Risicoberekening hogedruk aardgasleidingen

Transcriptie

1 Risicoberekening hogedruk aardgasleidingen Bestemmingsplan Kringloopwinkel Groenlo Bezoekadres Gezellenlaan AZ Doetinchem Tel: Fax: Postadres Postbus AB Doetinchem

2 Colofon: Rapportnummer: 1 Plaats en datum: Doetinchem 16 oktober 2012 Versie: 01 Kenmerk: 2012u00452 Opdrachtgever Gemeente Oost Gelre Varsseveldseweg BJ Lichtenvoorde Contactpersoon Naam: Roland Kempers Tel: r.kempers@oostgelre.nl Uitgevoerd door: Regio Achterhoek Postbus AB Doetinchem Auteur Naam: Frans Geurts Tel: (0314) f.geurts@regio-achterhoek.nlf.geurts@regio-achterhoek.nl Gewijzigde veldcode 2 van 13

3 Inhoudsopgave INHOUDSOPGAVE INLEIDING HET BESLUIT EXTERNE VEILIGHEID BUISLEIDINGEN INVOERGEGEVENS RESULATEN van 13

4 1 Inleiding De gemeente Oost Gelre is een bestemmingsplan aan het op stellen voor realisatie van nieuwbouw van de Kringloop Actief op het industrieterrein Laarberg. Het plangebied ligt binnen het invloedsgebied van twee aardgastransportleidingen van de Gasunie. Binnen de nieuwe kringloop zullen, volgens opgave van de afdeling ROB van de gemeente Oost Gelre, gemiddeld in de dagsituatie 40 personen tegelijkertijd aanwezig zijn. Ten behoeve van de ruimtelijke procedure wil de gemeente Oost Gelre inzicht verkrijgen in het plaatsgebonden risico en het groepsrisico dat optreedt als gevolg van het transport van aardgas via deze buisleidingen. Regio Achterhoek heeft berekeningen uitgevoerd om de risico s met betrekking tot de leiding in beeld te brengen. Het plangebied en de ligging van buisleidingen zijn weergegeven in figuur 1.1. Figuur 1.1 buisleidingen plangebied 2 Het besluit externe veiligheid buisleidingen Het externe veiligheidsbeleid voor hogedruk aardgasleidingen is omschreven in het besluit externe veiligheid buisleiding (Bevb). Het externe veiligheidsbeleid voor buisleidingen is in lijn gebracht met het beleid voor inrichtingen en voor het vervoer van gevaarlijke stoffen over weg, water en spoor. In het Bevb wordt onderscheid gemaakt tussen plaatsgebonden risico en groepsrisico. 2.1 Plaatsgebonden risico Het plaatsgebonden risico (PR) geeft het risico op een plaats buiten een inrichting, of transportroute, uitgedrukt als de kans per jaar dat een persoon die onafgebroken en onbeschermd op die plaats zou verblijven, overlijdt als rechtstreeks gevolg van een ongewoon voorval binnen die inrichting, of op de transportroute waarbij een gevaarlijke stof betrokken is. Voor het plaatsgebonden risico bestaan harde afstandseisen tussen de risicobron en (beperkt) kwetsbaar object. Het plaatsgebonden risico wordt weergegeven in de vorm van contouren rond een risicobron. Een voorbeeld van plaatsgebonden risicocontouren is weergegeven in figuur van 13

