De landbouwer als landschapsbouwer
|
|
- Filip van de Berg
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 9A. De bodem (theoretisch) 9A.1 Bodemvorming Door allerlei processen zoals humusvorming, inspoeling, uitspoeling en oxidatie ontwikkelt zich een bodem. Dit is een heel lang proces wat ook nooit stopt. Een bodem bestaat uit verschillende lagen. Die lagen verschillen in kleur, soort materiaal, hoeveelheid voedingsstoffen, wel of niet waterdoorlatend en nog veel meer kenmerken. Die lagen noemen we horizonten en die kun je zien in figuur 1. In figuur 2 staan de horizonten in volgorde van boven naar beneden. Niet elke bodem heeft elke horizont. Figuur 1. Bodem met verschillende horizonten. Figuur 2. Schema van de horizonten Horizont Materiaal O bovengrondse plantendelen in verschillende stadia van omzetting A humushoudende bovenlaag organische stoffen die vrijwel geheel zijn omgezet E uitspoelingslaag verarmd aan organische stof,klei, ijzer, aluminium B inspoelingslaag verrijkt met ingespoelde stoffen uit de E laag C moedermateriaal niet veranderd door bodemvormende processen R vast gesteente 95
2 9A.2 Bodemhorizonten A horizont De meeste bodems hebben een bovenlaag die donkerder gekleurd is en meer organische stof bevat dan de ondergrond. Veel van die organische stof is niet meer herkenbaar als resten van planten en dieren. Boven- en ondergrondse plantenresten vormen het voedsel voor de bodemfauna en flora. Dit zijn bijvoorbeeld wormen maar ook schimmels en bacteriën. De grotere dieren zoals konijnen maken de plantenresten klein genoeg voor de kleinere dieren, zoals de wormen. Zo wordt plantenmateriaal omgezet in organische stof. Deze biologische omzetting van organische stof in de bovengrond van een bodemprofiel wordt gezien als het proces dat een A- horizont doet ontstaan. O horizont Boven een A-horizont kan nog een horizont liggen. De O-horizont, die bestaat vrijwel geheel uit moerig materiaal (veen). De omzetting van plantenresten naar organische stof is daar heel langzaam. Veen is er alleen als het heel nat is en in een natte omgeving is het omzettingsproces heel traag. E horizont De E-horizont of uitspoelingshorizont heet ook wel eluviale horizont. Deze horizont is door verticale of laterale uitspoeling verarmd aan kleimineralen en voedingsstoffen. Dit proces wordt podzolering genoemd. Meestal heeft de E-horizont een lager humusgehalte dan de erboven liggende horizonten en is daardoor lichter van kleur. De zandkorrels zijn bleek van kleur. B horizont In de B-horizont kunnen een aantal kenmerken/processen optreden: 1 Inspoeling van kleimineralen of humus uit hoger gelegen horizonten. Dit wordt dan een inspoelingshorizont genoemd. De inspoeling is onder andere te zien aan de zandkorrels, die hebben dan een huidje van een bruine kleur om zich heen. Dit huidje kun je er makkelijk vanaf wrijven. In figuur 3 kun je die huidjes zien. 2 De bodem is gehomoniseerd door bodemdiertjes. Samen met de A-horizont is dit de horizont met de meeste voedingsstoffen. Hier zitten dus ook veel bodemdiertjes en die woelen alles om en mengen de grond goed. 3 Er zijn nieuwe kleimineralen ontstaan. In deze horizont vindt een verandering van bodemsamenstelling op, er treedt bodemvorming op. 96
3 C horizont De C-horizont is het oorspronkelijke moedermateriaal. Het geen vast gesteente meer, maar er heeft verder geen bodemvorming plaats gevonden. R horizont De R-horizont is het vast gesteente van het moedermateriaal. Figuur 3. Links zandkorrels met een huidje van organisch materiaal. Rechts zandkorrels met een huidje van ijzeroxide. Al deze horizonten horen bij dezelfde bodem. Als er bijvoorbeeld een bodem in zand is gevormd met de horizonten A, B en C en eronder ligt een veenlaag. Dan geef je dat aan zoals in figuur 4. De eerste bodem is de veenbodem, de tweede (de jongere) is de zandbodem. Een veenlaag kan niet uit een zandbodem ontstaan. De horizonten kunnen ook nog extra kenmerken hebben, dat wordt dan aangegeven met een kleine letter na de hoofdletter. Ook kan er een BC-horizont bestaan, het is dan niet zo duidelijk of het een B- of een C-horizont is. 97
4 9B. Bodemboring (praktisch) Met een grondboor, bestaande uit een boorlichaam met eventueel een aantal verlengstukken, kunnen we ter plaatse het bodemprofiel bestuderen. Principe - Het boorlichaam door gelijktijdig duwen en draaien, in wijzerzin, in de grond brengen. De schroefachtige punt dringt in de bodem waarna het bodemstaal tussen twee verticale schoepen wordt verzameld en vastgehouden. - Door de bovengehaalde grondstalen in volgorde in een stuk dakgoot te leggen, verkrijgt men een goed overzicht van de samenstelling en opbouw van de bodem 98
