Bodembeheernota Leeuwarden 2015

Transcriptie

1

2 Inhoud Pagina 1 Inleiding Algemeen Leeswijzer 3 2 Het Besluit bodemkwaliteit Toelichting op het Besluit Bodemkwaliteit Algemeen Positie Besluit bodemkwaliteit binnen bodembeleid Nuttige toepassing Toetsingskaders Generiek toetsingskader Gebiedsspecifiek toetsingskader Omgaan met baggerspecie Grootschalige bodemtoepassingen Kwaliteit van bermen en taluds Toepassen bouwstoffen Bewijsmiddelen toepassen grond en baggerspecie 12 3 Invulling van het beleid in de gemeente Leeuwarden Ruimtelijke ontwikkelingen en grond- en baggeropgave Ambitie en doelstellingen Voorwaarden beleid Betrokken instanties 18 4 Uitwerking van het beleid Inleiding De bodembeheernota Reikwijdte bodembeheernota Status en geldigheidsduur De beleidsinstrumenten De bodemfunctiekaart De bodemkwaliteitskaart Uitgesloten locaties De ontgravingskaart De toepassingskaart Aansprakelijkheid Andere aspecten van toe te passen grond 24 5 Spelregels voor grondverzet Grond afkomstig van buiten de gemeente Leeuwarden (generiek kader) Acceptatie gebiedsvreemde grond Grond afkomstig vanuit de gemeente Leeuwarden (gebiedsspecifiek kader) Lokale Maximale Waarden Bijzondere gebieden en onderwerpen Spoorzone en hoofdwegen Overige wegen Baggerspecie Tijdelijk opslag Archeologie Asbest 31 6 Meldingen 32 pagina 1 van 32

3 Bijlagen 1. Referenties en begrippen 2. Bodemfunctieklassenkaart 3. Bodemkwaliteitskaart 3.1. Bodemkwaliteitszones 3.2. Statistische kentallen bodemkwaliteitszones 3.3. Ontgravingskaart bovengrond (0,0-0,5 m-mv) 3.4. Ontgravingskaart ondergrond (0,5-2,0 m-mv) 3.5. Ontgravingskaart Vliegbasis Leeuwarden 4. Toepassingskaart 4.1. Toepassingskaart generiek beleid bovengrond (0,0-0,5 m-mv) 4.2. Toepassingskaart generiek beleid ondergrond (0,5-2,0 m mv) 4.3. Toepassingskaart gebiedsspecifiek beleid Afzonderlijk bijlagenrapport: 5. Toelichting kaarten 5.1. Bodemkwaliteitskaart 5.2. Bodemfunctieklassenkaart 6. Lokale Maximale Waarden 6.1. Motivatie Lokale Maximale Waarden 6.2. Risicobeoordeling met Risicotoolbox voor toepassing grond met maximale kwaliteit Wonen 6.3. Risicobeoordeling met Risicotoolbox voor toepassing grond met maximale kwaliteit Industrie 6.4. Beoordeling volksgezondheidsaspecten nieuw bodembeleid gemeente Leeuwarden (brief GGD) 7. Natura 2000 gebieden 7.1. De Alde Feanen 7.2. De Groote Wielen 8. Toezicht en communicatie 8.1. Toezicht en ketenhandhaving 8.2. Communicatie pagina 2 van 32

4 1 Inleiding 1.1 Algemeen In de bodembeheernota worden de spelregels voor grondverzet vastgelegd. De voorgaande versie van de bodembeheernota 1 is in 2010 vastgesteld. Met deze nieuwe nota wordt het beleid in grote lijnen gecontinueerd en vindt harmonisatie plaats van het beleid voor het grondgebied dat voorheen bij Boarnsterhim hoorde. Op 1 juli 2008 is het Besluit bodemkwaliteit in werking getreden voor toepassingen van grond en baggerspecie op de landbodem. Het Besluit bodemkwaliteit (afgekort het Bbk) omvat onder andere regels voor het hergebruik van grond en baggerspecie. Het Besluit bodemkwaliteit kent voor de algemene toepassing van grond en baggerspecie op of in de bodem en het oppervlaktewater een generiek (landelijk geldend) kader en een gebiedsspecifiek (lokaal vast te stellen) kader. Het gebiedsspecifieke kader biedt meer speelruimte dan het generieke. Voor het gebiedsspecifieke kader is het opstellen van een bodembeheernota, waarin de gemeente die speelruimte moet uitleggen en verantwoorden, dan ook verplicht. Ook dient voor het gebiedsspecifieke beleid een bodemkwaliteitskaart te worden opgesteld. De gemeente Leeuwarden heeft voor een deel van haar grondgebied gekozen voor gebiedsspecifiek beleid. Globaal gesteld betekent dit dat de toepassingseis bepaald wordt door de functie van een gebied en niet door de huidige kwaliteit van de bodem van dat gebied. Met de gemeentelijke herindeling per 1 januari 2014 is het grondgebied van de gemeente Leeuwarden aanzienlijk groter geworden, door toevoeging van een deel van de opgeheven gemeente Boarnsterhim. In de Nota bodembeheer van de gemeente Boarnsterhim 2 is voor een beperkt deel sprake van gebiedsspecifiek beleid, namelijk ten aanzien van wegbermen. In deze bodembeheernota wordt het gebiedsspecifieke beleid uit de voorgaande bodembeheernota van Leeuwarden overgenomen voor het gehele grondgebied van de huidige gemeente Leeuwarden. Voor een uitgebreide motivatie van de destijds gemaakte keuzes wordt naar de voorgaande nota verwezen. Ten aanzien van wegen en bermen worden keuzes gemaakt die aansluiten bij de Nota bodembeheer van de gemeente Boarnsterhim. In 2018 vind naar verwachting opnieuw een gemeentelijke herindeling plaats, waarbij het gebied van de gemeente Leeuwarden opnieuw groter wordt. Het grondgebied dat dan mogelijk aan de gemeente Leeuwarden wordt toegevoegd is op dit moment onderdeel van het beheergebied van 18 Friese gemeenten 2 (waarvan Boarnsterhim voorheen ook onderdeel uitmaakte). 1.2 Leeswijzer De bodembeheernota beschrijft de mogelijkheden van hergebruik van grond en baggerspecie als bodemtoepassing binnen de gemeente Leeuwarden. In hoofdstuk 2 1. Bodembeheernota gemeente Leeuwarden, november Nota bodembeheer 18 gemeenten, 2 december 2011 pagina 3 van 32

5 is nader ingegaan op de wet- en regelgeving rond het Besluit bodemkwaliteit. In hoofdstuk 3 is de ambitie en de beleidskeuze van de gemeente Leeuwarden nader toegelicht. In hoofdstuk 4 is het beleid nader uitgewerkt en zijn de bijbehorende kaarten (functiekaart, bodemkwaliteitskaart c.q. ontgravingskaart en de toepassingskaart) beschreven. In hoofdstuk 5 zijn de hergebruikmogelijkheden van grond en bagger in de gemeente Leeuwarden nader uitgelegd en in hoofdstuk 6 wordt ingegaan op het meldingsregime van het Besluit bodemkwaliteit. De nota is voorzien van diverse bijlagen. In deze nota is de informatie opgenomen die van belang is voor de praktijk van grondverzet. In een afzonderlijk rapport met bijlagen bij deze bodembeheernota zijn diverse achtergrondgegevens opgenomen. Dit betreft onder andere de motivatie van de gemeente Leeuwarden om te kiezen voor gebiedsspecifiek beleid en een toelichting op de totstandkoming van de bodemkwaliteitskaart. Ook een motivatie voor de Lokale Maximale Waarden is in het bijlagenrapport opgenomen. Tenslotte wordt daarin een toelichting gegeven op het melden van toepassingen van grond. pagina 4 van 32