5 Figuur 2.1 plaatsgebonden risicocontouren Figuur 2.1 fn-curve Binnen de plaatsgebonden risicocontouren bestaat een bepaald risico tot overlijden als gevolg van een calamiteit. Binnen de PR 10-6 contour gelden harde bouwrestricties. Naast de aanwezige plaatsgebonden risicocontour voor hogedruk aardgasleidingen geldt tevens een belemmeringenstrook van 5 meter aan weerszijde van de leiding die vrij moet blijven van bebouwing in verband met onderhoud aan de gasleidingen. De zogenaamde belemmeringstrook. 2.2 Groepsriscio Het groepsrisico (GR) betreft cumulatieve kansen per jaar dat ten minste 10, 100 of 1000 personen overlijden als rechtstreeks gevolg van hun aanwezigheid in het invloedsgebied van een inrichting, een ongewoon voorval binnen die inrichting, binnen het invloedsgebied van een transportstroom waarbij een gevaarlijke stof betrokken is. Het groepsrisico is een maat die aangeeft hoe groot de kans is op een ongeval met gevaarlijke stoffen met een bepaalde groep slachtoffers. Hoe hoger het groepsrisico, hoe groter deze kans. Het groepsrisico wordt weergegeven in een grafiek: de Fn-curve. Deze curve geeft aan hoe groot de kans is op een ongeval met een bepaald aantal slachtoffers. Een voorbeeld van een Fn-curve wordt weergegeven in figuur 2.2. Bij veel ruimtelijke besluiten moet de hoogte van dit groepsrisico verantwoord worden. In een aantal gevallen kan volstaan worden met een beperkte verantwoording van het groepsrisico. Met een beperkte verantwoording van het groepsrisico kan worden volstaan als: - als het een bestemmingsplan zich geheel buiten de 100% letaliteitgrens van de leiding bevindt of voor een toxische stof waarbij het bestemmingsplan zich geheel buiten de plaatsgebonden risico 10-8 bevindt of; - het groepsrisico niet hoger is dan 0,1 maal de oriëntatiewaarde; - de toename van het groepsrisico minder is dan 10% voor zover de oriëntatiewaarde van het groepsrisico niet wordt overschreden. In alle andere gevallen zal een uitgebreide motivatie van het groepsrisico in het bestemmingsplan moeten plaatsvinden. 5 van 13

6 3 Invoergegevens De risicoberekeningen die in dit rapport zijn beschreven zijn uitgevoerd met Carola versie De gehanteerde parameterfile heeft versienummer 1.2. Carola is in opdracht van de Nederlandse overheid ontwikkeld, specifiek te bepaling van het plaatsgebonden risico en het groepsrisico van ondergrondse hogedruk aardgastransportleidingen. In dit hoofdstuk worden de verschillende invoergegevens nader gespecificeerd. 3.1 Interessegebied Figuur 3.1 interessegebied populatiebestand groepsrisico Het interessegebied is weergegeven in figuur 3.1 (paarse gebied). Dit interessegebied zegt normaal gesproken niets meer dan dat dit het gebied is waarvoor bij de gasunie de leidinggegevens zijn opgevraagd. Standaard wordt door de Gasunie voor een veel groter gebied de leidinggegevens aangeleverd. 3.2 Relevante leidingen Op basis van het gespecificeerde interessegebied is de volgende aardgastransportleiding meegenomen in de risicostudie (zie figuur 3.2). De leidingen zijn gevisualiseerd in figuur van 13

7 Figuur 3.2 Ligging leidingen (Carola) Leidingnaam Diameter [mm] Druk [bar] A A Figuur 3.2 leidinggegevens Voor de in figuur 3.2 opgenomen leidingen zijn geen risico verlagende maatregelen verdisconteerd in bijbehorende risicoberekening. Opgemerkt dient te worden dat in dit geval de leidinggegevens afkomstig zijn uit een veel groter bestand, waarmee door de Gasunie berekeningen zijn gemaakt om te bepalen of er overschrijdingen van de orientatiewaarde van het groepsrisico aanwezig waren. In figuur 3.2 is tevens de ligging van de nieuw te bouwen kringloopwinkel opgenomen. 3.3 Bevolkingsinvoer Figuur 3.3 bevolkingsinvoer 7 van 13

8 Voor het nieuw te bouwen kringloopcentrum is er vanuit gegaan dat hier op enig tijdstip maximaal 40 personen tegelijk aanwezig zijn. Voor de risicoberekening is bevolking binnen het invloedsgebied geïnventariseerd op basis van de internetmodule populatiebestand groepsrisico. Tevens is aandacht besteed aan de mogelijkheden die nog aanwezig zijn voor uitbereiding binnen het invloedsgebied van de buisleiding. De bevolking is ingevoerd als de totale bevolking per object Via deze methode van inlezen worden alle mensen geplaatst op het huisnummer welke niet echt nauwkeurig is. Helaas is ervoor gekozen om voor het programma Carola op deze manier te werk te gaan. De in figuur 3.3 weergegeven aantallen personen zijn de personenaantallen voor het gehele plangebied. Dit wil dus niet zeggen dat binnen het invloedsgebied van de leidingen met deze hoge aantallen wordt gerekend. Helaas is uit het programma Carola niet rechtstreeks te herleiden welke personen in welk deel van de berekening worden meegenomen. In figuur 3.4 zijn de aanwezige personenaantallen visueel weergegeven. Hierbij zijn de groene stippen woningen en de blauwe stippen bedrijven. De met de rode pijl aangeduide contour is de contour van de nieuwe kringloopwinkel. Figuur 3.4 visualisatie bevolkingsinvoer 4 Resulaten In deze paragraaf wordt ingegaan op de resultaten van de berekeningen met het programma Carola. Er zijn twee berekeningen uitgevoerd. Als eerste een berekening van de nul situatie. Als tweede een berekening van de nieuwe situatie met realisatie van het nieuw te bouwen kringloopcentum. 8 van 13