5 Werkwijze 1. Bovenlaag (=maaiveld) ontdoen van takjes, bladeren en los liggend materiaal 2. Boor in wijzerszin draaien, ongeveer drie halve slagen 3. Diepte van de boorput schatten aan de hand van de schaalverdeling op de stang en de lengte van de boor 4. Boor recht uit het boorgat trekken 5. Grond uit de boor drukken in de plastic goot in de volgorde van de boring. Wrijf de boor steeds proper. 6. Nagaan of er veranderingen optreden in het aangeboord materiaal 8. Maak van het profiel een profieltekening, gebruik hiervoor de vastgelegde kleuren en symbolen zoals verder staat aangegeven. 7. Bovenstaande handelingen vanaf punt 2 herhalen tot het hele profiel is doorboord (+/ 1m). 9. Maak naast de profieltekening ook nog een profielstaat door op de juiste plaatsen op het profiel een beetje grond op een wit blad open te wrijven, dit geeft een realistisch beeld van de kleur van de aangeboorde aarde. 10. Na de boring en het optekenen van het profiel dien je het boorgat opnieuw op te vullen met het materiaal! Niet vergeten, dit is zeer belangrijk. 99
6 Grondsoort? Mochten jullie in de lessen weinig of niets gezien hebben omtrent grondsoorten dan volgt hieronder een eenvoudige methode om de structuur van de grondsoort te bepalen. Met de kneedproef kunnen we vrij snel, maar rudimentair, de bodem typeren. Als we een bodemstaal mengen met water zullen we - naargelang het materiaal - hier wel of niet bepaalde vormen mee kunnen boetseren. - Neem een eetlepel grond en maak die druppelsgewijs nat, zodat de grond net niet aan de vingers plakt. - De vorm die we nu aan het natte materiaal kunnen geven, geeft informatie over de grondsoort. Determinatietabel bodem 100
7 9C. Invulfiche bodemboring Plaats bodemboring: Coördinaten: Maaiveld: weiland, akker, bos, struikvegetatie Kleur: zwart, grijs, licht bruin, donker bruin, geel, roestbruine vlekken Grondsoort: zand, lemig zand, leem, zandleem, klei, kleiig leem, lemige klei, grint, kalksteen of krijt, veen, intrusie Vochtigheid: droog, vochtig, nat Plantenresten: veel, weinig, geen Cm Kleur Grondsoort Vochtigheid Plantenresten bijzonderheden
8 9D. Optekenfiche profieltekening Profieltekening: afstanden (diepte) optekenen, grondsoort invullen, symbool tekenen en inkleuren aan de hand van het grondstaal (aarde openwrijven op profieltekening). cm symbool + inkleuren grondsoort 102
Onderzoeksopdracht. Bodem en grondstaal
Onderzoeksopdracht Bodem en grondstaal Gebruik grondboor 1. Duw en draai gelijktijdig, in wijzerzin, de schroefachtige punt (het boorlichaam) in de bodem. Deze schroef verzamelt en houdt de grond vast.
Nadere informatieVELDWERK LANDSCHAP Zwin Natuurcentrum veldwerkboekje. Groepsnaam: Datum:. OPDRACHT: waardering van het landschap. Opdracht 1: bekijk het landschap
VELDWERK LANDSCHAP Zwin Natuurcentrum veldwerkboekje Groepsnaam: Datum:. OPDRACHT: waardering van het landschap Opdracht 1: bekijk het landschap OPDRACHT: waardering van het landschap Opdracht 2: een eigen
Nadere informatieOnderdeel 1: beschrijving en kartering van het gebied
Opdracht Aardrijkskunde Singraven Inleiding Dit veldwerk/practicum is een onderdeel van het onderwerp "het Nederlandse Landschap". D.m.v. veldwerk krijg je de kans om een landschap anders te ervaren dan
Nadere informatieWerkblad bodem (vooraf)
Werkblad bodem (vooraf) Wat zit er in de bodem? In en op de bodem leven planten en dieren. Om te kunnen leven hebben ze licht, lucht, water en voeding nodig. Licht valt van boven op de bodem, de rest zit
Nadere informatieAanvulling. Dictaat Inleiding Bodem. Voor versie Bodem en Water 1 (LAD-10806) Bodem en Water II (AEW-21306) Oktober 2011.
Aanvulling Dictaat Inleiding Bodem Voor versie 2010 Bodem en Water 1 (LAD-10806) Bodem en Water II (AEW-21306) ktober 2011 Inhoud - Practicumhandleiding Wat is een bodem P3 Practicum Wat is een bodem P3.1
Nadere informatieEen bovenbouwproject van het IVN Veldhoven Eindhoven Vessem Najaar 2014
Een bovenbouwproject van het IVN Veldhoven Eindhoven Vessem Najaar 2014 Doelgroep: groepen 5 t/m 8 Plaats: Zoek een interessant terrein. Vooral een plek met hoogteverschillen geeft leuke vergelijkingsmogelijkheden.
Nadere informatieenkele kleine baksteenspikkels lichtjes grijzig 28 SA 50 PO DBR D Ap2 BV S Z5 SZG h2 WO1 1
Kopgegevens 20170885_22 20170885 22 CD PS Z AK X 100 6 31370 5 TAW MDGP BWV Jabbeke BAAC Vlaanderen Profiel 2.2 Laaggegevens 20170885_22 0 28 PO DGRBR D Ap XP S Z4 SZG h2 WO2 1 1 enkele kleine baksteenspikkels
Nadere informatieWat gebeurt er met de blaadjes die in de herfst van de bomen vallen? En wat doen onze tuiniers met dode of planten of afgesnoeide takken?
De bodem doorgrond Wat? Voor Leeftijd wie? Duur: Prijs: begeleid actief atelier Basisonderwijs 2 uur 90 per groep van max. 20 lln. Wat gebeurt er met de blaadjes die in de herfst van de bomen vallen? En
Nadere informatieGrond onder je voeten
Grond onder je voeten Hé hé, wie heeft z n voeten niet geveegd? Overal ligt modder. Kijk allemaal onder je schoenen! Loop je even door de tuin en daar begint het gezeur. Grond op de vloer vinden we blijkbaar
Nadere informatieHoe een bodemboring uitvoeren en een bodemstaal bespreken?
