Controle van rotoren turbinegasmeters

Transcriptie

1 11 april 2013 Controle van rotoren turbinegasmeters Poolbesluit controlejaar 2012

2 MM 11 april 2013 Controle van rotoren turbinegasmeters Poolbesluit controlejaar Kiwa N.V. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Kiwa Technology B.V. Wilmersdorf 50 Postbus AC Apeldoorn Titel Controle van rotor en turbinegasmeters Projectnummer / Projectmanager ing. W. Brouwer Opdrachtgever VMNED Kwaliteitsborger(s) W. Bonestroo Auteur(s) G. Blankvoort, ir. H. Hollewand Tel Fax technology@kiwa.nl Dit rapport is niet openbaar en slechts verstrekt aan de opdrachtgevers van het Contractonderzoekproject/adviesproject. Eventuele verspreiding daarbuiten vindt alleen plaats door de opdrachtgever zelf.

3 Samenvatting In 2012 heeft Kiwa Technology in opdracht van de Vereniging Meetbedrijven Nederland (VMNED) controle uitgeoefend op de in gebruik zijnde 1. rotorgasmeters door middel van een statistisch onderzoek op basis van variabelen, zoals beschreven in het Reglement Meterpools. 2. turbinegasmeters door middel van een 100% controle, zoals beschreven in het Reglement Meterpools en aanvullende afspraken. Samengevat komen de onder punt 2 genoemde afspraken er op neer dat alle turbinegasmeters tot en met G650 vervangen worden door rotorgasmeters in de periode Uitgezonderd zijn de turbinegasmeters geplaatst in installaties waarbij de gasleverantie gegarandeerd dient te zijn, de zogenaamde kritische (kleine) turbinegasmeters. Deze meters en de turbinegasmeters groter dan G650 ( grote turbinegasmeters) worden periodiek 100% gecontroleerd. Beoordeling rotorgasmeters Op basis van een voorlopige inventarisatie is tijdens de saneersessie in oktober 2011 door de meetverantwoordelijken besloten geen rotorgasmeters te saneren. De 2 te controleren populaties van het controlejaar 2012 bevatten in totaal rotorgasmeters. Er zijn 93 rotorgasmeters voor controle opgevraagd en geleverd, voor de populatiebeoordeling zijn 92 controleresultaten gebruikt. De beoordeelde populaties zijn metrologisch goedgekeurd en er is geen enkele rotorgasmeter afgekeurd. Vervolgacties Er zijn geen vervolgacties van toepassing. Beoordeling turbinegasmeters Controlemetingen (100% controle) De te controleren bouwjaargroep van het controlejaar 2012 bevat 14 turbinegasmeters. Deze zijn voor controle opgevraagd. Van deze 14 te controleren turbinegasmeters zijn er 5 meters daadwerkelijk gecontroleerd, waarvan er 2 zijn afgekeurd op het kleinste debiet 0,05Qmax. Vervolgacties Er zijn geen vervolgacties van toepassing. 1 De voortgang wordt separaat gerapporteerd in GT Sanering van turbinegasmeters. Kiwa N.V. 1

4 Inhoud Samenvatting 1 Inhoud 2 1 Inleiding 3 2 Verantwoording periodiek onderzoek Statistisch onderzoek rotorgasmeters Steekproefgrootte Controleresultaten: beoordeling individuele meter Populatiebeoordeling op basis van de steekproef Vervolgacties Controle turbinegasmeters Sanering turbinegasmeters Beoordeling individuele meter bij 100% controle Vervolgacties met betrekking bij 100% controle 6 3 Populatiebeoordeling rotorgasmeters Saneersessie oktober Aanleveren controleresultaten controlejaar Resultaat voor het controlejaar Vervolgacties % controle turbinegasmeters Inventarisatie Aanleveren controleresultaten (100% controle) Resultaat voor het controlejaar Kiwa N.V. 2

