Tekst bij de sheets: Toolbox Lawaai

Transcriptie

1 Tekst bij de sheets: Toolbox Lawaai In onderstaande tabel is aangegeven welke sheets er zijn. Sheet Korte omschrijving Sector 1 Toolbox Lawaai B&U, afbouw en GWW 2 Lawaai in de bouw B&U, afbouw en GWW 3 Gevolgen van lawaai B&U, afbouw en GWW 4 Schadelijk geluid B&U, afbouw en GWW 5 Geluidniveaus B&U, afbouw en GWW 6 Geluidsituaties B&U, afbouw en GWW 7 Wat zegt de wet B&U, afbouw en GWW 8 Algemene maatregelen B&U, afbouw en GWW 9 Meer afstand Heier GWW 10 Meer afstand Metselaar (1) B&U 11 Meer afstand Metselaar (2) B&U 12 Meer afstand Kitter (1) Afbouw 13 Meer afstand Kitter (2) Afbouw 14 Machines en gereedschap B&U en Afbouw 15 Machinisten GWW GWW 16 Compressor B&U, afbouw en GWW 17 De radio B&U, afbouw en GWW 18 Gehoorbescherming B&U, afbouw en GWW 19 Tot slot B&U, afbouw en GWW Per sheet wordt hieronder aangegeven wat u erbij kunt vertellen. Sheet 1 Toolbox Lawaai Introductiesheet: Iedereen welkom heten bij toolboxmeeting, zo nodig voorstellen en de duur van de bijeenkomst aangeven (ca. 15 tot 30 minuten, afhankelijk van het aantal sheets dat wordt getoond). Sheet 2 Lawaai in de bouw Het onderwerp van de toolboxmeeting is lawaai in de bouw. Sheet 3 Gevolgen van lawaai Van teveel lawaai word je doof, dat zal iedereen weten. Maar hoe vervelend het is om doof te zijn, weten de meeste mensen niet. Als je doof bent, is het moeilijk om gesprekken te volgen, zeker als er achtergrondlawaai is, zoals op feestjes of als er meerdere mensen praten. Mensen kunnen daardoor geïsoleerd raken (denk aan de dove tante op verjaardagen: die zit er maar wat stilletjes bij). Maar het gebeurt ook vaak dat mensen achterdochtig worden, omdat ze niet weten waarom er wordt gelachen (lachen ze om mij?) of omdat ze de helft van een zin niet verstaan en daardoor denken dat er wat anders wordt gezegd dan er in werkelijkheid gezegd wordt. Iets waar je niet direct aan zou denken, maar wat ook heel hinderlijk is: je hoort muziek anders, omdat een aantal toonhoogten wegvallen. Toolbox Lawaai Stichting Arbouw Alle rechten voorbehouden

2 Los van de sociale effecten kan doofheid ook gevaarlijk zijn. Veel waarschuwingssignalen worden met geluid aangegeven (bijvoorbeeld achteruitrijdsignalen) en als je die niet hoort, kan dat gevaarlijk zijn. Vaak merk je dat er iets niet in orde is, doordat het geluid verandert. Denk maar aan een rammeltje in je auto, maar ook aan kapotte lagers. Ten slotte kun je werkinstructies verkeerd begrijpen doordat je ze half hebt gehoord. Ook dit kan gevaarlijk zijn. Kortom: genoeg redenen om te voorkomen dat je doof wordt door lawaai. En even voor de volledigheid: lawaaidoofheid treedt sluipenderwijs op, is níet te genezen én is ook niet op te lossen met een gehoorapparaat! Ter info: Plaatje 1: Doof wordende mensen krijgen vaak klachten uit de omgeving, omdat de radio en/of tv steeds harder wordt gezet. Plaatje 2: Gesprekken van andere mensen zijn niet meer te volgen. Plaatje 3: Achteruitrijdsignalen zijn slecht hoorbaar voor mensen met een lawaaidoofheid. Sheet 4 Schadelijk geluid Wanneer is geluid nu eigenlijk schadelijk? Je hebt grote kans om doof te worden als je jaren achter elkaar 8 uur per dag zonder gehoorbescherming werkt in een geluidniveau boven 80 db(a). Als het geluidniveau hoger is, wordt je nog sneller doof. Op het plaatje is dat goed te zien. 8 uur zonder gehoorbescherming werken bij 80 db(a) staat gelijk aan 4 uur werken bij 83 db(a) of aan een kwartiertje werken bij 95 db(a). Je ziet dus dat elke 3 db(a) erbij een halvering van de tijd geeft. En je ziet ook dat je niet heel lang hoeft te werken in hoge geluidniveaus om boven de schadelijkheidgrens uit te komen (kwartier bij 95 db(a)). Let wel op, dit plaatje gaat uit van 8 uur per dag. Als je dus lawaaiige hobby s hebt (motorrijden, muziek maken, etc.) dan telt dat allemaal bij die 8 uur per dag. Eventueel: Antwoord: 1 uur. Als het geluidniveau op het werk 89 db(a) is: hoe lang mag je daar dan zonder gehoorbescherming werken? Wat moet je de rest van de tijd doen? Antwoord: Werken in omgeving waar het niveau lager is dan 80 db(a). En hoe lang mag je s avonds dan nog in je band spelen (of karten, of motorrijden)? Antwoord: nul uur. Sheet 5 Geluidniveaus Hoe herken je 80 db(a) zonder te meten? De volgende vuistregel kan worden gebruikt: als je een meter bij iemand vandaan staat en je moet met stemverheffing praten om elkaar te verstaan, dan is het geluidniveau hoger dan 80 db(a). Sheet 6 Geluidsituaties Om een beeld te krijgen van de hoogte van geluidniveaus, hier een sheet met bouwsituaties. Toolbox Lawaai 2

