Over figuur 14 zegt de NAM dat er nog veel onzekerheid bestaat tussen de verschillende berekeningsmodellen voor de compactie en dat dit een

Transcriptie

1 Seismische dreiging In het recente advies van de SodM(bijlage 1) is geconcludeerd dat de seismische dreiging (de mate waarin de grond beweegt als gevolg van een beving) naar beneden is bijgesteld vanwege 1) productiemaatregelen, en 2) het bijstellen van de rekenmodellen vanwege de nieuwste waarnemingen. Seismische dreiging hangt af van compactie (dus hoe de grond wordt samengedrukt daar beneden), de seismiciteit (hoeveel van de spanning veroorzaakt door de gaswinning die wordt omgezet in aardbevingen) en de voorspelde pga (dus hoe de grond gaat bewegen als gevolg van die aardbevingen). De NAM heeft in het afgelopen anderhalf jaar de berekeningen van deze 3 factoren allemaal veranderd. De compactie is de belangrijkste factor voor seismische dreiging. In het rapport van de NAM (bijlage 2) staan de volgende plaatjes. Het lineair model is het nieuwe model. Over figuur 12 schrijft de NAM dat het verschil in compactie als gevolg van de productieverandering klein is. Deze twee plaatjes zien er ook ongeveer hetzelfde uit voor het lekenoog.

2 Over figuur 14 zegt de NAM dat er nog veel onzekerheid bestaat tussen de verschillende berekeningsmodellen voor de compactie en dat dit een belangrijke factor is in de berekening van de seismische dreiging. Het eerste plaatje is het model wat de NAM in haar laatste berekeningen gebruikt, het tweede plaatje het model wat de NAM daarvoor gebruikte bij de berekeningen en de laatste is het model wat TNO gebruikt. Het is duidelijk zichtbaar dat het eerste plaatje de minste compactie geeft, en daarmee is de verlaging van de cijfers waarschijnlijk grotendeels te verklaren. Vraag is waarom het SodM meegaat in de keuze van de NAM om voor dit minst erge model te gaan als er nog zoveel onduidelijkheid is?

3 Voor de voorspelling van de grondversnelling gebruikt de NAM nu ook een ander model. Of eigenlijk gebruikt de NAM nu 3 modellen en laat daar deze 3 modellen voor resp. 20%, 50% en 30% meewegen. Waar deze weging op is gebaseerd is onduidelijk. Er zijn nogal wat verschillen zichtbaar in onderstaand plaatje uit bovengenoemd rapport van de NAM en het plaatje wat het SodM hanteert. Deze GMPE (Ground Motion Prediction Model) wordt door de NAM nu voor 30% meegenomen, hiervoor bepaalde deze GMPE de gehele berekening. Toen leek de gemeten data te kloppen met deze veronderstelling. Vraag is waarom dat nu niet meer zo is of lijkt te zijn. Waarom is voor een minder grote verwachting van de grondversnelling gekozen? Bij deze aanname van de optredende grondversnellingen heeft Bedum 0,30g-0,35g met een overschrijdingskans van 0,2%. Overigens staat in het bijschrift dat dit gelijk is aan een 10% kans in 50 jaar. De berekening gaat echter maar over een periode van 5 jaar. Dit is opmerkelijk, omdat de NAM zelf aangeeft in het Technical Addendum op het Winningsplan ( to-the-winningsplan-groningen-2013-subsidence-induced-earthquakes-and-seismic-hazard- analysis-in-the-groningen-field.html blz. 125) dat dit in Groningen niet zomaar kan worden omgezet. Het SodM verwacht tevens een verhoogde pga-waarde voor een 0,2% overschrijdingskans als de tijd vordert. Daarmee lijkt 10% chance in 50 years een foute, en te lage aanname.