5 1 Inleiding In het voorliggende rapport zijn de resultaten vermeld van de statistische controle van de rotorgasmeters en van de 100% controle van de turbinegasmeters van het controlejaar Deze gasmeters worden beheerd door de aan dit onderzoek deelnemende meetverantwoordelijken, die elkaar gezamenlijk ontmoeten in de Vereniging Meetbedrijven Nederland (VMNED). Rotorgasmeters Bij de meterpool voor rotorgasmeters wordt voor het bepalen van de meetnauwkeurigheid van de in gebruik zijnde rotorgasmeters een statistisch onderzoek uitgevoerd aan meters behorende tot de in het Reglement Meterpools vastgestelde bouwjaargroepen. Het totale meterbestand wordt verdeeld in homogene populaties. Uitgangspunt van deze statistische controle is dat de meters niet allemaal worden gecontroleerd, maar dat er in plaats daarvan periodiek van elke populatie een steekproef wordt genomen. De populaties zijn beoordeeld volgens de zogeheten variabelencontrole, de bepalingen van dit controlesysteem zijn vermeld in het Reglement Meterpools. Turbinegasmeters Deze meters worden volgens een met VMNED afgesproken tijdschema gesaneerd en vervangen door rotorgasmeters. Een uitzondering hierop vormen de grote turbinegasmeters (> G650) en de zogeheten kritische kleine turbinegasmeters. Deze meters worden periodiek 100% gecontroleerd. In hoofdstuk 2 is de uitvoering van de toegepaste periodieke onderzoek nader toegelicht. In hoofdstuk 3 is de populatiebeoordeling van rotorgasmeters nader uitgewerkt. In hoofdstuk 4 is de beoordeling van turbinegasmeters weergegeven. Kiwa N.V. 3

6 2 Verantwoording periodiek onderzoek Het proces van het meterpoolsysteem voor rotor en turbinegasmeters is beschreven in het Reglement Meterpools en worden hieronder samengevat weergegeven. 2.1 Statistisch onderzoek rotorgasmeters Steekproefgrootte Voor het bepalen van de meetnauwkeurigheid van de in gebruik zijnde rotorgasmeters wordt een statistisch onderzoek uitgevoerd aan meters behorende tot de in het Reglement Meterpools vastgestelde bouwjaargroepen op basis van de zogeheten variabelencontrole. Op basis van de inventarisatiebestanden van de meetverantwoordelijken stelt Kiwa Technology per populatie de steekproefomvang vast. De grootte van de steekproef is gebaseerd op de norm NEN ISO voor variabelencontrole en is in tabel 1 vermeld. Elke meetverantwoordelijke levert een evenredig aandeel van de controleresultaten in de steekproef en kiest a select de te controleren gasmeters. Bij de beoordeling van de populaties wordt vooraf getoetst op het aantal outliers. Tabel 1: Steekproefgrootte en maximum aantal outliers. Aantal meters in de populatie Omvang van de steekproef (bijdrage) NEN ISO Maximum aantal outliers en groter 70 4 Om tekorten in de aangeleverde resultaten zo veel mogelijk te beperken worden er meer gasmeters opgevraagd dan vereist volgens het Reglement Meterpools Controleresultaten: beoordeling individuele meter De controlemeting wordt uitgevoerd bij een debiet van 0,05 Q max (maximale miswijzing 3%), bij 0,2 Q max en bij 0,7 Q max (maximale miswijzing 1,5%). Het kleinste debiet waarbij wordt gemeten is 0,05 Q max, tenzij dit kleiner is dan de (voor de individuele meter geldende) Q min. In dat geval geldt Q min. Een rotorgasmeter wordt metrologisch afgekeurd bij een te grote miswijzing, bij uitwendige lekkage en bij defecten aan het telwerk (stilstaand, niet afleesbaar, vocht of beschadiging). De controleresultaten worden door Kiwa Technology verzameld, gecontroleerd op volledigheid en geanalyseerd. Kiwa N.V. 4

7 2.1.3 Populatiebeoordeling op basis van de steekproef Deze populatiebeoordeling bestaat uit een outliertoets en een variabelentoets. Bij de outliertoets wordt het aantal outliers vastgesteld met de Grubbs test volgens de norm ISO Een outlier (of uitschieter) is een meetwaarde die zover van alle overige meetwaarden ligt dat deze wordt beschouwd als niet representatief, niet passend bij de overige meetwaarden. Deze outliers worden daarom buiten beschouwing gelaten in de variabelentoets, maar tellen wel mee in de populatiebeoordeling (zie tabel 1) Voor de variabelentoets wordt vervolgens met behulp van het gemiddelde en de spreiding van de meetwaarden per controlepunt vastgesteld of het deel van de metingen dat buiten de metrologische boven en ondergrens ligt, acceptabel is. Een populatie wordt beoordeeld als: Individueel, als de populatie kleiner is dan 4 meters. Elke gasmeter wordt individueel op basis van de controlemeting goedgekeurd of afgekeurd. Metrologisch goedgekeurd, als: a) het aantal outliers in de steekproef gelijk is aan of kleiner is dan het maximum aantal outliers vermeld in bovenstaande tabel 1 én b) de toets op variabelen een positief resultaat geeft. Niet goedgekeurd, als: c) niet aan de criteria voor Metrologisch goedgekeurd wordt voldaan. d) er van een populatie te weinig (volgens tabel 1) controleresultaten zijn aangeleverd om deze te kunnen beoordelen. Administratief afgekeurd als alle gasmeters in een populatie zijn gesaneerd of administratief fout zijn Vervolgacties Van de niet goedgekeurde populaties dient elke (nog niet gecontroleerde) rotorgasmeter alsnog te worden gecontroleerd ( Nakeur ) of te worden gesaneerd (=verwijderd). Individueel afgekeurde rotorgasmeters dienen direct (in bijzondere gevallen tenminste binnen 4 weken) na controle te worden verwijderd. 2.2 Controle turbinegasmeters Het meterpoolsysteem voor turbinegasmeters is beschreven in het Reglement Meterpools en aanvullende afspraken 2 en wordt hieronder samengevat weergegeven Sanering turbinegasmeters De turbinegasmeters worden gesaneerd en vervangen door rotorgasmeters. Dit wordt verspreid over 5 jaar ( ) uitgevoerd. Deze sanering geldt echter niet voor turbinegasmeters groter dan G650 (Qmax=1000 m 3 /h) en voor kleine turbinegasmeters ( G650) die niet kunnen worden vervangen omdat die geplaatst zijn in installaties waarbij de gasleverantie gegarandeerd dient te zijn, de zogenaamde kritische (kleine) turbinegasmeters of kritische meters. 2 Besluit deelnemers (PMB ) en vermeld in het document PMB van het Platform Meetbedrijven. Kiwa N.V. 5

