Geluidswijzer bouwmachines

Transcriptie

1 Geluidswijzer bouwmachines aanwijzingen voor de koop van geluidsarme bouwmachines Informatie voor werkgevers Arbouw voor gezond en veilig werken

2 Werken in de bouw betekent vaak werken in een omgeving met veel geluid. Dit geluid kunt u verminderen door een geluidsarme machine aan te schaffen. Waar u bij de aanschaf op moet letten, leest u in deze geluidswijzer. Belang van geluid bij aanschaf machine Er zijn verschillende argumenten om op geluid te letten bij de aankoop van een machine. De belangrijkste zijn: De machinist werkt prettiger en geconcentreerder in een rustige cabine. Zelfs als het geluid niet schadelijk voor het gehoor is, kan geluid hinder geven. Een aanhoudende dreun, pieptoon of rammel kan gaan irriteren en een lawaaiige omgeving kan tot stress leiden. Bij een stillere machine hebben werknemers die vlakbij de machine werken minder hinder van lawaai. Dat is veiliger en maakt goed communiceren met elkaar mogelijk. Een stillere machine geeft minder hinder voor omwonenden. Dit is een voordeel bij werken in een woonomgeving.

3 Wat is schadelijk geluid? Te hoge geluidsniveaus leiden tot gehoorschade. Mensen die eenmaal schade aan het gehoor hebben, houden dit de rest van hun leven. Om werknemers hiertegen te beschermen zijn in de Arbowet grenswaarden voor geluid vastgesteld. Uitgangspunt is dat geluidsniveaus boven 80 db(a) schadelijk zijn voor de gezondheid. De volgende vuistregel kan worden gebruikt: als men zich op één meter afstand alleen maar verstaanbaar kan (Bron: ministerie van SZW) Figuur 1: Uitleg van geluidsdosis van 80 db(a) per werkdag maken door de stem te verheffen, dan wordt het 80 db(a)-niveau overschreden. De Arbowet geeft een bepaalde volgorde aan om maatregelen te treffen; namelijk allereerst door de bron van het lawaai aan te pakken (aanschaf van geluidsarme machines of maatregelen aan de bestaande machines). Als dat niet mogelijk is, dan moeten maatregelen worden genomen om de blootstelling te beperken (bijvoorbeeld door afscherming van het geluid en/of beperking van de blootstellingsduur door het inplannen van werkzaamheden). Pas als eerder genoemde maatregelen niet mogelijk of onvoldoende zijn, moet gehoorbescherming aan de werknemers worden gegeven. Zoals figuur 1 laat zien, staat acht uur werken zonder gehoorbescherming bij 80 db(a) gelijk aan vier uur werken bij 83 db(a) of aan een kwartiertje werken bij 95 db(a). Waar vindt u informatie over het geluid van de machine? Informatie over het geluid dat de machine maakt, vindt u: In de technische specificaties van de machine. Op de LWA-sticker die op de machine moet zitten. Op de LpA-sticker die op de cabine kan zitten. In de gebruiksaanwijzing. Deze moet informatie bevatten over het geluid op de werkplek(ken). Door zelf te meten of te laten meten (bijvoorbeeld door de arbodienst of een akoestisch adviesbureau). Houdt u er rekening mee dat geluid in de cabine en rond de machine kan worden beïnvloed door de bewerkingen die met de machine worden uitgevoerd (bijvoorbeeld slopen, frezen). De stickers geven het geluidsniveau in onbelaste toestand. Metingen in belaste toestand zullen hogere waarden opleveren. Let u er bovendien op of de LpA-waarde niet verandert als er accessoires aan de machine worden toegevoegd (zoals een airco).

