Genesis 11 : : 9 GWK, 14 september 2014

Transcriptie

1 Genesis 11 : : 9 GWK, 14 september 2014 Gemeente van onze Heer, Jezus Christus, 1. Het klopte niet. Hoe meer ik me verdiepte in het begin van het verhaal over Abram hoe meer ik me van een zekere spanning bewust werd. Als ik aan Abram dacht was dat toch altijd al gauw in grote woorden. Abram door God zelf geroepen en gezegend om alle volken op aarde tot een zegen te zijn. Hij was met die grote opdracht toch maar moedig op weg gegaan. Als een grote getuige van het geloof waarmee ook wij nog steeds onderweg proberen te zijn. Abram die naar het land Kanaän trok om dat God aan hem die belangrijke belofte voor dat land gedaan had: Ik zal dit land aan jouw nakomelingen geven. Tot op de dag van vandaag leven we nog met de gevolgen van een bepaalde politieke uitleg van die landbelofte; het is één van de grote conflicthaarden in het Midden-Oosten. En dan nog Abraham als de vader van alle gelovigen, een belangrijke voorvader voor Joden, Christenen en Moslims. We zoeken nog steeds naar wat die gemeenschappelijke wortel kan betekenen om de verschrikkingen van de geschiedenis en de verschrikkingen van 2014 te boven te komen. Geroepen en gezegend, als eerste aangekomen in het beloofde land, vader van alle gelovigen Abraham is een grote onder de gelovigen. Maar toen ik Genesis 11 en 12 beter ging lezen bleek dat beeld niet te kloppen. 2. Met de nieuwe Bibliodramagroep, 7 starters, speelden we het verhaal over de roeping van Abram. We probeerden ons in te leven in de personen die een rol spelen in dat verhaal. We keken naar het familieportret van Abraham. En dat was nou niet bepaald een familie waarmee je de wereld kon veroveren. Het was eerder een portret van een gemankeerde familie, een familie in de problemen. Er zijn gaten gevallen, het loopt allemaal niet meer zo vanzelf, er is verdriet en onzekerheid; hoe zal het verder gaan, welke kant moet het op? De Bijbel zelf bouwt die spanning op in Genesis 11. Voordat de familie van Abram op het toneel verschijnt zijn vader Terach, zijn broers Haran en Nachor en hun vrouwen en het ene kind dat geboren wordt, Lot lezen we over de voorouders van Abram. De lijn loopt van Noach, die met zijn vrouw en hun drie zonen uit de ark kwam en de aarde opnieuw gingen bevolken. De oudste is Sem. Sem verwekte (werd vader van ) Arpachsad en leefde daarna nog 500 jaar en verwekte zonen en dochters. Dat laat zich denken: 500 jaar 1

2 Als Arpachsad de leeftijd heeft, verwekt hij Selach. Daarna leeft Arpachsad nog 403 jaar en verwekte zonen en dochters Dan Selach weer: zijn eerste zoon Eber en dan leeft ook hij nog 403 jaar en hij werd opnieuw vader, en opnieuw en opnieuw Eber: hetzelfde verhaal, Peleg zijn zoon ook weer, en dan Reü en Serug en Nachor. Nachor verwekte Terach en daarna leefde hij nog 119 jaar en verwekte zonen en dochters. Generatie op generatie, grote gezinnen, een dik familiealbum. Een geslachtsregister met potente mannen en sterke vrouwen, dat als een trein voortdendert; de aarde wordt via een hoge vruchtbaarheidslijn opnieuw bevolkt. Maar dan Bij Terach wordt de cadans onderbroken. Terach krijgt maar drie kinderen en alleen Haran, de oudste, krijgt een kind, Lot. En dan overlijdt Haran. Terach wordt zo n vader die aan het graf van zijn eigen kind staat, een gebroken man. En zijn twee andere zonen trouwen wel maar krijgen geen kinderen. Abram, de oudste, de stamhouder, en zijn vrouw Saraï zijn onvruchtbaar. En over Nachor horen we niets meer. De trein hapert. Dan gaat Terach weg uit zijn stad Ur der Chaldeeën. Alsof hij niet wil blijven zitten en wachten totdat het noodlot hem opnieuw treft. Zijn familie is al zo fragiel geworden; een man op leeftijd, een zoon en zijn vrouw zonder kinderen en nog een neefje, Lot, waarschijnlijk wees zijn vader is in ieder geval overleden, over zijn moeder weten we niets. Als de onvruchtbaarheid in zijn familie toeslaat neemt Terach het initiatief om naar een ander land te gaan, naar Kanaän dat in die tijd ook al bekend stond als een vruchtbaar land, met melk en honing in overvloed. Daar zou de trein opnieuw gaan rijden. Maar Terach komt niet verder dan halverwege. Hij verzandt in Haran, zijn initiatief loopt dood en zijn missie blijft onvervuld. 3. Aan het begin van het verhaal van Abram zien we eerder een kneus dan een reus. Minder een geloofsheld die met een grote visie en hoge roeping naar Kanaän trekt om daar eens even geschiedenis te gaan schrijven. Meer een man die meemaakte dat zijn vader het niet gered heeft. En hijzelf en zijn vrouw leven met de spanning van een onvervulde kinderwens en wie geen jeugd heeft heeft die wel toekomst? De enige die ze bij zich hebben is een neefje, een geadopteerd kind, een wees die zijn eigen verdriet meedraagt. Het is een leven dat aan alle kanten deuken heeft opgelopen en onder druk staat. Maar ja, hij hoort wel Gód spreken! Want God zei tot Abram: ga uit je land weg, verlaat je familie en ga naar het land dat Ik je zal wijzen. Hoe zou dat eigenlijk gegaan zijn? 2