6 2 Het Besluit bodemkwaliteit 2.1 Toelichting op het Besluit Bodemkwaliteit Algemeen Het Besluit bodemkwaliteit is op 1 juli 2008 in werking getreden voor toepassingen van grond en baggerspecie op de landbodem. De regelgeving is vastgelegd in: Besluit bodemkwaliteit (Staatsblad 3 december 2007); Regeling bodemkwaliteit (Staatscourant 20 december 2007); diverse wijzigingen van het Besluit en de Regeling sinds Voor de actuele teksten van het Besluit en de Regeling wordt verwezen naar Het Besluit bodemkwaliteit bestaat uit de volgende onderdelen: de kwaliteit van uitvoering (Kwalibo); bouwstoffen; grond en baggerspecie. Het Besluit bodemkwaliteit geeft regels voor het toepassen van bouwstoffen, grond en baggerspecie en over het melden van deze toepassingen. In onderstaande paragrafen worden de toepassingskaders voor grond en bagger nader toegelicht (paragraaf tot en met 2.1.5). Er wordt ook kort ingegaan op de regels voor bouwstoffen (paragraaf 2.1.6). Deze bodembeheernota richt zich echter primair op grond en baggerspecie Positie Besluit bodemkwaliteit binnen bodembeleid Het Besluit bodemkwaliteit gaat over het gebiedsbeheer van grond- en baggerstromen. In figuur 1 is de positie van het Besluit Bodemkwaliteit binnen het bodembeleid aangegeven: Figuur 1: Positie van het Besluit bodemkwaliteit binnen het bodembeleid pagina 5 van 32

7 De uitwerking in deze Bodembeheernota sluit goed aan bij het Convenant bodem en ondergrond , waarin de deelnemende partijen hebben afgesproken dat gewerkt wordt aan verdere ontwikkeling naar een duurzaam en efficiënt beheer en gebruik van de bodem. Het gaat over het omgaan met diffuse bodemkwaliteit; puntverontreinigingen zijn er geen onderdeel van. Voor het saneren van de bodem is de Wet bodembescherming van toepassing. Ook blijven er regels van kracht voor de preventie van verontreiniging in de bodem Nuttige toepassing Het toepassen van grond en baggerspecie als bodem is toegestaan indien het een nuttige toepassing betreft in een hoedanigheid en in een hoeveelheid die nodig is voor de toepassing. Artikel 35 van het Besluit bodemkwaliteit geeft een overzicht van de toepassingen die als nuttig beschouwd worden. Een aantal is hieronder genoemd: toepassen van grond of baggerspecie in bouw- en wegconstructies, (o.a. wegen, spoorwegen en geluidwallen); ophoging van industrieterreinen, woningbouwlocaties, landbouw- en natuurgebieden met het oog op het verbeteren van de bodemgesteldheid; afdekken van saneringslocaties; verspreiden van baggerspecie op het aangrenzend perceel; tijdelijke opslag van grond en baggerspecie met als doel het op een later tijdstip nuttig toe te passen. Als geen sprake is van een nuttige toepassing, dan wordt de toepassing gezien als een middel om zich te ontdoen van afvalstoffen en gelden op grond van de Europese Kaderrichtlijn afvalstoffen strengere regels. Nuttig toepassen betekent ook dat niet méér materiaal mag worden toegepast dan nuttig of nodig is. Bovendien moet de toepassing een duidelijk nut of noodzaak hebben. Het is bijvoorbeeld niet toegestaan om een geluidswal aan te leggen in een gebied waar dit niet nodig is, of die hoger is dan nodig om het geluid te weren. 2.2 Toetsingskaders Het hergebruik van grond en baggerspecie volgens het Besluit bodemkwaliteit is enerzijds gebaseerd op de milieuhygiënische kwaliteit van zowel de te hergebruiken grond of baggerspecie als de ontvangende bodem en anderzijds op de functie van de ontvangende bodem. Het Besluit bodemkwaliteit kent voor de algemene toepassing van grond en baggerspecie op of in de bodem een generiek (landelijk geldend) kader en een gebiedsspecifiek (lokaal vast te stellen) kader. Met gebiedspecifiek beleid kunnen lokale bodembeheerders zelf bodemkwaliteitsnormen vaststellen en daarbij kan worden gestuurd op beschermingsniveau en toepassingsmogelijkheden. Als randvoorwaarde geldt dat sprake moet zijn van 'standstill' op gebiedsniveau. Gebiedsspecifiek beleid is mogelijk voor één of meerdere beheergebieden of voor delen van een beheergebied. Hierbij kunnen voor één of meerdere stoffen lokale normen worden vastgelegd. Wanneer geen gebiedspecifiek beleid is vastgesteld, pagina 6 van 32

8 geldt automatisch het generieke beleid. Voor ieder toetsingskader gelden andere mogelijkheden met bijbehorend normenstelsel. Het is aan de gemeente per gebied of situatie het meest passende kader te kiezen. De verschillende toetsingskaders, ook die voor bouwstoffen, worden hieronder nader toegelicht Generiek toetsingskader Zowel het generieke als het gebiedsspecifieke toetsingskader hanteren als uitgangspunt bij het toepassen van grond en baggerspecie op de landbodem dat de bodem zijn functie duurzaam kan blijven vervullen en gaan uit van een standstillbenadering Bij het generieke toetsingskader moet dit standstill-principe op klasseniveau plaatsvinden. Er zijn landelijk geldende kwaliteitswaarden geformuleerd, gekoppeld aan de functies landbouw/natuur, wonen en industrie. In figuur 2 is het onderscheid van deze klassen opgenomen en is aangegeven hoe de klasseindeling zich verhoudt tot de toetsingswaarden voor bodemverontreiniging 3. Altijd toepasbaar Klasse wonen Klasse industrie Niet toepasbaar Achtergrondwaarde Interventiewaarde 3 Figuur 2: Overzicht generieke normen landbodem De kwaliteit van de bodem en de functie die deze bodem vervult, zijn niet altijd dezelfde. In dat geval geldt bij het toepassen van grond en bagger op deze bodem de strengste eis (in gebieden met de bodemfunctieklasse Wonen waar de kwaliteit van de bodem binnen de klasse Industrie valt, mag alleen grond worden toegepast met een kwaliteit die voldoet aan de klasse Wonen). Figuur 3 geeft een visuele toelichting op deze regels. Voor meer informatie en achtergronden bij de generieke toepassingseisen wordt verwezen naar de handreiking Besluit bodemkwaliteit ( 3. Voor veel stoffen vormt de Interventiewaarde de grens tussen Klasse industrie en Niet toepasbaar. Voor cadmium, kwik, PCB en minerale olie geldt echter dat de klassegrens lager ligt dan de interventiewaarde. pagina 7 van 32