3 Te zien zijn: spackspuiter: tussen 101 en 104 db(a); wals: tussen 85 en 100 db(a) (afhankelijk van verkeer en aanwezigheid cabine); klopboor: tussen 92 en 95 db(a); heien: tussen 90 en 100 db(a) (lager als er met mantel geheid wordt); asfalteren: tussen 84 en 91 db(a) (afhankelijk van welke klus je aan het doen bent); tackeren: tussen 100 en 120 db(a). De meeste machines en gereedschappen maken dus schadelijk geluid. Ter info: Op de website van Arbouw zijn nog meer geluidniveaus te vinden. Sheet 7 Wat zegt de wet? De wet hanteert twee grenzen: 80 en 85 db(a). (Ter info: Vroeger was 90 db(a) ook een grens, maar die is verlaagd naar 85.) Boven 80 db(a) gelden de volgende verplichtingen: De werkgever moet het geluid beoordelen en zonodig meten. Het beoordelen van het geluidniveau moet gebeuren voor de risico-inventarisatie en -evaluatie. Elk bedrijf in Nederland moet een RI&E op (laten) stellen. Hierin moet onder andere worden ingegaan op geluid. Duidelijk moet zijn welke geluidniveaus er heersen en of maatregelen genomen moeten worden. De werkgever moet voorlichting geven over geluid. Dit gebeurt nu dus in deze toolboxmeeting. De werkgever moet gehoorbeschermingsmiddelen ter beschikking stellen. En zorgen dat deze goed onderhouden worden. (Eventueel: aangeven hoe het in uw bedrijf geregeld is.) De werkgever moet de werknemer in gelegenheid stellen tot audiometrie (een gehoortest). Dit gebeurt meestal bij de arbodienst, tegelijk met het Periodiek Arbeidsgezondheidskundig Onderzoek (PAGO). Bij audiometrie krijg je piepjes te horen van verschillende toonhoogte. Aan de hand van de resultaten kan vastgesteld worden of je gehoorverlies hebt. Boven 85 db(a): De werkgever moet het geluid, voor zover redelijkerwijs mogelijk, terugdringen tot onder de 85 db(a). Het terugdringen van geluid moet in eerste instantie gebeuren door bronmaatregelen te nemen (lawaaiig materieel vervangen door stiller materieel). Als dit redelijkerwijs niet mogelijk is, mag gekozen worden voor het isoleren van de bron (compressor in een geluiddempende kast). Wanneer ook dit niet mogelijk is, moet de werkgever kijken of er organisatorische maatregelen mogelijk zijn (een bepaalde activiteit minder lang uitvoeren). Als het niet anders kan, mag de werkgever kiezen voor gehoorbeschermingsmiddelen. De moeilijkheid bij dit alles is het redelijkerwijs principe. Wanneer mag je iets eisen en wanneer niet. Als iets technisch niet mogelijk is, houdt het op. Maar ook als een bedrijf de investeringen niet kan maken (economische redenen), wordt dit als redelijkerwijs niet mogelijk gezien. Uiteindelijk beslist de arbeidsinspectie over wat redelijk is en wat niet. De werkgever moet deze werkplekken markeren. Werkplekken markeren gebeurt bijvoorbeeld met een bord (blauw bord met een wit mannetje met gehoorkappen) op de deur van een ruimte, of op het hek rondom de bouwplaats. Soms gebeurt het ook met omlijningen op de vloer rondom een machine. De werknemer is verplicht de gehoorbeschermingsmiddelen te gebruiken. Eventueel: En als je dan toch geen gehoorbescherming gebruikt, ook als het wel verplicht is? Wie maakt je wat? Mogelijke antwoorden: - Je werkgever mag je (na enkele waarschuwingen) wegsturen. Het is zelfs een reden voor ontslag. - De uitvoerder kan je wegsturen. - De arbeidsinspectie kan een boete opleggen (maximaal 225 euro). - Waarom zou je het niet doen? Het zijn jouw oren. Toolbox Lawaai 3