3 Dat spreken van God, hoe wist Abram dat dat God was? Kreeg hij een droom, keek hij naar de sterren, hoorde hij een stem in zijn hoofd? Misschien zijn dit soort min of meer technische vragen niet de juiste vragen. Juist van iemand in de situatie van Abram die al zoveel deuken heeft opgelopen, kunnen we ons voorstellen dat hij steeds nadrukkelijker gevraagd heeft: God waarom, waartoe dit allemaal? Houdt het nou nooit op? Mag de zon weer eens doorbreken? Is er ook nog zegen voor mij, voor ons of moeten we het doen met de uitzichtloosheid? Wordt het nog wat met de toekomst, met die toekomst van U, met dat leven en de schepping? U hebt het leven via Noach toch niet voor niets een tweede kans gegeven? 4. Juist mensen die heel erg geworsteld hebben met de vraag naar God kunnen achteraf soms zeggen dat ze iets van Gods nabijheid hebben gevoeld, dat ze kracht hebben gekregen om er doorheen te komen. Dat er mensen en gebeurtenissen waren die hen geholpen hebben, ook al waren die mensen zich dat zelf niet eens bewust of hebben ze de gebeurtenissen pas achteraf goed tot zich door laten dringen. Dat ze daarin Gods stem hebben verstaan. In de preek die wij kennen als de brief aan de Hebreeën wordt niet op de technische kant van het spreken van God ingegaan. Wel op de instelling van Abram: in geloof en gehoorzaam is hij op weg gegaan. Dat is niet slaafs en blindelings. Je zou het wel bescheiden kunnen noemen. Met weinig reden voor zelfvertrouwen zoals al grote verwekkers van grote gezinnen vóór hem, heeft hij gezocht naar waar hij nog wel hoop en vertrouwen op kon vestigen. Zo is hij bij God uitgekomen, gedeukt als hij was. God, mijn vader Terach en ik en mijn vrouw Saraï, wij zijn vastgelopen in het leven. Weet U nog een weg voor ons? En toen er kwam er moed om de boel weer op te pakken en te gaan naar een land dat God zou wijzen. Terach was doelbewust, hij zou eens even naar een vruchtbaar land reizen om de geschiedenis voort te zetten. Abram heeft Gods stem verstaan in het voorzichtig zoeken van de weg en kwam op die manier tenslotte in Kanaän uit. 5. En Abram heeft begrepen dat hij niet een groot volk zou worden in de lijn van die vruchtbare voorvaderen van hem om de aarde te bevolken en te beheersen. Nee, hij zou groot worden in het tot een zegen zijn. Abram kwam niet als krachtpatser uit Haran; daarvoor had hij al te veel klappen van het leven geïncasseerd. Mensen hadden ook alle reden om hem te bespotten: jij, door God gezonden, jij bent helemaal geen succesnummer, je kunt niet eens kinderen krijgen, je kunt de jeugd 3