9 zone 1 zone 2 zone 1 zone 2 industrie wonen landbouw/natuur Mag wel Mag niet Figuur 3: Regels van het generieke beleid (de kleur van het vlak representeert de bodemkwaliteit, de iconen de functie) Gebiedsspecifiek toetsingskader Ook het gebiedsspecifieke beleid gaat uit van het standstill-principe, maar dan op gebiedsniveau. Dat betekent in de praktijk dat het bevoegd gezag zelf de ruimte heeft hoe zij de normen stelt, als de kwaliteit binnen haar totale beheergebied maar niet verslechtert. Het Besluit bodemkwaliteit biedt daarmee de mogelijkheid het bodembeleid aan te passen aan de lokale of regionale situatie, waarmee het grond- en baggerverzet kan worden geoptimaliseerd. Altijd toepasbaar Altijd toepasbaar Klasse wonen Klasse industrie Ruimte voor Lokale Maximale Waarden Niet toepasbaar Niet toepasbaar Achtergrondwaarde Interventiewaarde Saneringscriterium Figuur 4: In de onderste rij zijn de gebiedsspecifieke mogelijkheden van het Besluit bodemkwaliteit afgezet tegen de generieke mogelijkheden in de bovenste rij. Bij het grondverzet bestaat de mogelijkheid op lokaal of regionaal niveau concentratiegrenzen van de bodemgebruiksklassen te optimaliseren. Dit kan door het vaststellen van Lokale Maximale Waarden (zie figuur 4). Zo kunnen voor bepaalde gebieden normen worden gesteld die beter passen bij de functie die ze hebben en die grondverzet beter mogelijk maken. Dit zijn feitelijk ook de hoofdredenen om gebruik te maken van het gebiedsspecifieke kader. pagina 8 van 32

10 Er zijn grenzen aan het stellen van Lokale Maximale Waarden. Er moet wel worden gemotiveerd of zij geen onaanvaardbare risico's opleveren voor de functie die de betreffende bodem vervult. Om dit te bepalen is door het RIVM de Risicotoolbox ontworpen. Deze toolbox geeft aan welke humane en/of ecologische risico's het verhogen van de generieke concentratiegrenzen voor een specifieke situatie met zich meebrengen. De beoordeling of deze risico's acceptabel zijn voor de specifieke situatie is een beleidsmatige afweging door het bevoegd gezag. Figuur 5 geeft een visuele toelichting op hoe een gemeente om zou kunnen gaan met Lokale Maximale Waarden. Van verontreinigde stadskern naar industrieterrein: Lokale verslechtering industrie wonen landbouw/natuur Van woonwijk naar toekomstige bestemming natuurgebied: Lokale verbetering Mag Mag niet Figuur 5: Mogelijke regels van het gebiedsspecifieke beleid: de kleur van het vlak representeert de bodemkwaliteit, de iconen de functie Omgaan met baggerspecie In het Besluit bodemkwaliteit zijn normen gesteld voor het toepassen van baggerspecie. Daarbij moet onderscheid worden gemaakt tussen het verspreiden van baggerspecie op aangrenzende percelen, het toepassen van baggerspecie in weilanddepots, het tijdelijk opslaan van baggerspecie en het toepassen van baggerspecie als bodem. Daarnaast zijn normen gesteld voor het toepassen van baggerspecie in oppervlaktewater. In 2018 wordt het Besluit bodemkwaliteit gewijzigd ten aanzien van hergebruik van baggerspecie. In deze bodembeheernota wordt hier voor zover mogelijk rekening mee gehouden. Verspreiden op aangrenzende percelen Voor het verspreiden van baggerspecie hoeft geen toetsing van de kwaliteit van de ontvangende bodem plaats te vinden. De bovengrens voor verspreiding op het aangrenzende perceel wordt gevormd op basis van een ecologische risicobepaling: de zogenaamde mspaf methode (meer stoffen-potentieel Aangetaste Fractie). De uitslag van deze toets is een risicopercentage. In de Regeling bodemkwaliteit, behorend bij het Besluit, is opgenomen onder welk percentage de baggerspecie verspreidbaar is op het aangrenzende perceel. pagina 9 van 32

11 Vrij verspreidbaar Verspreidbaar op aangrenzend perceel Niet verspreidbaar op aangrenzend perceel Achtergrondwaarde ms-paf toets Figuur 6: Overzicht normen verspreiden baggerspecie op aangrenzend perceel (landbodem) Opslag in weilanddepot Een weilanddepot is een vorm van tijdelijke opslag van baggerspecie op een perceel, aangrenzend aan de watergang waaruit de baggerspecie afkomstig is. Onder de volgende voorwaarden mag deze vorm van tijdelijke opslag plaatsvinden volgens het toetsingskader voor verspreiden van baggerspecie over aangrenzende percelen: de kwaliteit van de baggerspecie moet voldoen aan de Maximale Waarden voor verspreiding over aangrenzende percelen (zie boven); de opslag mag maximaal 3 jaar duren; de opslag met de voorziene duur en eindbestemming moet 5 werkdagen van te voren worden gemeld; de opgeslagen baggerspecie moet vanuit het weilanddepot in een nuttige toepassing worden aangebracht, waarbij verspreiding van de baggerspecie in oppervlaktewater is uitgezonderd als nuttige toepassing. Toepassen als bodem Voor het toepassen van baggerspecie als bodem gelden de regels zoals deze ook van toepassing zijn op het toepassen van grond (generiek en/of gebiedsspecifiek kader). Toepassen in oppervlaktewater Voor de verspreiding van baggerspecie in oppervlaktewater is niet de gemeente bevoegd gezag, maar de waterkwaliteitsbeheerder. Baggerspecie die voldoet aan de generieke Maximale Waarden (generiek kader) of lokale Maximale Waarden (specifiek kader) mag altijd in oppervlaktewater worden verspreid, zonder toets aan de ontvangende waterbodemkwaliteit. Bij overschrijding van de interventiewaarden waterbodem is verspreiding nooit toegestaan. Tussen deze beide normen heeft de waterkwaliteitsbeheerder de mogelijkheid om lokale Maximale Waarden vast te stellen Grootschalige bodemtoepassingen Het Besluit bodemkwaliteit biedt een afzonderlijk kader voor grootschalige toepassingen van grond en baggerspecie in hoeveelheden van meer dan m 3. Daarbij valt te denken aan ophogingen als terpen of geluidswallen (zie figuur 7). Figuur 7: Voorbeelden van grootschalige toepassingen pagina 10 van 32