4 Geluidsstickers Het getal op de LWA-sticker geeft aan welk geluidsvermogen de machine onder de afgesproken testcondities heeft (in dit geval 93 db(a)). Hoe lager het getal, hoe beter. Het is verplicht deze waarde op de machine te vermelden. Heeft de machine geen cabine en werken er veel mensen rondom de machine, dan is het des te belangrijker dat deze waarde laag is. Het getal op de LpA-sticker op de cabine geeft aan hoe hoog het geluidsniveau onder de afgesproken testcondities in de cabine is (in dit geval 76 db(a)). Ook hier geldt, hoe lager het geluidsniveau hoe beter het is. Het is niet verplicht deze waarde te vermelden, maar veel cabines hebben wel zo n sticker. Hoe langer de machinist op de machine zit, hoe belangrijker een laag geluidsniveau is. Welk getal is nu bepalend? Van belang is waar de machine gebruikt gaat worden en waarvoor. Is dat bijvoorbeeld in de stad waar het geluid dat de machine maakt zo laag mogelijk moet zijn, dan is de LWA-waarde bepalend (hoe lager, hoe beter). Wordt de machine ingezet voor werk buiten de stad, dan is de LpA-waarde bepalend (hoe lager, hoe beter).

5 Test de machine uit Hoe een gebruiker het geluid van een machine beleeft is heel persoonlijk. Test daarom de machine met de gebruikers uit. Laat de machine onder condities draaien die het meest worden gebruikt. Constateer of onder die condities hoorbare tonen of dreunen aanwezig zijn die op den duur hinderlijk kunnen worden. Ga na hoe het geluid in de cabine klinkt, geopend en gesloten. Sommige cabines klinken gesloten luider dan geopend. Bij andere is dit andersom. Geluidsbeperkende maatregelen Naarmate machines geavanceerder worden, wordt het moeilijker om zelf het geluid van de machine te beïnvloeden en het geluid in de cabine omlaag te krijgen. De mogelijkheden liggen vooral op het gebied van onderhoud en het gebruik van de machine. Wat u zelf kunt doen Houd het onderhoudschema van de fabrikant aan, dat door de leverancier wordt geleverd. Hiermee wordt voortijdige slijtage voorkomen. Loskomende onderdelen moeten worden vastgezet; dat voorkomt een onnodige geluidstoename. Vervang tijdig bevestigingsrubbers of trillingsdempers van de motorophanging of de cabinebevestiging. Verouderde trillingdempers geven meer overdracht van constructiegeluid tussen de aandrijving en de cabine. Repareer deuren en luiken die klepperen en/of piepen. Vervang tijdig de afdichtingsrubbers van deuren en luiken. Wat uw werknemer kan doen Zorgen voor een rustig en beheerst gebruik van de machine. Dat bespaart brandstof, verlengt de levensduur van de machine en beperkt de geluidsproductie. Een beheerst gebruik zorgt ook voor minder lichaamstrillingen bij de machinist. Dit is belangrijk omdat hiervoor ook grenswaarden gelden. Zorgen dat de cabine gesloten blijft, vooral als in de omgeving van de machine veel lawaai wordt gemaakt.

6 Aanschaf tweedehands machine Voor tweedehands machines geldt: hoe ouder de machine, des te groter is de kans dat de machine meer geluid produceert. De machine produceert al meer geluid als gevolg van slijtage. Bovendien is bij oudere machines tijdens het ontwerpen minder op geluid gelet. Naast de genoemde punten voor de aanschaf van nieuwe machines, moet bij de aanschaf van oudere machines ook op de volgende aspecten worden gelet: Is de cabine mechanisch ontkoppeld van het chassis? Als de cabine mechanisch op het chassis is gekoppeld, zal er meer geluid in de cabine doordringen. De kans is groot dat dan gehoorbescherming moet worden gedragen. Zitten de hydraulische ventielen vast aan de cabine gemonteerd, bijvoorbeeld onder aan de cabinevloer? In dat geval wordt het geluid van het ventiel in de cabine doorgegeven. Als het ventiel bijvoorbeeld aan het chassis zit, is de geluidsoverdracht naar de cabine minder. Waar zitten de geluidsbronnen ten opzichte van de cabine? In welke richting stralen zij het geluid uit? Zorg dat het geluid zoveel mogelijk van de cabine af wordt uitgestraald. De geluidsbronnen zijn: - Instroomopeningen koellucht en ventilator; - Uitstroomopeningen koellucht (motorgeluid komt mee); - Motoruitlaat; - Motor; - Hydraulische pomp; - Hydraulische ventielen; - Ventilatoren (blower/airco). Hoe is de kwaliteit van de rubbers van de motorsteunen? Als de cabine door middel van rubbers is ontkoppeld van het chassis: hoe is de kwaliteit van deze rubbers? Zijn er geluidsdempende voorzieningen in de cabine aangebracht en zitten die nog goed bevestigd? Hoe klinkt het geluid in de cabine met deur en/of raam dicht en open? Test de bedrijfssituaties die veel voorkomen. Als het geluidsniveau op de bestuurdersplaats niet bekend is, laat dan een geluidsmeting uitvoeren (bijvoorbeeld door de arbodienst of een akoestisch adviesbureau). Figuur 2: Waarop letten bij aanschaf tweedehands machine A B C D E Is er afstraling van sterke geluidbronnen richting cabine of bestuurder? Dichte motoromkasting Demping van geluid bij in- en uitstroomopeningen Geen geluidbronnen aan cabine vast Cabine ontkoppeld door goede steunen

