-profit Gratis E Non-profit Gratis Het label mag pas gebruikt worden als de betreffende organisatie zijn bijdrage heeft betaald aan het HIER klimaatbureau. Eisen Per categorie stelt het label de volgende eisen: 1. Bepalen van de organisatorische grens De eerste stap is vastleggen welk bedrijf, dienst, product of evenement aan het eind van het traject klimaatneutraal zal zijn. In het geval van een evenement kan bijvoorbeeld bepaald worden of het alleen om de locatie gaat, of ook om de catering en de reisbewegingen van bezoekers. 2. Bepalen van de footprint De footprint oftewel CO2 voetafdruk van een organisatie, dienst of evenement kan worden bepaald door alle scope 1 en 2 emissies en eventuele te bepalen scope 3 emissies binnen de vastgestelde organisatorische grenzen te berekenen en bij elkaar op de tellen. De scopeindeling van de CO2-Prestatieladder worden hiervoor gebruikt. 3

4 Figuur 1. Scope diagram (Bron: CO2-Prestatieladder) Onder scope 1 emissies worden directe emissies verstaan, zoals emissies door eigen gasgebruik of van het eigen wagenpark. Scope 2 emissies zijn indirecte emissies met betrekking tot de import van elektra en warmte en emissies uit zakelijk verkeer met privéauto s en vliegreizen. Scope 3 emissies zijn overige indirecte emissies, zoals de productie van ingekochte materialen en de verwerking van afval. Organisaties mogen zelf bepalen of en welke scope 3 emissies worden meegenomen, afhankelijk van hoe bepalend ze zijn voor de gehele footprint. Voor producten is dit anders, en dient een LCA (Life Cycle Assessment) te worden uitgevoerd om de emissies over de gehele levensduur van het product te bepalen. Voor de footprint berekening dienen de conversiefactoren van de CO2-prestatieladder te worden gebruikt. 3. Opstellen en opschrijven van de reductiedoelstellingen Om de footprint te verminderen dient een ambitieuze kwantitatieve reductiedoelstelling te worden bepaald. Deze doelstelling omvat zowel het vergroenen van de energievoorziening (groene stroom 1 ) als het reduceren van energieverbruik. De doelstelling wordt opgeschreven in een reductieplan, waarin aangegeven wordt wanneer de maatregelen gerealiseerd moeten zijn. 4. Compensatie Het restant van de footprint na het behalen van de reductiedoelstellingen wordt gecompenseerd via Gold Standard of VCS credits. Door het kopen van CO2 certificaten wordt het restant van de footprint dus elders bespaard. 5. Communicatie De footprint, het reductieplan en het bewijs en de aard van compensatie moeten naar buiten toe gecommuniceerd worden, door ze op de website van de organisatie te publiceren. Dit moet gebeuren vóórdat het label mag worden gebruikt. Ook dient jaarlijks de voortgang van het reductieplan te worden gecommuniceerd. Communicatieve voordelen Een organisatie, product, dienst of evenement dat aan de criteria voor het label HIER Klimaatneutraal Gegarandeerd voldoet, krijgt: 1 Groene stroom volgens de criteria van de CO2-Prestatieladder 4

5 - Het label HIER Klimaatneutraal en het recht om dit (op de juiste manier) te gebruiken in de eigen communicatie. Bij vermelding van het logo moet duidelijk gecommuniceerd worden welk onderdeel van de organisatie/product/dienst/evenement klimaatneutraal is gemaakt, en waar het logo dus op slaat. Als bijvoorbeeld één dienst binnen een bedrijf dat meerdere diensten aanbiedt klimaatneutraal is gemaakt, mag het overkoepelende bedrijf niet de claim klimaatneutraal voeren, en mag het label niet bij de hoofdingang van het bedrijf hangen. Wel mag het label gebruikt worden op de homepage van het bedrijf, als er uitdrukkelijk bij vermeld wordt welke dienst klimaatneutraal is. - Een vermelding op de website HIER Klimaatneutraal Gegarandeerd, met logo en link naar de eigen website. Compensatie via cookstoves Het HIER klimaatbureau heeft de ambitie om klimaatcompensatie een gezicht te geven door met name compensatie via cookstoves en biogasinstallaties in arme landen te bevorderen. - Alle partijen die het label mogen toekennen zijn verplicht om compensatie via cookstoves te adviseren. - Het HIER klimaatbureau zal publiciteit creëren voor alle organisaties die compenseren via cookstoves. 5