4 niet aan je binden, je hebt maar heel weinig toekomstperspectieven, je bent geen pro Van mensen die dat soort taal uitslaan zegt God zo heeft Abram Gods stem verstaan dat zij die zo denken en zo naar de wereld kijken, die alleen maar op de succesnummers let en geen oog heeft voor wie gekneusd zijn geraakt, die zijn een vloek voor het leven. Zo kom je nooit uit bij een gezegend bestaan. Op die manier blijven er alleen maar slachtoffers vallen en blijven mensen over andere mensen heenlopen. Zegenen is het omgekeerde van over anderen heenlopen. Zegenen is mensen in hun kracht zetten, het goede oproepen bij de ander en de ander faciliteren, ondersteunen in het goede te doen. Abram geroepen en gezegend wil zeggen: door het leven geleerd om de stem van God te verstaan die voor gedeukte mensen opkomt en die via die weg de wereld tot beloofd land wil maken. 6. Dat geld ook van die landbelofte: dat is geen belofte om machtspolitiek mee te bedrijven. Als Abram en Saraï in Kanaän aankomen trekken ze van pleisterplaats naar pleisterplaats. In voorlopige behuizingen; slechts op bezoek, geen permanente verblijfsvergunning, alleen de belofte van een toekomst. Ze komen tenslotte aan de rand van de woestijn, de Negev, uit. Randverschijnsel zijn ze geworden. Maar juist zo zijn ze dragers van de belofte en van de zegen. Die zegen komt niet van bewoners van het land Kanaän, of van andere landen, die vreemdelingen doorsturen en afschepen, verdrijven, onthoofden (gisteren werd voor de derde keer op rij een video van een onthoofding door IS Islamitische Staat vrijgegeven) of proberen uit te roeien. 7. En allen die geloven, zijn Abrahams geslacht Misschien viel het mij daarom wel zo op dat het niet klopte. Had ik toch stiekem, diep in mij of misschien wel aan de oppervlakte toch liever gehad dat Abraham een grote figuur was geweest? Dat geloven het verhaal van sterke mensen zou zijn die een overtuigend verhaal en een grote visie hebben. Die met een missie in het leven staan en het geloof weten te brengen in de taal en met de middelen die aanspreken en de massa in beweging brengen, liefst in de richting van de kerk. Die stoere gelovigen die onweerlegbaar bewijs voor het geloof en de redding door God kunnen leveren. Toch stiekem nog een soort competitie-denken over de relatie met mensen van een andere godsdienst? Vandaag viert de PKN haar 10-jarig bestaan. Welk beeld herkennen we in deze jonge tiener; wat hopen we voor haar? 4

5 Dat zij uitgroeit tot het beeld van de grote mannen en vrouwen die maar kinderen kregen, groei, de jeugd in de kerk, een sterke organisatie, zelfverzekerd en een sterke speler op het maatschappelijk middenveld? Eerlijk is eerlijk; ik heb er niets op tegen en ik zou me erin verheugen. En daar ook graag mijn steentje aan bijdragen. Ook dát is nageslacht van Sem, de zoon van Noach. Maar ik zal me altijd weer bewust moeten zijn dat allen die geloven, kinderen van Abraham, de kwetsbaarheid van het leven in hun erfelijk materiaal meedragen. Dat we altijd mensen zijn en blijven die het geloof proberen vast te houden met vallen en opstaan. Of mensen die zo verslagen zijn dat ze alleen nog maar kunnen vragen om vastgehouden te worden als het leven op hen inbeukt. En we bidden dat we Gods stem mogen verstaan als het ons te benauwd wordt of te vermoeiend, als we de brokken bij elkaar rapen of ons met het uitzicht van alleen de dag van vandaag voortbewegen. Abram en Saraï kwamen in het beloofde land. En zijn altijd blijven geloven in God die de bouwmeester van de stad met fundamenten die door hem zelf ontworpen zijn: vrede en recht, sjaloom. Zo herdenken en vieren we 10 jaar PKN en in dat spoor de jaren van de PGO. Zo proberen we in verbondenheid met elkaar en met onze samenleving, meer en meer wereldwijd te gaan in het spoor van Abraham en Sara. Dat spoor klopt. In dat spoor ging ook Jezus van Nazareth. In dat spoor klopt het hart van God. Amen. 5