12 Binnen dit kader mag grond worden toegepast die een slechtere kwaliteit heeft dan de ontvangende bodem of dan passend bij de functie. Voorwaarde is dat het gehalte aan verontreinigende stoffen de klasse industrie niet overschrijdt, dat de toepassing plaatsvindt in een laagdikte van minimaal 2 meter en dat een leeflaag wordt aangebracht van minimaal 0,5 meter dikte. De leeflaag moet geschikt zijn voor de functie en passen bij de daadwerkelijke kwaliteit van de omliggende bodem, of in het geval van gebiedsspecifiek beleid passen binnen dat kader. Voor de toepassing in wegen en spoorwegen geldt een minimale laagdikte van 0,5 meter met een afdekking van een aaneengesloten laag van bouwstoffen. Voor grootschalige toepassingen geldt geen toetsing aan de kwaliteit van de ontvangende bodem. Om te voorkomen dat te veel stoffen vanuit de toepassing uitlogen naar de onderliggende bodem, mag de toe te passen grond de in het Besluit opgenomen emissietoetswaarde niet overschrijden (geldt niet voor toepassingen onder oppervlaktewater) Kwaliteit van bermen en taluds Voor bermen en taluds bij rijkswegen, provinciale wegen en spoorwegen zijn uitzonderingen opgenomen voor de kwaliteit van de toe te passen grond en baggerspecie. Hiervoor geldt dat alleen hoeft te worden getoetst aan de Maximale Waarden voor de klasse industrie. Er geldt geen toets aan de ontvangende bodemkwaliteit. Deze uitzondering is gemaakt omdat de milieubelasting van het verkeer (nog steeds) een bron vormt van vervuiling van de berm. De uitzondering is daarom begrensd tot een maximum van 10 meter vanaf de rand van de verharding of ballastbed. De uitzondering geldt niet voor gemeentelijke wegen. Deze bermen en taluds worden wel getoetst aan de kwaliteit en functie van de naastliggende bodem, omdat gemeentelijke wegen vaak door bewoond gebied gaan Toepassen bouwstoffen Bouwstoffen hebben vaak andere milieueigenschappen en worden anders toegepast dan grond en baggerspecie. Het beleidskader voor het toepassen van bouwstoffen is daarom losgekoppeld van het beleid voor grond en baggerspecie. Het Besluit bodemkwaliteit heeft, waar het gaat om bouwstoffen, alleen betrekking op steenachtige materialen (beton, asfalt, dakpannen en bakstenen, etc.). Grond en baggerspecie zijn dus geen bouwstoffen. In de praktijk kan het echter voorkomen dat een partij bouwstoffen ook grond of baggerspecie bevat, bijvoorbeeld bij ontgraving van bouwstoffen. In dit geval is het toegestaan dat een partij met maximaal 20 gewichtsprocent grond of baggerspecie is vermengd. De grond of baggerspecie mag niet bewust worden toegevoegd, tenzij dit als doel heeft om een toepasbare bouwstof te realiseren (bijv. immobiliseren). Wanneer ten onrechte teveel grond in een partij bouwstoffen terecht is gekomen kan dit bijvoorbeeld worden afgezeefd. Het Besluit bodemkwaliteit is van toepassing op de hele bouwstoffenketen (zie figuur 8): van het vervaardigen, invoeren, voorhanden hebben, vervoeren, aan een ander ter beschikking stellen tot en met het toepassen van bouwstoffen in Nederland. Deze reikwijdte maakt ketenhandhaving mogelijk: alle schakels in de bouwstofketen zijn zelfverantwoordelijk voor de milieuhygiënische kwaliteit van de bouwstof en kunnen hierop worden aangesproken. pagina 11 van 32

13 transporteur aannemer leverancier opdrachtgever producent eigenaar Figuur 8: De bouwstoffenketen Ten behoeve van de normstelling maakt het Besluit bodemkwaliteit onderscheid tussen vormgegeven bouwstoffen, nietvormgegeven bouwstoffen zonder isolatie-, beheers- en controle (IBC-)maatregelen en niet-vormgegeven bouwstoffen met IBCmaatregelen, oftewel IBCbouwstoffen. 2.3 Bewijsmiddelen toepassen grond en baggerspecie De kwaliteit van grond en baggerspecie moet worden aangetoond met een milieuhygiënische verklaring. De gemeente Leeuwarden hanteert voor de verschillende soorten verklaringen een hiërarchische verhouding. Zo weegt een partijkeuring het zwaarst en geldt een bodemonderzoek als een sterker bewijsmiddel dan een bodemkwaliteitskaart. De volgende verklaringen worden onderscheiden (in de hiërarchische volgorde die in de gemeente Leeuwarden wordt gehanteerd): 1: Partijkeuring Van elke partij grond of baggerspecie kan de kwaliteit worden bepaald met een partijkeuring. De monstername moet conform Kwalibo gebeuren door een erkende persoon of instelling. De maximale partijgrootte bedraagt ton. 2: Erkende kwaliteitsverklaring Een erkende kwaliteitsverklaring is een milieuhygiënische verklaring op basis van gecertificeerde grond of baggerspecie. De verklaring bestaat uit een productcertificaat (afgegeven door een erkende certificeringinstelling) en de erkenning door de ministers, die wordt afgegeven per producent. 3: Fabrikant-eigenverklaring De fabrikant-eigenverklaring wordt door de producent zelf afgegeven, zonder periodieke externe controles door een erkende certificerende instelling en zonder aparte erkenning van de verklaring door onze ministers. De verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van het product ligt dus volledig bij de fabrikant. Er is wel sprake van een toelatingskeuring, waarbij de producent moet aantonen dat zijn product aan de gestelde eisen voldoet. Dit bewijsmiddel zal voornamelijk voor bouwstoffen (en niet voor grond en baggerspecie) worden gebruikt. 4. (water)bodemonderzoek Het Besluit bodemkwaliteit vermeldt duidelijk welke onderzoeken in welke gevallen als bewijsmiddel kunnen gelden: Als milieuhygiënische verklaring voor de kwaliteit van de (ontvangende) bodem kan onderzoek conform NEN5740 gebruikt worden, waarbij het onderzoek is uitgevoerd volgens één van de volgende strategieën: onverdacht (ONV) grootschalig onverdacht (ONV-GR) pagina 12 van 32