6 6

7 2. De eisen A. Organisaties Grenzen bepalen De grenzen en scope van het (onderdeel van) de organisatie die klimaatneutraal wordt gemaakt dienen te worden bepaald. Bedrijven zijn vrij in het kiezen van de grenzen, zolang deze logisch en goed beargumenteerd zijn en duidelijk zijn in de communicatie. Inzicht De organisatie beschikt over een actuele footprint van haar scope 1, 2 en eventueel geselecteerde scope 3 CO₂ emissies conform ISO voor de organisatie. Organisaties kunnen zelf hun footprint berekenen (met behulp van CO2 calculator tools), of deze laten berekenen door één van de aangesloten adviesbureaus. De footprint wordt gecheckt door het bureau dat het label verstrekt 2. Grote organisaties publiceren hun CO2 footprint vaak als onderdeel van hun MVO verslag. Het MVO verslag, inclusief de CO2 footprint, wordt in de regel geverifieerd door een externe accountant. Indien de CO2 footprint opgemaakt is volgens het GHG Protocol/ISO en de verschillende scopes gerapporteerd, en deze berekening heeft een assurance van een externe accountant, dan kan het bureau dat het label verstrekt volstaan met een check dat aan deze twee voorwaarden is voldaan en dat de juiste conversiefactoren zijn gebruikt. Ook organisaties die hun CO2 footprint niet door een accountant hebben laten verifiëren als onderdeel van hun MVO verslag kunnen er baat bij hebben hun footprint alsnog te laten verifiëren. Dit moedigen wij aan. De volgende verifiërende instellingen zijn gemachtigd om dit te doen: Ernst & Young CertifyPoint B.V. Energie Consult Holland B.V. KEMA Emission Verification Services B.V. Kiwa Nederland B.V. Lloyd's Register Nederland B.V. PricewaterhouseCoopers Certification B.V. SGS Nederland B.V. Reductie Het bedrijf heeft een kwantitatieve reductiedoelstelling voor scope 1, 2 en geselecteerde scope 3 emissies opgesteld, uitgedrukt in absolute getallen of percentages ten opzichte van een referentiejaar en binnen een vastgelegde termijn en heeft een bijbehorend plan van aanpak (reductieplan) opgesteld. Hierin zijn minimaal enkele energiebesparende maatregelen en eventueel de overstap naar groene stroom (volgens de groene stroom criteria van de CO2-Prestatieladder) en eventueel groen gas opgenomen. Het is de taak van de adviesbureaus om te beoordelen of de doelstellingen en maatregelen voldoende ambitieus zijn. Compensatie De compensatie betreft de volledige resterende footprint. De credits voor de compensatie voldoen aan de Gold Standard of de Voluntary Carbon Standard. 2 Indien de footprint berekend wordt door een adviesbureau, dient deze intern gecontroleerd te worden. 7

8 Communicatie Het bedrijf communiceert structureel intern én extern over de CO₂ footprint, de reductiemaatregelen en de compensatie. Met interne communicatie wordt bedoeld de communicatie naar eigen werknemers. Dit kan door middel van bijvoorbeeld items in nieuwsbrieven, interne s en andere vormen van communicatie. Werknemers moeten minimaal één keer per jaar via interne communicatie op de hoogte gebracht worden van ontwikkelingen rondom de klimaatneutrale (onderdelen van) de organisatie. Externe communicatie moet in ieder geval bestaan uit het publiceren van de footprint, het reductieplan, het bewijs van compensatie en de aard van de compensatie (het soort project) op de bedrijfswebsite. Ook dient elk jaar de voortgang van de reductiedoelstelling en de geüpdate footprint te worden gecommuniceerd. Het adviesbureau dat het label verstrekt dient te checken of aan bovenstaande criteria voldaan is. 8