4 Seismisch risico In het rapport van het SodM, Risico Analyse Aardbevingen Groningen (bijlage 4) is onderstaande tabel te vinden. Interpretatie van deze tabel wekt de vraag op waarom het SodM niet is ingegaan op deze cijfers? Voor het Lokaal Persoonlijk Risico worden waarden gevonden tussen 1,8 x ,9 x Dit LPR is een afgeleide van het Plaatsgebonden Risico voor het aardbevingsgebied. Dit PR heeft een maximale waarde van 10-6, dus kans van 1 op een miljoen. De gevonden waarden zijn echter tussen 1 op en 1 op Dit zijn forse overschrijdingen. In hetzelfde rapport geeft het SodM de waarden voor het groepsrisico (de kans dat er tegelijkertijd een aantal mensen overlijdt ten gevolge van een calamiteit). Het landelijke Besluit externe veiligheid inrichtingen (BEVI) geeft aan dat de richtlijn voor het overlijden door gevaarlijke stoffen ed. een kans is van 1 op dat er 10 mensen of meer tegelijkertijd overlijden. Of dat er een kans is van 1 op dat er 100 mensen of meer tegelijkertijd overlijden. In bovenstaande tabel is het groepsrisico bij aardbevingen in Groningen voor 10 mensen (N) echter gelijk aan 8,9 x 10-3, oftewel 1 op 112! Het groepsrisico dat er 100 mensen of meer in Groningen tgv. een aardbeving overlijden is volgens deze tabel gelijk aan 2,2 x 10-3 oftewel 1 op 455! Deze waarden zijn dus duidelijk veel hoger. De waarde voor 100 mensen is volgens het BEVI bij gevaarlijke stoffen 1 op 10 miljoen, en in Groningen bij aardbevingen 1 op 455. Dit is ruim keer zo hoog! Over het risico schrijft SodM in haar advies van juni 2015 (bijlage 1, punt 4): b. Het seismische dreigingsniveau (de grondversnellingen bij een jaarlijkse overschrijdingskans van 0,2%) voor de verschillende productiescenario s wordt thans lager ingeschat dan eerder werd gerapporteerd. Het seismisch risico neemt echter nauwelijks af. De oorzaak daarvan is dat de kwetsbaarheid van woningen groter lijkt dan eerder werd aangenomen. Onderzoek hiernaar is nog gaande. Het risico in Groningen is volgens dit punt dus nog niet veel veranderd, wat overigens tegenstrijdig is met de conclusie bij punt 1 uit dit rapport. SodM schrijft in punt 5 dat alleen een aanmerkelijk lager productieniveau dan 33 miljard kuub leidt tot meer veiligheid. Daarbij zegt SodM verder dat er nog geen normen zijn: 5. Alleen een productieniveau dat aanmerkelijk lager ligt dan 33 miljard Nm3/jaar leidt, in combinatie met versterking van gebouwen, tot een substantiële verdere verlaging van het seismisch risico. Echter: a. Door het ontbreken van een geaccepteerde veiligheidsnorm en door de aanzienlijke onzekerheden in de gegevens die ten grondslag liggen aan de risicoberekeningen kan SodM niet scherp aangeven bij welke combinatie van jaarproductie en gebouwenversterking het omslagpunt ligt naar een acceptabel veiligheidsniveau. Om dat omslagpunt beter te bepalen is nader onderzoek nodig.

5 Dit lijkt tegenstrijdig aan de waarden voor het persoons- en groepsgebonden risico zoals beschreven in eerder genoemde Risico Analyse (bijlage 4): 3.2 PLAATSGEBONDEN RISICO Het plaatsgebonden risico (PR) is een maat voor het risico dat op een bepaalde locatie heerst. Deze wordt ook gehanteerd in het externe veiligheidsbeleid. Dit risico wordt bepaald door de kans op overlijden te berekenen voor een fictief persoon die onbeschermd continu op een specifieke locatie aanwezig is. De wettelijke norm welke voor het PR gehanteerd wordt is PR< 10-6, hetgeen inhoudt dat de fictieve persoon op deze locatie een kans heeft van een op de miljoen om in een jaar te komen te overlijden. 3.1 GROEPSRISICO Het groepsrisico geeft de kans per jaar dat in één keer een aantal mensen komt te overlijden ten gevolge van een calamiteit. Het groepsrisico wordt ook wel maatschappelijk risico genoemd: het is een maat voor de maatschappelijke ontwrichting welke het gevolg is van een calamiteit. Het groepsrisico wordt weergeven in een grafiek waarin de frequentie (per jaar) van het optreden van minimaal een bepaald aantal slachtoffers (N) wordt uitgezet (F-N grafiek). In het risicobeleid ten aanzien van externe veiligheid voor industrie wordt voor het beoordelen van het groepsrisico een oriëntatiewaarde aangehouden1. Dit is een lijn in de grafiek die loopt door het punt 10 of meer dodelijke slachtoffers eens per jaar (F=10-5, N=10), ook wel ankerpunt genoemd. Vervolgens is de aanname dat de maatschappelijke ontwrichting kwadratisch toeneemt met het aantal mensen dat bij een calamiteit om het leven komt. (Hierdoor loopt de lijn dus ook door F=10-7, N=100). Het aardbevingsrisico zoals hierboven bepaald is equivalent aan het groepsrisico en kan direct worden gerepresenteerd in een F-N grafiek. In Figuur 3 is het groepsrisico voor de karakteristieke beving bij Huizinge weergegeven. Duidelijk is te zien dat dit seismische groepsrisico aanzienlijk hoger ligt dan de oriëntatiewaarde voor externe veiligheid van inrichtingen. Zou het SodM, het orgaan dat primair verantwoordelijk is voor de veiligheid van de mensen en die toen al concludeerde dat het groepsrisico aanzienlijk hoger lag, nu niet heldere adviezen moeten geven omtrent het terugdringen van de gaswinning om de veiligheid van de Groningers te waarborgen? Bijlagen: 1) Advies SodM seismisch risico Groningen juni ) Final Hazard Assessment Study Part 1, NAM mei )A Technical Addendum to the Winningsplan Groningen 2013, NAM 4)Risico Analyse Aardgasbevingen Groningen, SodM