Voorbeelden van VAARDIGHEIDSFICHES Hoe een bodemboring uitvoeren en een bodemstaal bespreken? Zie ook filmpje op https://youtu.be/np9f4fqd56g - Bodemboor - Lintmeter - Opnamefiche - Determineertabel voor
Nadere informatieLeerlingenblaadjes Proefonderzoek van grondsoorten
1) Waterdoorlaatbaarheid grondsoorten 1. Werkwijze 1.1. Materialen & Middelen Grondstoffen - Staal zand - Staal leem - Staal klei (droog) Materialen - koffiefilter(3) - filterzakje(3) - recipiënt voor
Nadere informatieUITBREIDING/ SEDIMENTATIEPROEF
UITBREIDING/ SEDIMENTATIEPROEF Oriënteren - onderzoeksvraag Onderzoeksvraag: Welk van de onderzochte stalen vertoont dezelfde sedimentatie als het staal dat gevonden werd in de buurt van het slachtoffer?
Nadere informatieLes 5 Een goede bodem
Pagina 1 Les 5 Een goede bodem 1 Bodemsoorten-/Composthooples Er zijn verschillende soorten grond in Nederland. Elke soort grond is anders. Sommige planten houden van arme, voedingsloze grond en anderen
Nadere informatieSamenstelling en eigenschappen
Samenstelling en eigenschappen Mest is onder te verdelen in kunstmest en natuurlijke mest. Natuurlijke mest is op zijn beurt weer onder te verdelen in mest van dierlijke herkomst en mest van plantaardige
Nadere informatieLeg in iedere cirkel op het werkvel iets van een grondsoort. Zet de naam van de grond erbij.
GROND NADER BEKEKEN Opdracht 1. Kennismaken Leg in iedere cirkel op het werkvel iets van een grondsoort. Zet de naam van de grond erbij. We gaan de grondsoorten onderling vergelijken. De volgende vragen
Nadere informatieboring: 2016J187_ Lier Ygo
boring: 2016J187_8 Kop_algemeen: Projectcode: 2016J187, Boornummer: 8, Beschrijver(s): CK, Datum: 30-11-2016, Doel boring: landschappelijk booronderzoek, Weersomstandigheden: zonnig, Boortechniek: mechanische
Nadere informatieWoordenschat les 8.1. Vervuilde grond?
Woordenschat les 8.1 Vervuilde grond? Afgraven en de afgraving Afgraven is de grond of aarde weghalen door te graven. De afgraving is de plaats waar de grond wordt weggenomen. Boren We boren een gat in
Nadere informatieVeldwerkkist Bodem. docentenhandleiding
Veldwerkkist Bodem docentenhandleiding Uitg.: Amsterdams NME Centrum De veldwerkkist Bodem maakt onderdeel uit van een set van 7 kisten waarmee natuur-, milieu- en landschapsonderzoek gedaan kan worden.
Nadere informatieObservatie van de wegberm
Observatie van de wegberm Materiaal ringbundel plantenkaarten plantengids de Nieuwe Bloemengids werkblad Observatie van een wegberm schrijfmateriaal, klembord Na opdracht alle materiaal terug netjes opbergen.
Nadere informatieMeer theorie over bodem & compost
Basiscursus Ecologische Moestuin Meer theorie over bodem & compost Inhoud van de presentatie 1. Waarom biologisch? 2. Waar een moestuin aanleggen? 3. Inleiding bodem 4. Bodem: Minerale bestanddelen 5.
Nadere informatieGrond of aarde weghalen door te graven. Graven is een gat in de grond maken. De plaats waar de grond wordt weggenomen.
Les 1 De bodemverontreiniging. afgraven Grond of aarde weghalen door te graven. Graven is een gat in de grond maken. De afgraving De plaats waar de grond wordt weggenomen. De bodemverontreiniging De grond
Nadere informatieZand en klei 1. Van veen tot weiland 2. Blad 1. Heide Een lage plant met paarse bloemen.