9 4.1 Plaatsgebonden risico Aan het plaatsgebonden risico veranderd niets met de realisatie van de nieuwe Kringloop. Voor de twee aanwezige leidingen geldt dat de 10-6 contour op de leiding ligt. De bebouwing komt op ongeveer 18 meter van de dichtstbijzijnde leiding, met kernmerk A628, te liggen. Dit is binnen de 10-7 contour van de gasleiding. De nieuwe bebouwing komt ruim buiten de aan te houden 5 meter belemmeringszone aan weerszijde van de aanwezige leidingen te liggen. Indien de leidingen zich binnen het plangebied bevinden dient deze 5 meter belemmeringsstrook te worden opgenomen in de planregels. 4.2 Groepsriscio leiding a579 a628 max ov. nul nieuw verschil nul nieuw slachtoffers frequentie 2.01E E-08-1E E E E-05 % or. w st st Figuur 4.1 resultaten berekeningen In figuur 4.1 zijn de resultaten van de twee berekeningen voor de betreffende leidingen samengevat. Zoals te zien is vindt een toename van het maximale aantal slachtoffers plaats voor beide leidingen met 28 slachtoffers. Tevens stijgt in beide gevallen de maximale hoogte van het groepsrisico met iets meer dan 2%. In de navolgende paragrafen zal per leiding worden ingegaan op de hoogte van het groepsrisico A579 In figuur 4.2 en 4.3 zijn de groepsrisico scan s opgenomen van de nul situatie en de nieuwe situatie. Zoals in de scan te zien valt neemt het maximale groepsrisico langs de leiding toe. Zoals uit figuur 4.1 blijkt neemt op het punt van het maximale groepsrisico het groepsrisico met 2,1 % toe ten opzichte van de het groepsrisico in de nulsituatie. 9 van 13

10 Figuur 4.2 groepsrisico scan A579 Nul situatie Figuur 4.3 groepsrisico scan A579 nieuwe situatie De rode stippellijnen in de groepsrisicoscans in figuur 4.2 en 4.3 zijn de locaties waarvan de fn-curve is weergegeven in figuur 4.4. en 4.5. De fn-curve is de kans versus effect curve. Hierin wordt de kans weergegeven voor het vallen van een aantal slachtoffers bij een mogelijk incident. Figuur 4.4 fn-curve Nulsituatie A579 figuur 4.5 fn-curve Nieuwe situatie A579 Hoewel het moeilijk is om een verschil waar te nemen in een grafiek met een logaritmische schaal is wel waarneembaar dat in figuur 4.5 de kromming van de grafiek anders is dan figuur 4.4. Tevens is het punt waarop de 10-9 lijn wordt gesneden anders. Dit komt overeen met de rekenresultaten zoals weergegeven in figuur 4.1. In beide gevallen blijft het groepsrisico onder de orientatiewaarde A628 De leiding met als kenmerk A628 ligt dichter bij de nieuw te bouwen kringloop dan de leiding met als kenmerk A579. Tussen beide leidingen is de afstand ongeveer 7 meter. 10 van 13

11 Figuur 4.6 groepsrisico scan A628 Nul situatie Figuur 4.7 groepsrisico scan A628 nieuwe situatie Verwacht wordt dan ook dat het effect van de nieuwbouw op de hoogte van het groepsrisico van deze leiding groter zal zijn. In figuur 4.7 en 4.8 zijn de groepsrisicoscans weergegeven voor de nul situatie en de nieuwe situatie. Zoals te zien is, neemt de hoogte van het groepsrisico als gevolg van de nieuwe kringloop toe. In dit geval betreft het een toename met 2,6 % ten opzichte van de orientatiewaarde. In figuur 4.8 en figuur 4.9 zijn de fn-curven weergegeven van de nulsituatie en de nieuwe situatie voor de leiding met kenmerk A628. Figuur 4.8 fn-curve Nulsituatie A628 figuur 4.9 fn-curve Nieuwe situatie A van 13