7 Zelf geluidsmaatregelen nemen bij tweedehands machines Zonder specialistische kennis is het bij de meeste machines vrijwel niet mogelijk om het geluidsniveau te verlagen. Wilt u bij een oudere machine toch geluidsbeperkende maatregelen nemen, dan volgen hieronder enkele mogelijkheden met de problemen die u daarbij kunt tegenkomen: Zorgen voor minder geluidsproductie: Verbeterde uitlaatdempers: dit zal meestal neerkomen op (kostbaar) maatwerk, omdat de demper afgestemd moet worden op de motor. Stillere ventilator, temperatuurgeregelde ventilator. Zorgen voor een goede isolatie van het geluid: Akoestisch afdichten van het motorcompartiment: het gaat hierbij om het afdichten van onnodige openingen in het motorcompartiment en het akoestisch isoleren van de ventilatieopeningen. Let u er wel op dat in dit laatste geval de motor oververhit kan raken of verbrandingslucht onvoldoende kan worden afgevoerd. Overleg daarom altijd met de importeur/fabrikant. Aanbrengen van absorberende materialen aan de binnenkant van het motorcompartiment: dit heeft alleen zin als de motor een goed verende opstelling heeft, zodat niet alle trillingen aan het chassis worden doorgegeven. Zorgen voor bescherming tegen het geluid: Cabine plaatsen: om het lawaai bij de machinist weg te houden, kan een gesloten cabine worden geplaatst. De kosten daarvan zijn over het algemeen hoog en het effect is onzeker. Aanbrengen van geluidsabsorberend materiaal in de cabine: dit zal een beperkt effect hebben door het te kleine beklede oppervlak in verhouding tot de harde vlakken (het glas) van de cabine.

8 Meer informatie Meer informatie vindt u in het rapport Geluid in cabines, te bestellen bij Arbouw, tel. (020) (bestelcode 05-79). Voor al uw overige vragen over arbeidsomstandigheden kunt u bellen met de Arbouw Infolijn (020) , op werkdagen bereikbaar tussen en uur of mailen naar arbouw@arbouw.nl. Regelingen om aanschaf geluidsarm materieel te stimuleren Er bestaan verschillende regelingen die de aanschaf van geluidsarm materieel stimuleren. Via de Vamil-regeling van het ministerie van VROM kunnen ondernemers zelf bepalen op welk moment zij investeringen die onder deze regeling vallen, afschrijven. Dat kan liquiditeits- en rentevoordeel opleveren. Via de MIA-regeling, ook van het ministerie van VROM, is een percentage van de investeringskosten op bepaalde bedrijfsmiddelen aftrekbaar van de fiscale winst. Tot slot voorziet de FARBO-regeling van het ministerie van SZW in maximaal 10% subsidie op de aanschafprijs van arbovriendelijk materieel. Deze regelingen zijn alleen van toepassing op de producten die op respectievelijk de Vamil-, de MIA- en de FARBO-lijst staan. Deze lijsten veranderen jaarlijks. Of een product op één van de lijsten staat, kunt u nagaan via de websites: (onder Dossiers - Subsidies en premies - MIA en Vamil) en (onder Veilig werken - Farbo-regeling). ARB Arbouw La Guardiaweg DG Amsterdam Postbus AC Amsterdam telefoon (020) telefax (020) Arbouw Infolijn (020) arbouw@arbouw.nl