4 De wet eist dat de werkgever maatregelen neemt om blootstelling aan lawaai te voorkomen of te verminderen. Eventueel iets vertellen over de maatregelen die het bedrijf al neemt. Zelf kun je ook meehelpen aan het verlagen van het geluidniveau. Sheet 8 Algemene maatregelen Er zijn wat algemene gedragsrichtlijnen die ervoor zorgen dat de geluidbelasting zo laag mogelijk is. De eerste op de sheet is: niet neergooien, maar neerleggen. Er wordt nogal eens wat op de grond gegooid. Dat geeft elke keer een knal. Als je jezelf aanleert spullen neer te leggen in plaats van neer te gooien, dan scheelt dat in geluid. Bovendien blijven spullen dan ook langer heel. Vallend puin geeft ook geluidspieken. Bij afvalcontainers kun je kijken of je iets onderin de container kunt leggen, zodat het afval een minder harde klap geeft als het in de container valt. Eigenlijk spreekt het voor zich: zet machines uit als je ze niet gebruikt. Naast vermindering van het geluid, scheelt dit ook in energiekosten. Als er geluidbeperkende middelen zijn, gebruik ze dan ook. Denk aan omkastingen, geluiddempers, geluidarme zaagbladen, etc. Het laatste punt is afstand houden. Vaak word je op de bouwplaats blootgesteld aan geluid dat een ander maakt. In sommige gevallen hoef je er helemaal niet in de buurt te zijn. Probeer je werk zo in te delen dat je niet dicht op het lawaai van een ander zit. Geluid neemt heel sterk af met de afstand. Hoe verder je van de geluidbron afstaat, hoe beter het is. Sheet 9 Meer afstand houden: heien De linker man is aan het kalenderen. Dit zou hij best op een wat grotere afstand kunnen doen. En misschien kan de heibaas (zittend) ook iets verder weg gaan staan of zitten. Sheet 10 & 11 Meer afstand houden: metselaar (1) en (2) Het is opvallend dat de metselaar met oorkappen op werkt, want zoveel geluid maakt het metselen niet. Op tweede sheet 2 is te zien waarom: vlak naast het werk is men aan het slopen. Wat zou de metselaar kunnen doen? De cementmolen op een andere plek neerzetten. Op de foto (2) valt verder op dat er wat mensen staan te kijken, (waarvan één zonder gehoorbescherming). Ook voor hen geldt: als je er niet hoeft te zijn, zorg dan dat je er niet bent. Sheet 12 & 13 Meer afstand houden: kitter (1) en (2) Kitten maakt weinig geluid, maar op het moment dat deze foto gemaakt werd, was het geluid oorverdovend. De wand van de badkamer grensde namelijk aan een liftschacht waar iemand aan het boren was. In dit geval moest de kitter een hele rij badkamers kitten. Wat geluid betreft zou het beter zijn geweest als hij eerst een andere badkamer was gaan kitten. N.B. de gehoorkappen liggen in de bus. Sheet 14 Machines en gereedschap Machines en gereedschap maken meer geluid dan nodig is als er onderdelen los zitten, zaagbladen en beitels niet scherp zijn, er lagers kapot zijn, etc. Het is daarom noodzakelijk in de gaten te houden of er reparaties nodig zijn en om regelmatig (klein) onderhoud uit te voeren. Geef ook aan de leidinggevende aan als er iets stuk is. Gebruik machines en gereedschap waarvoor het gemaakt is en ook op de juiste manier: laat het gereedschap het werk doen (geen druk uitoefenen). Overbelasting leidt tot meer herrie en zorgt er ook voor dat materieel eerder kapot gaat. Trillende werkstukken kunnen ook geluid veroorzaken. Door werkstukken vast te klemmen, komen ze niet meer in trilling en maken ze ook geen geluid. Ter info: voor de bouwcirkelzaag zijn geluidarme zaagbladen beschikbaar. Deze maken aanzienlijk minder lawaai. Ze zijn te herkennen aan inkepingen in het blad. Toolbox Lawaai 4