9 B. Producten Grenzen bepalen De grenzen en scope van het product dat klimaatneutraal wordt gemaakt dienen te worden bepaald. Bedrijven zijn vrij in het kiezen van de grenzen, zolang deze logisch en goed beargumenteerd zijn en duidelijk zijn in de communicatie. Inzicht Het bedrijf beschikt over een actuele product-footprint over de gehele levenscyclus van het product door middel van een LCA volgens ISO of vergelijkbaar, uitgedrukt in kilogram CO2 per eenheid product. Deze LCA kan gedaan worden door één van de aangesloten adviesbureaus, of door de organisatie zelf berekend worden. De LCA wordt gecheckt door het bureau dat het label verstrekt 3. Grote organisaties kunnen er baat bij hebben hun footprint te laten verifiëren. Dit moedigen wij aan. Raadpleeg de Vereniging voor LCA s in de bouw (VLCA.nl) voor een overzicht van verifiërende instellingen. Reductie Het bedrijf heeft een kwantitatieve reductiedoelstelling voor de product-footprint over de levenscyclus van het product opgesteld, uitgedrukt in absolute getallen of percentages ten opzichte van een referentiejaar en binnen een vastgelegde termijn en heeft een bijbehorend plan van aanpak (reductieplan) opgesteld. Hierin zijn minimaal enkele energiebesparende maatregelen, en bij voorkeur de mogelijkheden voor een overstap naar groene stroom (volgens de groene stroom criteria van de CO2-Prestatieladder) en eventueel groen gas opgenomen. Compensatie De compensatie betreft de volledige resterende footprint. De credits voor de compensatie voldoen aan de Gold Standard of de Voluntary Carbon Standard. Communicatie Het bedrijf communiceert structureel intern én extern over de CO₂ footprint van het product, de reductiemaatregelen en de compensatie. Met interne communicatie wordt bedoeld de communicatie naar eigen werknemers. Dit kan door middel van bijvoorbeeld items in nieuwsbrieven, interne s en andere vormen van communicatie. Werknemers moeten minimaal één keer per jaar via interne communicatie op de hoogte gebracht worden van ontwikkelingen rondom de klimaatneutrale (onderdelen van) de organisatie. Externe communicatie moet in ieder geval bestaan uit het publiceren van de footprint, het reductieplan, het bewijs van compensatie en de aard van de compensatie (het soort project) op de bedrijfswebsite. Ook dient elk jaar de voortgang van de reductiedoelstelling en de geüpdate footprint te worden gecommuniceerd. Het adviesbureau dat het label verstrekt dient te checken of aan bovenstaande criteria voldaan is. 3 Indien de LCA uitgevoerd wordt door een adviesbureau, dient deze intern gecontroleerd te worden. 9

10 C. Diensten Grenzen bepalen De grenzen en scope van de dienst die klimaatneutraal wordt gemaakt dienen te worden bepaald. Bedrijven zijn vrij in het kiezen van de grenzen, zolang deze logisch en goed beargumenteerd zijn en duidelijk zijn in de communicatie. Inzicht De organisatie beschikt over een actuele footprint van haar scope 1, 2 en eventueel geselecteerde scope 3 CO₂ emissies conform ISO voor de dienst. Organisaties kunnen zelf de footprint van de dienst berekenen (met behulp van CO2 calculator tools), of deze laten berekenen door één van de aangesloten adviesbureaus. De footprint wordt gecheckt door het bureau dat het label verstrekt 4. Reductie Het bedrijf heeft een kwantitatieve reductiedoelstelling voor scope 1, 2 en geselecteerde scope 3 emissies van de dienst opgesteld, uitgedrukt in absolute getallen of percentages ten opzichte van een referentiejaar en binnen een vastgelegde termijn en heeft een bijbehorend plan van aanpak (reductieplan) opgesteld. Hierin zijn minimaal enkele energiebesparende maatregelen en bij voorkeur de overstap naar groene stroom (volgens de groene stroom criteria van de CO2-Prestatieladder) en eventueel groen gas opgenomen. Compensatie De compensatie betreft de volledige resterende footprint. De credits voor de compensatie voldoen aan de Gold Standard of de Voluntary Carbon Standard. Communicatie Het bedrijf communiceert structureel intern én extern over de CO₂ footprint van de dienst, de reductiemaatregelen en de compensatie. Met interne communicatie wordt bedoeld de communicatie naar eigen werknemers. Dit kan door middel van bijvoorbeeld items in nieuwsbrieven, interne s en andere vormen van communicatie. Werknemers moeten minimaal één keer per jaar via interne communicatie op de hoogte gebracht worden van ontwikkelingen rondom de klimaatneutrale dienst. Externe communicatie moet in ieder geval bestaan uit het publiceren van de footprint, het reductieplan, het bewijs van compensatie en de aard van de compensatie (het soort project) op de bedrijfswebsite. Ook dient elk jaar de voortgang van de reductiedoelstelling en de geüpdate footprint te worden gecommuniceerd. Het adviesbureau dat het label verstrekt dient te checken of aan bovenstaande criteria voldaan is. 4 Indien de footprint berekend wordt door een adviesbureau, dient deze intern gecontroleerd te worden. 10

