Bijen in Stappengoor Inventarisatie van de wilde bijen op de wilgen

Transcriptie

1 Bijen in Stappengoor Inventarisatie van de wilde bijen op de wilgen Jens Bokelaar s-hertogenbosch, 25 juni 2016 Bijen in Stappengoor 5

2 Opdrachtgever: Auteur: Marcel Horck Jens Bokelaar Omslagfoto: Wimperflankbij in Stappengoor, Jens Bokelaar (2016) s-hertogenbosch 25 juni 2016 BeeZzzz! Stadsimkerij Tilburg Bijen in Stappengoor 6

3 Voorwoord Voor u ligt het onderzoeksrapport Bijen in Stappengoor, waarin de bijen die op wilgen vliegen in het Stappengoor zijn geïnventariseerd. Dit in opdracht van Marcel Horck van BeeZzzz! stadsimkerij Tilburg. Ik wil graag Karin van Dueren den Hollander bedanken voor het feedback geven op dit verslag. Daarnaast zou ik Marcel Horck graag willen bedanken voor dit leuke onderzoek en het enthousiasme en interesse dat je toont voor dit project. Jens Bokelaar s-hertogenbosch, Bijen in Stappengoor 7

4 Inhoudsopgave Samenvatting Inleiding Materiaal en Methode Gebiedsbeschrijving Inventarisatie Bijen Resultaten Discussie Bronnen Bijen in Stappengoor 8

5 Samenvatting In het Stappengoor kunnen op één plaats zeer veel wilgen gevonden worden. In het voorjaar zijn wilgen zeer belangrijke voedselbronnen voor insecten zo ook voor wilde bijen, daar dit één van de eerste planten zijn die dan bloeien. Het is een potentieel interessant gebied voor wilde bijen. Daarom is er een inventarisatie gedaan in dit gebied. Wanneer het goed weer was is er op de wilgen gezocht naar bijensoorten. Aan de hand hiervan zijn er in dit gebied 10 bijensoorten waargenomen. Echter is er van drie van de vier waargenomen zandbij soorten maar één individu waargenomen. Deze lage aantallen kunnen mogelijk worden verklaard door mogelijke concurrentie met honingbijen daar er een hoog aantal honinbijen op de wilgen is gezien, het matige weer tijdens de inventarisaties of een gebrekkig habitat. Er wordt geadviseerd om verder onderzoek te doen naar aanwezige soorten en mogelijk een standaardmethode te maken zodat er in toekomst meer gezegd kan worden over vooruitgang of teruggang van soorten. Bijen in Stappengoor 9

6 1. Inleiding In het voorjaar zijn de wilgen één van de eerste planten die bloeien, dit geldt vooral voor de boswilg. Hierdoor zijn wilgen voor veel insecten die in maart en april actief worden belangrijke voedselbronnen(weeda ). Naast dat wilgen één van de eerste planten zijn die bloeien produceren wilgen ook zeer veel stuifmeel en nectar. De plant heeft volgens Koster een pollen en honingwaarde van 5/5(Koster 2007). Voor bijen die vroeg in het voorjaar uitkomen is het belangrijk dat er dan al voedsel aanwezig is. Daarom zijn ook voor bijen de wilgen zeer belangrijk. Het is zelfs zo dat er enkele wilde bijen soorten gespecialiseerd en afhankelijk zijn van wilgen als voedselbron(peeters 2012). In het Stappengoor is er een vijver aanwezig met een groot aantal wilgen. Marcel Horck was hoofdzakelijk geïnteresseerd in de bijen die in het voorjaar op de wilgen afkomen echter vindt Marcel waarnemingen van andere bestuivers ook interessant.. Daarom is er in dit onderzoek een inventarisatie uitgevoerd naar de bestuivers van de wilgen in het Stappengoor. In het Stappengoor is hiervoor nog nooit een inventarisatie gedaan naar wilde bijen op wilgen. Dit is dus een 0-meting om een overzicht te krijgen van welke soorten er in het Stappengoor voorkomen. Bijen in Stappengoor 10