8 Deze van sanering uitgezonderde meters worden periodiek, een keer per 5 jaar, gecontroleerd door middel van een 100% controle Beoordeling individuele meter bij 100% controle De controlemeting wordt uitgevoerd zoals aangegeven in paragraaf Afgekeurde turbinegasmeters dienen direct (in bijzondere gevallen tenminste binnen 4 weken) na controle te worden verwijderd. Een niet gecontroleerde turbinegasmeter dient uiterlijk in het desbetreffende controlejaar verwijderd te zijn Vervolgacties met betrekking bij 100% controle 100% controle is een individueel onderzoek van meters zonder vervolgacties voor andere meters. Kiwa N.V. 6

9 3 Populatiebeoordeling rotorgasmeters Conform het Reglement Meterpools zijn in 2012 de rotorgasmeters die behoren tot de bouwjaargroep gecontroleerd. 3.1 Saneersessie oktober 2011 In de maand oktober 2011 zijn de meetverantwoordelijken door Kiwa geïnformeerd over de in 2012 te controleren rotorgasmeters. Op basis van deze voorlopige inventarisatie en steekproefbepaling hebben de meetverantwoordelijken tijdens een hiervoor gehouden bijeenkomst (saneersessie) besloten om geen rotorgasmeters te saneren. 3.2 Aanleveren controleresultaten controlejaar 2012 De 93 gevraagde en geleverde controleresultaten zijn door Kiwa Technology verzameld en vóór verwerking gecontroleerd op volledigheid en op logische waarden en vervolgens geanalyseerd. Er is hierbij één onvolkomenheid geconstateerd, een onjuist aangeleverd meetresultaat. Derhalve zijn er 92 controleresultaten gebruikt voor de populatiebeoordeling van het controlejaar In tabel 2 is per deelnemende meetverantwoordelijke vermeld het gevraagde aantal controleresultaten, het aantal dat in 2012 te weinig (niet) is aangeleverd en het berekende %..geleverd. Tabel 2: % geleverd per deelnemende meetverantwoordelijke voor het controlejaar 2012 code Bedrijf Steekproef gevraagd Aantal niet geleverd % wel geleverd 6 Stedin KV % 13 Imtech % 17 Liander GV % 19 Stedin GV % 21 Fudura GV % 25 Innax % 32 Cogas % 141 Westland % Totaal % De controleresultaten zijn in het controlejaar 2012 nagenoeg volledig aangeleverd, 99%. In het controlejaar 2011 was dit 100%, toen bij een Steekproef gevraagd aantal van 110). 3 In het overleg van het Platform Meetbedrijven op 30 september 2010 (PMB 10 36) is vastgesteld dat de te controleren populaties van het controlejaar 2012 gelijkmatig worden verdeeld over de jaren 2011, 2012, 2013 en Kiwa N.V. 7