11 D. Evenementen Grenzen bepalen De grenzen en scope van het evenement dat klimaatneutraal wordt gemaakt dienen te worden bepaald. De organisaties is vrij in het kiezen van de grenzen, zolang deze logisch en goed beargumenteerd zijn en duidelijk zijn in de communicatie. N.B. Transport dat is georganiseerd door de organisatie van het evenement (bijvoorbeeld pendelbussen) dient verplicht meegenomen te worden in de footprint. Scope 3 emissies van overig transport van/naar het evenement en van catering en afval zijn belangrijke onderdelen waarvan de organisatie zelf kan bepalen ze wel of niet meegenomen dienen te worden in de footprint. Inzicht De organisatie beschikt over een actuele footprint van haar scope 1, 2 en eventueel geselecteerde scope 3 CO₂ emissies conform ISO voor het evenement. Organisaties kunnen zelf de footprint van het evenement berekenen, of deze laten berekenen door één van de aangesloten adviesbureaus. De footprint wordt gecheckt door het bureau dat het label verstrekt 5. Reductie De organisatie heeft een kwantitatieve reductiedoelstelling voor scope 1, 2 en relevante en geselecteerde scope 3 emissies van het evenement opgesteld, uitgedrukt in absolute getallen of percentages ten opzichte van een referentiejaar en binnen een vastgelegde termijn en heeft een bijbehorend plan van aanpak (reductieplan) opgesteld. Hierin zijn minimaal enkele energiebesparende maatregelen en bij voorkeur een overstap naar groene stroom (volgens de groene stroom criteria van de CO2-Prestatieladder) en eventueel groen gas opgenomen. Dit plan met bijbehorende doelstellingen wordt voor het einde van het evenement gerealiseerd. Compensatie De compensatie betreft de volledige resterende footprint. De credits voor de compensatie voldoen aan de Gold Standard of de Voluntary Carbon Standard. Communicatie De organisatie communiceert structureel intern én extern over de CO₂ footprint van het evenement, de reductiemaatregelen en de compensatie. Met interne communicatie wordt bedoeld de communicatie naar eigen werknemers. Dit kan door middel van bijvoorbeeld items in nieuwsbrieven, interne s en andere vormen van communicatie. Werknemers moeten minimaal één keer tijdens de aanloop naar het evenement via interne communicatie op de hoogte gebracht worden van ontwikkelingen rondom de klimaatneutrale dienst. Externe communicatie moet in ieder geval bestaan uit het publiceren van de footprint, het reductieplan, het bewijs van compensatie en de aard van de compensatie (het soort project) op de bedrijfswebsite. Als niet het gehele evenement klimaatneutraal wordt, dient in de communicatie duidelijk aangegeven te worden op welk onderdeel het label van toepassing is. Ook dient elk jaar de voortgang van de reductiedoelstelling en de geüpdate footprint te worden gecommuniceerd. Het adviesbureau dat het label verstrekt dient te checken of aan bovenstaande criteria voldaan is. 5 Indien de footprint berekend wordt door een adviesbureau, dient deze intern gecontroleerd te worden. 11