7 2. Materiaal en Methode Gebiedsbeschrijving De plas waar geïnventariseerd is ligt in Tilburg direct ten noorden van de A58, direct ten oosten van een parkeerplaats en ten zuiden van een hogeschool(fig. 2.1.). Direct tegen de plas aan staan rond de 20 bijenkasten van honingbijen(marcel, Pers. Comm.). Fig. 2.1 Dit gebied ligt ten zuiden van het centrum van Tilburg en ligt in het stadsdeel het Groenewoud. Op de kaart is te zien dat de locatie van de honingbij kasten direct tegen het gebied staan waar geïnventariseerd is. Inventarisatie Bijen In de periode dat de wilgen in bloei stonden werd zo mogelijk op warme en zonnige dagen geïnventariseerd. Dit werd gedaan door gericht alle bloeiende wilgen af te lopen. Wanneer er wilde bijen gezien werden werden deze gevangen en zo mogelijk ter plekke gedetermineerd. Wanneer dit niet mogelijk was werden er foto s gemaakt of dieren meegenomen. Bijen in Stappengoor 11

8 3. Resultaten De eerste dag dat er is geïnventariseerd was op 2 april. Deze dag was het 11C en geheel bewolkt. Er stond daarnaast een wind uit het zuid oosten met windkracht 2. Er zijn deze dag 6 bijensoorten gevonden die op de wilg zaten. De honingbijen zijn in vergelijking met de andere bijensoorten in hoge aantallen waargenomen. Daarnaast zijn er enkele wilgenlangsprietmotten (Adela cuprella) gezien. Tabel 3.1 soortenlijst van de bijen die waargenomen zijn op 2 april Roodbuikje* Andrena ventralis Honingbij Apis mellifera Steenhommel Bombus lapidarius Akkerhommel Bombus pascuorum Weidehommel* Bombus pratorum Aardhommel/Veldhommel Bombus terrestris/lucorum *Maar 1 exemplaar waargenomen De tweede dag dat er is geïnventariseerd was op 10 april. Deze dag was het 16C en half bewolkt. Er stond wind uit het oosten met windkracht 2. Er zijn deze dag 9 bijensoorten waargenomen. Er zijn deze dag zeer veel honingbijen waargenomen die op de wilgen foerageerden. Daarnaast zijn er kleine vosjes (Aglias urtica) waargenomen die op de wilgen aan het voeden waren. Tabel 3.2 soortenlijst van de bijen die waargenomen zijn op 10 april 2016 Zwart-rosse zandbij* Andrena clarkella Wimperflankbij* Andrena dorsata Grijze zandbij Andrena vaga Honingbij Apis mellifera Boomhommel* Bombus hypnorum Steenhommel Bombus lapidarius Akkerhommel Bombus pascuorum Weidehommel Bombus pratorum Aardhommel/Veldhommel Bombus terrestris/lucorum *Maar 1 exemplaar waargenomen Bijen in Stappengoor 12

9 4. Discussie In totaal zijn er 10 bijensoorten gevonden die gebruik maakten van de wilgen als voedselplant gebruiken. Alle soorten die zijn waargenomen zijn algemeen. Het roodbuikje is de soort met de kleinste verspreiding. Met 80 uur hokken in Nederland (Peeters et al., 2012). Op de grauwe zandbij (Andrena vaga) na is er van elke zandbijsoort(andrena) maar één exemplaar gevonden. Hiervoor zijn drie mogelijke verklaring. De eerste verklaring is dat het weer niet zeer geschikt was op de momenten dat er werd geïnventariseerd. De tweede mogelijke verklaring is dat de honingbijenkolonies die bij het te inventariseren gebied staan de wilde bijen hier wegconcurreren (Peeters et al., 2012). De laatste mogelijke reden is dat het gebied niet geschikt is voor wilde bijen bijvoorbeeld omdat er mogelijk weinig geschikte nestplaatsen zijn. Het wordt geadviseerd om vervolg onderzoek te doen en op dagen met beter weer te inventariseren. Daarnaast kan er gekeken worden of er een standaard methode kan worden ontwikkeld om ook iets te zeggen over de aantallen van de bijen in het verloop van de tijd. Bijen in Stappengoor 13

10 Bronnen Koster, A. (2007). Plantenvademecum voor tuin, park en landschap. Fontaine Uitgevers, s Graveland, 416p. Peeters, T.M.J., Nieuwenhuijsen, H., Smit, J., Van der Meer, F., Raemakers, I.P., Heitmans, W.R.B., Van Achterberg, K., Kwak, M., Loonstra, A.J., De Rond, J. et al. (2012). De Nederlandse Bijen (Hymenoptera: Apidae S.L). Naturalis Biodiversity Center, Leiden, 545p. Weeda, E.J., R. Westra, Ch. Westra & T. Westra ( ). Nederlandse oecologische flora 1-5. IVN, Amsterdam. Bijen in Stappengoor 14