5 Lastige woorden Blad Zand en klei Heide Een lage plant met paarse bloemen. Voedingsstoffen Voedsel dat planten nodig hebben om te groeien. Boomgaard Een stuk land met fruitbomen. Greppel Een kleine droge
Nadere informatieDe bodem Klei Zand Veen Humus
De bodem Het afval van planten en dieren wordt door bodemdieren, bacteriën en schimmels omgezet in voedingsstoffen. Planten nemen om te kunnen groeien met hun wortels deze voedingsstoffen op, die in de
Nadere informatieBODEMLEVEN, GROND & BEMESTING
BODEMLEVEN, GROND & BEMESTING Wat gaan we doen De bodem Bodemleven Voorstellen van verschillende groepen Wat doen deze beestjes in de bodem Goede bodemkwaliteit Regenwormen Petra van Vliet Blgg - Oosterbeek
Nadere informatieDe bodem waarvan wij leven
De bodem waarvan wij leven Hilvarenbeek Ad Havermans adhavermans@concepts.nl 18 mei 2015 1 Inhoud van de presentatie 1. 2015 Het jaar van de bodem 2. Over geologie en bodemkunde 3. Bodemvormende processen
Nadere informatieAanvullend bodemonderzoek veenputten Appel, Nijkerk
Aanvullend bodemonderzoek veenputten Appel, Nijkerk Inleiding In 2008 heb ik een onderzoek uitgevoerd naar een groot aantal afwijkend gevormde depressies op de Appelse heide. 1 De conclusie van dit onderzoek
Nadere informatieOrganisch (rest)materiaal als Bodemverbeteraar
17-1- Organisch (rest)materiaal als Bodemverbeteraar BODEM De Bodem Van Groot naar Klein tot zeer klein 2 1 17-1- Bodemprofiel Opbouw van de bodem Onaangeroerd = C Kleinste delen = 0 en A Poriënvolume
Nadere informatieOpdrachtkaarten Herfst
Zandspoor Opdrachtkaarten Herfst Zandspoor Opdrachtkaarten Herfst Je gaat in het duingebied onderzoek doen naar allerlei dingen die met zand te maken hebben. De materialen die daarvoor nodig zijn, zitten
Nadere informatielandbouw en natuurlijke omgeving 2010 plantenteelt open teelten CSPE BB
landbouw en natuurlijke omgeving 2010 plantenteelt open teelten CSPE BB minitoets bij opdracht 5 variant a Naam kandidaat Kandidaatnummer Meerkeuzevragen Omcirkel het goede antwoord (voorbeeld 1). Geef
Nadere informatieBIODIVERSITEIT. Welke stappen doorloop je als je een wetenschappelijk onderzoek doet? (kernwoorden)
BIODIVERSITEIT Datum: Groep 1 2 3 4 Namen:.. Welke stappen doorloop je als je een wetenschappelijk onderzoek doet? (kernwoorden) 1.. 2.. 3.. 4.. 5.. Verklaar bondig het begrip Biodiversiteit..... NMEC
Nadere informatieBodemkunde. Datum: vrijdag 24 juni 2016 V 2.1. V3.1 V4.1
Bodemkunde Datum: vrijdag 24 juni 2016 V 2.1. V3.1 V4.1 Bodems en hun eigenschappen 3 Bodems en hun eigenschappen Opdracht: - Zoek op wat het bodemprofiel is waar je zelf woont / werkt / stage loopt 4
Nadere informatieBIODIVERSITEIT. Groep Welke stappen doorloop je als je een wetenschappelijk onderzoek doet? (kernwoorden)
BIODIVERSITEIT Datum: Groep 1 2 3 4 Namen:.. Welke stappen doorloop je als je een wetenschappelijk onderzoek doet? (kernwoorden)..... Verklaar bondig het begrip Biodiversiteit..... Werkbladen: Veldwerk
Nadere informatieHoe werk je met het projectenboek?
Hoe werk je met het projectenboek? In dit boek ga je allerlei opdrachten maken met gewassen in de hoofdrol. Je gaat toepassen wat je in de afgelopen jaren hebt geleerd. Ook leer je er nog een hoop nieuwe
Nadere informatieNienoordsingel Noord Beoordeling beuken en groeiplaats. Erwin Reinhard
Nienoordsingel Noord Beoordeling beuken en groeiplaats Erwin Reinhard Kwaliteit beuken: Veiligheid Conditie - Toekomstperspectief Kwaliteit groeiplaats: Opbouw bodemprofiel & doorworteling Bodemvruchtbaarheid
Nadere informatieArcheologisch booronderzoek Burgemeester De la Saussaye Briëtweg, De Wijk, gemeente De Wolden
Archeologisch booronderzoek Burgemeester De la Saussaye Briëtweg, De Wijk, gemeente De Wolden Archeologisch booronderzoek Burgemeester De la Saussaye Briëtweg, De Wijk, gemeente De Wolden opdrachtgever
Nadere informatieNOORDZEE SYMPOSIUM 2007
NOORDZEE SYMPOSIUM 2007 Kustduinbodems : bodemvorming in een extreem milieu Carole Ampe Vlaamse Landmaatschappij West-Vlaanderen UGent Laboratorium voor Bodemkunde Inhoud Milieufactoren Geologie - moedermateriaal
Nadere informatieGROND. Wilko van Zijverden OTV DAAR ZIT WAT IN
GROND Wilko van Zijverden OTV 23-04-2017 DAAR ZIT WAT IN Even voorstellen Fysisch geograaf/archeoloog Hoofddocent/onderzoeker bij Saxion in Deventer Geoarcheoloog EARTH Integrated Archaeology in Amersfoort
Nadere informatieVegetatie-ontwikkeling in bossen op rijke bodem. Patrick Hommel en Rein de Waal Alterra; Wageningen-UR
Vegetatie-ontwikkeling in bossen op rijke bodem Patrick Hommel en Rein de Waal Alterra; Wageningen-UR Onderwerpen voordracht bostypen in Nederland verschillen tussen rijke bossen en arme bossen de rol
Nadere informatie2. Maak met de 4 buizen een vierkant op de grond. Dit is het zoekraam.
Opdracht 1. Gebruik je ogen goed. In het bos kun je van alles ontdekken! Komen er onder de bomen verschillende soorten insecten en of bodemdiertjes voor? Het beste bos 1. Materiaal tas 1: zoekraam, 1 schepje,
Nadere informatieBijlage: Situatietekening
Bijlage: Situatietekening Bijlage: Sondeergrafieken Conusweerstand. q [MN/m 2 =MPa] Helling. [graden] c 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 15 M.V. : 14.76 m N.A.P. 0.3 14 13-0.1 12 Conustype:
Nadere informatieBodemkundig onderzoek Meierend, Retie (B) J. Wijnen
Bodemkundig onderzoek Meierend, Retie (B) J. Wijnen 2017 1. Administratieve gegevens Laagland Archeologie VOF werd door LSG bvba aangesteld om een landschappelijk booronderzoek uit te voeren op een terrein
Nadere informatieGRONDONTLEDING, DE BASIS VOOR ELKE TUIN EN ELK PARK. 4 DECEMBER 2014 Stan Deckers BDB
GRONDONTLEDING, DE BASIS VOOR ELKE TUIN EN ELK PARK 4 DECEMBER 2014 Stan Deckers BDB Waarom grondontleding voor de tuin of het park? Preventief of curatief; problemen voorkomen of oplossen Planten groeien
Nadere informatieLANDBOUW EN NATUURLIJKE OMGEVING. Het examen landbouw en natuurlijke omgeving CSE KB bestaat uit twee deelexamens waarvan dit er één is.