14 onbekende bodembelasting (ONB) toetsing schone bodem (TOETS-S) toetsing schone bodem op grootschalige locaties (TOETS-S-GR) partijkeuring van niet schone grond uit een diffuus belast gebied met een heterogene verdeling van de verontreinigende stof (KEU-I-HE) Als milieuhygiënische verklaring voor de kwaliteit van de toe te passen partij grond kan onderzoek conform NEN5740 gebruikt worden, waarbij het onderzoek in-situ is uitgevoerd volgens één van de volgende strategieën: toetsing schone bodem (TOETS-S) toetsing schone bodem op grootschalige locaties (TOETS-S-GR) partijkeuring van niet schone grond uit een diffuus belast gebied met een heterogene verdeling van de verontreinigende stof (KEU-I-HE) Als milieuhygiënische verklaring voor de kwaliteit van de (ontvangende) waterbodem kan gebruikt worden: NEN5720 of het onderzoeksprotocol voor de bodem onder oppervlaktewater, genoemd in bijlage D, onderdeel II van de regeling (bij verspreiden is geen bodemonderzoek noodzakelijk) Als milieuhygiënische verklaring voor de kwaliteit van de toe te passen partij baggerspecie kan gebruikt worden: NEN5720 of het onderzoeksprotocol voor de bodem onder oppervlaktewater, genoemd in bijlage D, onderdeel II van de regeling 5. (water)bodemkwaliteitskaart 4 Zoals reeds gesteld kan ook de (water)bodemkwaliteitskaart als bewijsmiddel gelden, zowel voor de kwaliteit van de ontvangende bodem als voor de toe te passen partij grond of baggerspecie. In het laatste geval heeft het bevoegd gezag de beleidsvrijheid om dit per geval te beoordelen. Bevoegd gezag voor toepassingen in het oppervlaktewater of op de waterbodem in de gemeente Leeuwarden is Wetterskip Fryslân. Ten aanzien van het gebruik van de bodemkwaliteitskaart als verklaring gelden verder nog de volgende voorwaarden: De bodemkwaliteitskaart moet zijn opgesteld op basis van de richtlijn bodemkwaliteitskaarten (3 september wijzigingsblad 1 januari 2014). De locatie van ontgraving moet deel uitmaken van de bodemkwaliteitskaart (verdachte en verontreinigde locaties en locaties met een sterk heterogene bodemkwaliteit zijn uitgesloten). De ontgravingsdiepte moet in overeenstemming zijn met de laagdikte die door de bodemkwaliteitskaart wordt beschreven. Als de partij ook is voorzien van een ander bewijsmiddel (bijv. partijkeuring), dan geldt het andere bewijsmiddel als milieuhygiënische verklaring. Deze doet immers een directere uitspraak over de kwaliteit van de partij grond of bagger. De bodemkwaliteitskaart kan worden gebruikt als milieuhygiënische verklaring als de gemiddelde kwaliteit in de zone van herkomst voldoet aan de toepassingseis in de zone van toepassing. De bodemkwaliteitskaart kan als bewijsmiddel worden gebruikt, als de kwaliteitsklasse van de zone van herkomst voldoet aan de toepassingseis in de zone van toepassing. 4 In de praktijk wordt de ontgravingskaart als bewijsmiddel gebruikt. Deze wijkt in die zin van de bodemkwaliteitskaart af dat een toetsingsregel voor de Achtergrondwaarde is toegepast. pagina 13 van 32

15 De bodemkwaliteitskaart kan als bewijsmiddel worden gebruikt voor afvoer naar buiten de gemeente, indien de ontvangende gemeente de kaart accepteert als bewijsmiddel. Voor toepassing vanuit de buurgemeenten wordt een geldige bodemkwaliteitskaart geaccepteerd als bewijsmiddel, mits deze is vastgesteld op basis van de richtlijn bodemkwaliteitskaarten (3 september wijzigingsblad 1 januari 2014) De bodemkwaliteitskaart wordt niet als bewijsmiddel geaccepteerd als grond uit gebieden komt die niet aan de heterogeniteitstoets voldoet (sterk heterogeen, nl. > 0,75). De bodemkwaliteitskaart wordt niet als bewijsmiddel geaccepteerd in geval van zintuiglijke waarnemingen die kunnen wijzen op de aanwezigheid van verontreiniging. De bodemkwaliteitskaart wordt in principe ook niet als bewijsmiddel geaccepteerd als de grond afkomstig is van een verdachte locatie. In dat geval kan een bodemonderzoek (NEN5740, strategie voor een verdachte locatie) worden uitgevoerd om te bepalen of de verdenking bevestigd wordt of ontkracht kan worden. Een verdenking wordt opgeheven in de volgende gevallen: o alle resultaten voldoen aan de Achtergrondwaarde, of o de analyseresultaten van de afzonderlijke (meng)monsters voldoen aan de bodemkwaliteitsklassen van de zone van herkomst èn aan de tussenwaarde (= AW + I / 2). Hierbij wordt géén gebruik gemaakt van de toetsingsregels van paragraaf of uit de Regeling bodemkwaliteit. Worden bovengenoemde toetsingscriteria overschreden, dan is vrij grondverzet niet zonder meer mogelijk. Het bevoegd gezag zal dan bepalen worden welke vervolgstappen noodzakelijk zijn (bijvoorbeeld een partijkeuring of in-situ partijkeuring conform NEN5740). Overschrijding van de tussenwaarde kan daarnaast aanleiding zijn tot het uitvoeren van nader bodemonderzoek conform NTA5755, omdat dan mogelijk sprake is van een geval van bodemverontreiniging in de zin van de Wet bodembescherming. Een gesaneerde locatie kan nog steeds beschouwd moeten worden als een verdachte locatie. Het bevoegd gezag zal bepalen welke onderzoeksinspanning noodzakelijk is in het geval van hergebruik van grond die vrijkomt op een gesaneerde locatie. pagina 14 van 32

16 3 Invulling van het beleid in de gemeente Leeuwarden 3.1 Ruimtelijke ontwikkelingen en grond- en baggeropgave De gemeente Leeuwarden heeft een oppervlakte van circa 167 km 2, waarvan ruim 15 km 2 wateroppervlak en telt ruim inwoners. Vanaf het noorden met de klok mee grenst de gemeente Leeuwarden aan de gemeenten Leeuwarderadeel, Tytsjerksteradiel, Smallingerland, Heerenveen, De Friese Meren, Súdwest Fryslân, Littenseradiel en Menameradiel. In de binnenstad van Leeuwarden is als gevolg van het langdurig menselijk handelen de bodem in meer of mindere mate negatief beïnvloed. Deze diffuse verontreiniging bestaat veelal uit zware metalen (met name lood, zink en koper) en polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK). Voor de dorpen geldt dit in veel mindere mate. Het buitengebied is over het algemeen schoon. Op het noordwestelijk grondgebied van de gemeente bevindt zich een militaire vliegbasis (Vliegbasis Leeuwarden). Zuidoostelijk in de gemeente ligt het Nationaal Park De Alde Feanen en in het noordoostelijk deel ligt de Groote Wielen. Beide genieten bescherming in het kader van Natura De nieuwste uitbreidingen van de gemeente liggen met name ten zuiden en westen van de stad Leeuwarden. Er zijn ook diverse nieuwe ontsluitingswegen aangelegd. De belangrijke recente ruimtelijke ontwikkelingen zijn: uitbreidingsplan Zuidlanden (wonen); uitbreidingsplan Newtonpark IV (industrie); uitbreidingsplan Businesspark III (industrie); ontsluitingswegen (Haak en westelijke en noordelijke invalsweg). Leeuwarden is een dynamische stad. Er wordt veel gebouwd en gewerkt. Door alle werkzaamheden vindt veel grondverzet plaats. Het gaat om circa m 3 per jaar. Van circa een kwart ( m 3 per jaar) van deze grond is de kwaliteit negatief beïnvloed door jarenlange menselijke activiteiten. Deze licht verontreinigde grond hoeft meestal niet te worden gesaneerd, maar kan bij hergebruik minder geschikt zijn voor bepaalde bestemmingen. Het is duurzaam en kostenbesparend om grondstromen dusdanig te organiseren dat de juiste kwaliteit op de juiste plaatsen wordt toegepast en dat zo min mogelijk gebruik gemaakt hoeft worden van tussenopslag. De gemeente Leeuwarden heeft hiervoor een grondstromencoördinator aangesteld, die zorg draagt voor een goede afstemming van alle grondstromen van gemeentelijke projecten. 3.2 Ambitie en doelstellingen De ambitie van de gemeente Leeuwarden is ten opzichte van de voorgaande bodembeheernota ongewijzigd: Ruimte bieden voor hergebruik van grond en baggerspecie voor haar burgers, bedrijven en de eigen organisatie op een wijze waardoor duurzaam bodemgebruik gegarandeerd is voor de toekomst. pagina 15 van 32