10 3.3 Resultaat voor het controlejaar 2012 Voor de populatiebeoordeling van het controlejaar 2012 is de toetsing op variabelen (op basis van het gemiddelde en de spreiding per controlepunt) gehanteerd. Daaraan voorafgaand is het aantal zogeheten outliers (uitschieters) vastgesteld. Het resultaat van de beoordeling per populatie is in detail weergegeven in tabel 3. Tabel 3: Beoordeling populaties rotorgasmeters van het controlejaar 2012 Er zijn geen rotorgasmeters afgekeurd, de beide populaties zijn goedgekeurd. In onderstaande tabel 4 zijn enkele details weergegeven van de 85 met de variabelentoets beoordeelde controleresultaten. Tabel 4: Details controlemetingen rotorgasmeters van het controlejaar 2012 Controleresultaten rotor maximale miswijzing % 1,5% 1,5% 3% 1,5% 1,5% controlepunt > Populatie AC R Erm R Aantal controleresultaten 0,05 Qmax 0,2 Qmax 0,7 Qmax Gemiddelde miswijzing. 0,05 Qmax 0,2 Qmax 0,7 Qmax Spreiding (stand. dev.) van miswijzingen 35 0,58 0,26 0,26 0,37 0,33 0, ,27 0,08 0,35 0,54 0,25 0,35 Het gemiddelde van de miswijzingen per controlepunt is klein ten opzichte van de maximaal toegestane miswijzing. Tevens is de spreiding in de miswijzingen gering. 3.4 Vervolgacties Op basis van de uitkomst van de saneersessie en de resultaten van de populatiebeoordeling zijn er geen vervolgacties. Kiwa N.V. 8

11 4 100% controle turbinegasmeters Het meterpoolsysteem voor turbinegasmeters is beschreven in het Reglement Meterpools en aanvullende afspraken en wordt hieronder samengevat weergegeven. De turbinegasmeters worden gesaneerd en vervangen door rotorgasmeters. Dit geldt echter niet voor turbinegasmeters groter dan G650 (Qmax=1000 m 3 /h) en voor kleine turbinegasmeters ( G650) die niet kunnen worden vervangen. Deze meters worden systematisch periodiek gecontroleerd door middel van een 100% controle. 4.1 Inventarisatie Volgens de inventarisatie begin 2012 zijn er in totaal 1956 turbinegasmeters. Hiervan zijn er 332 te controleren meters: 185 ( kritische ) kleine en 147 grote meters. De metergegevens van deze 332 turbinegasmeters die in het net blijven zitten (de grote en de kritische kleine turbinegasmeters) zijn per meter aangeleverd door de meetverantwoordelijken. Op basis van deze inventarisatie stelt Kiwa Technology de controleomvang per jaar vast. Volgens het hierboven genoemde Reglement en de aanvullende afspraken wordt in 2012 een 100% controle uitgevoerd aan meters die behoren tot de bouwjaargroep Het gaat hier om 14 turbinegasmeters (9 kritische kleine en 5 grote turbinegasmeters). 4.2 Aanleveren controleresultaten (100% controle) In tabel 5 is weergegeven het aantal in 2012 te controleren meters en het aantal gecontroleerde meters. Tabel 5: Controle van turbinegasmeters in het controlejaar 2012 Te controleren Controleresultaten % gecontroleerd Bedrijf 19 Stedin GV 9 0 0% 21 Fudura GV % 79 Rendo % Totaal % 4.3 Resultaat voor het controlejaar 2012 De controleresultaten zijn door Kiwa Technology verzameld, gecontroleerd op volledigheid en geanalyseerd. In tabel 6 zijn de resultaten weergegeven per meetverantwoordelijke van de controleinspanningen voor de 14 turbinegasmeters. Kiwa N.V. 9

12 Tabel 6: Controlemetingen turbinegasmeters van het controlejaar 2012 MB Geleverd Turbinegasmeter Gevraagd goedgekeurd afgekeurd admin. fout Niet geleverd niet meer te vervangen kritisch: saneren 19 Stedin klein ( krit.) GV groot Fudura klein ( krit.) GV groot Rendo klein ( krit.) 1 1 groot totaal Twee van de vijf controlemetingen leidden tot afkeur van de betreffende meter, beide veroorzaakt door een miswijzing bij 0,05Qmax van 5,7% resp. 3,6% (max. toegestane miswijzing 3%). Voor de 9 niet gecontroleerde meters van bedrijf 19 geldt: 1 (kritische) kleine turbinegasmeter is gemeld als administratieve fout. 1 (kritische) kleine turbinegasmeter is door de meetverantwoordelijke als niet meer kritisch aangemerkt. 1 grote turbinegasmeters en 6 (kritische) kleine turbinegasmeters zijn aangemeld als te worden vervangen door turbinemeters, maar niet meer gecontroleerd. De te volgen werkwijze bij niet gecontroleerde meters in de hierboven genoemde situaties is nog niet beschreven in het vigerende Reglement. Hierover worden separate afspraken gemaakt. Kiwa N.V. 10