Examen VMBO-KB 2006 tijdvak 1 vrijdag 19 mei 9.00-11.00 uur LANDBOUW EN NATUURLIJKE OMGEVING GROENE RUIMTE CSE KB Het examen landbouw en natuurlijke omgeving CSE KB bestaat uit twee deelexamens waarvan
Nadere informatieDASSENWERK. werkbladen opdrachten Nationaal Park De Loonse en Drunense Duinen. Locatie De Drie Linden Giersbergen 8 Drunen
DASSENWERK werkbladen opdrachten Locatie De Drie Linden Giersbergen 8 Drunen 2012 Nationaal Park De Loonse en Drunense Duinen 1. Waar ben je? Je onderzoekt vandaag een klein gebied van Nationaal Park De
Nadere informatieHandleiding bodemgeografisch onderzoek
Handleiding bodemgeografisch onderzoek Technisch DocumentTechnical Document 19A 1995 A-1 A -2 Technisch DocumentTechnical Document 19A 1995 Handleiding bodemgeografisch onderzoek Richtlijnen en voorschriften
Nadere informatie2 Bemesting 44 2.1 Meststoffen 44 2.2 Soorten meststoffen 46 2.3 Grondonderzoek 49 2.4 Mestwetgeving 49
Inhoud Voorwoord 5 Inleiding 6 1 Bodem en grond 9 1.1 Grond, bodem en grondsoorten 9 1.2 Eigenschappen van grond 20 1.3 Problemen met de grond 23 1.4 Verbeteren van landbouwgronden 30 1.5 Transport van
Nadere informatieLESDOELEN LEERINHOUD WERKVORMEN/MEDIA/ORGANISATIE TIJD
analogie bemerken tussen mens en plant, groeifactoren van een plant nagaan.. 1. Lesbegin : We hebben in de vorige les het chemisch proces bestudeerd van de voedselopname bij de mens naar analogie bestuderen
Nadere informatieCorrectievoorschrift VMBO-KB 2006
Correctievoorschrift VMBO-KB 2006 tijdvak 1 LANDBOUW EN NATUURLIJKE OMGEVING GROENE RUIMTE CSE KB Het correctievoorschrift bestaat uit: 1 Regels voor de beoordeling 2 Algemene regels 3 Vakspecifieke regels
Nadere informatieEen bovenbouwproject van het IVN Veldhoven / Vessem najaar 2009
Een bovenbouwproject van het IVN Veldhoven / Vessem najaar 2009 Als we de bodem bekijken, dan zien we kleurverschillen. Zo heeft de bodem er echter niet altijd uitgezien. Als we terug gaan in de tijd dat
Nadere informatieVind de schat van Het Vinne!
Vind de schat van Het Vinne! Zoek de eerste stopplaats met behulp van het plan aan de andere kant van deze paal 1. Ik voel, ik voel wat jij niet voelt: Eén deelnemer sluit zijn ogen. De anderen zoeken
Nadere informatieDe composthoop Een composthoop bij school
De composthoop Afval in de natuur bestaat eigenlijk niet. Alles wat op de bodem komt, wordt uiteindelijk verteerd door bodemdieren, schimmels en bacteriën. In een composthoop gebeurt precies hetzelfde
Nadere informatieDE BODEM. De bodem DE ABIOTISCHE COMPONENT
DE BODEM De bodem is de bovenlaag van de aardkorst, een dynamische zone waarin fysische, chemische en biologische processen plaatsvinden. Het hoeft geen betoog, dat de bodem een vitale functie vervult
Nadere informatieBodembenutting belangrijk gegeven voor bedrijfsbenutting
Bodembenutting belangrijk gegeven voor bedrijfsbenutting DE BODEM ONDER EEN VRUCHTBARE KRINGLOOP Nick van Eekeren DMS Vertrekpunt grondsoort Welke grondsoort zit u? Zie ook bodemdata.nl Losser 101 Veldpodzolen.
Nadere informatieVeldrapport betreffende grondonderzoek ten behoeve van: Project aan de Looweg te Uden. Opdrachtnr. : HA
Veldrapport betreffende grondonderzoek ten behoeve van: te Opdrachtnr. : HA- Datum rapport : oktober Veldrapport betreffende grondonderzoek ten behoeve van: te Opdrachtnr. : HA- Datum rapport : oktober
Nadere informatieOnderzoek aan bodem en biomassa na de chopperproef in de Amsterdamse Waterleidingduinen 2003
Onderzoek aan bodem en biomassa na de chopperproef in de Amsterdamse Waterleidingduinen 2003 Opdrachtgever Waterleidingbedrijf Amsterdam Vestiging Leiduin Onderzoek aan bodem en biomassa na de chopperproef
Nadere informatieDe bodemverontreiniging
Les 8.1 Vervuilde grond? 1.Graven : een gat in de grond maken. 5. Boren: met een boor ergens een gat in maken. Dat kan in de grond, maar ook in metaal, hout of gesteente. 2. Afgraven: grond of aarde weghalen
Nadere informatieDE BODEMGESTELDHEID EN DE VERBETERINGS MOGELIJKHEDEN VAN EEN SPORTVEID TE HORST
Stichting voor Bodemkartering Staringgebouw Wageningen Tel. 08370-6333 Rapport nr. 867 DE BODEMGESTELDHEID EN DE VERBETERINGS MOGELIJKHEDEN VAN EEN SPORTVEID TE HORST door J.M.J. Dekkers en B.H. Steeghs
Nadere informatie1 Grond Bodem Minerale bestanddelen Organische bestanddelen De verschillende grondsoorten 16 1.