5 Sheet 15 Machinisten GWW De machinist GWW heeft een aantal specifieke mogelijkheden om blootstelling aan lawaai iets te verminderen: Het rijgedrag is van invloed op de geluidblootstelling. Rij rustig (niet loeiend optrekken en vervolgens volop op de rem). Voorkom een onnodig hoog toerental. Zet een machine niet automatisch op vol vermogen. Pas het vermogen aan op de activiteit die je uitvoert. Als er een cabine zit op de machine, zorg er dan voor dat deze dicht is. Daarnaast moeten de rubbers heel blijven, anders ontstaan er geluidlekken. Zorg daarom dat de rubbers schoon zijn en op tijd worden vervangen als ze stuk zijn. Sheet 16 Compressor De compressor is een bekende herrieschopper. In bedrijfspanden kun je die vaak in een aparte ruimte plaatsen, maar dat is op bouwlocaties lastiger. Probeer de compressor in ieder geval zo ver mogelijk weg te plaatsen. Als er omkastingen of geluiddempende kappen bij de compressor zitten, zorg dan dat die worden gebruikt én dicht zijn. Repareer de omkastingen/kappen als ze stuk zijn of laat ze repareren. Dit geldt ook voor lekkages aan persluchtleidingen of kapotte koppelingen Soms zijn er geluidgedempte mondstukken of pijpen voor compressoren. Gebruik deze dan ook. Het kan lijken dat er minder kracht op zit, maar dit is niet het geval. Ook voor de compressor geldt: zet het apparaat uit als je het niet gebruikt. En gebruik perslucht niet te pas en te onpas. Dus niet voor het schoonmaken van kleren. Sheet 17 De radio De radio is niet weg te denken van de bouwplaats. Omdat de radio meestal ook een stuk verderop verstaanbaar moet zijn, moet het volume op hoog. Als je de radio hoort boven lawaaiige machines, dan is het geluidniveau minimaal verdubbeld. Wat voor oplossingen zijn mogelijk? Het is duidelijk dat het voor veel mensen geen optie is om de radio uit te zetten. Wat wel zou kunnen is meerdere radio s die minder hard staan (bij voorkeur wel dezelfde zender!). Daarnaast zijn er gehoorbeschermingsmiddelen beschikbaar waaraan je een radio kunt koppelen. Sheet 18 Gehoorbescherming Zolang het geluidniveau te hoog is, is het noodzakelijk om gehoorbescherming te dragen. Gebruik de gehoorbescherming consequent. Korte tijd niet dragen, kan al zorgen voor een hoge geluidbelasting. Controleer regelmatig of je gehoorbescherming nog heel is. Hou je gehoorbescherming schoon (dit voorkomt infecties). Er zijn verschillende soorten gehoorbeschermingsmiddelen. Proppen die je rolt tot ze klein zijn, in het oor stopt en wacht tot ze weer uitgezet zijn. Bij deze proppen is het belangrijk dat je handen schoon zijn als je ze in het oor stopt. Ook moet je ze na één keer gebruiken weggooien. Vuile proppen kunnen oorinfecties veroorzaken. Deze proppen dempen 5 tot 10 db(a). Gehoorkappen dempen over het algemeen wat beter. Dit is afhankelijk van het type ring dat erop zit. De ringen moeten onbeschadigd zijn, anders ontstaat er een geluidlek. Vervang de ringen daarom als ze kapot zijn. Als je een helm draagt, gebruik dan kappen die je op je helm kunt klikken. Een nadeel van kappen is dat ze soms erg warm zijn. Als je een bril draagt, zorgt het pootje van je bril voor een geluidlek. In dat geval kun je beter voor een andere vorm van gehoorbescherming kiezen. Als je continu in geluid werkt, dan zijn otoplastieken vaak het prettigst. Deze gehoorbeschermingsmiddelen zijn op maat gemaakt. Daarnaast kan het filter in de otoplastiek aangepast worden, zodat de demping hoger of lager is en zelfs bij bepaalde toonhoogten zwaarder dan bij anderen. Toolbox Lawaai 5

6 Sheet 19 Tot slot Er zijn in deze presentatie veel maatregelen genoemd. Het is duidelijk dat een deel van die maatregelen moet worden uitgevoerd door het management. Maar dat wil niet zeggen dat de werknemer daarom niets hoeft te doen. Werknemers hebben ook hun eigen verantwoordelijkheid. Dit houdt in dat jullie de middelen die ter beschikking worden gesteld ook op een juiste manier moeten gebruiken. Bovendien kun je aangeven aan de uitvoerder, de arbocoördinator of het MT welke oplossingen jij denkt dat er mogelijk zijn. Mocht je het idee hebben dat je gehoor achteruit gaat, dan is het verstandig een afspraak te maken met de bedrijfsarts voor een gehoortest. Vragen Toolbox Lawaai 6