17 In het Besluit bodemkwaliteit hebben lokale overheden een bepaalde keuzevrijheid. De gemeente kan kiezen tussen de landelijke kaders en/of lokaal beleid. De landelijke kaders kunnen hergebruik van licht verontreinigde grond belemmeren. Lokaal beleid kan het huidige hergebruik faciliteren of zelfs verruimen. Een mengvorm is ook mogelijk; voor het ene gebied kan de gemeente de landelijke kaders laten gelden en voor andere het lokale beleid. Als de gemeente Leeuwarden voor haar hele grondgebied zou kiezen voor generiek beleid, zou dat een forse beperking betekenen van het hergebruik van licht verontreinigde grond binnen de gemeente. Het resultaat daarvan zou zijn hogere kosten, stagnatie van grondverzet en export van verontreinigde grond tot buiten de gemeentegrenzen (afwentelen). 5 Het beperken van de toepassing van licht verontreinigde grond is vanuit het oogpunt van risico s niet nodig. Als de gemeente kiest voor gebiedsspecifiek beleid in gebieden waar daar behoefte aan is, is verantwoord hergebruik mogelijk. De normen binnen het gebiedsspecifieke beleid maken ook helder welke kwaliteit grond geschikt is voor welke gebruiksfunctie. Op gemeenteniveau gaat de kwaliteit van de bodem niet achteruit. Er is namelijk sprake van standstill op gebiedsniveau. Het doel van deze bodembeheernota is dan ook het geven van concrete richtlijnen voor optimaal hergebruik van (licht verontreinigde) grond, binnen de wettelijke milieuhygiënische randvoorwaarden. Doel van het hergebruik is het beperken van het gebruik van primaire grondstoffen en het besparen van kosten. Grootschalige werken kunnen een deeloplossing bieden voor de afzet van licht verontreinigde grond. Voor deze grote werken is geen gebiedsspecifiek beleid nodig. Voor grond die normaal gesproken niet binnen grootschalige werken wordt toegepast, is dit helaas geen oplossing. Bovendien staat niet vast dat er op ieder moment voldoende grootschalige werken beschikbaar zijn om grond te kunnen toepassen. Om in de wensen voor grondverzet te faciliteren werd in 2009 geconcludeerd dat voor delen van de gemeente gebiedsspecifiek beleid nodig is. De gemeente Leeuwarden heeft daarom destijds gekozen voor het gebiedsspecifieke kader voor haar beheergebied. Het belang van grondverzet is in de afgelopen jaren niet gewijzigd. Daarom wordt opnieuw gekozen voor gebiedsspecifiek beleid. In de gemeente vinden belangrijke ontwikkelingen plaats met veel grondverzet, met name in het kader van Leeuwarden Vrij Baan. In betreffende gebieden is de bodemkwaliteitsklasse vaak landbouw/natuur. Voor de ontwikkeling van woongebieden zou het op basis van het generieke beleid niet mogelijk zijn om hier licht verontreinigde grond (kwaliteitsklasse Wonen) toe te passen. Door het vaststellen van Lokale Maximale Waarden (LMW s) kunnen deze knelpunten op een verantwoorde manier worden opgelost. Ook is de gemeente van mening dat in gebieden met de functie Industrie, zowel nieuw als bestaand, grond of ingedroogde bagger met de kwaliteit Industrie mag worden toegepast. Tenslotte heeft de gemeente baat bij de mogelijkheid van hergebruik van grond uit wegbermen binnen de gemeente. Deze grond is vaak niet schoon en zal bij hergebruik in bermen ook niet schoon blijven. Ook is er in veel gevallen geen bezwaar tegen de toepassing van grond met de kwaliteit Industrie in wegcunetten van bestaande en nieuw aan te leggen wegen. 5 Zie verder Bodembeheernota gemeente Leeuwarden (periode ); bijlage 2.1 pagina 16 van 32

18 Samenvattend heeft de gemeente Leeuwarden gekozen voor gebiedsspecifiek beleid voor alle gebieden waarvan de functie niet correspondeert met de kwaliteit. Voor de nieuwe beheerperiode wordt dit eerder bepaalde beleid voortgezet. Dit betreft de volgende gebieden: bestaande woongebieden in Leeuwarden en vrijwel alle dorpen; bestaande bedrijfsterreinen in Grou, Jirnsum, Leeuwarden, Reduzum, Warten, Wergea en Wirdum; uitbreiding van woongebieden zoals Blitsaerd, Zuiderburen en Zuidlanden in Leeuwarden en Hikkemieden in Wirdum, waar deze functie niet correspondeert met de kwaliteit; uitbreiding van bedrijfsterreinen zoals Newtonpark, waar deze functie niet correspondeert met de kwaliteit; nieuwe wegen inclusief wegbermen (zoals Overijsselseweg, westelijke invalsweg, De Haak) in het buitengebied; vliegbasis Leeuwarden; kades. De wens bestond om ook voor wegbermen van gemeentelijke (hoofd-)wegen buiten de bebouwde kom alsmede voor de Rijkswegen en de spoorzones gebiedsspecifiek beleid vast te stellen. Dit is echter formeel niet mogelijk, omdat de kwaliteit van deze zones niet bekend is. Voor het vaststellen van gebiedsspecifiek beleid moet een bodemkwaliteitskaart zijn opgesteld. Voor deze zones geldt dus het generieke beleid, maar wel met een aangepaste toetsingsmethode. De uitwerking hiervan is opgenomen in hoofdstuk 5. Voor het buitengebied, waarvoor geen uitbreidingsplannen gelden, en delen van het stadscentrum geldt het generieke beleidskader. Ook geldt het generieke kader voor toepassing van grond/bagger in de gemeente Leeuwarden, afkomstig van buiten de gemeentegrenzen van Leeuwarden. Bij het vaststellen van Lokale Maximale Waarden geldt één vereiste: zij mogen niet leiden tot onaanvaardbare risico's. Met de Risicotoolbox zijn de humane en ecologische risico's beoordeeld van de vast te stellen Lokale Maximale Waarden. Hieruit volgt dat het beschermingsniveau kan worden gewaarborgd (geen risico's) en het verantwoord is de voorgestelde Lokale Maximale Waarde 'Wonen' respectievelijk 'Industrie' te hanteren voor de genoemde gebieden. Naast het aanwijzen van gebieden waar gebiedsspecifiek beleid zal gaan gelden, is er tevens behoefte om beleid te formuleren voor het hergebruik van baggerspecie in kades (paragraaf 5.3.3) en het omgaan met asbest (paragraaf 5.3.6). De invulling van bovengenoemde ambities en doelstellingen is nader uitgewerkt in het vervolg van deze bodembeheernota. 3.3 Voorwaarden beleid Om een blijvend duurzaam bodemgebruik te waarborgen, moet het beleid voldoen aan de volgende voorwaarden: Het op te stellen normenkader moet eenduidig, helder en handhaafbaar zijn. Het beleid moet afgestemd zijn in de regio om grensoverschrijdende toepassing van grond te faciliteren. pagina 17 van 32