Inhoud Voorwoord 5 Inleiding 6 1 Grond 9 1.1 Bodem 9 1.2 Minerale bestanddelen 11 1.3 Organische bestanddelen 13 1.4 De verschillende grondsoorten 16 1.5 Afsluiting 17 2 Verzorging van de bodem 19 2.1
Nadere informatieInfiltratieonderzoek autobedrijf Van den Brink Rosendaalsestraat 437-441
Notitie Contactpersoon Wietske Terpstra Datum 25 oktober 2011 Kenmerk N001-4817394TER-mfv-V01-NL Infiltratieonderzoek autobedrijf Van den Brink Rosendaalsestraat 437-441 1 Inleiding Autobedrijf Van den
Nadere informatieTOELICHTING OP DE raatwfc V- 1 -'
TOELICHTING OP DE raatwfc V- 1 -' ISEMWV. -:aio.- M E. ia ^^^ ^^-B^'nYt^T^-n.MET DE ZOHERGROND-.i.RSTANDEN TIJDENS DROGE I?E JAREN IN DE GEBIEDEN WAAR AL OF NIET VERANDERING IN DE PRODUKTIEWAARDE IS TE
Nadere informatieThema 2 Planten en dieren
Naut samenvatting groep 7 Mijn Malmberg Thema 2 Planten en dieren Samenvatting Eten en gegeten worden Als je de leefomgeving van een plant of dier bestudeert, kijk je naar de levenloze natuur; dus naar
Nadere informatieRapport Bodemconditie Voedselbospercelen Park Lingezegen
Rapport Bodemconditie Voedselbospercelen Park Lingezegen Perceel 1 De Park Perceel 1 in De Park ligt ten zuiden van het voedselbos De Parkse Gaard. De oppervlakte van het perceel is 150m x 50m = 7500 m2.
Nadere informatieBodem, Plantengroei en Landschap
Bodem, Plantengroei en Landschap Wim Chardon Met dank aan collega s Opzet presentatie Wat is bodem Ontstaan landschap Belangrijke processen in bodem voor Bestaande natuur Natuurontwikkeling Bodem Het woord
Nadere informatieVerslag infiltratieonderzoek
Verslag infiltratieonderzoek project 'Santa Maria', Herentals Linkhoutstraat 173 356 Lummen 474/73 17 6 i.o.v. Tractebel Engineering NV Opgesteld op: 12/2/215 BE 839 286 56 TRIODOS rekn. BE15 523 845 73
Nadere informatieDOORLATENDHEID BARTOK TE ARNHEM
FUGRO GEOSERVICES B.V. Geo-Advies Oost-Nederland Briefrapport betreffende DOORLATENDHEID BARTOK TE ARNHEM Opdrachtnummer: 6014-0266-000 Opgesteld door : M. van Dijk adviseur Projectleider : drs. O. Duizendstra
Nadere informatieBiodiversiteit en netwerken
Basiscursus Ecologische Moestuin Biodiversiteit en netwerken Ecologisch tuinieren is 1. Niet destructief, maar constructief tuinieren; 2. Netwerken bevorderen 1. Destructief boeren/tuinieren Pesticiden
Nadere informatieRegenwormen Tijdstip: in september, oktober en november, na een regenbui.
KB2 Tijdsinvestering: 45 minuten Regenwormen Tijdstip: in september, oktober en november, na een regenbui. 1. Inleiding Een mol eet per jaar wel 50 kg wormen. Dat is veel, maar als je bedenkt dat in je
Nadere informatieGroasis Waterboxx Handleiding voor groententeelt
Groasis Waterboxx Handleiding voor groententeelt 1. Maak gebruik van een kas die ontworpen is zoals in de afbeelding hieronder, met de mogelijkheid van ventilatie langs de zijkanten, en met op minimaal
Nadere informatieTuin- en keukenresten composteren? Dàt is kinderspel!
Tuin- en keukenresten composteren? Dàt is kinderspel! Hallo. Ik ben Jerom de compostworm. Ik eet alles wat in de natuur groeit. Ik ben verlekkerd op overschotjes uit de tuin en de keuken. Ik sabbel en
Nadere informatieBenodigdheden: Zware schroevendraaier of puntige bout Rolmaat. verschillen merk je op; waardoor komt dat? Benodigdheden:
1. Zodra stuifzand begroeid raakt, komt op de bodem plantenmateriaal en in de bovenste bodemlaag humus terecht. Het mooie, gele stuifzand verandert in zand met een donkere kleur. Niet alleen de kleur verandert,
Nadere informatieArcheologisch onderzoek begeleiding Kevelderstraat Groenlo GRONTMIJ ARCHEOLOGISCHE RAPPORTEN 68
Archeologisch onderzoek begeleiding Kevelderstraat Groenlo GRONTMIJ ARCHEOLOGISCHE RAPPORTEN 68 Archeologische begeleiding Kevelderstraat Groenlo GRONTMIJ ARCHEOLOGISCHE RAPPORTEN 68 Definitief ISSN 1573-5710
Nadere informatieDoe- pad Watertorenweg
Doe- pad Watertorenweg Achtergrond informatie voor de begeleider. Groep 7-8 Colofon Deze lesbrief in opgesteld door De Hortus, Centrum voor Natuur en Mileu, in opdracht van de Gemeente Harderwijk. Wij
Nadere informatieMet de grondmonsters die we u adviseren, wordt de chemische en biologische toestand van de grond geanalyseerd.