12 4.3 Motivatie van het groepsrisico in het bestemmingsplan In paragraaf 2.2. werd als kort gesproken over de motivatie van het groepsrisico in het bestemmingsplan. In figuur 4.3 wordt uitgelegd welke motivatie moet worden opgenomen in het bestemmingsplan. Een van de voorwaarde waaraan moet worden voldaan om te kunnen volstaan met een beperkte motivatie van het groepsrisico in het bestemmingsplan is dat het plangebied zich buiten de 100 % letaliteitscontour van de leiding bevindt. In figuur 4.10 is een inpassing van de nieuwe kringloop weergegeven met de buisleidingen (rode stippellijn), de rode contour Figuur % en 1 % letaliteitscontour als 100% letaliteitsgrens rond de leidingen en de paarse contour als 1% letaliteitsgrens rond de buisleidingen. De 100% letaliteitsgrens voor beide leidingen bedraagt in dit geval 180 meter aan weerszijde van beide leidingen i. En de 1% letaliteitsafstand bedraagt 430 meter aan weerszijde van de leidingen. In dit geval ligt het plangebied geheel of gedeeltelijk binnen het 100% letaliteitsgebied van de leiding. Er zal derhalve een uitgebreide verantwoording van het groepsrisico met Quantitative Risk Assessment (QRA) moeten plaatsvinden in het bestemmingsplan. Deze QRA is de berekening in Carola zoals deze hierboven is besproken. Indien een uitgebreide verantwoording van het GR moet plaatsvinden en dus een Quantitative Risk Assessment (QRA) opgesteld moet worden. In de plantoelichting wordt ingegaan op de volgende onderdelen: - de personendichtheid in het invloedsgebied van de buisleiding. Een uitspraak over verwachte toekomstige personendichtheid in het geval er concrete ontwikkelingen in het invloedsgebied zijn. Let op: het gaat niet enkel om personendichtheid binnen het plangebied want het invloedsgebied van een leiding kan ook buiten het plangebied liggen als een leiding aan de rand van een plangebied ligt! Zie voor omvang invloedsgebied stap 1; - de mogelijkheden tot bestrijding en beperking van rampen; - de mogelijkheden tot zelfredzaamheid van personen in het plangebied. - het GR per kilometer buisleiding vergeleken met de oriënterende waarde; - de maatregelen die door de exploitant worden genomen ter beperking van het GR; - alternatieve mogelijkheden voor een ruimtelijke ontwikkeling met een lager GR en de vooren nadelen daarvan; - andere mogelijkheden en voorgenomen maatregelen ter beperking van GR Advisering Veiligheidsregio Noord en Oost Gelderland Volgens het besluit externe veiligheid buisleidingen is de regionale brandweer aangewezen als wettelijk adviseur voor de verantwoording groepsrisico in het bestemmingsplan. De veiligheidsregio dient in dit geval dan ook om advies te worden gevraagd. 12 van 13

13 4.3.2 In kennis stellen gasunie bij ontwikkelingen De Nederlandse Gasunie NV heeft aan de gemeenten geadviseerd om contact op te nemen als er sprake is van een ontwikkeling in de omgeving van een hoge druk aardgasleiding. Dit zodat de Gasunie mogelijke bijzonderheden in de omgeving van de leiding kan aangeven. 4.4 Conclusies Van beide leidingen in de nabijheid van het plangebied ligt de 10-6 contour op de leiding. Rond de leidingen dient een afstand van 5 meter te worden vrijgehouden van bebouwing. Dit is de belemmeringsstrook die voor de gasunie noodzakelijk is om onderhoud aan de leiding te kunnen uitvoern. Het plangebied ligt in de 100% letaliteitszone van de beide gasleidingen. Derhalve zal een uitgebreide verantwoording van het groepsrisico moeten plaatsvinden voor de bestemmingsplan wijziging. Er is een toename van het groeprisico als gevolg van de nieuwbouw van de kringloop. Het groepsrisico blijft ver onder de orientatiewaarde. De Gasunie dient in kennis te worden gesteld van de nieuwe ontwikkeling. De VNOG dient om advies te worden gevraagd, als wettelijke adviseur voor verantwoording van het groepsrisico rond het plangebied. i Tabel gasunie met 100% letaliteits afstand en 1% letaliteitsafstand per diameter en werkdruk. 13 van 13