19 Er mogen geen onaanvaardbare risico's zijn voor mens en milieu bij het actuele gebruik. De totale bodemkwaliteit in de gemeente Leeuwarden mag niet verslechteren. Plaatselijk mag verslechtering optreden als de gebruiksfunctie dit toelaat, mits dit wordt gecompenseerd door verbetering elders. Het beleid moet helder en breed uitgedragen worden aan burgers, bedrijven en binnen de eigen organisatie. 3.4 Betrokken instanties Om draagvlak te verkrijgen voor het vast te stellen beleid, is voor vaststelling van deze bodembeheernota overleg gevoerd met een aantal betrokken en belanghebbende instanties. Dit zijn: SBNS en Prorail (spoorwegen en het rangeerterrein); Rijkswaterstaat (rijkswegen); Ministerie van Defensie (Vliegbasis Leeuwarden); Wetterskip Fryslân (bagger, kades e.d.); Fryske Gea (Alde Feanen en Groote Wielen); Provincie Fryslân (terugsaneerwaarden, eenheid in beleid, e.d.). Met Rijkwaterstaat (d.d. 8 januari 2015) en Prorail (d.d. 26 januari 2015) is afgestemd dat de invulling van de bodembeheernota voor rijkswegen, spoorwegen en rangeerterreinen niet wijzigt. Rijkswegen krijgen de functie Industrie, maar er wordt geen bodemkwaliteitsklasse aan toegekend. Daardoor geldt voor deze zones het generieke beleid. Wel geldt voor de betreffende grond een speciale toetsing (zie paragraaf 5.3.1). Met Wetterskip Fryslân is afstemming geweest over de aanstaande wijzigingen van het Besluit bodemkwaliteit wat betreft het verspreidingsbeleid voor baggerspecie. Zo is er zorg voor gedragen dat de Bodembeheernota niet strijdig is met de wijzigingen in het Besluit vanaf In overleg met het ministerie van Defensie is aan de Vliegbasis de functie Industrie toegekend. Ten aanzien van de kwaliteit is gebleken dat er sinds de vorige vaststelling minder dan 25% nieuwe gegevens beschikbaar zijn gekomen. Om deze reden is de bodemkwaliteitskaart van de Vliegbasis ongewijzigd in deze Bodembeheernota opgenomen. Voor de Vliegbasis geldt het gebiedsspecifieke beleid. Ook aan SBNS, It Fryske Gea en Provincie Fryslân is de mogelijkheid geboden om overleg te voeren in het geval het wenselijk zou worden geacht om de in de nieuwe bodembeheernota wijzigingen door te voeren ten opzichte van de voorgaande nota. Hiervan is door deze organisaties geen gebruik gemaakt. Ten aanzien van de aspecten die deze organisaties aangaan, is het beleid voortgezet in de lijn van de voorgaande bodembeheernota van de gemeente Leeuwarden. pagina 18 van 32

20 4 Uitwerking van het beleid 4.1 Inleiding In het vorige hoofdstuk zijn de ambities en doelstellingen van de gemeente Leeuwarden verwoord. Om het beleid handen en voeten te geven is een aantal uitvoeringsinstrumenten nodig. Allereerst dient het beleid en de spelregels die daarbij gelden te worden vastgesteld in een bodembeheernota. In deze voorliggende nota, die verplicht is bij het hanteren van gebiedsspecifiek beleid, zijn deze regels vastgelegd. In paragraaf is de reikwijdte van de nota en in paragraaf de status en geldigheidsduur ervan vastgelegd. De instrumenten voor het beleid voor grond- en baggerverzet zijn deze bodembeheernota, een functiekaart, een bodemkwaliteitskaart (inclusief de technische verantwoording in de bijlage), een ontgravingskaart, een toepassingskaart en een lijst van uitgesloten locaties. De totstandkoming van deze instrumenten van het beleid wordt in paragraaf 4.3 nader toegelicht en verantwoord. Voor het gebiedsspecifieke beleid zijn LMW's opgesteld. De totstandkoming en verantwoording van deze waarden zijn toegelicht in de afzonderlijke bijlage De bodembeheernota Reikwijdte bodembeheernota De bodembeheernota heeft betrekking op het gehele grondgebied van de gemeente Leeuwarden. Het beheergebied wordt bepaald door de gemeentegrenzen. In verticale zin gaat het om de laag tot 2 meter beneden maaiveld. De bodembeheernota gaat over: het toepassen van schone en licht verontreinigde grond en baggerspecie als (land)bodem; het toepassen van schone en licht verontreinigde grond en baggerspecie in grootschalige werken; het verspreiden van schone en licht verontreinigde baggerspecie op de (land)bodem. Daarnaast geeft deze nota de regels aan indien grond en/of baggerspecie van buiten de gemeente wordt hergebruikt binnen de gemeente Leeuwarden (importeren van grond en/of baggerspecie). De volgende situaties vallen buiten de context van de bodembeheernota: De aanpak van verontreinigingssituaties (puntbronnen). Dit valt onder de werking van de Wet bodembescherming. Wel zijn de regels voor saneren o.a. in verband met het Besluit bodemkwaliteit aangepast. Deze regels zijn vastgelegd in de "Circulaire bodemsanering 2009'. Verontreinigingen die zijn ontstaan na 1 januari Nieuwe verontreinigingen vallen onder het zorgplichtartikel van de Wet bodembescherming. pagina 19 van 32

21 Het toepassen en verspreiden van bouwstoffen, grond en baggerspecie in het oppervlaktewater. Wetterskip Fryslân of Rijkswaterstaat is voor deze toepassingen het bevoegd gezag. Het toepassen van bouwstoffen op de (land)bodem. Voor de regels omtrent bouwstoffen wordt kortheidshalve verwezen naar het Besluit, de Regeling en de Handreiking Bodemkwaliteit Status en geldigheidsduur De bodembeheernota treedt in werking nadat deze door het college van Burgemeester en Wethouders (generiek kader) en de gemeenteraad (gebiedsspecifiek kader) van de gemeente Leeuwarden is vastgesteld en de inzagetermijnen van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) zijn verstreken. De bodemkwaliteitskaart is in beginsel geldig voor een periode van maximaal 5 jaar. Indien er meer dan 25 % aanvullende gegevens verkregen zijn, dient nagegaan te worden of de bodemkwaliteitskaart herzien moet worden. Herziening kan ook nodig zijn als wijziging in wetgeving hiertoe aanleiding geeft. De bodembeheernota is in principe 10 jaar geldig, tenzij wijziging van de bodemkwaliteitskaart aanleiding geeft tot wijziging ervan. Ook voor de bodembeheernota geldt dat herziening nodig kan zijn als wijziging in wetgeving hiertoe aanleiding geeft. De bodembeheernota met bijbehorende kaarten inclusief lijst met uitgesloten locaties vervangt de Bodembeheernota Gemeente Leeuwarden van november 2009 en de Nota bodembeheer 18 Friese gemeenten van december 2011, voor zover die betrekking heeft op het deel van het grondgebied van de voormalige gemeente Boarnsterhim dat samengevoegd is met de gemeente Leeuwarden. 4.3 De beleidsinstrumenten De bodemfunctiekaart De bodemfunctiekaart geeft de gebruiksfuncties van de verschillende gebieden weer in de gemeente. Een kaart met bodemfunctieklassen is nodig om als toepasser in het generieke beleid te bepalen aan welke bodemfunctieklasse de kwaliteit van de toe te passen grond of baggerspecie moet worden getoetst. Een functiekaart is daarom verplicht onder het generieke kader. Een functiekaart is een kaart die de ligging aangeeft van gebieden met de bodemfunctieklasse 'Wonen' en met de bodemfunctieklasse 'Industrie'. Overige gebieden, zoals landbouw- en natuurgebieden, kunnen vrijblijvend worden ingetekend. De gemeente Leeuwarden heeft voor de functietoekenning van haar hele beheergebied het generieke spoor gevolgd (maximaal 3 functies). Er bestond geen noodzaak een meer gedetailleerde indeling te hanteren, hoewel het gebiedsspecifieke kader deze mogelijkheid biedt. In figuur 9 zijn de gebruiksfuncties van de bodem weergegeven. natuur landbouw/natuur / wonen industrie Figuur 9: Gebruiksfuncties van de bodem pagina 20 van 32