Bodemanalyses Met de grondmonsters die we u adviseren, wordt de chemische en biologische toestand van de grond geanalyseerd. De kosten voor deze monsters bedragen 307,50 excl. BTW. Er zal dan een 1.)Bodembalansanalyse,
Nadere informatieVERKENNING IN VERBAND MET EEN GRONDWATERVOORZIENING VAN DE G.U.S.B.
' VERKENNNG N VERBAND MET EEN GRONDWATERVOORZENNG VAN DE G.U.S.B. VERKENNNG N VERBAND MET EEN GRONDWATERVOORZENNG VAN DE G.U. S.B. NLEDNG De Leerstoel voor Toegepaste Geologie van de R.U.G. voerde op aanvraag
Nadere informatieMasterclass Fruitteelt
Masterclass Fruitteelt Voelen van de bodem 21 maart 2013, Henk van Reuler en Ton Baltissen Wat is een bodem? Buitenste deel van de aardkorst waar de plantenwortels zich in bevinden, 1 2 m Bodem bestaat
Nadere informatieOpdrachtkaarten heide
Opdrachtkaarten heide OPDRACHT 1: WAT ZIEN WE ONDER DE GROND? Elke grond is anders. Ze kan vochtig of droog zijn. Ze kan korrelig zijn. Of uit piepkleine plakkende deeltjes bestaan. Al deze elementen bepalen
Nadere informatieWERKBLAD OPDRACHTEN. Locatie: De Drie Linden Giersbergen 8 Drunen. 2008 Nationaal Park De Loonse en Drunense Duinen
Dassenwerk WERKBLAD OPDRACHTEN Locatie: De Drie Linden Giersbergen 8 Drunen 2008 Nationaal Park De Loonse en Drunense Duinen 1. Waar ben je? Je gaat een onderzoek doen in een klein gebied van Nationaal
Nadere informatieOrganische stof: Impact op bodem en bodemleven
Organische stof: Impact op bodem en bodemleven Aad Termorshuizen Gouden Gronden, 26 januari 2018, Aduard Even voorstellen Aad Termorshuizen Specialist bodemkwaliteit en plantenpathogenen 20 jaar als docent
Nadere informatieCursus landschapsgeschiedenis. De ontstaans- en bewoningsgeschiedenis van Appelscha
Cursus landschapsgeschiedenis De ontstaans- en bewoningsgeschiedenis van Appelscha Programma van de cursus 02-04 09-04 16-04 23-04 Ontstaansgeschiedenis Dorpsgeschiedenis Veldnamen Natuur 11-04 25-04 Fietsexcursie
Nadere informatieArcheologie Deventer Briefrapport 27. November Controleboringen Cellarius - De Hullu (project 494)
Archeologie Deventer Briefrapport 27 November 2013 Controleboringen Cellarius - De Hullu (project 494) Briefrapport Controleboringen Cellarius / De Hullu, Colmschate (project 494) Behorende bij bureaustudie
Nadere informatieBODEMONDERZOEK GROEI- LOCATIE GLASTUINBOUW KLEINE HEITRAK, ASTEN
Bijlage 2 bij de toelichting BODEMONDERZOEK GROEI- LOCATIE GLASTUINBOUW KLEINE HEITRAK, ASTEN i BODEMONDERZOEK GROEILOCATIE GLASTUINBOUW KLEINE HEITRAK, ASTEN In opdracht van: Tuinbouw Ontikkelings Maatschappij
Nadere informatieAlleen maar zand? Groep 1,2,3 en 4. Bodemproject van IVN Veldhoven Eindhoven Vessem voor de basisschool.
Alleen maar zand? Bodemproject van IVN Veldhoven Eindhoven Vessem voor de basisschool. Doelgroep: Groep 1 t/m 4. Plaats: Rond de zandbak bij de school of elders. Doel: Ontdekken wat er allemaal in de grond
Nadere informatieWildemanstraat te Elst. rapport 2766
Wildemanstraat te Elst rapport 2766 Wildemanstraat, Elst, gemeente Rhenen Een Inventariserend Veldonderzoek in de vorm van een verkennend booronderzoek J. Holl 2 Colofon ADC Rapport 2766 Wildemanstraat
Nadere informatie2. Zijn aarde, grond en bodem drie omschrijvingen van hetzelfde? Geef met behulp van bovenstaande bronnen een omschrijving van deze drie begrippen.
Vragen en opdrachten Bodem van Nederland ORIENTATIE BODEM... 1 BODEMVORMING... 2 ZANDGRONDEN... 5 HOOGVEEN:... 7 LAAGVEEN... 8 ZEEKLEI... 9 RIVIERKLEI... 9 LÖSSGROND... 10 DE BODEMKAART VAN NEDERLAND...
Nadere informatieSchimmels. Schimmelziektes in sportvelden en gazons
Schimmelziektes in sportvelden en gazons Brown patch Brown Patch Symptomen: Donkere ringen van afstervend gras Droogte plekken Wit verkleuring van het aangetaste gras Brown Patch Infectie: Juni tot september
Nadere informatieOude kwelderafzettingen in het wad onder Simonszand? Verslag van een zoektocht op 21 september 2013
Oude kwelderafzettingen in het wad onder Simonszand? Verslag van een zoektocht op 21 september 2013 Wat ging vooraf? Tijdens een vorige onderzoekstocht op 27 april 2013 werden ten Zuiden van Simonszand
Nadere informatieArcheologisch inventariserend veldonderzoek door middel van boringen bij Groot Bronswijk, Wagenborgen, gemeente Delfzijl (Gr.)
Archeologisch inventariserend veldonderzoek door middel van boringen bij Groot Bronswijk, Wagenborgen, gemeente Delfzijl (Gr.) opdrachtgever Gemeente Delfzijl datum 23 maart 2009 projectleider de heer
Nadere informatie4 Gazonaanleg en -onderhoud
4 Gazonaanleg en -onderhoud Opdracht 4.1 Grondsoorten herkennen a b De antwoorden staan in de tabel. Grondsoort Structuur (korrel) Kleur Plantenresten Opmerkingen Kleigrond fijn grijs/bruin nee Zandgrond
Nadere informatieDries Wijckmans. Taak Leefomgeving. Aardrijkskunde
Dries Wijckmans Taak Leefomgeving Aardrijkskunde Mevr. Vertsappen 21/05/2015 I. Geologie ne geomorfologie binnen de eigen leefomgeving... 2 1) 4 landschapfoto s... 2 Foto 1: Kwamol... 2 Foto 2: Vertjensstraat...
Nadere informatieInstructie en werkbladen veldpracticum perceelvariatie
Instructie en werkbladen veldpracticum perceelvariatie CIV themadag2 perceelvariatie bodem David van der Schans Praktijkonderzoek Plant & Omgeving, onderdeel van Wageningen UR Business Unit Akkerbouw,
Nadere informatieBodem. Bodemleven. Bodemverzorging. Gevorderdencursus dl 1 TT Boxtel Volkstuinvereniging Ceres 2013-2014
Bodem Bodemleven Composteren Bodemverzorging Gevorderdencursus dl 1 TT Boxtel Volkstuinvereniging Ceres 2013-2014 Vanavond. Bodem: leer je bodem kennen Bodemvoedselweb Composteren Bodem verbeteren en voeden
Nadere informatievan een plant en zonlicht nodig heeft om te leven voor zuurstof die mensen nodig hebben om te leven bakjes met tuinkers 10 min.
Gebruik de zon GROEP 3-4 32 25 minuten (dag 1), 30 minuten (dag 2-4) & 30 minuten (dag 5) 1, 8, 23, 32, 42 en 54 De leerling: van een plant en zonlicht nodig heeft om te leven voor zuurstof die mensen
Nadere informatie- B o o r s t a a t -
- Boorstaat - N e d e r l a n d s I n s t i t u u t v o o r T o e g e p a s t e G e o w e t e n s c h a p p e n T N O B 4 9 A 1 0 7 7 NITG-Boornummer B49A1077 X-coordinaat 65717 Y-coordinaat 392724 Maaiveld
Nadere informatiecreating dairy intelligence
06-03-12 Cursus Bodemvruchtbaarheid. Deelnemers van de werkgroep Bedrijfsvoering uit het project ADEL heeft dinsdag 6 maart een plenaire cursus gevolgd over bodemvruchtbaarheid. Coen ter Berg van Coen
Nadere informatieBODEMINTACTHEIDSONDERZOEK ZWARTE PLAKWEG TE AMERICA GEMEENTE HORST AAN DE MAAS
BODEMINTACTHEIDSONDERZOEK ZWARTE PLAKWEG 59-61 TE AMERICA GEMEENTE HORST AAN DE MAAS Bodemintactheidsonderzoek Zwarte Plakweg 59-61 te America in de gemeente Horst aan de Maas Opdrachtgever Pijnenburg
Nadere informatieCopyright 2017 Frank Wasse Auteur: Frank Wasse Organisatie: Wormenkwekerij Wasse Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, door middel van
Copyright 2017 Frank Wasse Auteur: Frank Wasse Organisatie: Wormenkwekerij Wasse Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, door middel van druk, fotokopieën, geautomatiseerde gegevensbestanden
Nadere informatie3. BODEMANALYSE EN BODEMZORG
3. BODEMANALYSE EN BODEMZORG 1. DE BODEMANALYSE De bodem bestaat uit drie grote bestanddelen. 1. Mineraal materiaal dat verschilt van streek tot streek en dat voortkomt van de ontbinding van het gesteente
Nadere informatieBODEMKUNDIG ADVIES AANGAANDE TUINAANLEG EN DROOG LEGGING VAN HET BOUWTERREIN VOOR "HET PARKHUIS" TE DUBBELDAM
Stichting voor Bodemkartering St aringgebouw Wageningen Tel. O857O - 6573 Rapport nr. 900 BODEMKUNDIG ADVIES AANGAANDE TUINAANLEG EN DROOG LEGGING VAN HET BOUWTERREIN VOOR "HET PARKHUIS" TE DUBBELDAM door
Nadere informatieSteekset voor trapsgewijze monsterneming
Steekset voor trapsgewijze monsterneming Handleiding Meet the difference Eijkelkamp Soil & Water Nijverheidsstraat 30, 6987 EM Giesbeek, the Netherlands T +31 313 880 200 E info@eijkelkamp.com I www.eijkelkamp.com
Nadere informatieDemo Geothermische Screeningstool
Innovatiesessie: Hoe geld verdienen met energie uit eigen bodem? Gust Van Lysebetten gvl@bbri.be Onderzoeker Afdeling Geotechniek WTCB Innovatiesessies Gent en Hasselt Hoe geld verdienen met energie uit
Nadere informatie