22 Uitgangspunt bij de indeling in bodemfunctieklassen is dat de klasse die wordt toegekend aan een gebied, overeenkomt met de gevoeligste bodemfunctie binnen het betreffende gebied. Bovendien is er rekening gehouden met de mate van blootstelling van de mens en de mate van bescherming van het ecosysteem. Voor de gebieden, die niet in een bodemfunctieklasse wonen of industrie zijn ingedeeld, moet de kwaliteit van toe te passen grond en baggerspecie altijd voldoen aan de Achtergrondwaarden (AW2000). De functiekaart is gebaseerd op de bestemmingsplannen en structuurvisies (door gemeente voorziene ruimtelijke ontwikkelingen). Daarbij is rekening gehouden met de wensen van belanghebbende partijen (Rijkswaterstaat, SBNS/Prorail, Defensie) ten aanzien van de functietoekenning van de betreffende terreinen (wegen, spoorzones en Vliegbasis). Ook de hoofdwegen buiten de bebouwde kom hebben de functie Industrie toegekend gekregen, met uitzondering van de hoofdweg door het natuurgebied De Groote Wielen. De kleine wegen in het buitengebied sluiten qua functie aan bij Landbouw/Natuur. De wegen binnen de bebouwde kom sluiten eveneens aan bij de voor die gebieden onderscheiden functies. In bijlage 2 is de functiekaart voor de gemeente Leeuwarden opgenomen. De wijze waarop de functiekaart tot stand is gekomen en de daarbij gehanteerde uitgangspunten is nader beschreven in de afzonderlijke bijlage 5. De functiekaart is een statische kaart die iedere 5 jaar opnieuw geactualiseerd dient te worden als gevolg van ruimtelijke ontwikkelingen. Indien als gevolg van een bestemmingsplanwijziging in het kader van de Wet Ruimtelijke Ordening (WRO) een gebied een significant nieuwe bestemming krijgt toegewezen dan de eerdere functie, wordt de functiekaart aangepast. Voor kleine bestemmingsplanwijzigingen wordt de kaart niet aangepast. Gezien de beperkte 'houdbaarheidsdatum' van een functiekaart en het feit dat bij het opstellen van de kaart al rekening is gehouden met toekomstige ontwikkelingen zullen eventuele bestemmingswijzigingen een beperkte impact op het onderhavige bodembeleid hebben De bodemkwaliteitskaart Voor het in beeld brengen van de bodemkwaliteit ten behoeve van de ontgravingsen toepassingskaart, is een bodemkwaliteitskaart opgesteld. Hieruit vallen de kwaliteitsklassen te herleiden. De bodemkwaliteitskaart is opgesteld conform de Richtlijn bodemkwaliteitskaarten (3 september 2007, incl. wijzigingsblad 1 januari 2014). Ten behoeve van voorliggende bodembeheernota is de bodemkwaliteitskaart geactualiseerd met de nieuwste onderzoeksgegevens. Omwille van de continuïteit is nauw aangesloten bij de voorgaande versie van de bodemkwaliteitskaart, met name ten aanzien van de zone-indeling. Belangrijkste wijziging betreft het feit dat de kaart nu is opgesteld op basis van het nieuwe stoffenpakket Het nieuwe stoffenpakket bestaat uit barium, cadmium, kobalt, koper, kwik, lood, molybdeen, nikkel, zink, PAK (10 VROM), PCB (som 7) en minerale olie (C10-C40). pagina 21 van 32

23 De bodemkwaliteitskaart wordt als basis gebruikt voor de verschillende kaarten die betrekking hebben op het ontgraven en toepassen van grond): Bodemkwaliteitskaarten: o Ontgravingskaart bovengrond (bijlage 3.2) o Ontgravingskaart ondergrond (bijlage 3.3) o Bodemkwaliteitskaart Vliegbasis Leeuwarden (bijlage 3.4) Toepassingskaarten: o Generiek kader: bovengrond (bijlage 4.1) o Generiek kader: ondergrond (bijlage 4.2) o Gebiedsspecifiek kader: boven- en ondergrond (bijlage 4.3) Ten opzichte van de bodemkwaliteitskaart vinden er nog berekeningen plaats om te komen tot respectievelijk de ontgravings- en toepassingskaarten. Een kaart met uitgesloten locaties vormt in principe de derde deelkaart. Er is echter voor gekozen om gebruik te maken van een dynamische kaart die via internet wordt ontsloten, omdat deze kaart voortdurend aan verandering onderhevig is. Uitgesloten locaties betreffen locaties waarvoor geen diffuse bodemkwaliteit kan worden bepaald, omdat ze verdacht zijn of omdat er sprake is van een puntverontreiniging (zie verder paragraaf 4.3.3). De wijze waarop de bodemkwaliteitskaarten tot stand zijn gekomen, de gemaakte keuzes met betrekking tot bijvoorbeeld de dataset en de statistische bewerkingen, zijn beschreven in de afzonderlijke bijlage Uitgesloten locaties Uitgesloten locaties maken geen deel uit van de bodemkwaliteitskaart. Het gaat bijvoorbeeld om verdachte en/of verontreinigde locaties. Dit overzicht is dynamisch. De meest recente versie van het overzicht zal dan ook altijd moeten worden geraadpleegd om te beoordelen of de bodemkwaliteitskaart wel of niet van toepassing is. De actuele stand van zaken is te raadplegen via In geval van twijfel over een verdenking of verontreiniging kan contact worden opgenomen met de gemeente Leeuwarden. Het bevoegd gezag zal dan een uitspraak doen over de vraag of een locatie wel of niet (gedeeltelijk) tot de uitgesloten locaties gerekend moet worden De ontgravingskaart De ontgravingskaart geeft een indicatie van de chemische kwaliteit van een partij grond die na ontgraven vrijkomt. De te verwachten bodemkwaliteit is verdeeld in de drie kwaliteitsklassen die binnen het Besluit van kracht zijn (zie figuur 10). vrij toepasbaar (AW2000) Wonen Industrie max. waarden AW2000 max. waarden Wonen max. waarden Industrie Figuur 10: Overzicht normen landbodem Deze kaart geeft dus de kwaliteitsklasse van de te ontgraven grond aan (op basis van de gemiddeld gemeten gehalten) en kan dienen als bewijsmiddel voor de kwaliteit van een vrijkomende partij grond. pagina 22 van 32